«تازا يسلام» «ءياسساۋيدىڭ كەسەنەسىن» قيراتۋمەن كەلە مە؟
ەلباسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى
ن.ءا. نازارباەۆقا اشىق حات
اسا مارتەبەلى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى!!!
قازاق مادەنيەتى، ۇلتى، مەملەكەتتىلىگى مەن تاريحى ەشقاشان ءدىني پلاتفورمادا ەكى جاق بولىپ تارتىسقان ەمەس. وعان تاريحىمىز، ءدىني تاجىريبەمىز، ءدىني تانىمىمىز كۋا. تاريحي تاجىريبەمىزدە ەلدىڭ بىرلىگى مەن پاناسى بولعان باستى قۇندىلىقتارىمىز نەگىزىنەن ياساۋي مادەنيەتى توڭىرەگىندە بولىپ كەلدى. سەبەبى، وسى ءبىر تاريحي تۇلعانىڭ اتىمەن بارشا تۇركى الەمىنە كەڭىنەن تاراعان ءىلىم ارقىلى يسلام وركەنيەتى مەن ءدىنى قازاق بولمىسىنا اينالدى. يسلام قۇقىقتىق حانافي جۇيەسى دە، ماتۋريدي ءدىني تانىمدىق مەكتەبى دە وسى ءىلىم ارقىلى قازاق دالاسىنان ورىن تەپتى. ءتىپتى كەلەسى جىلى تويلانعالى تۇرعان قازاق حاندىق مەملەكەتىنىڭ نەگىزىندە دە وسى تۇلعانىڭ رۋحاني، ءدىني، قۇقىقتىق سالادا سالىپ كەتكەن داڭعىلى جاتىر. بۇل قۇبىلىستى قۇندىلىق رەتىندە تانۋ جانە قۇرمەتتەۋ بۇگىنگى مەملەكەتتىلىگىمىز بەن تۇراقتىلىعىمىزدىڭ تۇعىرى، رۋحانياتىمىزدىڭ كۇرەتامىرى، ەلدىگىمىزدىڭ ىرگەسى، ۇلتتىعىمىزدىڭ دىڭگەگى دەگەنگە سايادى.
مەن وسى سالانىڭ مامانى رەتىندە سىزگە جاريالاۋىما سەبەپ بولعان بىرنەشە قات - قابات پروبلەمالار بار.
قوعامدا قازىر جاحاندىق ۇدەرىستەر مەن قۇبىلىستاردى سىنالاپ، قازاقتىڭ بولمىسى مەن تۇراقتىلىعىنا، مەملەكەتتىلىگىمىزگە قارسى جاسالىپ جاتقان جوبالار جەتەرلىك. سونىڭ ءبىرى ۋاحابيلىك تەندەنتسيالىق ارەكەتتەر. سولاردىڭ ىشىندە «تاكفيرشىلەر» دەپ اتالاتىن توپقا سوت شەشىمىمەن ەلىمىزدە تىيىم سالىندى. زاڭمەن تىيىم سالۋ ەڭ سوڭعى شەشىم ەكەندىگى بەلگىلى. راس، بار ماسەلەنى زاڭمەن شەشە دە المايمىز. اسىرەسە، ءدىني تانىمدى. مىنە، وسى ءدىني تانىم قازاقتىڭ كەيبىر جاستارىن سيرياعا، سوعىسقا باعىتتاپ جىبەردى. ءدال وسى ءدىني تانىم زايىرلى مەملەكەت ۇستىندارىنا دەگەن قۇرمەتسىزدىك پەن مەملەكەتتىڭ نەگىزگى ساياسي ۇستانىمى مەن ۇلتتىق قۇنىدىلقتاردى ەلەمەۋدى بويلارىنا ەگىپ جاتىر.
ءسىز ءوز جولداۋىڭىزدا «زايىرلىلىق ءبىزدىڭ باستى قۇندىلىعىمىز» دەپ اتاپ كورسەتتىنىز. بۇل وتە ماڭىزدى تۇجىرىم، «ماڭگىلىك ەل» يدەياسىنىڭ ەڭ باستى تۇعىرى دەپ باعالاپ، قۋانا قابىلدادىق. وسى جولدا بۇگىنگى ءدىن ىستەرى كوميتەتى دە بارىنشا ساق، عىلىمي تانىمدىق نەگىزدە سىندارلىلىقپەن ءوزىڭىزدىڭ كورسەتىپ بەرگەن سارابدال ساياساتىڭىزبەن جۇمىس ىستەپ كەلەدى.
