ەلىمىزدە اۋىل شارۋاشىلىعى تەحني­كالارىنىڭ 80-85 پايىزى ابدەن توزعان. ولار اۋىل شارۋاشىلىق داقىلدارىن ءوسىرۋ جانە جيناۋدىڭ اگروتەحنيكالىق تالاپ­تارىنا مۇلدە سايكەس كەلمەيتىنىن ماماندار اشىپ ايتىپ شارشادى. سوندىقتان جارامسىز تەحنيكالاردى ەسەپتەن شىعارىپ، شارۋاشىلىقتاردى زاماناۋي جاڭا تەحنيكالارمەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ماڭىزى زور بولىپ تۇر.

ەلىمىزدە اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكالارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنەن ەگىن جانە وسىمدىك شارۋاشىلىعىنداعى كوپتەگەن تەحنولو­گيالىق تاسىلدەر تولىق ورىندالماي، اگروتەحنيكالىق تالاپتار بۇزىلۋىنا اكەپ سوققانى بەلگىلى. وسىلايشا ونىمدىلىك 20-25 پايىزعا كەمىگەن. دەمەۋ قارجى تەك جانار-جاعارماي، تۇقىم، تىڭايتقىش، گەربيتسيدكە بەرىلەدى، ال قاجەتتى تەحنيكانى ساتىپ الۋعا قارجى بولىنگەن ەمەس. ما­شينا-تراكتور پاركىن جاڭارتۋ دارەجەسى سوڭعى 20 جىلدا 10-12,5 پايىزدان 1-3 پا­يىزعا دەيىن تومەندەدى. اۋىل شارۋاشى­لىعىنىڭ تەحنيكامەن قامتىلۋ دەڭگەيى ءار 1000 گەكتار ەگىستىك جەرگە شاققاندا گەرمانيادا – 124, گوللانديادا – 91, ۇلىبري­تانيادا – 86, فرانتسيادا – 85, بەلگيادا – 82, يتاليادا – 70, دانيادا – 58, اقش-تا – 35 تراكتوردان كەلسە، بۇل كورسەتكىش تمد-عا قاراستى وزبەكستاندا – 26, ۋكراينادا – 12, بەلارۋستە – 19, رەسەيدە – 4 دانانى قۇ­رايدى.

استىقتى ورىپ-جيىپ الۋ ناۋقانى ورتاشا 30 كۇن دەسەك، ءدان بيولوگيالىق جاعىنان پىسكەننەن كەيىن 5 كۇن ىشىندە ونىڭ 5 پايىزىنا دەيىن توگىلەدى، 10 كۇندە – 20, 20 كۇندە – 33, 40 كۇندە – 44 پايىز ءونىم ىسىراپ بولادى. ياعني اگرووندىرىس كەشەنىن قاجەتتى تەحنيكامەن قامتاماسىز ەتۋ – ءونىمدى تولىق جانە دەر كەزىندە ىسىراپسىز جيىپ-تەرىپ الۋ­دىڭ كەپىلى بولىپ ەسەپ­تەلەدى.

اۋىل شا­رۋاشىلىعى تەحنيكالارىمەن تولىق قامتىلعان ەلدەر ەگىن وراعىن 5-10 كۇندە تولىق اياقتايدى. ال بىزدە ەگىن وراعى ايدان استام ۋاقىتقا سوزىلىپ، تالاي ءونىم ءراسۋا بولادى. سوندىقتان اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن تەحنيكامەن جاراقتاندىرۋ ىسىنە باسا ءمان بەرگەن ءجون.

اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن دامىتۋعا دەن قويعان مەملەكەتتەر 10-15, 20-30 جىلعا ارنالعان قىسقا، ورتا جانە ۇزاق مەرزىمدى اۋىل شارۋاشىلى­عىن مەحانيكالاندىرۋ بويىنشا تۇجى­رىمداما قابىلدايتىنى بەلگىلى. ال بىزدە اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن جاساۋ مەن ونى ساتۋ جۇيەسى قالىپتاسپاعان.

تمد ەلدەرى اراسىندا بەلارۋس پەن وزبەكستان تراكتور جانە اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىن جاساۋ سالاسىن ساقتاپ قالعانى بەلگىلى. بەلارۋس مەم­لەكەتى تراكتور جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىن جاساۋ سالاسى – نەگىزگى ءوندىرىس سالاسى بولىپ ەسەپتەلەدى. مۇندا 80-نەن اسا زاۋىت جانە كاسىپورىندار اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسىن جانە ولارعا قاجەت قوسالقى بولشەكتەر دايىنداپ شىعارادى. جالپى، وندىرىستە 300-دەن اسا ءتۇرلى اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكالارى دايىندالادى. بەلارۋستەر 90 پايىز ءوز تەحنيكاسىمەن قامتىلعان. وزبەكستاندا سوڭعى 10-12 جىلدا 230-عا جۋىق اۋىل شارۋا­شىلىق تەحنيكالارى جاسالدى جانە جاڭ­عىرتىلعان. سونىڭ ىشىندە 80-ءى الىس جانە جاقىن شەتەلدەردەن الىپ كەلىنەتىن تەح­نيكانىڭ ورنىن باساتىن ماشينالار. مۇندا 40-تان اسا زاۋىت پەن كاسىپورىندار اۋىلشارۋاشىلىق تەحنيكالارىن جانە ولاردىڭ قوسالقى بولشەكتەرىن دايىنداپ شىعارادى، سونىڭ ىشىندە 10-ى شەتەلدىك فيرمالارمەن بىرىككەن كاسىپورىندار. جالپى، وزبەكستاننىڭ اۋىل شارۋا­شىلىعى 80 پايىز ءوز تەحنيكاسىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن. بۇل مەملەكەتتەردەگى تاجىريبە قازاقستاندا يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق باعدارلامانى دامىتۋعا جانە اۋىلشارۋاشىلىق ماشينالارىن جاساۋ سالاسىنىڭ اياققا تۇرىپ كەتۋىنە وتە ءتيىمدى بولارى ءسوزسىز.

باۋىرجان سابىربەكوۆ.

اباي.kz