قادىرلى الاش بالاسى!
 قازبەكتىڭ ايتىپ وتىرعانىنىڭ ءبارى راس. جازۋشى ورالحان بوكەي ەسىمى جىل وتكەن سايىن ۇرپاق ساناسىندا جاڭعىرا بەرگەنى ءجون عوي دەپ، وسىناۋ كۇندەلىكتى قايتا جاريالاعاندى دۇرىس كوردىم. بۇل دۇنيە بۇدان 10 جىل بۇرىن «جاس الاشتا» سودان كەيىن «كەنتاۆر» گازەتىندە جارىق كورگەن بولاتىن.

قۇرمەتپەن، مارالتاي.

ورالحاننىڭ بەلگىسىز ماحابباتى:«كوڭىل كۇندەلىگىنەن» شىققان سىر

...سوناۋ 1993 جىلدار ەدى. دۇنيە دۇربەلەڭ، جۋرفاكتىڭ ستۋدەنتتەرى كۇندەلىكتى نان تابۋدىڭ قارەكەتىمەن جۇمىس ىزدەپ، رەداكتسيا جاعالاپ كەتكەن كەز. «جاس قازاق» وڭكەي جالاڭاياقتى پانالاتتى. مارقۇم نۇرلان ماۋكەنۇلى – بار رەداكتورىمىز ەدى. قازمۋ-دەگى ۇستازىمىز امانتاي ءشارىپ – ورىنباسارى. جاۋاپتى حاتشىمىز بولات ۇسەنباەۆ – ول دا اقىن! ءبىراز ۋاقىت گۇلنار سالىقباەۆامەن دە بىرگە قىزمەت ەتتىك. ءبىز دە «وسال» ەمەسپىز، وڭكەي اقىنبىز. كەۋدەمىزگە نان ءپىسىپ جۇرگەنمەن، شالا ەكەنبىز عوي (قازىر قاراسام، ارينە). ارامىزداعى ەڭ تاجىريبەلىمىز – جاراس پەن بولات قانا. ساعىندىق بىزگە «شال» بولعانىمەن، جۋرناليستيكادا «سارىاۋىز بالاپان»; دۋدارباس مارالتايدىڭ جازۋشىلار وداعىنىڭ جەرتولەسى مەن ليفتىلەرگە كەزەك تۇنەپ جۇرگەن كەزى. وسىنداي كۇننىڭ بىرىندە, ۇمىتپاسام، 1993 جىلدىڭ 21 قازانى, مارالتاي №5 جاتاقحاناداعى بولمەمىزگە ەكپىندەي كىرىپ كەلدى دە: - مەن وداقتىڭ پودۆالىنان ورالحاننىڭ كۇندەلىگىن تاۋىپ الدىم! – دەدى ەنتىگىپ. ءبارىمىز جاپاتارماعاي ءۇڭىلىپ جاتىرمىز. ءوزىمىز «وبششي» اتايتىن قالىڭ داپتەر. مۇقابانىڭ ىشكى بەتىنە، جوعارى بۇرىشىنا قيعاشتاپ «كوڭىل كۇندەلىگى» دەپ جازىلعان. ونىڭ استىندا «1985 جىل» دەگەن تاڭبا. جازۋ ورالحاننىڭ قولتاڭباسى. 
كەزەك-كەزەك الىپ وقيمىز. نە دەگەن تەرەڭ سەزىم دەيمىز. اسىرەسە, قىزدىڭ جازۋى قانداي جاتىق! 
كۇندەلىكتىڭ جازۋشىلار وداعىنىڭ پودۆالىنا قايدان تاپ بولعانىن ارقيلى جوريمىز. توقتامىمىز – كۇندەلىك جازۋشىنىڭ («قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورىنىڭ) جۇمىس ۇستەلىندە بولعان دا، كەيىن اياق استىنان ء(ۇندى جەرىندە) قايتىس بولعان سوڭ، ەسكى-قۇسقى زاتتارمەن سىرتقا شىعارىلىپ تاستالعان. 
...بۇل كۇندەلىكتى جۋرفاكتىڭ ءبىراز ستۋدەنتى ء(بىزدىڭ تۇستاستارىمىز) وقىپ شىقتى. اسىرەسە، قىزدار قاتتى اسەرلەنەتىن. تابىلعان ولجانىڭ يەسى مارالتايدىڭ باعى استى. ونىڭ ءار جەردە ءبىر قونىپ، دارۋىشتىك ءومىر كەشىپ جۇرگەنىن ايتتىم عوي، ءبىر كۇنى ماعان قاراپ:
- قازەكە، مەن وسى داپتەردى جوعالتىپ الارمىن. ساعان امانات ەتىپ، ساقتاي تۇرۋعا بەرسەم قايتەدى؟ بىراق، سۇراعان كەزىمدە قايتارارسىڭ ، - دەدى. 
سونىمەن، ايگىلى جازۋشى مەن جۇمباق قىزدىڭ جان سىرى تۇسكەن كۇندەلىك مەنىڭ قۇپيا شيفرلى ديپلومات-پورتفەلىمدە جىلدان ارتىق ساقتالدى. ستۋدەنتتىك كانيكۋلدا ءۇش مىڭ شاقىرىم جول ءجۇرىپ، اق جايىقتى دا جاعالادى. ءوزىم دە بۇل داپتەرگە ابدەن باۋىر باسىپ كەتكەن ەدىم. ءبىر ءسوزىن وزگەرتپەي، ءدال وسى كۇيىندە جاريالاسا دا، باس-اياعى ءبۇتىن تاماشا شىعارما بولارلىق دۇنيە عوي دەگەن وي كەلەتىن. تەك قانا «نازىك جاندى قىزدىڭ كەيىنگى ءومىرى قالاي بولدى، ول قالاي قابىلدايدى، جازىقسىز جاننىڭ جازىلماعان جاراسىن تىرناپ، قۇپياسىن جالپاق جۇرتقا جاريا قىلۋ ادامشىلىققا جاتا ما؟» دەگەن ويلار توقتاتاتىن. «جازبانى ءسىز بەن مەنەن باسقا ەشكىم وقىماۋى ءتيىس. بۇل ەكەۋمىزدىڭ ارامىزداعى سىر» دەگەن ءوتىنىشى تاعى بار...
...جۋرفاكتى ءتامامداپ، اۋىلعا اتتانعالى جينالىپ جۇرگەن كۇندەردىڭ بىرىندە بولمەمە مارالتاي كىرىپ كەلدى. ءىشىم «قىلپ» ەتە قالدى، سەبەبى مەن ونىڭ كۇندەلىك جايلى ۇمىتىپ كەتكەنىنە سەنىمدى ەدىم.
- قازەكە, باياعى امانات ەسىڭدە مە؟
- «اماناتقا قيانات بولمايدى»، ارينە، ەسىمدە، - دەپ، جىلدان ارتىق جالعىز
يەمدەنگەن كۇندەلىكتى قايتارىپ بەرگەنمىن. ىشىمنەن «جوعالتىپ الماساڭ جارار-دى» دەگەن قاۋپىم دە بولدى. سوندىقتان كۇندەلىكتى ءوز قولىممەن، بارىنششا ءدال قايتالاپ، ءۇتىر-نۇكتەسىن دە وزگەرتپەي كوشىرىپ الدىم. سول كەزدە الماتىدا كوشىرمە اپپارىت جوق (الدە جاڭا كەلىپ جاتقان كەزى مە ەكەن), كسەروكوشىرمەسىن وتكىزىپ الۋدىڭ رەتى كەلمەدى، سوعان وكىنەمىن. 
سارعايعان قىركۇيەكتىڭ سوڭىنا قاراي كەلەتىن جازۋشىنىڭ تۋعان كۇنى قارساڭىندا قۇپيا كۇندەلىكتى جاريا قىلعان دۇرىس شىعار دەپ شەشتىم. تەك قانا ەتيكالىق سەبەپپەن قىزدىڭ ەسىمىن، جەكە باسىنا قاتىستى كەيبىر دەرەكتەردى وزگەرتكەنىمدى، قىسقارتقانىمدى مويىندايمىن. قالعانى سول قالپىندا، وقىرمان. 

