ۇلىتاۋ.بۇل ەلىمىزدىڭ تاريحي جانە گەوگرافيالىق كىندىگى. قازاق حالقىنىڭ التىن بەسىگى. كوشپەلى مادەنيەت پەن دالا وركەنيەتىنىڭ كىندىگى سانالاتىن جەرلەردىڭ ءبىرى. ۇلى ەۋرازيا دالاسىنىڭ ورتالىعى. قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى مەن مەملەكەتتىگىنىڭ قالىپتاسۋىنا بايلانىس­تى ۇلت تاريحىنداعى ءىرى وقيعالار بولعان جەر.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ بيىلعى ۇلىتاۋ تورىندەگى سۇحباتىندا «ۇلىتاۋ – وتە قاسيەتتى جەر: ۇلىتاۋ دەپ اتالۋىنىڭ ءوزىنىڭ تاريحي ءمانى بار» دەپ اتاپ كورسەتكەن ەدى.
بۇگىندە قازاق ەلى ماڭگىلىك ەل بولۋ جولىندا تىرشىلىك ەتۋدە. وسى سارا جولدا ۇلىتاۋ سەكىلدى اۋليەلى جەرلەرىمىز حالقىمىزعا كۇش-قايرات بەرسىن دەپ تىلەيمىز.

