-رەسەي، قايدا باراسىڭ؟

- ۇلتشىلدىققا بارامىن!

  رەسەي بيلىگىنىڭ سوڭعى كەزدەرى جاساعان ارەكەتتەرىنىڭ بارلىعى ۇلتتىق مەملەكەتتىكتى نىعايتۋعا باعىتتالعان ساياسات ەكەندىگى اڭعارىلىپ كەلە جاتىر. بۇعان دالەل رەتىندە ءپۋتيننىڭ سوڭعى كەزەڭدە جاساعان مالىمدەمەلەرىن ايتۋعا بولادى. تمد مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋى بارىسىندا پۋتين ءوزىنىڭ ارىپتەستەرىنەن رەسەيدىڭ ىقپال ەتۋ ايماعىن كەڭەيتۋگە مۇددەلى ەكەندىگىن جاسىرمادى. ول ءتىپتى «ەۋروپاشىل» مولدوۆا، ۋكراينا، گرۋزيا ەلدەرىنىڭ باسشىلارىن قاتاڭ سىنعا الدى. بۇل ەلدەر، ءپۋتيننىڭ ويى بويىنشا، ءوز حالقىنىڭ قامىن ويلاماستان قۋاتتى ەكونوميكاسى بار ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسىلۋدى كوكسەيدى ەكەن. ءتىپتى كەيبىرى ناتو ۇيىمىنا قوسىلۋدى ارماندايدى. پۋتين فرانتسۋز تەلەكانالدارىنا ءوزىنىڭ بەرگەن كەزەكتى سۇحباتىندا رەسەيدىڭ قىرىمدى ءوز قۇرامىندا قالدىراتىندىعىن مالىمدەدى. مۇنىڭ نەگىزگى سەبەبى رەتىندە ۋكراينانىڭ ناتو-عا كىرۋ مۇمكىندىگى ەكەندىگىن جاسىرمادى. ءتىپتى پۋتين ميلاندا وتكەن ەۋروپا-ازيا سامميتىندە ءوزىنىڭ ەۋروپالىق ارىپتەستەرىنە رەسەيدىڭ ۇلى دەرجاۆا رەتىندە الەمدىك ساياسي ارەناعا قايتا ورالۋدى كوزدەپ وتىرعاندىعىن دا جاسىرمادى. ارينە سامميت بارىسىندا تالقىلانعان نەگىزگى ماسەلە ۋكراينا توڭىرەگىندە داعدارىس بولعانىمەن، پۋتين بۇل ءسامميتتى ءوزىنىڭ دەربەستىگى مەن قۋاتىن كورسەتۋ ءۇشىن پايدالانعانى انىق. ءسامميتتىڭ بارىسىندا جوسپارلانعان كەزدەسۋلەرگە كەشىگۋ، ارىپتەستەرىنە سالعىرت قاراۋ، سامميت قوناقتارىنا ارنالعان سالتاناتتى كەشكە قاتىسپاۋ ءپۋتيننىڭ بۇل سامميتتە «ەكىنشى سكريپكا» رەتىندەگى رولىمەن كەلىسپەيتىندىگىن ايقىندادى. ءتىپتى گازعا قاتىستى ماسەلەنى تالقىلاۋدىڭ بارىسىندا ۋكراينانىڭ گاز بويىنشا سىرتقى قارىزدارىن تەك رەسەيدىڭ عانا ەمەس، باتىس ەلدەرىنىڭ كەپىلدىگىنە دە ارقا سۇيەي وتىرىپ تولەۋ كەرەكتىگىنە نازار اۋداردى. بۇل، ءبىرىنشى كەزەكتە، باۋىرلاس ەل دەگەن ۋكراينانىڭ وزىنە باعىتتالعان تەرىس ارەكەت. ارينە، ۋكراينا رەسەيدىڭ ىقپال ەتۋ ايماعىنان بەتتى ەۋروپاعا قاراي اۋداردى. دەگەنمەن، «باۋىرلاس» ەلدىڭ اتى «باۋىرلاس ەل عوي».