 قۇرمەتپەن،
قازبەك قۇتتىمۇراتۇلى

اعا! 
مەن سىزبەن بۇرىن ويشا سويلەسەتىنمىن، ەندى قاعاز جۇزىندە دە بەل بايلاپ وتىرمىن، سوندىقتان بۇل ماعان وڭايعا ءتۇسىپ وتىرعان جوق. مەنىڭ ءسوز ساپتاسىپ سىزگە نەمەسە ءسىزدىڭ كەيىپكەرلەرىڭىزگە ۇقساسا تاڭعالماڭىز، ويتكەنى، مەن اجىراماستاي بولىپ ءسىزدىڭ گەرويلارىڭىزبەن بىتە قايناسىپ كەتكەنمىن.
...مەن ءسىزدى جازۋشى دەپ قانا تانىعانىم جوق. سىزبەن وڭاشا اڭگىمەلەسىپ، اقىلداسىپ، كەيىپكەرلەرىڭىزبەن پىكىرلەسەمىن. ارينە، مۇنى بىرەۋ ەستىسە، نە وقىسا، كۇلەر ەدى، نە ماعان جانى اشىر ەدى. ءسىز تۇسىنەدى دەگەن ۇلكەن سەنىممەن جازىپ وتىرمىن. 
ەسىڭىزدە مە، مەن سىزگە: «ەگەر كىتاپتى جوعالتپاسام كەلمەس ەدىم» ، - دەگەن ءسوزىم؟ شىنىندا دا سولاي. جۇرتشىلىقتان، كەز-كەلگەن ادامنان «اقىندار، انشىلەر، جازۋشىلار قانداي ادامدار؟» دەپ سۇراي قالعان كۇندە ولار مىندەتتى تۇردە : «ولار وزدەرى ماحاببات دەيدى ، دوستىق دەيدى، ت.ب. بىراق، ولار اشەيىن كوپ پەندەنىڭ ءبىرى، ءتىپتى قاراپايىم پەندەلەردەن دە ارتىق قىلمىس جاسايدى» دەپ جاۋاپ بەرەرى ءسوزسىز (كۇندەلىكتىڭ وسى جەرىندە بۇكىل قازاققا بەلگىلى اقىن تۋرالى كەڭىرەك ايتىلىپتى – ق. ق).
...ەسىكتەن كىرگەننەن ءبىزدى قويارعا جەر تاپپاي، ۇشىپ تۇرىپ، قول بەرىپ... كىشىپەيىلدىلىكتىڭ دە شەكتەن شىققان ءتۇرى بولدى. ارينە، مەن مۇنى سىزگە ءجاي ايتىپ وتىرعانىم جوق ء(تۇسىنىپ تە وتىرعان شىعارسىز). جالپى، ادامداردى سىرتتاي عانا سىيلاپ، سىرىن بىلمەگەن دۇرىس ەكەن، ايتپەسە، تابىنىپ جۇرگەن ادامىڭنىڭ پەندەشىلىگىن كورگەندە، وعان، ءتىپتى جالپى ادام بالاسىنا دەگەن كوڭىلىڭىز سۋىپ قالادى ەكەن. 
سونىمەن، كىتاپ جوعالدى. كىتاپ وقيدى-اۋ دەگەن قىزداردان سۇراپ كوردىم. ەشقايسىسى الماعان، كورمەگەن. ال، مەن ول كىتاپتى كۇندە پاراقتاپ، كورىپ وتىرامىن. اسىرەسە، رەنىشتى كۇندەرى. كەلەسى كۇنى جەڭگەم مەنى قىدىرۋعا جىبەرمەي قويدى. ال، مەنى پودرۋگام شاقىرعان. نە ىستەيمىن ۇندەمەي تۇنەرىپ ءجۇردىم. كىتاپ جوق. بۇل جەكسەنبى كۇنى بولاتىن. كەلەسى كۇنى ۇيدەگى قىزبەن بىرگە ينستيتۋتقا كەتتىم. الدىما كىتاپتاردىڭ ءبارىن جايىپ تاستاپ وتىرمىن، وقىسام باسىم اۋرادى. ءبىر كىردىم، ءبىر شىقتىم. ءبىر كەزدە تاۋەكەلگە بەل بايلاپ، وقىستان سىزگە تەلەفون سوقتىم. ار جاعىن ءوزىڭىز بىلەسىز، ءسويتىپ سىزبەن دە جاقىن تانىسىپ الدىم (قياليلىعىمنىڭ ارقاسىندا).ارتى نەگە سوعاتىنىن كىم ءبىلسىن؟ بىراق وسى كۇندەرى سەرگەك، ءبىرتۇرلى قورعاۋشىم بارداي سەزىنىپ ءجۇرمىن. 
(وسى تۇستا كۇندەلىك يەسى ءوزىنىڭ تۋعاندارى جايلى، باۋىرلارى حاقىندا، بالا كەزدەگى كەيبىر كۇلكىلى وقيعالار جايلى اڭگىمەلەپتى. ونى مەن قىسقارتىپ تاستادىم – ق.ق.)
