لوگيستيكا سالاسىنىڭ ماڭىزى مەن ءمانى زور. ەۋروپا، قىتاي جانە رەسەيدىڭ اراسىنداعى ترانسپورتتىق ءدالىز قازاقستاندى كەسىپ وتەدى. «سوندىقتان، بۇل سالانىڭ بولاشاعىنا بۇگىننەن-اق ءمان بەرۋ كەرەك» دەيدى ماماندار. ال ەلىمىزدىڭ ۇزاقمەرزىمدى ستراتەگيالىق دامۋىندا،  جۇك تاسىمالىن ونداعان ميلليون تونناعا كوبەيتۋ تايعا باسقان تاڭباداي كورسەتىلگەن. بۇل ءۇشىن الدىمەن ىشكى نارىقتىڭ نورمالارىن رەتكە كەلتىرگەن ءجون. قازاقستانداعى ەڭ ءىرى AILPgroup لوگيستيكالىق كومپانياسىنىڭ باسشىسى نيكولاي كاشيرين وسىنداي پىكىردە.

سۋرەتتە: AILPgroup لوگيستيكالىق كومپانياسىنىڭ باسشىسى نيكولاي كاشيرين 

–نيكولاي مىرزا، قازاقستانداعى لوگيستيكا سالاسىنا كاسىپكەرلەردىڭ قىزىعۋشىلىعى قانداي؟ بۇل سالا قانشالىقتى يگەرىلىپ وتىر؟

– داعدارىس بيزنەسكە ەداۋىر سوققى بولدى. اسىرەسە، بانكتەن نەسيە العان كاسىپكەرلەر قىسىلىپ قالدى. ءبىز سول ۋاقىتتا، ەلىمىزدەگى لوگيستيكالىق جوبالاردى ساۋىقتىراتىن كومپانيا رەتىندە اشىلدىق. جانە جۇمىسىمىز جەمىسسىز بولعان جوق. قۇرىلعالى بەرگى ءتورت جىلدا كومپانيا قۇنى 30 ملرد. تەڭگەنى قۇراتىن لوگيستيكالىق جوبالارعا «جان ءبىتىردى». ارينە، مۇندا مەملەكەتتىڭ كومەگى بولدى. باستىسى بايلانىس ۇزىلگەن جوق. قازىر ءبىزدىڭ كومپانيا Global Ecological Group Almaty (GEGA) لوگيستيكا ورتالىعىن ساۋىقتىرۋمەن اينالىسىپ جاتىر (ورتالىقتىڭ 49 پايىز ۇلەسى الماتى قالالىق اكىمدىگىنىڭ ۇلەسىندە). بۇل ۇدەمەلى يندۋستريالىق يننوۆاتسيا باعدارلاماسىنا قارايتىن حالىقارالىق كەشەن. ورتالىق تۇتاسوڭتۇستىك استانانى ازىق-تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتەدى. حالىقارالىق دەۋىمنىڭ سەبەبى، ءدال مۇنداي كەشەن ورتا ازيادا جوق. كەشەندى بىلتىرعى جىلى يندۋسترياليزاتسيا كۇنىنە وراي وتكىزىلگەن تەلەكوپىردە ەلباسىنىڭ ءوزى  ىسكە قوسقان بولاتىن.

– بىراق، سوڭعى كەزدەرىGEGA-نىڭ باسى داۋعا قالىپ ءجۇر. بىلۋىمىزشە، سىزدەر «قازاقستاننىڭ ينۆەستيتسيالىق قورىمەن» سوتتاسىپ جاتىرسىزدار. وسى ماسەلەنىڭ اق-قاراسىن اجىراتىپ ايتىپ بەرسەڭىز؟

