كەيىنگى كەزدەرى ءبىزدىڭ وبلىستىڭ باسى داۋدان ارىلماي-اق قويدى. جاقىندا بيۋدجەتتەن جىرىمداپ 375 ميلليون تەڭگەگە ءسان-سالتاناتى جاراسقان سالتانات سارايىن سالىپ ەدىك، قىپ-قىزىل شىعىنعا باتىپ قالدىق. باسىندا جەكەگە وتكىزەمىز دەگەن دامەمەن سالىنعان بۇل عيماراتتى ەشكىم دە الماي، حالىقتىڭ موينىنا قوسىمشا سالماق بولىپ، «قىزىعىنان شىجىعى» باسىم بولىپ شىقتى. ەندى مۇنى نە ىستەرىن بىلمەي جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ شاقشاداي باسى شاراداي كۇيدە.

بۇل شۋدان ءبىر قۇتىلعانداي بولىپ ەدىك، جاقىندا تاعى ءبىر شي شىقتى. وبلىسىمىزداعى قامىستى اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى داۋلەتباي قۇلمانوۆ دەگەن ازامات بيۋدجەتتىڭ اقشاسىن وڭدى-سولدى شاشتى دەگەن ايىپپەن ورنىنان بوستالدى. «باقساق باقا ەكەن» دەگەندەي بۇل پاقىرىڭىز بىلتىرعى جىلدىڭ قازان ايىندا وسىنداعى «قامىستى» بىرلەستىگىنىڭ اۋداندىق مادەنيەت ءۇيىنىڭ ەسەپشوتىنا اۋدارعان 3 ميلليون تەڭگەنى الىپ، استاناعا بارىپ ەركىن ءبىر بوي جازىپ قايتىپتى. 2 ميلليون تەڭگەنىڭ قايدا كەتكەندىگىن دالەلدەيتىن قۇجاتتار اكەلگەنىمەن، قالعان 1 ميلليون تەڭگەنىڭ قايدا جۇمسالعاندىعى تارس ەسىنەن شىعىپ كەتىپتى. تەك ويىندا قالعانى، ءبىر توپ ادام بولىپ استاناداعى  «ۆەنەتسيا» مەيرامحاناسىندا باس-اياعى 865 مىڭ تەڭگەگە تويىپ تۇرىپ، ءبىر تاماقتانعانى. ارينە، بىزدىكى «بايدىڭ اسىن بايعۇس قىزعانىپتى» دەگەننىڭ كەرى ەمەس. تەك ءبىزدىڭ كەيبىر شەنەۋنىكتەردىڭ «كەدەيدىڭ ءبىر تويعانى—شالا بايىعانى» دەگەن ۇرانمەن بيۋدجەتتىڭ ەسەبىنەن كوڭىل كوتەرۋدى ادەتكە اينالدىرعاندىعى تاڭ قالدىرادى.

جالپى، ءبىر قاراعاندا الگى اكىمنىڭ ورىنباسارىنىڭ ىستەگەنى زاڭعا تومپاق كەلەتىندىگى باسى اشىق جايت. الايدا بارلىق كىنا تەك وسى داۋلەتباي قۇلمانوۆتا عانا ما؟ ونى قىزمەتتەن بوساتقانمەن بارلىق شارۋا تىندى دەپ، كوڭىلدى توق ساناۋعا بولا ما؟ جوق، تىپتەن دە ولاي ەمەس. ماسەلە، تەك قۇلمانوۆتا عانا ەمەس. بار ءتۇيىن ءبىزدىڭ بيلىكتىڭ بيۋدجەت اقشاسىن ءوز اكەسىنەن مۇرا بولىپ قالعان، ءتۇپسىز بايلىق ەسەبىندە قارايتىندىعىندا. كەز-كەلگەن شاراعا حالىقتىڭ اقشاسىن سۋداي شاشىپ، جوعارى جاققا جاقسى اتتى بولىپ كورىنۋ ءۇشىن قانداي دا ىسىرىپقا باراتىندىعىندا. ال اياق استىنان ءبىر كەزدەيسوق تەكسەرىس بولا قالسا، قۇرباندىققا شالىپ جىبەرەتىن ءبىر بايعۇس تابىلا كەتەدى. قۇلمانوۆ تا وسىنداي «قۇرباندىقتىڭ» ءبىرى. ويتكەنى داۋلەتباي استاناعا ەرىككەننەن بارعان جوق. ول سول كەزدە استانادا وتكىزىلەتىن قوستاناي وبلىسىنىڭ مادەنيەت كۇندەرى مەن اۋىلشارۋاشىلىق جارمەڭكەسىن وتكىزۋگە جاۋاپتى ادام ەسەبىندە بارعان. جىلىنا ءبىر وتەتىن مۇنداي شارادا نە ىستەۋ كەرەك؟ قايتكەندە دە جاتپاي-تۇرماي وبلىستىڭ ءيميمدجىن كوتەرىپ، ءوڭىردىڭ جەتىستىگىنە تاڭ قالىپ، اۋزىن اشىپ، كوزىن جۇماتىنداي جاعداي تۋعىزۋ كەرەك. ول تەگىن ىستەلمەيدى، ارينە. ەڭ كەمىندە جاقسىلاپ تۇرىپ  ىشكىزىپ-جەگىزىپ، كوڭىلدەرىن كوتەرىپ قويعان ابزال. ول شىعىن قالتاڭنان ەمەس، بيۋدجەتتىڭ ەسەبىنەن بولادى. ال حالىقتىڭ اقشاسى ءوزىڭىڭ اقشاڭ ەمەس، ايانىپ قالماسىڭ انىق. ايتپەسە، قۇلمانوۆتىڭ ءبىر ميلليون تەڭگەگە جۋىق مەيرامحانانىڭ تاماعىن ىشە المايتىندىعىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق شىعار. ءبىر وكىنىشتىسى، راحاتىن وزگەلەر كورەدى دە، جاۋابىن داۋلەتباي بەرەدى. قازەكەم مۇندايدا «ايران ىشكەن قۇتىلادى، شەلەك جالاعان تۇتىلادى» دەپ بەكەر ايتپاسا كەرەك.