...بالالىقتان سۋىپ بارا جاتقان سياقتىمىن. ۇلكەندەردەن اۋلاقتاپ وزىمشە تۇيقتالا باستادىم. ءبىر جاققا، ايتەۋر باس اۋعان جاققا قاشقىم كەلەدى...جىلدار ءوتتى: 10 كلاسس. مەكتەپ بىتىرەتىن كەزەڭ تاياپ قالدى (قۇتىلاتىن ۋاقىت) 2 شىلدە كۇنى ۋرالاپ...
ويلاماعان جەردەن «ينيازدىڭ» ستۋدەنتى بولىپ شىعا كەلدىم. 
...الماتىعا كەلگەلى ەكى جىل ءوتتى. دوستار دە بارشىلىق. بىراق، سول دوستاردان دا ماعان، مەنىڭ جانىما لايىق جىلۋلىق جوقتاي. جوقتاي ەمەس-اۋ، ءتىپتى جوق. تەك جالعىز سىرلاسىم «جەتىم بوتا». مەنىڭ كوڭىلىم دە جەتىم...ءبىر نارسە جەتىسپەيدى. نە؟ بىلمەيمىن، بىلمەيمىن، بىلمەيمىن... قانشا دالانىڭ قىزى بولسام دا، سول دالانىڭ سىرىن بىلمەيدى ەكەم. تەك ويسىز ۇستىنەن تاپاي بەرىپپىن. ويلاپ، ويلاپ زورعا دەگەندە وسىنى تاپتىم. وندا دا ءسىزدىڭ كىتابىڭىز ارقىلى. ماعان التاي مەن ماڭعىستاۋدىڭ تابيعاتى ءبىر-بىرىنە كەرەعار بولسا دا، ەگىز، ۇقساس سەكىلدى. الدە ءوزىم بارماعان التايدى وقۋ ارقىلى ماڭعىستاۋىمدى تاۋىپ العاننان با ەكەن؟ مەنىڭ بىرەۋگە ەركەلەگىم كەپ تۇراتىن، كىمگە، ايتەۋىر بىرەۋگە، مەنى تۇسىنەتىن بىرەۋگە ... ول.... ولمەن ونى جاڭىلماسام تاپقان سەكىلدىمىن. ول – ءسىز... ءسىز ەكەنسىز. سوندىقتان، مەن جەتى اعامنان، تۋىستاردان تاپپاعان جىلۋلىقتى، مەيىرىمدىلىكتى، باۋىرمالدىقتى، ءبارىن، ءبارىن سىزدەن ىزدەيمىن. مەن مۇنىڭ ءبارىن جازباسام، سىزگە جەتكىزۋگە ەكەۋمىزدىڭ دە ۋاقىتىمىز جەتپەس ەدى. ءبىز ءوزىمىزدى قورشاعان ورتاعا تاۋەلدىمىز عوي، ولار بىزگە تاۋەلدى بولماسا دا. 
...اعا! جالعىز جاناشىرىم ءسىز بولماقسىز. ماعان بۇل داپتەردى وقىپ بولعاننان كەيىن قايتىپ بەرسەڭىز ەكەن. ەشكىمگە كورسەتپەسسىز. سىزدەن ءبىر وتىنەرىم – اعا، مەنى دە، ءوزىڭىزدى دە ءوز-ءوز قالپىمىزدا ساقتاساڭىز ەكەن!
ادام جۇرەگىن سۋىتۋ وڭاي دا، وعان قايتا جىلۋ بەرۋ قيىن ەكەن. 
ارينە، مەندە گرامماتيكالىق قاتەلەر بار شىعار جانە مەن كوبىنەسە ءوز ديالەكتىمدە جازعان شىعارمىن. بىراق ءسىز جۇرەكپەن تۇسىنۋگە ءتيىسسىز. جازبانى ءسىز بەن مەنەن باسقا ەشكىم وقىماۋى ءتيىس. بۇل ەكەۋمىزدىڭ ارامىزداعى سىر. 
اعا، ءسىزدىڭ قارىنداسىڭىز مانشۇك از دا بولسا، باقىتى ءومىر سۇرگەن ەكەن. تۋعان باۋىرىنىڭ مەيىرىمىنە بولەنىپ، سىر جاسىرماي بولىسكەنگە نە جەتسىن!
مەنىڭ بالا كەزىمدە كورشىمىز كيىك بالاسىن اسىراپ، «بوتاكوز» دەگەن ات قويعان. كەيىن وزدەرى سويىپ جەپ قويدى. سول كيىكتىڭ بەيشارا لاعى ەسىمنەن شىقپاي قويدى. مەن دە سول سەكىلدىمىن. ىشكى جانىم ادامداردان بەزىپ، باسقا دۇنيەنى ىزدەيدى. 