كيەلى مەكەننىڭ قاسيەتى

ەلباسى سۇحباتىنا ارقاۋ بولعان ۇلىتاۋ جەرىنىڭ ۇلىلىعىن دارىپتەۋ، ەل ساناسىنا بىرلىك پەن تاۋەلسىزدىك تاعىلىمىن ءسىڭىرۋ، رۋحاني قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن جانە قاراعاندى وبلىسى مەن ۇلىتاۋ اۋدانى اكىمدىكتەرىنىڭ قولداۋىمەن قىركۇيەكتىڭ 24-ءى كۇنى ۇلىتاۋ اۋدانىندا زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن «ۇلىتاۋ – ۇلى مەكەنىم» اتتى مادەني فورۋم مەن حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا، تۇركى تىلدەس مەملەكەتتەر ورىنداۋشىلارىنىڭ قاتىسۋىمەن «ۇلى دالا سازى» اتتى حالىقارالىق ءداستۇرلى ونەر فەستيۆالى بولىپ ءوتتى.
شارالاردىڭ باسى«ۇلىتاۋعا تاعزىم» اتتى بەرەل، تۇركىستان، سارايشىق، استانا باعىتىنان كەلگەن مادەني شەرۋ قاتىسۋشىلارىن قارسى الۋمەن باس­تالدى. «سارايشىق، بەرەل، تۇركىستان، استانادان شىققان اۆتوشەرۋدىڭ كيەلى ولكەدە تۇيىسۋىندە ۇلكەن ماعىنا جاتىر» دەيدى ۇيىمداستىرۋشىلار. ۇلىتاۋ – قازاق حاندىعى قۇرىلعان قاسيەتتى ولكە. ء«ۇش ءجۇزدىڭ باسى قوسىلعان ۇلى دالا تەك ەلىمىزدىڭ عانا ەمەس، تۇتاس ەۋرازيانىڭ رۋحاني، مادەني، ساياسي ورتالىعى سانالادى. حالىقارالىق فورۋمدى وسىناۋ ۇلى مەكەندە وتكىزۋدىڭ ءمانى دە وسىندا» دەيدى تاريحشىلار.
اۋداندىق مادەنيەت ءۇيىنىڭ فويەسىندە استاناداعى قازاق ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسىنىڭ ارنايى ۇيىمداستىرۋىمەن «ۇلىتاۋ – ۇلت ۇياسى» اتتى كىتاپ كورمەسى ءوتتى. «مادەني مۇرا» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى نەگىزىندە دۇنيەگە كەلگەن 350-گە جۋىق كىتاپتاردى كورىپ، تانىسقان فورۋمعا قاتىسۋشى كوپشىلىك ەلدى رۋحاني قۇندى دۇنيەلەرمەن تابىستىرۋعا ۇيىتقى بولعان ەلباسى ن.نازارباەۆقا ىستىق ىقىلاسى مەن ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
فورۋم جۇمىسى قر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحا­مەديۇلى­­نىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىمەن اشىلدى. «بابا­لارىمىزدىڭ سان عاسىر اڭساعان ارمانى مەن ۇلى مۇراتى – بۇگىنگى ۇرپاق قولىمەن جۇزەگە اسىپ، ال تاۋەلسىزدىك – بارلىق قازاقستاندىقتار ءۇشىن ەڭ ءبىر قا­سيەتتى ۇعىمعا اينالىپ وتىر. حالىقارالىق دەڭگەيدە وتكىزىلىپ وتىرعان مادەني فورۋم مەن عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيانىڭ باستى ماقساتى – ەلباسى سۇحباتىنا ارقاۋ بولعان ۇلىتاۋ جەرىنىڭ ۇلىلىعىن دارىپتەۋ، ەل ساناسىنا بىرلىك پەن تاۋەلسىزدىك تاعىلىمىن ءسىڭىرۋ، رۋحاني قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتاۋ.
ەل زيالىلارىنىڭ مادەني-عىلىمي باسقوسۋى ارقىلى ۇلىتاۋ تاريحىنا قاتىستى دەرەكتەردى تاعى دا ءبىر زەردەلەپ، وڭىردە ورنالاسقان ەسكەرتكىشتەردىڭ ءمانى مەن مازمۇنىنا ءجىتى نازار اۋدارىپ، تۇلعالاردى تانىپ-بىلۋدەگى زەرتتەۋ جۇمىستارىن كاسىبي دەڭگەيدە سارالاۋىمىز كەرەك.
ۇلى­تاۋ­داي ۇلى مەكەنگە تاعزىم ەتۋ دە­گەنىمىز – ەل بىرلىگى مەن تاۋەلسىزدىكتى ۇلىق­تاۋ» دەلىنگەن ءمينيستردىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىندا.
فورۋمدى العى سوزبەن قاراعاندى وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى جاندوس ابىشەۆ اشىپ، وتكىزىلىپ وتىرعان شارانىڭ اسا ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ، قاتىسۋشىلارعا ءسات-ساپار تىلەدى.
ۇلىتاۋ اۋدانىڭ اكىمى حاميت وماروۆ مادەني فورۋمنىڭ ەل ومىرىندەگى ەلەۋلى وقيعا ەكەندىگىن، ەلباسى سۇحباتىنىڭ شىن مانىندەگى حالىقتىق سيپاتقا يە بولعاندىعىن ەرەكشە اتاپ كورسەتتى.
ەلباسى ۇلىتاۋ تورىندە بەرگەن سۇحباتىندا قازاق تاريحىن بۇگىنگى جاس ۇرپاققا كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ قاجەتتىگىن ايتقان بولاتىن. وسىعان وراي،  كيەلى توپىراقتا حالىقارالىق مادەني فورۋمعا قازاق زيالىلارىمەن قاتار، بىرنەشە مەملەكەتتىڭ وكىلدەرى قاتىستى. مادەني فورۋم مىنبەرىنە شىققان قر ۇعا اكادەميگى، فيلوسوفيا عىلىمدارنىڭ دوكتورى، قر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترىنىڭ كەڭەسشىسى عاريفوللا ەسىم، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسى، «مەملەكەتتىك تىلگە قۇرمەت» قوعامىنىڭ ءتورايىمى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى اسىلى وسمان، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، كورنەكتى تەاتر جانە كينو اكتەرى قۇمان تاستانبەكوۆ، قازاقستاننىڭ حالىق اقىنى نادەجدا لۋشنيكوۆا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، ۇلىتاۋ اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى، اقىن ءجۇرسىن ەرمان، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرلەرى اكتەر ەرلان ءبىلال، جىراۋ ەلمۇرا جاڭابەرگەنوۆا، جۋرناليست ماكسيم روجين سىندى ەلىمىزگە تانىمال زيالى قاۋىم وكىلدەرى وزدەرىنىڭ وزەكجاردى ويلارىن ورتاعا سالدى.
كونفەرەنتسيا مەن فورۋم قاتىسۋشىلارى ۇلىتاۋ جەرىندە ءىزى قالعان تاريحي تۇلعالار مەن ايتۋلى وقيعالارعا، ەلەۋلى كەزەڭدەرگە ەرەكشە توقتالدى. باياندامالاردا ۇلىتاۋدا ورىن العان تاريحي-مادەني جاڭعىرۋ كەزەڭدەرىن تاۋەلسىز كوزقاراس تۇرعىسىنان پايىمداۋ ماسەلەلەرى جانە «ماڭگىلىك ەل» ۇلتتىق يدەياسىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ باسىمدىق فاكتورلارى مازمۇندالدى.
مادەني شارا اقىندار ايتىسىنا جالعاستى. بەكارىس شويبەكوۆ، اقان ماقساتوۆ، اسەم ەرەجەقىزى، يران-عايىپ كۇزەمباەۆ سىندى ايتىسكەر اقىندار جىر سايىسىنا –ۇلىتاۋدىڭ ۇلىلىعى مەن تاريحىن، ەل بىرلىگى مەن ىنتىماعىن ارقاۋ ەتتى.
كەشكىلىك ۇلىتاۋ اۋدانى ورتالىق الاڭىنا ورناتىلعان ارنايى ساحنادا قا­زاق­ستان حالقى رۋحاني دامۋ قورىنىڭ ۇيىم­داستىرۋىمەن تۇركيا، حاكاسيا، ساحا، التاي، چۋۆاشيا، قىرعىزستان، باشقۇرتستان جانە قازاقستاننىڭ ءداستۇرلى مۋزىكا سالاسىنداعى ونەر شەبەرلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن فەستيۆالدىڭ گالا-كونتسەرتى ءوتتى.
ءداستۇرلى تۇردە جىل سايىن حالىقارالىق دەڭگەيدە وتەتىن «ۇلى دالا سازىنىڭ» ءدال وسى جولى ۇلىتاۋ جەرىندە اۋەلەۋى – تەگىننەن-تەگىن ەمەس. ۇلىتاۋ – كوشپەندىلەردىڭ ءۇش مىڭ جىلدىق رۋحىن بويىنا سىڭىرگەن، اتى اڭىزعا اينالعان، اقىندار جىر ەتكەن اياۋلى مەكەن. وسى قاسيەتتى توپىراقتا ۇلى جىراۋ، ءارى ويشىل كەتبۇعا شىعارعان «اقساق قۇلان – جوشى حان» كۇيى مەن اسانقايعىنىڭ ەلدىك جىرلارىنىڭ بۇگىنگە ۇرپاققا جەتۋى ونەر ومىرشەڭدىگىن دالەلدەيدى.

اسحات ماەميروۆ، 
«قازاقستان حالقىنىڭ رۋحاني دامۋ قورى» اق ۆيتسە-پرەزيدەنتى، 
رەجيسسەر