جالپى وسى ءىشىپ-جەۋ ماسەلەسى قازىرگى ءبىزدىڭ جەمقورلىقتىڭ بولىنبەس ءبىر بولشەگى دەسەك، اسا قاتەلەسە قويماسپىز. ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر استانادان جەرگىلىكتى جەرگە ءىس-ساپارمەن كەلسە دە، بولماسا بىردەڭەنى تەكسەرۋگە كەلسە دە بىرەۋدىڭ ەسەبىنەن كۇن كورگىسى كەلەدى. جاتار ورنى مەن تاماعىن وزگەلەر كوتەرگەندى ۇناتادى. باقاي ەسەبى — ءىس-ساپارعا بولىنگەن قارجىنى ۇنەمدەپ قالۋ. وسىنداي جاسىرىن جەمقورلىقتىڭ كەسىرىنەن تالاي ازاماتتار جازىقسىز جاپا شەكتى دە. بۇدان بىرەر جىل بۇرىن وبلىسىمىزداعى ليساكوۆ قالاسىنىڭ ادىلەت باسقارماسىنىڭ باستىعىنىڭ ءىسى تارتىپتىك كەڭەستە قارالىپ، قىزمەتىنەن بوساتىلدى. سويتسە، الگى ازامات استانادان ءبىر تەكسەرىسكە كەلگەن كوميسسيانى كەشكىلىك تاماققا جاقسى ءبىر دامحاناعا الىپ بارىپ، جاقسىلاپ تۇرىپ كەڭىردەكتەن كەلگەنشە ءىشىپ-جەيدى. كەشكى وتىرىستىڭ قۇنى 40 مىڭ تەڭگەدەن اسىپ جىعىلادى. باسقارما باستىعى ءدامحانا ديرەكتورىنا مۇنى كەيىن تولەيتىن بولىپ كەلىسەدى. الايدا، ونىڭ بۇل ۋادەسى تىم ۇزاققا سوزىلىپ كەتەدى. جاڭاعى ديرەكتور قارىزدان مۇلدەم كۇدەر ءۇزىپ، تارتىپتىك كەڭەسكە جۇگىنەدى. قورىتىندىسى جوعارىداعىداي. ءبىر قىزىعى، بۇل قارىزدىڭ نەدەن بولعاندىعىن باسقارما ديرەكتورى اشىق ايتادى. ونى ءدامحانا باسشىسى دا ماقۇلدايدى. ال ەندى مۇنداي قىلىقتى سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ ءبىر ءتۇرى ەمەس دەپ ايتىپ كورىڭىز. سويتە تۇرا، بىزدە بىردە-ءبىر شەنەۋنىك ول ءۇشىن ەش ۋاقىتتا جازاعا تارتىلعان  ەمەس.

كىنالى قاشاندا قۇلمانوۆتار.

مۇراتبەك داۋرەنۇلى

قوستاناي.

Abai.kz