اينالايىن مارجان! 

سەنىڭ اعىڭنان اقتارىلعان سىر-ناماڭدى وقىپ شىعىپ، بەيكۇنا، ءناپ-نازىك، قىپ-قىسقا، بىراق ۇزاق عۇمىرىڭنىڭ كۋاگەرى بولدىم. مۇنىڭ ءوزى ماعان دەگەن سەنىمىڭنىڭ (سەزىمىڭنىڭ دەپ ايتا المايمىن) ۇشىپ جەتكەن العاشقى قارلىعاشى سەكىلدى. سەن العاش كەلگەندە تۇلا بويىڭدا تۇنىپ تۇرعان تازالىقتى ، ەپتەپ قيالشىلداۋ، ەپتەپ اسەرلەنگىشتەۋ، بىراق كوزى جۇمىپ كولگە سەكىرەر باتىلدىعىڭمەن، تاۋەكەل ءتۇبى جەل قايىق دەپ، بەكەم بەكىنەر، ءومىردىڭ تەك شۋاعىن اڭسايتىن كوڭىلىڭنىڭ كولەڭكەدەن (وكىنىشكە وراي ومىردە كوپ كەزدەسەتىن) ۇركەك تارتار مىنەزىڭەن حاباردار بولعان ەدىم. سەن ماعان جاڭادان اياقتانعان مارالدىڭ قوزىقاسى سەكىلدى، ادام بالاسى قول جۇمساعاندى قويىپ، سۇعىنا قاراۋعا دا ايايتىن اياۋلى نازىك ساۋلە سىندى اسەر قالدىردىڭ. مەن، شىنىندا دا «جەتىم بوتاداعى» اقبوتا ءتىرىلىپ كەلگەندەي ، «اعا» دەپ رياسىز ەركەلەگەندەي ءارى قۋاندىم، ءارى قورىقتىم... تاپتاۋعا قيمايتىن جاسىل جايلاۋ سەكىلدى جاس ومىرىڭە مەنىڭ جازعاندارىم اسەر ەتسە، كومەكتەسسە، جىگەر بەرسە، مىنە وسى جەتەر ءبىز سەكىلدى قاقسالدارعا. سەنىڭ ەرتەڭىڭدى بال اشىپ بولجاي المايمىن. تەك ءبىر عانا تىلەك – وسىناۋ تازا دا تاكاپپار قالپىڭدا ماڭگى كوز الدىمدا قالساڭ دەيمىن. 
مەن مۇنداي جازبانى ەشكىمگە (ەش حاتقا جاۋاپ) جازباۋشى ەدىم، سوندىقتان دا رومان جازعاننان الدە قايدا قيىن بولدى. ەشكىمنىڭ الدىندا جاقسى كورىنۋگە تىراشتانباعان باسىم، سەنىڭ الدىڭدا دا بار مىنەز-قۇلقىممەن قالعىم كەلەدى. ءبىر شارشاۋ بار، جالىعۋ بار، ءتۇڭىلۋ بار، سەنبەستىك بار بويىمدا. سەبەپ؟...بىلمەيمىن... 

و.بوكەي. 2.VII. 85 ج.

اعا!
ءسىزدىڭ جازباڭىزدى وقي وتىرىپ، دۇنيەدە شىن قۋانىش، شىن باقىت بار ەكەنىن سەزىندىم. ويتكەنى، مەنىڭ جانىمىنىڭ كىلتىن تاپقان ءسىز بولدىڭىز. ءسىز مەنى بار كوڭىلمەن اقتارىلا (ەرىكسىز) سايراتتىڭىز (تۇڭعىش رەت). سىزگە بۇدان باسقا ەشنارسە ارتىق اۋىز ايتا المايمىن. سەبەبى، مەنىڭ ايتپاعىمدى اقبوتا ايتىپ قويدى. 
ءسىزدىڭ ءاربىر ءسوزىڭىز ماعان قۋات بەرەدى. 
اعا پروستو سلوۆ نەت!
اعا، ءسىزدىڭ «دوس بولايىق» دەپ ايتقان ءسوزىڭىز مەنى تولعاندىرادى دا ويلاندىرادى. مەنى كوپشىلىك جۇرتتار وڭىمنەن ىشكى سەزىمىمدى بايقاي بەرمەيدى. ءسىز سول ءسوزدى ايتقاننان باستاپ، قانداي ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەيمىن، ايتەۋىر جان دۇنيەمنەن بەلگىسىز ءبىر سەزىم تۋىپ تولقىپ كەتتىم. ءالى دە...
«دوس» دەگەن ءسوزدىڭ شىن ماعىناسىندا ءوز ۇنىندە تۇڭعىش رەت ەستىپ، سەزگەننەن شىعار، بالكىم. مەن   ۇيگە جەتكەنشە دە، كەيىن دە ويلاندىم. بۇل ءسوزدى وزىمنەن ءوزىم قىزعاندىم. مۇمكىن مەن دوس بولا المايتىن شىعارمىن ...بىراق، اعاجان، مەن ءسىزدى وزىڭىزدەي بولماعانمەن تۇسىنۋگە تىرىسامىن. اعا، ءسىزدىڭ بويىڭىزدا (مەنىڭ اعالارىمىنڭ ماعان دەگەن سەزىمەدەرىنىڭ ششاشىراندى بولشەكتەرىن جيناقتاپ، جانە سوعان تاعى دا ۇستەمەلەپ جىلۋلىق قوسىپ، ماعان ادەيىلەپ بىرەۋ جىبەرگەن سەكىلدى) مەن شۋاقتاۋعا جەتەتىندەي جىلۋلىق بار. 
مەنىڭ ومىرگە دەگەن كوزقاراسىم ءالسىز، ورنىقسىز. تايانىشتى كەرەك ەتەدى. كەيدە ويعا شومىپ وتىرىپ، مۇمكىن وسىنىڭ ءبارى ءتۇس شىعار دەپ قورقامىن. ەشكىم مەنى وياتپاسا ەكەن دەپ تىلەيمىن. وسىلاي جاقسى ءتۇستىڭ، مەنى زارىقتىرعان ءتۇستىڭ جەتەگىندە قالعي بەرسەم ەكەن دەپ ويلايمىن. 
اعا، ءسىزدىڭ جازباڭىزدى ءاربىر كىشكەنتاي ارىپتەر اشىپ قالعان كەزدە ۇلكەن نۇر ساۋلەسىن شاشىپ، مەنى قارىپ تۇسەدى. 
مەنىڭ بارلىق تاعدىرىم سول ارىپتەردىڭ قالقاسىنا كىرىپ جاسىرىنعانداي. مۇمكىن مۇنداي جازبانى تۇڭعىش رەت العاننان شىعار، بىلمەيمىن...
اعا، مەن ءسىزدى قويارعا جەر تاپپايمىن. ءسىزدى قاشاندا ەلەڭدەپ ىزدەپ تۇرام، قانشاما جابايى بولسام دا...