ەكىنشى كەزەكتە سوڭعى ۋاقىتتا الەم جۇرتشىلىعىنىڭ نازارىن اۋدارىپ وتىرعان ماسەلە - رەسەيدىڭ الەمنىڭ شارتارابىنداعى  «ورىس ۇلتىنىڭ مۇددەسىن قورعاۋشى» تۇجىرىمداماسى. ارينە، كەز-كەلگەن مەملەكەت قانداس باۋىرلارىنىڭ مۇددەسىن قورعاۋدى ءوزىنىڭ ميسسياسى دەپ قاراستىرادى. دەگەنمەن، رەسەي وزگە ەگەمەندى ەلدىڭ تۇرعىندارىمەن ارەكەت ەتىپ جاتقاندىعىن ۇمىتپاعاندىعى ءجون. سەبەبى، ايتالىق، ۋكرايناداعى ورىس ۇلتىنىڭ وكىلدەرى وزگەدەن بۇرىن ۋكراينا ازاماتتارى. ازامات بولعاندىقتان سول قوعام مەن قاۋىمداستىقتىڭ ءبىر بولىگى. قازىرگى رەسەي ساياساتى ۋكرايناداعى ورىس ۇلتىنىڭ وكىلدەرىن وقشاۋلاۋعا باعىتتالعان. ورىس ۇلتى رەسەي يمپەرياسىنىڭ وكىلى رەتىندە قاراستىرىلادى. بۇل قازاقستان، بەلارۋس سەكىلدى رەسەيمەن كورشىلەس ەلدەرگە دە قاۋىپتى قۇبىلىس. سەبەبى، رەسەيدىڭ بۇل ساياساتى كورشىلەس ەلدەردەگى تۇراقتىلىق پەن ۇلتارالىق تاتۋلىققا كەرى اسەرىن تيگىزبەي قويمايدى. ءتىپتى كوپ جاعدايدا وسى ايماقتا ورنالاسقان ورىس ەتنوسىنىڭ وكىلدەرى ءوزىن «ۇلى رەسەيدىڭ» وكىلدەرى رەتىندە قاراستىرۋعا ىنتا ءبىلدىرىپ وتىرعاندىعىن بايقاۋعا بولادى. بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە كورشى ەلدەردەگى «ۇلى كورشىگە» قاراعاندا «ورىس ۇلتىنا» دەگەن قورقىنىش نەمەسە سەزىكتىلىك سەزىمىن تۋدىراتىندىعى انىق.

ءۇشىنشى ماسەلە، رەسەيدىڭ ىشىندەگى وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ ءوزىن ەركىن سەزىنبەۋى. رەسەيدىڭ نەگىزگى يدەولوگياسى «مەملەكەت، ۇلت، پراۆوسلاۆيە» دەگەن يدەولوگياعا قايتا ورالىپ كەلە جاتىر. وسى ءۇش نەگىزگى ءبازيستىڭ تىسىندا قالعان توپتار بىرتىندەپ جەتىمسىرەي باستايتىندىعى سوڭعى ۋاقىتتا ايقىن سەزىلۋدە. ارينە، پۋتين ءوزىنىڭ بەرگەن سوڭعى سۇحباتىندا «مەن ۇلتشىلمىن. بىراق شوۆينيست ەمەسپىن. شوۆينيزمگە جول بەرمەيمىن» - دەگەن بولاتىن. بىراق، شوۆينيستىك كۇشتەر بۇل تۇجىرىمدامانىڭ العاشقى بولىگىن عانا قابىلداعان سەكىلدى. سەبەبى رەسەيدىڭ وزىندە سوڭعى ۋاقىتتا وزگە ۇلتتاردى ايتپاعاندا، سلاۆيان ۇلتتارى بولىپ ەسەپتەلەتىن بەلورۋستار مەن ۋكرايندارعا قىسىم ايقىن اڭعارىلۋدا. جارايدى، ۋكراينا قاقتىعىس جاعدايىندا ءومىر سۇرۋدە، ال بەلورۋستاردىڭ نە جازىعى بار؟ وسى ساۋال رەسەيدىڭ كورشىلەرىمەن بولۋى مۇمكىن داعدارىستىڭ جاڭا كەزەڭگە بەت العاندىعىن كورسەتەدى.

كەز-كەلگەن جاعدايدا رەسەي ساياساتىنداعى ۇلتشىلدىق ەلەمەنتتەر تەك رەسەيدىڭ عانا ەمەس، تۇتاستاي ءبىر ايماق كولەمىندە جانە عالامدىق دەڭگەيدەگى تۇراقسىزدىق پەن سەنىمسىزدىكتىڭ قاينار كوزى بولىپ وتىر.

Abai.kz