– ماسەلە مىنادا...كەزىندە GEGA-نىڭ جانىنداعى نىساندار «قازاقستان قاعازى» كومپانياسىنا تيەسىلى بولاتىن. كەيىننەن بۇل كومپانيانىڭ الاياقتىقپەن اينالىسقانى بەلگىلى بولىپ، بيىل لوگيستيكا بيزنەسىنەن ءبىرجولاتا كەتتى. «قازاقستان دامۋ بانكىنەن» العان قوماقتى قاراجاتتى (نەسيەنى) قايتارا الماعان «قازاقستان قاعازى» ءبىزدىڭ ىرگەمىزدە ورنالاسقان «ا» ساناتىنداعى ترانسپورتتىق لوگيستيكالىق كەشەندى دامۋ ينستيتۋتىنا بەرۋگە ءماجبۇر بولدى. كەيىن كەشەن «قازاقستانينۆەستيتسيالىق قورىنىڭ» قاراماعىنا ءوتتى. ال قورعا ءوز كەزەگىندە كەشەندى ساۋىقتىرۋ مىندەتى جۇكتەلگەن تۇعىن. ءبىز، بۇل پروتسەسس زاڭدى، ياعني اشىق تۇردە جۇرەرىنە سەنىپ، قورمەن ارىپتەسىپ جۇمىس ىستەدىك. الايدا، بىلتىرعى جىلدىڭ اياعىندا استىرتىن جەدەل كونكۋرس وتكىزىلىپ،  قور كونكۋرس جەڭىمپازىن تاڭداپ ۇلگەردى. سونىڭ ناتيجەسىندە  ءبىز، ياعني لوگيستيكا سالاسىندا ۇزاق جىلعى تاجىريبەسى بار ادامدار مۇلدە بىلمەيتىن «ALG Company» جشس «قازاقستان قاعازىنان» قالعان كەشەننىڭ يەسى اتانىپ شىعا كەلدى. كەيىننەن،بۇل بايقاۋدىڭ كوپتەگەن زاڭبۇزۋشىلىقپەن وتكەنىن انىقتادىق. سايىپ كەلگەندە، اتى اشىق تەندەر دەپ اتالعان بايقاۋ زاڭسىز وتكىزىلدى. بۇل جايىندا ءبىراز ايتىلدى دا...

قازىر الگى «ALG Companۋ» جشس-نىڭ باسشىلىعى اۋىسىپ جاتىر. بۇرىنعى اقتوبەلىك مەنەدجەرلەردىڭ ورنىنا باسقا توپ كەلىپ جاتىر ەكەن. ياعني، اكتيۆتەرگە يەلىك ەتۋ بىرتىندەپ سولاردىڭ قولىنا وتۋدە...جاڭا باسشىلىق جۇمىسشى سانى قىسقارىپ، ونىمدىلىگى ازايعان كەشەننىڭ تامىرىنا قان جۇگىرتە الا ما؟ نەعايبىل. كەشەننىڭ كوز الدىندا قۇلدىراپ بارا جاتقانىن كورىپ وتىرعان جۇمىسشىلاردىڭ كوپشىلىگى سوتقا شاعىمدانىپ ءجۇر.

– ءسوزىڭىز اۋزىڭىزدا. بىراق، قوردىڭ بۇل تاراپتاعى قىرۋار اقپاراتىن وقىساق تا، ءسىز ايتقان دۇنيەنى كوزىمىز شالعان جوق. قور باسشىلىعى«مەملەكەتكە تيەسىلى 5,9 ملرد. تەڭگە قارجىنى قازىناعا قايتاردىق» دەپ جاتىر عوي؟ 

– ولار بۇل ماسەلەنى جىلى جابا سالعىسى كەلەدى. كەشەندى قۇرتىپ تىنعاندارىن جوعارىدان جاسىرىپ وتىر. سىزگە ءبىر دەرەك ايتايىن.  ءبىز: «ەگەر، كەشەنگە يەلىك ەتەر بولساق، مەملەكەتكە توقسان سايىن 270 ملن. تەڭگە تولەۋگە ءازىرمىز» دەگەن بولاتىنبىز. بۇل ALG Company تولەيتىن قارجىدان ەكى ەسە كوپ. بۇدان سىرت، كەشەندى باسقارۋ قۇقىعىنا يە بولعان جاعدايدا اينالىمنان تۇسكەن تابىستىڭ 1,5 پايىزىن عانا ۇستاپ قالۋعا ۋادە بەردىك. ال بۇل كورسەتكىش ALG Company-دا باقانداي 15پايىزدى قۇرايدى!