اعا!

مەن سىزگە كۇندەلىكتى بەرەم دەپ ويلاپ ەدىم، سىزبەن اڭگىمەلەسەمىن دەپ ءجۇرىپ ۇمىتىپ كەتىپپىن. 
سوڭسوڭ قايتادان جازىپ وتىرمىن. 
اعا، مەن كۇن وتكەن سايىن ءبىر-ءبىرىمىزدى جوعالتىپ الاتىنداي قورقامىن. بۇدان بۇرىن مەنىڭ رۋحاني داعدارىسقا ۇشىراعانىمدى بىلەسىز. سول اپاتتان قۇتقارىپ العان ءسىز بولاتىنسىز. ءسىز انداعى جازۋلاردى تۇسىنبەي وتىرعان بولارسىز. (قىز داپتەردىڭ شەتىنە ەكءى اۋىز فرانتسۋزشا ءسوز جازعان، سونى ايتىپ وتىر – ق.ق) ونىڭ قىسقاشا مازمۇنى ءسىزدىڭ ءوز ءسوزىڭىز:
«مەن – جەر شارى سياقتى...جاپادان جالعىزبىن».
وعان مەن: «مەن دە وزىمشە جەكە- دارا جۇلدىزدىڭ ءبىرىمىن» دەپ جاۋاپ قايتاردىم. 
اعا، مەن وسى ومىردە كوپ پەندەلەردىڭ ءبىرى سياقتى ەمەس، ءوزىمنىڭ جەكە-دارالىعىمدى ساقتاعىم كەلەدى. ارينە، ءسىزدىڭ كومەگىڭىز قاجەت. تەك، اعا، مەنى اياي كورمەڭىز، قايتا مەنى ءتۇسىنىڭىز.
مەنىڭ سىزگە دەگەن سەزىمىمدى ءوزىم دە تۇسىنبەيمىن، تەك ايتەۋر، سىزگە قاتتى ارقا سۇيەدىم. سوندا عانا قۇردىمعا قۇلامايتىنىما سەنىمدىمىن. 

مارجان!

سەنىڭ جازعانىڭدى ء«ولدىم» دەگەندە ەجىكتەپ (ساۋاتسىز ادامداي) وقىپ شىقتىم-اۋ. ءتىپتى ءار ءسوزدى جىعا اجىراتپاسام دا وقىماي-اق تۇسىنە، تۇيسىنە بەرەتىن سەكىلدىمىن. ويتكەنى ، سەن مەن ءۇشىن سۋرەتشى بولماسا دا بۇكىل ادامزات ۇعىپ، تۇسىنەتىن كەرەمەت پولوتنو، ادەمى پەيزاج نەمەسە «الەنۋشكا» ىسپەتتى، ءبىر قاراعاندا-اق جانىڭدى جايلاۋعا باستار سيقىرلى كۇش، سىڭعىرلى كۇلكى، ءموپ-ءمولدر تازالىعىڭمەن ۇعىنىقتىسىڭ. XX عاسىردىڭ اياقتالار شاعىندا وسىنداي – ۋلترا كيىم، ازاندا جاۋعان اقشا قارداي ۇياڭدىعىمەن جاراسقان قازاق قىزدارى قالعانىنا قۋانامىن جانە ونىڭ اماندىعىن تاڭىردەن تىلەيمىن. بۇل اسىعىس تا اساۋ دۇنيەدە بىرەۋگە ەركىن ەركەلەر ءورىس تاپساڭ، شىنشىل كوڭىلمەن جان سىرىڭدى اقتارعىڭ كەلسە – ول مەن . ىلعي دا ۋاقىتى جەتپەي پىسىناپ، شارشاپ، شالدىعىپ، دۇنيەنىڭ بار-بارلىعىنا نەمكەتتى قاراپ قاجىعان اعاڭدى وقتا-تەكتە ءتۇرتىپ وياتىپ، الدەقاشان جات بولىپ، قوش-قوشىن ايتقان جاستىعىنا قولتىعىنان دەمەپ جەتەلەسەڭ – وندا-بۇگىندە جۇرەگىم اينىپ ۇمىتا باستاعان تۆورچەستۆوعا قايتا قۋات بەرگەندەيسىڭ بە؟.. ءسىز بەن ءبىزدىڭ ارامىزدا تابيعي تۇردە جالعانعان، باسقانىڭ كوزىنە كورىنبەيتىن، كورسە دە تۇسىنبەيتىن، جىبەك نازىك ءجىپ – ۇزىلمەس ءۇمىتتىڭ مىقتى رۋحى ىسپەتتى. سوڭعى جىلدارى جالعىز جانىمدى جارالاعان قايعى ۇستىمە قۇيا سالعان لاس باتپاق سىقىلدى ەدى، ەتپەتىمنەن ءتۇسىپ، ەسەڭگىرەپ جاتقانىمدا الدەكىم كەلىپ تازا سەزىممەن تازارتا باستادى. كوزىمدى اشىپ، «قۇداي –اۋ، بۇل كىم؟» دەپ، تاڭىرقاي قاراسام – اقبوتا بەينەسىندەگى ءوزىڭ ەكەنسىڭ.

