«ابىلايدىڭ اسىندا شاپپاعاندا، اتاڭنىڭ باسىندا شاباسىڭ با؟» – دەگەن جۇرەككە جىگەر سىيلايتىن قازاقتىڭ قاناتتى ءسوزى ەسىمىزگە ءتۇسىپ وتىر. ءسوزدىڭ استارىن ۇعىنعان ۇلتپىز عوي. ماتەلدىڭ ءمان-ماعىناسى مول. ءبىز بۇدان «ابىلايدىڭ اسىندا، ۇلكەن يگى ءىس-شارادا بارىڭدى سال، ءوزىڭدى كورسەت» دەگەندى تۇسىنەمىز. ويىمىز وسىدان شىعىپ وتىر. رامازان – بارىڭدى سالىپ، ساۋاپتى «كۇرەپ» جينايتىن ماۋسىم، ناۋقاندى اي. ۋاقىت ءبىر ساتكە كىدىرىپ قالسىن با؟ رامازان سىناپتاي سىرعىپ ءوتتى. اللا قابىل ەتسە، قاسيەتتى ايدا اركىم ۇلى جاراتۋشىعا ۇنامدى قايىرلى امالى ارقىلى وزىنە تيەسىلى ساۋاپقا كەنەلدى. بويعا رۋح، ساناعا نۇر قۇيىلعان رامازاننان كەيىنگى ايلاردا دا يماندى ساقتاۋ، جۇماققا جەتەلەيتىن قۇلشىلىققا ىقىلاس تانىتۋ – مۇسىلماننىڭ مۇراتى. ول ءۇشىن نە ىستەمەك كەرەك؟ ويلانىپ، كەرەك ون كەڭەستى وزىمىزگە ايتۋدى ابزال كوردىك. بالكىم، ءسىزدىڭ دە قاپەرىڭىزدە قالار، كادەڭىزگە، يگىلىگىڭىزگە جارار. سونىمەن...

1. ءناپسىنىڭ ساعىن سىندىرعان ءسات – اشتىق. ورازانى تەك رامازانمەن بايلانىستىرۋ ابەستىك بولار. پەندەنىڭ شەكتەن تىس قالاۋى قاس-قاعىم ءسات سايىن تۇرتكىلەپ تۇرادى. ەندەشە، وعان قارسى كۇش تەك ورازا ەكەن. ءناپسىنى تىيىپ، تاۋبەگە كەلتىرەتىن وسى ءبىر تەڭدەسسىز قۇلشىلىقتى اپتاسىنا، ءتىپتى ايىنا ءبىر رەت جىل بويى جالعاستىرساق جاقسىلىق ەمەس پە؟ وزگە دە كەزەڭدەردە ورازا ۇستاۋدىڭ وزىندىك ءمانى زور. «جىل بويى ورازا بولسا عوي، شىركىن» دەپ اسەرلەنگەن ءبىر اعامىزدىڭ سوزىندە جان بار.

2. رامازاندا اللانىڭ سوزىنە ۇڭىلدىك. وي تۇيدىك، اسەرلەندىك. ورازادان كەيىن قالايشا «قوش بول، قۇران!» دەمەكپىز. تىرىلەر ءۇشىن تۇسكەن قاسيەتتى كىتاپتى نەگە باسقا ايلاردا سەرىگىمىزگە اينالدىرماسقا. ۇدايى قۇران وقۋدىڭ وزىمىزگە، وزگەگە، وتباسىنا، قوعامعا پايداسى مول. ءار ارپىنە ساۋاپ جازىلىپ، اللانىڭ بەركەتى جاۋادى.

3. جۇرەكتى مەشىتكە بايلاۋ. اللانىڭ ۇيىنە كىرگەن قۇل ءوزىن قۇرعاق جەردەن سۋعا تۇسكەن بالىقتاي سەزىنەدى. مەشىتتە وقىلعان نامازدىڭ ساۋابىن ساناپ جاتپاي-اق قويالىق.

4. رامازان – اعايىننىڭ اراسىن جاقىنداتا ءتۇسىپ، قارىم-قاتىناسىن كۇشەيتەتىن، تۋما-تۋىستى، كورشى-قولاڭدى بىرىكتىرەتىن اي. اۋىزاشار داستارقانىندا بۇعان كوزىمىز جەتتى. تۋىسقاندارمەن بايلانىستى ۇزبەۋدى تەك رامازانمەن شەكتەمەۋ. اعايىن ءار كەز كەرەك. قۋانىشى مەن قايعىسىندا بىرگە بولۋ – مۇسىلماننىڭ مىندەتى.

5. رامازان كەلىسىمەن جەتىمدەر، قارتتار، مۇگەدەكتەر ءۇيىن ىزدەپ كەتەتىن ادەتىمىز بار. قۇددى ولار بىزگە 11 اي بويى جايناپ، شات-شادىمان، باقىتتان باسى اينالىپ، شاتتىقتا شالقىپ ءومىر سۇرەتىندەي سەزىلەدى. باسقا كەزدە ۋاقىتىمىز جوق. ارينە، بۇل ءبىزدىڭ ۇلكەن سىلتاۋىمىز. رامازاندا قامكوڭىل جانداردى جاعالاپ، قايىرلى ءىس بىتىرگەندەي ءوزىمىزدى اقتاعىمىز كەلەدى. قامكوڭىل جاندارمەن ءجيى جۇزدەسۋ – ءوز ومىرىمە شۇكىرلىك سەزىمدى نىعايتپاق. ولاردىڭ ءحالىن ءبىلۋ، مۇمكىندىگىنشە كومەكتەسۋ، ساداقا، اۋىزاشار بەرۋ ءۇشىن وتىز كۇن ورازانى كۇتۋ شارت ەمەس-اۋ.

