قازاقستان زايىرلى مەملەكەت بولىپ تابىلادى، وندا كونفەسسياارالىق تاتۋلىق پەن كەلىسىم سالتانات قۇرۋدا، دىنگە سەنۋشىلەرمەن قاتار اتەيستىك كوزقاراستى ۇستاناتىن ازاماتتاردىڭ دا قۇقىعى قۇرمەتتەلەدى. مەملەكەت ءدىني قىزمەت سالاسىنا ارالاسپايدى، الايدا كونفەسسيالارمەن ءوزارا ءىس-قيمىلدى قامتاماسىز ەتۋى جانە ازاماتتاردىڭ ءدىني سەنىم بوستاندىعى قۇقىعىن قورعاۋى ءتيىس. وسىنداي تالاپ بەلگىلەگەن ەلىمىزدىڭ كونستيتۋتسيانىڭ 1-بابى 1-تارماعىنداعى مەملەكەتتىڭ زايىرلى سيپاتى ءدىننىڭ مەملەكەتتەن بولەكتىگىن بىلدىرەدى. ءدىني سەنىم بوستاندىعى – بۇل ادامنىڭ ءوزى قالاعان دىنگە عيبادات ەتۋ قۇقىعى. كونستيتۋتسيانىڭ 14-بابىنا ساي زاڭ الدىندا جۇرتتىڭ ءبارى تەڭ، بۇل زەردەلەۋ نىسانىنا قاتىستى قولدانىستا بارلىق دىندەر مەن ءدىني بىرلەستىكتەر زاڭ الدىندا بىردەي ەكەنىن، كەيبىر دىندەر مەن ءدىني بىرلەستىكتەرگە   قانداي دا ءبىر ارتىقشىلىقتار جاسالۋىنا جول بەرىلمەيتىنىن، دىنگە كوزقاراسىنا، نانىمىنا بايلانىستى نەمەسە كەز-كەلگەن وزگە جاعداياتتار بويىنشا كەمسىتۋگە تىيىم سالىناتىنىن ايعاقتايدى.جالپى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءوزىن تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە جاريالاعاننان بەرى بارلىق دىنگە دەگەن قۇرمەتىن ءوزىن زايىرلى مەملەكەت رەتىندە ورنىقتىرۋىمەن، ءدىني بiرلەستiكتەر iسiنە مەملەكەتتiڭ جانە مەملەكەت iسiنە ءدىني بiرلەستiكتەردiڭ زاڭسىز ارالاسۋىنا جول بەرiلمەيتىندىگىن نەگىزگى زاڭمەن بەكىتۋىمەن دالەلدەپ كەلەدى. قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ العاشقى جىلدارى قابىلدانعان نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىنىڭ ءبىرى ء«دىني سەنىم بوستاندىعى جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ بولۋى وسىنىڭ دالەلى. ءدىن بۇل وزىندىك دامۋ ءۇردىسى بار، قوعامنىڭ دامۋى مەن قالىپتاسۋىنا ءوز اسەرىن تيگىزۋشى پروتسەسس. ونى قىسىپ ۇستاۋعا دا جانە بوس جىبەرۋگە دە بولمايدى. ءدىن بايىبى-مەن باپتالىپ، ىڭعايىمەن رەتتەلىپ وتىرۋى كەرەك. وسى تۇرعىدان العاندا، قوعامدىق قاتىناستىڭ ءبىر سالاسى رەتىندە ول قۇقىق نورمالارىمەن، ياعني زاڭمەن رەتتەلىپ وتىرادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسياسىنىڭ 19-بابىنا سايكەس اركىم ءوزىنىڭ قاي دىنگە جاتاتىنىن انىقتاۋعا جانە ونى كورسەتۋ-كورسەتپەۋگە حاقىلى. سونىمەن قاتار كونستيتۋتسيانىڭ 39-بابىنا سايكەس جوعارىدا اتالعان قۇقىقتار مەن بوستاندىقتار ەشبىر جاعدايدا دا شەكتەلمەۋى ءتيىس. الايدا بۇل جەردە ازاماتتىڭ تەك قاي دىنگە جاتۋىن انىقتاۋ قۇقىعى عانا ايتىلىپ تۇر. ياعني، قاي دىنگە جاتۋىن انىقتاۋ قۇقىعى شەكتەلمەيدى، بىراق ونى پايدالانۋ، جۇزەگە اسىرۋ بەلگىلى ءبىر كولەمدە زاڭمەن شەكتەلۋى مۇمكىن.

ەلىمىزدە 2011 جىلدىڭ 11-ءشى قازانىندا ء  «دىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭنىڭ قابىلدانىپ جۇمىس ىستەي باستادى. قابىلدانعان جاڭا زاڭ باقىلاۋسىز ميسسيونەرلىك قىزمەت پەن پسەۆدودىني ۇيىمداردىڭ زاڭعا قايشى ارەكەتتەرىنىڭ الدىن الۋ سياقتى ءوز ماقساتتارى مەن مىندەتتەرىنە ساي قىزمەت ەتىپ، قوعام تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋدە. بۇگىنگى تاڭدا قازاقستان جەرىندە 3,5 مىڭعا جۋىق ءدىني ۇيىمدار تىركەلگەن بولسا، ولاردىڭ ىشىندە 2383 يسلامدىق، 299 پراۆوسلاۆتىق، 84 كاتوليكتىك جانە 500-دەن اسا پروتەستانتتىق ۇيىم بار. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا 10 يسلامدىق، 76 پراۆوسلاۆتىق، 230 كاتوليكتىك، 96 پروتەستانتتىق شەتەلدىك ميسسيونەرلەر قىزمەت ەتۋدە.

قازاقستانداعى ميسسيونەرلىك ارەكەتتەر 

ميسسيونەرلىك - ءدىني قىزمەتتەردىڭ ەرەكشە ءبىر ءتۇرى. ميسسيا - لاتىن تىلىندە «missio» مىندەت، ورىندالۋى ءتيىس تاپسىرما دەگەن ماعىناعا كەلەدى. ميسسيونەرلiك – دiني ۇيىمداردىڭ iلiمدەرiن تاراتۋعا ارنالعان دiني جانە ساياسي قىزمەت. ميسسيونەرلiك ۇيىمداردىڭ شوقىندىرۋ ساياساتى افريكا جانە ازيا حالىقتارى اراسىندا قارقىنداپ، ماقساتتى تۇردە جۇرگiزiلiپ وتىر. ميسسيونەرلiك ۇيىمدارعا بiرقاتار ەلدەردiڭ مەملەكەتتiك قۇرىلىمدارى، قايىرىمدىلىق قورلارى، ۇكiمەتتiك ەمەس ۇيىمدار، قارجىلىق توپتار ماتەريالدىق جانە مورالدىق تۇرعىدان كومەكتەسiپ، ورتاقتاسا جۇمىس جاسايدى. ميسسيونەرلەر باراتىن ەل حالقىنىڭ دiنiن، تاريحىن، ادەت-عۇرپىن، دiلi مەن پسيحولوگياسىن زەرتتەپ بiلiپ بارادى.

كوپتەگەن ميسسيونەرلەر جەرگiلiكتi حالىق باسىم ەلدi مەكەندەردە تۇرىپ، سول حالىقتىڭ تiلiن، ادەت-عۇرپىن، مiنەز-قۇلىقتارىن ءوز قىزمەتتەرiن تابىستى اتقارۋ ءۇشiن جەتەرلiكتەي دەڭگەيدە زەرتتەپ، ۇيرەنەدi. ەلiمiزدە پروتەستانتتىق جانە نەوپروتەستانتتىق شiركەۋلەردiڭ ميسسيونەرلiك قىزمەتتەرi حالقىمىزدىڭ دiني بiرلiگi مەن ىنتىماقتى ومiرiنە كەرi اسەرiن تيگiزەدi.

جۇمىسسىزدار، ومiردەن ءوز ورنىن تاپپاعاندار، رۋحاني iزدەنiستە جۇرگەندەر، جەكە باسى جانە وتباسىنداعى پسيحولوگيالىق قيىندىقتارعا توزە الماعاندار، يسلام دiنiن تەرەڭ بiلمەيتiندەر، اسiرەسە جاستار ميسسيونەرلەردiڭ ۇگiت-ناسيحاتىنا تەز iلiگەدi.

ەلىمىزدىڭ اۋماعىندا حريستيانداردىڭ پايدا بولعانى تۋرالى العاشقى دەرەكتەر V-VI عاسىرلاعا جاتادى. اسىرەسە ءىح-ح عاسىرلاردا ۇلى جىبەك جولى بويىنشا اۋىپ كەلگەن حريستيان ميسسيونەرلەرىنىڭ بەلسەندى قىزمەتتەرىنىڭ ناتيجەسىندە كەيبىر تۇركى تايپالارىنىڭ اراسىندا نەستورياندىق تارالعان. دەرەككوزدەر مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، تاراز بەن مەركىدە، سونىمەن قاتار سىرداريا وزەنى بويىندا حريستيان شىركەۋلەرى بولعاندىعى ارحەولوگيالىق قازبالار ارقىلى ءمالىم. الايدا ح-ءحى عاسىرلاردا ايماقتا يسلامداندىرۋ پروتسەسى ەتەك الىپ، حريستياندىق شىركەۋلەر مەشىتتەرگە اينالدىرىلدى.