P.S. ەكەۋمىز، ءبارىبىر ءبىر نارسەنى، ەڭ كەرەك ، ونسىز بولمايتىن نارسەنى بايقاماعان، ەلەمەگەنسىپ ءجۇرمىز. شىندىعىندا، سونىڭ ءوزى جاقسى. ال، ءتۇبى وعان دا جولىعارمىز. 

اعا!

سانامدا، كوز الدىمدا تۇرىپ الدىڭىز، كەتپەي قويدىڭىز. ساعات ەكىدەن اسىپ كەتتى، باسقالار ۇيقىدا، مەن ەرتەڭگى ەمتيحانعا دايىندالعانسىماق بولىپ وتىرمىن. جول-جولدا ارىپتەردىڭ اراسىنان دا جارىسىپ ءسىز قالماي قويدىڭىز. نە ىستەپ جاتىر ەكەنسىز ءسىز؟!
الدە ۇيىقتاي الماي، اۋرىپ، ازاپقا ءتۇسىپ جاتىر ما ەكەنسىز؟ مەنى ويلادىڭىز با؟ بىراق، ونداي كەزدەردە ءسىزدىڭ جانىڭىزدا بولا المايمىن عوي. 
تاعدىر سولاي – Cess la vie – سە ليا ۆي (وقىلۋى).
اعا، مەن ءسىزدىڭ ءومىرىڭىزدى بىلگىم كەلەدى. قىزىققاننان ەمەس. ءسىزدىڭ جانىڭىزدى تەرەڭىرەك تۇسىنگىم كەلەدى. تاس اقبوتاعا ايتسا: ء«سىز جۇمباق جانسىز»، - دەپ، مەن سىزگە ايتقىم كەلەدى: راس، تاس سەكىلدى ءسىزدىڭ دە ومىردەن جالىعا باستاعانىڭىز انىق، بىراق، قانداي، قالاي؟

9.1985.

مارجان!

...مەنىڭ ۇيىقتاي الماي، اۋرىپ، ازاپ شەگىپ جۇرگەنىم راس. ءتۇنى بويى دوڭبەكشىپ شىعىپ، كۇندىز جۇمىسقا بارعاندا نەمەسە كوشەگە شىققاندا ء«بورى ارىعىن بىلدىرمەس» دەپ، «كەربۇعىداي كەرىلىپ» شىعا كەلەمىن. مەنىڭ ءسال تۇيىقتاۋ، ءسال جۇمباقتاۋ بولىپ كورىنەتىنىم، سول ءبىر اۋىر قايعىدان ءالى دە قۇلان -تازا ايىعا الماي، مۇڭنىڭ شىرماۋىندا جۇرگەنىمنەن شىعار. ايتپەسە،   سەبەپ-سالدارسىز «ولەم» دەپ، ومىرگە كەلگەنىنە وكىنىپ جۇرگەن مەن جوق. ءالى دە جازسام دەگەن ويىم بار; ءالى دە بالا ءسۇيىپ، ۇرپاق قالدىرسام دەگەن ارمان بار. «قالاي، كىمنەن؟» - مىنە، وسى وسى سۇراقتىڭ جاۋابىن شەشۋگە ەڭسەمدى باسقان زىركىل ءزىل مۇرسات بەرمەي تۇر. ونىڭ بارلىعىن تەرەڭدەپ ايتۋعا ءسىز بەن بىزگە جاعداي كەرەك، وڭاشا وتاۋ كەرەك، يا سەنىم وتاۋى كەرەك. تاعدىر جازسا...وعان دا ورىن تابىلار. 
ەندى ءبىراز كۇندە ەلىڭە اتتاناسىڭ. كورىسكەنشە كۇن جاقسى بولسىن دەيمىن. كوپ تەنتەك بولما...اسىعىس تا اسۋ ءومىردىڭ اعىسىنا قاساقانا قارسى جۇزگەندە عانا ىزدەگەن زاتىڭدى تابا الاسىڭ. ال، ءسىز بەن ءبىزدىڭ ارامىزدا ۋاقىت اتتى تەرەڭ دە اعىندى وزەن بار. ودان ءجۇزىپ ءوتۋ قولىمىزدان كەلە قويار ما ەكەن؟...
ەندىگى جاۋاپ-جازبانى سەن اۋىلدان كەلگەندە كۇتەم. 

و.ب. 16.VII.85 ج.

اعا!

سامولەتتە دە، پوەزدا دا، ماشينادا دا ءسىزدى ءبىر ءسات تە بولسىن ەسىمنەن شىعارماي، جول بويى دامىلسىز ويلاپ كەلدىم. گۋرەۆكە جەتكەنشە «جەتىم بوتانى» تاعى دا وقىپ شىقتىم. الماتىدان ءارى قاشىپ، ءارى قيماي اتتاندىم. ..قيماعانىمنىڭ سەبەبى سىزگە تۇسىنىكتى بولار...ال، قاشۋىمنىڭ سەبەبى تالاي رەت جاۋىز نيەتتى ادامداردىڭ قولىنا تۇسە جازداپ، ارەڭ قۇتىلدىم. سونىڭ ءبارى مەنىڭ جۇرەگىمدە جىگىتتەرگە دەگەن ىزا-كەك ورناتا باستادى. قىز بولىپ تۋىلعانىما وكىندىم. قارا جۇمىس ىستەگەنىمنىڭ ارقاسىندا امان قالىپ ءجۇرمىن...
مۇنىڭ ءبارىن مەن سىزدەن ەشتەڭە جاسىرعىم كەلمەگەننەن ايتىپ وتىرمىن.
اۋىلعا دا كەلدىم. ءبارى شۋ-شۋ ەتىپ قارسى الىپ، امانداسىپ جاتىر، ال مەن ءبارىبىر ءسىزدى ويلاۋمەن بولدىم. «قىز جات جۇرتتىق » دەگەن وسى شىعار. 

22.07.85.