ينسايدەرلىك دەرەكتەرگە قاراعاندا، قازىر كەشەندى ساتىپ العىسى كەلەتىن قالتالى قوجايىن تابىلىپتى. بىراق، ماسەلە مۇندا ەمەس. الگى قوجايىن نارىقتاعى قۇنى 10 ملرد. تەڭگە تۇراتىن كەشەندى (لوگيستيسكا ماماندارىنىڭ دەرەگىنشە),  3,7 ميللياردقا ساتىپ الماق ەكەن. ءوز باسىم قازاقستان ينۆەستيتسيالىق قورى جانە قازاقستاننىڭ دامۋ بانكى مۇنداي ماسقاراعا بارمايدى دەپ ويلايمىن. بىراق، تاپسىرىس بەرۋشى تاعاتسىزدانىپ وتىرعان كورىنەدى. بۇل سوراقى جاعدايدى جوعارى جاقتاعىلار بىلمەۋى مۇمكىن ەمەس. ال بىلمەگەن بولسا، كاسىپكەرلەر قاۋىمى وسى ماسەلەنىڭ اق-قاراسىن اشىپ كورسەتەتىن دوڭگەلەك ۇستەل ۇيىمداستىرۋدى ۇسىنىپ وتىر. جيىنعا بيلىك وكىلدەرى، حالىق قالاۋلىلارى، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن جۋرناليستەر قاتىسادى. كورەلىك جيىنعا قازاقستان ينۆەستيتسيالىق قورى جانە قازاقستاننىڭ دامۋ بانكىنىڭ وكىلدەرى كەلەدى مە ەكەن؟..

قوردىڭ باسقا دا بىلىقتارى جەتىپ ارتىلادى. اتاپ ايتسام، قور GEGA-نى تەمىرجول تورابىنان ايىرىپ تىندى. ءبىز جىلدار بويى بۇل ماسەلەنى جەر كودەكسىنە ساي رەتتەۋگە تىرىستىق، كورشىلەرىمىزگە ءتيىمدى ۇسىنىستار جاسادىق. الايداجاڭا باسشىلىق قورعا قاراستى كەشەندى كەسىپ وتەتىن ءبىزدىڭ تەمىرجول جەلىمىزدى «جىلىكتەپ» تاستادى.  ءتىپتى سوتتا دا ادىلدىك تاپپادىق. الماتى قالالىق مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق ەكونوميكالىق سوتى ەكى جاققا ءتيىمدى شەشىم شىعارۋدىڭ ورنىنا، ءبىزدى جىعىپ بەردى.

– ايتپاقشى، قوردىڭ سايتىن شولىپ وتتىك. جوعارى سوت «قازاقستان ينۆەستيتسيالىق قورى مەن GEGA-نىڭ اراسىنداعى ايتىسقا نۇكتە قويدى»، – دەپ حابارلاپتى...سىزدەر جەڭىلىپسىزدەر...

–مەن بۇل سۇراققا بىلاي جاۋاپ بەرەيىن. ءوز ارەكەتى ارقىلى قور بىزگە عانا ەمەس مەملەكەتكە، حالىققا زيان تيگىزىپ وتىر. سەبەبى، ءبىزدىڭ ورتالىقتا كەدەندىك بەكەت جانە ۋاقىتشا ساقتاۋ قويمالارى ورنالاسقان. ال تەمىرجول تورابىنىنىڭ جوقتىعىنانGEGA ۇلەسكەرى (الماتى قالالىق اكىمدىگى),ەلباسى جوبانى ىسكە قوسقالى بەرى جارتى جىلدا جوسپارلانعان 50 ملرد. تەڭگە تابىستى تۇسىرە المادى. مەن بۇل ارادا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ قانشا قارجىدان قاعىلعانىن ايتپاي-اق قويايىن.

ال، قور مەن اراداعى ايتىسقا نۇكتە قويعان جوقپىز. ءبىز اياعىنا دەيىن كۇرەسۋگە ءازىرمىز. بۇل، بىرىنشىدەن مەملەكەت مۇددەسى. ءتىپتى جوعارى سوتتان جەڭىلىس تاپقان كۇننىڭ وزىندە دە، ودان جوعارى دەڭگەيگە،ونىڭ ىشىندە تمد-نىڭ مەملەكەتارالىق سوتىنا، ەۋرازيالىق سوتقا شاعىمداناتىن بولامىز.

اڭگىمەلەسكەن، ەسەت كوشەبە

Abai.kz