پاريجدەگى لانكەستىكتى «يسلام مەملەكەتى» سودىرلارى ء«بىز جاسادىق» دەپ مويىندارىنا العانىمەن، الەمدىك ساياساتكەرلەر مەن جۋرناليستەر «بۇل قاندى قىرعىننىڭ ارتىندا كىمدەر تۇر؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ جاتىر.

فرانتسۋز باسىلىمدارى جۇزدەگەن ادامنىڭ ءومىرىن قيعان پاريجدەگى تەرراكتىگە قاتىستى ءوز بولجامدارىن العا تارتۋدا. وقيعا كۋاگەرلەرىنىڭ ايتۋىنشا، جارىلىستى  ۇيىمداستىرعان سودىرلاردىڭ ءبىرى ءوزىن-ءوزى جويار كەزدە شەشەنستان پرەزيدەنتى رامزان قادىروۆتىڭ ەسىمىن اتاعان. فرانتسۋز باسىلىمدارىنىڭ جازۋىنشا، 7-قاڭتار كۇنى Charlie Hebdo رەداكتسياسىنا شابۋىل جاسالعان كۇنى رامزان قادىروۆ شابۋىلدى ۇيىمداستىرعان الجير سودىرلارىنىڭ ارەكەتىن قۇپتايتىنىن جەتكىزگەن. ال پاريج ورتالىعىنداعى «باتاكلان» (Bataclan) تەاترىندا بولعان جارىلىستى شەشەن سودىرلارى جاساۋى ابدەن مۇمكىن دەگەن بولجامدار ايتىلۋدا (http://newsdaily.com.ua/post/1103316?_utl_t=tw).

ال فرانتسيالىق France24 تەلەارناسىنىڭ تاراتقان اقپاراتتارىنا سۇيەنسەك، «باتاكلان» (Bataclan) تەاترىندا سودىرلار كەپىلگە  العان 112 ادامدى ولتىرگەن. قازىرگى تاڭدا قازا بولعانداردىڭ سانى 153-كە جەتكەن. «باتاكلان» (Bataclan) تەاترىنان قاشىپ شىققان كۋاگەردىڭ ايتۋىنشا، وندا دا سودىرلار «قادىروۆ» دەپ ايقاي سالعان. مۇنى كەپىلدەن قۇتىلىپ شىققان ايەل پاريج قالاسىنىڭ قۇقىق قورعاۋ ورىندارىنا مالىمدەگەن. بۇل تۋرالى «News Daily ۋكراїنا» باسىلىمى جازادى.

ال كەيبىر ساياساتكەرلەر پاريجدەگى لاڭكەستىك ارەكەتتەردىڭ ارتىندا رەسەي پرەزيدەنتى پۋتين تۇر دەپ ەسەپتەيدى ەكەن. Joinfo.ua سايتىنا سۇحبات بەرگەن، ۋكراينالىق ساراپشى پاۆەل نۋسس پاريجدەگى جارىلىستار رەسەي ليدەرىنىڭ ستسەناريى بويىنشا جاسالىپ وتىرعانىن ايتقان.

نۋسستىڭ ايتۋىنشا، ۆلاديمير پۋتين ءوزىن اقتاپ الۋ ءۇشىن كەلەسى لاڭكەستىكتى ماسكەۋدە ۇيىمداستىرادى-مىس (http://joinfo.ua/politic/1131959_VV-Putin-organizoval-terakt-Parizhe-vskore.html ).

«پاريجدەگى لاڭكەستىك پۋتين ستسەناريىمەن جاسالعانى ايدان انىق. ەندى كورەسىزدەر، «يشيم جاسادى» دەگەن جەلەۋمەن جاعدايدى تەڭەستىرۋ ءۇشىن كەلەسى جارىلىس ماسكەۋدە جاسالاتىن بولادى. بۇل رەسەي پرەزيدەنتى ءۇشىن ءتيىمدى جانە بۇل ءوز ماقساتىن ورىندادى. ەندىگى كۇن تارتىبىندەگى ماسەلە – G20 ءسامميتى. ءتىپتى، «سامميت ۇيىمداستىرىلدى» دەگەن كۇننىڭ وزىندە ۋكراينانىڭ شىعىسىنداعى ماسەلەلەر ءۇشىنشى نەمەسە ءتورتىنشى كەزەكتە تالقىلاناتىن بولادى. ياعني، سامميتكە قاتىسۋشىلار پاريج تەرراكتىلەرى مەن سيرياداعى جاعدايلاردى الدىڭعى كەزەكتە تالقىلايتىن بولادى. اۋەلى – پاريج، سوسىن – سيريا، ودان كەيىن بارىپ – ۋكراينا»، – دەيدى ۋكراينالىق ساراپشى پاۆەل نۋسس.

الەم ساراپشىلارى «پاريجدەگى لانكەستىكتى ءپۋتيننىڭ تاپسىرماسىمەن رەسەيدىڭ فسب-ءىسى جاسادى» دەگەنگە توقتالىپ، ونىڭ بىرنەشە سەبەبى بار ەكەنىن دە جازىپ جاتىر.

ءبىرىنشى، تۇركياداعى G20 ءسامميتى.  سيرياداعى اسكەري وپەراتسيالاردان كەيىن ۇلكەن جيىرمالىق باسشىلارى ءپۋتيندى «قاھارمان» وبرازىندا قابىلدامادى. ءتىپتى بىردە-ءبىر مەملەكەتتىڭ باسشىسى ۆلاديمير پۋتينمەن  "تەت-ا-تەت" فورماتىندا كەزدەسۋگە كەلىسىم بەرمەگەن. ايتپاقشى، تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعان عانا رەسەي پرەزيدەنتىمەن بەتپە-بەت كەزدەسەتىنىن الدىن الا مالىمدەگەن.  ينسايد: ۇلكەن جيىرمالىقتىڭ تۇركياداعى سامميتىندە پۋتين ءۇشىن بريسبەندەگى جاعداي قايتالاندى.