دەگەنەمەندە ءدىني تانىم قازاق مۇسىلماندىعىن رەۆيزيالاپ، وتكەن اتا بابالارىمىزدىڭ ءدىني تاجىريبەسىن مانسۇقتاپ، ەلدى جىككە ءبولىپ بارادى. قازىر جاستار ساناسىندا، ينتەرنەتتەگى الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءوزارا توزىمسىزدىك، اگرەسسيالىق پسيحولوگيالار قالىپتاستىرىپ وتىرعان دا وسى جوبالار.
قازىر ءبىز الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى ءبىر بەينە تۇسىرىلىمدە تۇركىستانداعى ازىرەتى سۇلتان كەسەنەسى مەن قوجا احمەت ياسساۋي قابىرىن ورتەپ، توزاق وتىمەن شىجعىرتىپ، ونى دا «شيرك» رەتىندە تانىتقانىنا كۋا بولىپ ءجۇرمىز. بۇل وتە قاۋىپتى تانىم،بۇنىڭ اقىرى ۆانداليزمگە اپارىپ سوعا ما دەپ قورقامىن. بۇل قاۋپىم دە ورىنسىز ەمەس، سەبەبى ۋاحابيلىك تانىمعا نەگىزدەلگەن ساياسي اعىم تاريحتا «قابىر قيراتۋشىلار» دەگەن اتپەن بەلگىلى. قازىر ۋاحابيلىك تانىممەن ۋلانعان جاستار اراسىندا قازاقستانعا «تازا يسلام» ء«ياساۋيدىڭ قابىرىن قيراتۋ» ارقىلى كەلەدى دەگەن تانىم مەن تۇسىنىكتى قالىپتاستىرۋ ناۋقانى ءجۇرىپ جاتىر. ونىڭ دا تۇپكى ءىزى - ۋاحابيلىك تەندەنتسيا. سەبەبى ۋاحابيلىك - سوپىلىقتى يسلام دىنىنە ەنگەن جاڭالىق، بيدعات (ەرەس) دەپ قابىلدايدى.
مىنە، الەۋمەتتىك جەلىلەردە ونىڭ قابىرىن ورتەپ جاتقان ءدىني تانىم ەرتەڭ ءىس جۇزىندە كورىنىس تابا دەپ قاۋىپتەنەمىن.
قۇرمەتتى ەلباسى!!!
كەزىندە ياسساۋي مۇراسى كەڭەستىك جۇيەدە ىسىرىلىپ، يسلامعا «وپپوزيتسيا» رەتىندە تانىلىپ، سول يدەولوگياعا قۇرال بولىپ قولدانىلدى. مۇنىڭ تاريحى تۋرالى وزىڭىزبەن بولعان تۇركىستانداعى جۇزدەسۋدە سۇحباتتاسقان بولاتىنبىز. بۇگىن تاعى دا سول «ياسساۋي تۇلعاسى» قازاق مۇسىلماندىعىنا جات ءدىني تانىم بولىپ تابىلاتىن ۋاحابيلىك تەندەنتسيانىڭ قۇرالىنا اينالماقشى...
ءسوزىمنىڭ سوڭىندا، مەملەكەتىمىزدىڭ باسشىسى رەتىندە، ۇلت كوشباسشىسى رەتىندە، كونستيتۋتسيامىزدىڭ كەپىلى رەتىندە، وسى پروبلەماعا نازار سالساڭىز دەگەن تىلەگىمدى بىلدىرگىم كەلەدى.
احمەت ياساۋي عۇلامانىڭ كەسەنەسى، قابىرى، تاريحي تۇلعاسى مەن ورنى قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ باياندىلىعىنىڭ سيمۆولى رەتىندە قاراپ، وعان ەرەكشە ستاتۋس بەرىپ ءوز قورعاۋىڭىز بەن كەپىلدىگىڭىزگە الۋىڭىزدى سۇرايمىن.
قۇرمەتپەن،
دوساي كەنجەتاەۆ،
ل.ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۆرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، فيلوسوفيا جانە تەولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى.
Abai.kz