سوڭعى كەزەڭ - ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك العان جىلدارىمەن تۇسپا-تۇس كەلەدى. وسى ۋاقىت ىشىندە رەسپۋبليكامىزدىڭ تەرريتورياسىندا بۇرىن سوڭدى كەزدەسپەگەن اعىمدار، اتاپ ايتار بولساق، پرەسۆيتارياندىق جانە مەتوديستىك، پروتەستانتتىق كونفەسسيالار: «اگاپە»، «جاڭا ءومىر»، «يەگوۆا كۋاگەرلەرى»، «باحاي سەنىمى»، ء«ىبىلىس شىركەۋلەرى»، «ساەنتولوگيا شىركەۋى» جانە ت.ب. ءوز الدارىنا ءدىني بىرلەستىك بولىپ قۇرىلىپ ورنالاسا باستادى

ميسسيونەرلىك ارەكەتتى الەمنىڭ بىرنەشە مەملەكەتتەرىندە بەلسەندى تۇردە اتقارىپ جۇرگەن «يەگوۆا كۋاگەرلەرى» ەكى ءجۇز تىلدە جيىرما جەتى ميلليون دانامەن جۋرنال شىعارىپ، ەكى ءجۇز وتىز ەلدە ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزەدى. نيۋ-يوركتە «كۇزەت مۇناراسى» قوعامىنىڭ «برۋكلين» باسپاحاناسىندا ءۇش مىڭنان استام ادام جۇمىس ىستەيدى. باسپاحانادا ايىنا اعىلشىن تىلىندە ۇلكەندى-كىشىلى الپىس مىڭداي جانە ءجۇز جيىرما تىلدە وتىز ميلليونداي كىتاپ شىعارىلادى. بۇل كىتاپتاردى تاراتۋ ءۇشىن ەكى ميلليونداي ادام جۇمىس ىستەيتىن «ەيماك» تاراتۋ جەلىسى بەلسەندى جۇمىس اتقارادى. بۇل، ارينە، تامىرى، ءتۇپ توركىنى ارىدا جاتقان ءداستۇرلى ساياسات ەكەنى بەلگىلى.

حريستيان ءدىنى ميسسيونەرلىك ارەكەتتەرىن تەك ادام بالاسىن اقيقاتقا جەتكىزىپ، تۋرا باعىت بەرۋ عانا ەمەس، باسقا دا ساياسي ماقساتتار ءۇشىن پايدالانادى. تاۋەلسىزدىك العان ۋاقىتىمىز بەن وتكەن تاريحىمىزداعى حريستيان ميسسيونەرلىگى ۇلت بولىپ قالىپتاسۋىمىزعا كەرى اسەرلەرىن تيگىزىپ، ءدىنىمىزدى، مادەني قۇندىلىقتارىمىزدى جويۋعا باعىتتالعانىن كورەمىز. بۇل – رۋحاني ەكسپانسيا بۇگىندە دە جان-جاقتى ءوز فۋنكتسياسىن جالعاستىرىپ كەلەدى.

قازاقستانداعى ميسسيونەرلىك، از زەرتتەلگەن جانە تاريحي كىتاپتاردا ءۇستىرت جازىلعان تىڭ تاقىرىپتىڭ ءبىرى بولعاندىقتان، ونى تەرەڭ زەرتتەپ، جاس ۇرپاق ساناسىنا ءدىني تۇسىنىك قالىپتاستىرۋىمىز ءتيىس. تەگىندە، مۇنداي رۋحاني شابۋىلدارمەن جالپى قوعام مۇشەلەرىنىڭ ءدىني ساۋاتىن ارتتىرۋ ارقىلى كۇرەسە الامىز. ول ءۇشىن ارناۋلى جانە جوعارعى وقۋ ورىندارىندا ء«دىنتانۋ» دارىستەر وتكىزۋ جانە ءداستۇرلى يسلام ءدىنىنىڭ قۇندىلىقتارىن عىلىمي نەگىزدە تانىپ، ناسيحاتتاۋ كەرەك. رەسپۋبليكالىق باق-تا ءداستۇرلى ەمەس ءدىني قوزعالىستاردىڭ ميسسيونەرلىك قىزمەتتەرى جونىندە اقپاراتتاردى ۇنەمى جاريالاپ تۇرۋ دا اسا قاجەتتى ىستەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.

ىدىرىس ۇلان،

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءدىن ىستەرى اگەنتتىگى

مادەنيەتتەر مەن دىندەردىڭ حالىقارالىق ورتالىعىنىڭ

ساراپشى قىزمەتكەرى

Abai.kz