اعا!

سىزدەن الىستا جۇرگەن سايىن ءسىزدى ويلاۋمەن بولدىم. ءسىز قازىر التايدا جۇرگەن شىعارسىز. ال، مەن ۇيدە تەكتەن تەك جاتىرمىن. كەشكە كينوعا بارامىن. كلاستاس قىزدار كەلدى. ال، باسقا ۋاقىتتا وڭاشا قالعاندا ءسىزدى ويلايمىن. الداعى تاعدىرىمدى ويلاپ مازاسىزدانامىن. قازىر ع. مۇسىرەپوۆتىڭ «ۇلپانىن» وقىپ جاتىرمىن...
مەنىڭ الدىمدا ەكى ايىرىلعان بىتىسپەس، قاراما-قارسى ەكى ءومىر جولى بار، مەن سونىڭ ءبىرىن تاڭداۋىم كەرەك. 
بىلمەيمىن. قيىن...قيىن... 

30.VII.85.

اعا!
مەن قازىر ءسىزدى بۇرىنعىدان دا كوپ، ون ەسە، ءجۇز ەسە كوپ ويلايمىن. سىزبەن اقىلداسامىن، سىرلاسامىن، سويلەسەمىن، بىراق ۇرىسپايمىن. 
ءتۇن قانشاما قىسقا بولسا دا ۇيىقتاي الماي، جىندانىپ كەتە جازدايمىن. سوڭسوڭ شارشاپ بارىپ ۇيىقتاپ كەتەمىن. ودان سوڭ كورەتىنىم دە كىلەڭ ازاپتى ءتۇس. كۇن جاڭا شىعىپ كەلە جاتقاندا تاعى ويانىپ كەتەمىن، سول ويانعانىما قۋانام. ويتكەنى تاڭ اتسا ازاپتى تۇستەن دە قۇتىلام. رەۆماتيزمنىڭ اسەرى بولسا كەرەك. جاقىندا تۇزدى ىستىق سۋمەن ەمدەلۋگە جۇرەتىن شىعارمىن (بۇيىرسا!...)

2 اۆگۋست، 1985 جىل.

اعا!

بۇگىن ءسىزدى كورىپ اماندىعىڭىزعا كوز جەتكىزگىم كەلىپ تۇر. ءسىز بار بولساڭىز – مەن دە بارمىن...
اعا، ءسىزدى قاتتى ساعىندىم!
بىراق جاقىنداپ كەتسەم رەنجىتىپ الام با دەپ ويلايمىن. سىزگە دەگەن ساعىنىشىمدى جولدايتىن اق قۇسىم بولسا عوي. تەرەزەدەن كىرىپ، ءسىزدىڭ يىعىڭىزعا قونىپ وتىرىپ، مەنىڭ ساعىنىشىمدى جەتكىزەر ەدى- اۋ.
اعا، مەن سىزگە جەتسەم بۇرىنعى تەنتەكتىگىمدى قويار ەدىم. مامام بۇگىن اۋىرىپ قالدى. ەستىگەن بويدا جۇگىرىپ بارىپ ىستەمەگەن ادەتىمدى ىستەپ، تىزەسىنە باسىمدى قويىپ جىلاپ الدىم. كەيىنگى كەزدە بۇرىن ءوزىم قۇلاق قويماعان اڭگىمەلەردى ءسىز ءۇشىن دەپ تىڭداي جۇرەتىن بولدىم. 

اۆگۋست

اعا!

ەندى ءبىر ايدان كەيىن، بۇيىرسا، ءسىزدى دە كورەتىن شىعارمىن. سوعان دەيىنگى كۇندەر جىلجىمايدى-اق. بۇگىن بولنيتساداعى العاشقى كۇنىم. جامان باستالماعان سياقتى. ەندى جاتىپ الىپ ءسىزدى ويلاعاننان باسقا شارۋا جوق. سىزدەن الىستاعان سايىن بولاشاق جايلى ءجيى ويلايمىن. اعا، مەن ءسىزىدى سۇيەمىن، بىراق...
وسىنى ويلاپ، ويىم ونعا بولىنەدى. ەندى نە بولسا سىزبەن ۇزاق تا اشىق اڭگىمەلەسكەن دۇرىس بولار. بۇل ءبىر جاعىنان الىپ قاراعاندا ساۋ باسقا ساقينا تىلەۋشىلىك بولار ەدى. باسقا دا امالىمىز جوق قوي. 

اعا!

وسى ۋاقىتقا دەيىن ويىم ونعا ءبولىنىپ ءبىر شەشىمگە كەلە الماي ازاپتانىپ كەلدىم. 
ەندى نە بولسا سىزبەن اشىق –تەرەڭ سويلەسم دەيمىن. «بيىل جازدان بەرى قاتتى وزگەردىڭ»،- دەيدى جەڭەشەم، «اقىل كىرىپتى». 
ومىرگە نالىپ، وكپە ايتارىم جوق، نە دە بولسا كونىپ الدىم. 

(وسى جەردەن كۇندەلىك ۇزىلەدى. كۇندەلىكتىڭ اراسىندا ءتورت بۇكتەلگەن ءتورت پاراق حات شىقتى. بۇل دا مارجاننىڭ قولىمەن جازىلعان – ق.ق)

اعا!

اعا، مەن سىزگە ەڭ قورقىنىشتى، ەڭ سۇمدىق، ىشىمدە مەرەز بولىپ قاتقان اۋىر سىردى ايتپاق ەدىم، ايتا المادىم، ايتا المايدى ەكەنمىن.
ويتكەنى ول ءسىز ويلاعانداي ەمەس. ونداي بولسا وزىمنەن كورەر ەدىم عوي. 
كىمنەن كورەرىمدى بىلمەيمىن...
قۇدايدان با؟... 
مەن ءوزىمنىڭ ءسىزدى سۇيۋگە حاقىم جوق  ەكەنىن ءبىلىپ تۇرىپ، سىزگە ۇمتىلدىم.
مەن ءوزىمنىڭ وسىنداي ەكەنىمدى سىزگە جەتكىزە المادىم، كەزىندە.
ءسىز بىلگەننەن كەيىن بارىپ ايتۋعا جەڭىلىرەك بولادى دەپ ويلاپ ەدىم. جەڭىل تۇرماق ەكى ەسە قايعىعا باتىرىپ جىبەردى: ءسىز ەشتەڭە بىلمەي تۇرعاندا بۇيدانى ءۇزىپ كەتۋگە بولار ەدى. 
ال، مەنىڭ ولاي ەتۋ قولىمنان كەلمەدى. ءسىزدىڭ مەنەن الدەقايدا الىستا، بيىك شىڭدا تۇرعانىڭىزدى كورە تۇرا، قولىمدى سوزىپ تىرمىسا بەرەم، نەگە؟!
بىلمەيمىن...

اعا!
ءسىز مەنىڭ جانىمدى تۇسىنەر ەڭ جاقىن ادامىم بولساڭىز دا مەن ءوزىم جايلى ايتا المايمىن. بىرىنشىدەن، مەنىڭ ونداي سۇمدىقتى (مويىنداپ تۇرسام دا) ايتۋعا اۋزىم بارمايدى. 
ەكىنشىدەن، كوز كورىپ، قۇلاق ەستىمەگەن سۇمدىقتى ەستىرتۋگە ءسىزدى قيمادىم. ويتكەنى، ءسىز «بەكەر ايتتىڭ» دەپ وكىنەسىز، قۇداي اقىنا وكىنەسىز... بىلمەيمىن، مەنىڭ دۇنيەگە كەلگەنىم قۇدايعا ۇناماعان شىعار. 

اعا!
ءسىز مەنى اياماڭىز! مەن 13 جىلدان بەرى، ءومىر بويى، جار قۇشىپ، بالا سۇيمەي وتەتىن تاعدىرىما كونگەنمىن. مەندە بالالىق شاقتا بولعان ەمەس. ءبىر كۇنى سوققان داۋىل ءبارىن دە ۇشىرىپ اكەتكەن...مەن وندا كۇناسىز پەرىشتە ەدىم...
اكە-شەشەم بويجەتكەن (سىرتىمنان قۇر جىلتىراعان) تۇرىمە قاراپ ءماز، قۇر كەۋدەم سىرىلداپ، ارەڭ جەر باسىپ ءتىرى جۇرگەنىمدى قايدان ءبىلسىن!
جيعان جاساۋلارىنىڭ دا سول بۇكتەلەگەن قىرى جازىلماي توزاتىنىن دا سەزبەيدى!

اعا!
ءسىز مەنىڭ سالقىندىعىما رەنجىپ، كىنالاماڭىز! مەنىڭ جاعدايىم بەتىمە شىركەۋ بولىپ تۇرعاندا، مەن ءسىزدى ساعىنا تۇرىپ، ساعىنبايمىن; قۇشقىم كەپ تۇرىپ، قۇشا المايمىن. ويتكەنى مۇنداي جانتۇرشىگەرلىك سۇمدىق ەشقانداي تاريحتا دا، كىتاپتا دا جازىلماعان. لايىم جازىلماعاي دا – ونداي نارسە كۇندەلىكتى وقيعيعا اينالا كورەمەسىن! دوس تۇگىلى، دۇشپانىما دا بەرمەسىن. سوندىقتان، اعا، ءسىز مەنەن ول جايلى سۇراپ قيناماڭىز. 
20 جاسقا ەندى شىعاتىن بولسام دا، بولارى بولىپ، بوياۋى ءسىڭىپ قويعان قارت ادام سياقتىمىن. باقىتتى ساعاتتارىم تۇرماق، باقىتتى مينۋتتارىم دا بولماعان ەكەن. ءومىرىم تولى وكسىك، ءبىر سارىندى ءوتىپ كەلەدى. ومىردەن جالىقتىم. 13 جىل بۇرىنعى سۋرەت كوز الدىمنان كەتپەيدى...
مەنىڭ جازىعىم جوق ەدى، ەندى ەرىكسىزدەن ەرىكسىز جازىقتى – كۇنالى بولىپ شىعامىن...قۇداي نە دە بولسا تىرناعىن مىقتاپ باتىردى. ەرتەڭگى جارقىن بولاشاعى جوق، كوڭىلسىز جاي كەشىپ جاتقان جاعداي بار، اعا!
كىمدى قارعايىن. ...مەنىڭ بارلىق قايعىم وسىندا جاتىر.
مەن، ءسىرا،  ەندى، سىزدەن قول ءۇزىپ كەتە المايتىن سياقتىمىن.... «ات اينالىپ قازىعىن تابادى». ەڭ بولماعاندا تەلەفون سوعىپ تۇرعىم كەلەدى. 
مەنى ءسىز عانا تۇسىنەتىن...

(...وسى جەردەن حات تا ءتامام بولادى. كۇندەلىك اۆتورىنىڭ ودان ارعى تاعدىرى ماعان بەيمالىم. بالكىم جازۋشىنى جاقىنىراق بىلەتىندەر بۇل وقيعانىڭ بارىسىنان حاباردار دا شىعار. سول ءبىر الدەقاشان ءوتىپ كەتكەن وقيعادان قالعان مىنا كۇدەلىك – جىلاپ قالعان ءبىر ماحابباتىڭ تاريحى سەكىلدى. قۇدايعا عانا ايان، ەكى ادامعا عانا ورتاق سىردى جالپاق جۇرتقا جاريا ەتىپ جازىقسىز جاننىڭ جۇرەگىنە جازىلماس جارا سالسام، كەشىرىم سۇرايمىن... مەنىكى ورالحان اتتى جۇمباق پلانەتانىڭ بىلايعى جۇرقا بەلگىسىز، بىزگە عانا كەزدەيسوق(بالكىم كەزدەيسوق ەمەس) ايان بولعان ءبىو سىرىنا جارىق ءتۇسىرۋ عانا... – ق.ق.)

Abai.kz