6. ورازادا ونشا اشۋلانبايمىز، سابىر ساقتايمىز. سانادا ءبىر عانا وي قاتىپ قالعان: باستىسى ورازام بۇزىلىپ كەتپەسىنشى. قۇلشىلىعىمىز قابىل

بولۋ ءۇشىن اينالاداعى ادامداردىڭ ۇساق-تۇيەك ءسوزى مەن ەرسى ارەكەتتەرىن ەلەمەيمىز. شىلىڭگىر شىلدەنىڭ ءبىر كۇنىن شولدەپ، اش وتكىزگەننەن وزگە تۇك پايدا تاپپاعاننىڭ سيپاتىنان بولىپ قالمايىق دەپ قورقامىز. باسقا ۋاقىتتا اشۋلانۋعا، كەك ساقتاۋعا، عايباتتاۋعا بولادى دەگەن راببىمىزدان «رۇقسات قاعاز» الىپ قوعانداي كۇي كەشەمىز. رامازاننان كەيىن دە كوركەم مىنەز تانىتۋ – ىزگىلىك پەن يگىلىككە جول اشادى. ءيا، كوركەم مىنەز – كوركىمىز.

7. ءناپىل نامازدارعا كوڭىل ءبولۋ. كەيدە بەس ۋاقىت نامازدى «تۇگەلدەپ» جۇرگەندە ءوزىمىزدى ءجانناتتان «جولداما» الىپ قويعان جانداي سەزىنەدى ەكەنبىز. ومىردەن وتكەن ىزگىلەر «پەندە قوسىمشا قۇلشىلىعىمەن، ءناپىل ورازا، نامازىمەن جاراتۋشىعا جاقىنداپ، ونىڭ راقىمىنا بولەنەتىنىن» ايتىپتى.

8. رۋحاني ىزدەنۋ. سوقا جەر جىرتقان سايىن جىلتىراپ، وتكىرلەنە تۇسەتىنىن اۋىلدان شىققان ءبارىمىز بىلەمىز. سپورتشى شىنىققان سايىن بابىندا جۇرەدى. رۋحاني ىزدەنىپ، ءدىني ءىلىم الساق، كوكەيدەگى كۇمان سەيىلەدى، ءىلىم ارتادى، يمان كۇشەيەدى. «مۇسىلماننىڭ ءبىر كۇنى ەكىنشى كۇنىنە ۇقساسا – ۇتىلىستا»، – دەپتى عۇلامالار. مۇنى اتام قازاق: «كوپ تۇرعان سۋ ساسيدى»، – دەپ ءبىر اۋىز سوزبەن تۇسىندىرگەن عوي.

9. ءاردايىم دۇعادا بولۋ. ورازا بويى جاراتۋشى يەمىزگە دۇعا-تىلەكتى كوبىرەك ايتىپ، مۇڭ-مۇقتاجىمىزبەن بولىستىك، قاجەتىمىزدى سۇرادىق. رامازاندا مەيىرىمدى، دۇعانى قابىل ەتۋشى اللا تاعالا باسقا ايلاردا دا وسىناۋ تەڭدەسسىز سيپاتىنان ايىرىلعان ەمەس، ايىرىلمايدى دا. دۇعا – مۇسىلماننىڭ قورعانى، قارۋى، تايانىشى، سۇيەنىشى، ت.ب. ادامزاتتىڭ اسىلى بولعان پايعامبارلار دا ءار ىسىندە، ءار سوزىندە دۇعانى تاستاماعان. مۇنى اتام قازاق: «باتامەن ەل كوگەرەر، جاڭبىرمەن جەر كوگەرەر»، – دەپ اسپەتتەگەن. كوسەگەمىزدى كوگەرتىپ، ءومىرىمىزدى ونەگە ەتەتىن دۇعا-تىلەكتى ءاردايىم ايتىپ ءجۇرۋدىڭ ماڭىزى زور.

10. ءاردايىم اللانى ەسكە الۋ. رامازان – ءبىز بەن راببىمىزدىڭ اراسىنداعى رياسىز قۇلشىلىق. ورازا – اللانى كوبىرەك ەسكە الۋعا جەتەلەيتىن قۇلشىلىق. ءبىز كەيدە دۇنيەلىك بولماشى جەتىستىگىمىزدى، از-كەم بايلىعىمىزدى، قىزمەتتىك ورلەۋىمىزدى ءوزىمىزدىڭ جەكە قابىلەتىمىزبەن، اقىل-ويىمىزبەن، پاراساتتىلىعىمىزبەن بايلانىستىرىپ جاتامىز. بولماشى تامشىدان جاراتىلعان پەندە ەكەنىمىزگە ءمان بەرمەي، ۇلى اللانىڭ قۇدىرەتىن ۇمىتىپ جاتامىز. جەر باسىپ جۇرگەنىمىزدىڭ ءوزى جاراتۋشى يەمىزدىڭ سىيى، نىعمەتى ەمەس پە؟ بارشا جاراتىلىستاردىڭ ىشىندە مۇسىلمان بولىپ جاراتىلۋىمىزدىڭ ءوزى تەڭدەسسىز نىعمەت ەمەس پە؟ اللانى كوبىرەك ەسكە الۋ ادامنىڭ بەس كۇندىك ومىرگە كەلۋدەگى ماقساتىن ايقىنداپ بەرۋگە، قۇدايعا ۇنامدى قۇل بولۋعا سەرپىن بەرەدى.

ورازادان كەيىن وي جۇگىرتكەن

اعابەك قوناربايۇلى،

قمدب ءباسپاسوز ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى

Abai.kz