ەكىنشى سەبەپ، "كوگالىماۆيا" ۇشاعىنىڭ اپاتقا ۇشىراۋى. رەسەيلىك باق وسى جولى تاقىرىپتى مەيلىنشە تەرروريزممەن بايلانىستىرماۋعا تىرىستى. وسى  كۇندەرى رەسەيلىك باق-تاعى نەگىزگى تاقىرىپ – گەيروپ، Charlie Hebdo ت.ب. بولدى.

ءۇشىنشى سەبەپ، پاريجدەگى لاڭكەستىك بىرنەشە جەردە بىردەن ۇيىمداستىرىلىپ وتىر. بارلىعى ۇلكەن دايىندىقپەن جاسالعان. ونى ارنايى اسكەري تاجىربيەدەن وتكەن ماماندار عانا جاساي الادى. ال رەسەيلىك ارنايى جاساقتىڭ قابىلەتى بۇعان ابدەن جەتەدى، - دەيدى ساراپشىلار.

تورتىنشىدەن، مۇناي باعاسىنىڭ قۇلدىراپ، رەسەي مۇنايىنىڭ قۇنسىزدانۋى.

بەسىنشىدەن، پۋتين فرانتسياداعى اپاتتان كەيىن بىردەن كوڭىل ايتۋ جەدەل حاتىن جولدادى. ال سينايداعى اپاتقا قاتىستى رەسەي پرەزيدەنتى ءۇنسىز قالعان بولاتىن

(http://uainfo.org/blognews/1447512753-top-5-prichin-pochemu-terakty-v-parizhe-organizovany-putinym.html ).

ارينە، پاريجدەگى لاڭكەستىك جانكەشتىلەرىنىڭ وتباسىلارىنا قارجىلاي كومەكتەر كورسەتىلدى. "باتاكلان" تەاترىنداعى تەرراكتىدەن امان قالعانداردىڭ ايتۋىنشا، جانكەشتىلەر فرانتسۋز تىلىندە جاقسى سويلەيتىن، قاراپايىم كيىنگەن، بەتتەرىن بۇركەمەگەن ورىمدەي جاستار بولعان.  ياعني، بۇل  جاي عانا ءدىني فاناتيزم ەمەس.

ال ۋكراينالىق دەپۋتات ۆاديم دەنيسەنكو پاريجدەگى لاڭكەستىكتى ۋكرايناداعى جانجالدارمەن بايلانىستىرعان  ەكەن (http://www.politnavigator.net/ukrainskijj-deputat-za-teraktami-v-parizhe-mozhet-stoyat-putin.html ).

ء«بىرىنشى تەوريا – وتە قاراپايىم. كىنالى – پۋتين.  شىنىمەن دە، كرەمدىڭ ماقساتى – ەو-نىڭ باسقارۋشى ەلدەرىندەگى كونفيگۋرانتسياعا وزگەرىس جاساعىسى كەلەدى. ول ارينە، گەرمانيا مەن فرانتسيا. دە-فاكتو، كەلەسى جىلدان باستالادى. سوندىقتان دا، سيمۆوليكالىق تۇرعىدان تەرراكتى گەرمانيا-فرانتسيا ماچتىندا بولعان. الايدا لاڭكەستىكتى رەسەي جاسادى دەپ اشىق ايىپتاۋعا نەگىزدەر جەتكىلىكسىز. ونىڭ ۇستىنە فرانتسيا مەن گەرمانيادا سايلاۋ. ال مىناداي جاعداي وللاندتىڭ دا، مەركەلدىڭ دە رەيتينگىسىنە ەشقانداي اسەرىن تيگىزە المايدى. كەرىسىنشە، رەيتينگىسىن جوعارىلاتۋى مۇمكىن. سونداي-اق، تەرراكتى جاسالاتىن ۋاقىت تا، دۇرىس ويلاستىرىلماعان. فرانتسياداعى پرەيمەريز بىرنەشە اپتادان كەيىن عانا باستالادى. پۋتين قازىر تەرروريزممەن كۇرەسۋشى، قاھارمان ءرولىن سومداپ، فرانتسياعا كومەك قولىن سوزاتىنى ءسوزسىز. بۇل 11-قىركۇيەكتەگى جاعدايمەن ۇقساس. ول كەزدە دە، رەسەي اقش-قا العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ قول سوزعان. ەندى پۋتين ەليتاعا كىرۋ ءۇشىن تەرروريزممەن كۇرەسىپ جاتىر. ەۋروپا پاريج تەرراكتىسىن جان جاقتى تەكسەرەدى. الدىن الا بولجامدار بويىنشا، پاريجدەگى  لاڭكەستىكتە پۋتين مەن قادىروۆتىڭ قولتاڭباسى بار ما، جوق پا، ازىرگە اشىپ ايتا المايمىز. بىراق، پۋتين اۆانتيۋراسى ۋكراينادا نە ىستەگەنىن الەم حالقى ءبىلىپ وتىر»، – دەيدى ۋكراينالدىق دەپۋتات، پوروشەنكو بلوگىنىڭ وكىلى ۆاديم دەنيسەنكو.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz