وڭىردە 70 مىڭداي اگروقۇرىلىم بار دەسەك، ولاردىڭ ارقايسىسى اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا ءوز ۇلەسىن قوسىپ كەلەدى. ديحان قاۋىم جەردەن تاپقان نەسىبەسىن ىسىراپ ەتپەي، جيناپ-تەرىپ جاتىر. ناۋقاننىڭ اياقتالۋىنا دا جاقىن قالدى. اۋدان-اۋىلدارداعى ديقانداردىڭ وسى ەڭبەكتەرىن باعامدايتىن وبلىستىق «التىن كۇز-2015» مەرەكەلىك شاراسى اپتانىڭ سارسەنبىسىندە شىمكەنت قالاسىندا ءوتتى. بيىل ايماقتاعى اۋىل شارۋاشىلىعى توڭىرەگىندە اتقارىلعان جۇمىستاردىڭ بارىسىمەن وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى باسشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى پولاتبەك تاستانوۆپەن سۇحباتتاسقان ەدىك.

– پولاتباي جۇماتايۇلى، كۇزگى جيىن-تەرىم ۋاقىتى بىتۋگە جاقىن. بيىل ءونىم كورسەتكىشى قانداي؟

– بيىل ديحان قاۋىم ءۇشىن كوكتەمگى اۋا رايى قولايسىز باستالىپ، ءبىراز جەمىس-جيدەكتەردى ۇسىك شالدى. دەگەنمەن، جيىن-تەرىم ۋاقىتىندا ماقتادان باسقاسىنا كۇن رايى قاراستى. ەگىستى مەجەلەگەن مولشەردەن وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا ارتىق جيناپ الدىق، تەك ماقتا جيناۋ ناۋقانى تولىق اياقتالعان جوق.

وڭىردە «اگروبيزنەس – 2020» باعدارلاماسىنىڭ ناتيجەلى ىسكە اسىرىلۋىنىڭ ارقاسىندا 2015 جىلدىڭ 9 ايىنا اۋىل شارۋاشىلىعى جالپى ءونىم كولەمى 247,3 ملرد تەڭگەنى قۇراپ، وتكەن جىلدىڭ ءتيىستى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 20,2 ملرد تەڭگەگە ارتتى. ال، جىل سوڭىندا جالپى ءونىم كولەمى 350 ملرد تەڭگەگە جەتىپ، ناقتى كولەم يندەكسى 105 % جەتەدى دەپ وتىرمىز.

قازىر ماقتالى وڭىرلەر ماقتا ەگۋدە جاڭا تەحنولوگيالاردى قولدانۋدى قولعا الدى. باۋ-باقشا ونىمدەرىن ەگۋگە دە باسىمدىلىق بەرىلىپ وتىر.

ناتيجەسىندە جاز بويعى تەر توككەن ديقاندار وندىرگەن ونىمدەرىن استانا، الماتى قالالارىنا جانە تمد ەلدەرىنە، ەۆروپا ەلدەرىنە جونەلتۋدە.

– مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا ارنالعان باعدارلامالاردى شارۋالار ءتيىمدى پايدالانىپ جاتىر ما؟

– قازىرگى تاڭدا ءىرى قارا مالدىڭ سانى 859 مىڭ، قوي مەن ەشكى 4 ملن 111 مىڭ باستى، جىلقى –224 مىڭ، تۇيە 23,4 مىڭ جانە قۇس باسى 2 ملن 460 مىڭ باستى قۇرايدى. ەت ءوندىرۋ – 5 %-عا، ءسۇت – 2 %-عا، جۇمىرتقا ءوندىرۋ 6,2%-عا ارتتى. مۇنىڭ بارلىعى شارۋلاردىڭ تىنىمسىز ەڭبەگىنىڭ ارقاسى دەۋگە بولادى. جوعارىداعى باعدارلامادان بولەك، «وقو مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋدىڭ 2014-2016 جىلدارعا ارنالعان ءىس-شارالار جوسپارى» تىكەلەي اسەرىن تيگىزۋدە. ياعني، كۇنى بۇگىنگە دەيىن 3397 جوبا ىسكە اسىرىلدى.

ء«ىرى قارا مال ەكسپورتىنىڭ الەۋەتىن دامىتۋ» جوباسى شەڭبەرىندە «سىباعا» باعدارلاماسىمەن اعىمداعى جىلى 18 172 باس انالىق ءىرى قارا ساتىپ الىندى. بۇگىنگى كۇنگە تۇقىمدىق تۇرلەندىرۋگە 50,9 مىڭ باس انالىق ءىرى قارا مال قاتىسۋدا. «قۇلان» باعدارلاماسى بويىنشا 3763 باس انالىق جىلقى، «التىن اسىق» باعدارلاماسى بويىنشا 38823 باس تۇساق قوي اكەلىندى.

– سۋبسيديا بيىل قاي سالالارعا كوبىرەك بەرىلدى؟

– «اگروبيزنەس-2020» باعدارلاماسىنىڭ ينۆەستيتسيالىق سۋبسيديا باعىتى وسى سالاعا جەكە ينۆەستيتسيالاردى كوپتەپ تارتۋعا جول اشۋدا. وسى باعدارلاما شەڭبەرىندە جايىلىمداردى سۋلاندىرۋ، فەرمەرلىك قوجالىقتاردى جاڭا تەحنيكالارمەن قامتاماسىز ەتۋ، جىلىجاي سالۋ، تامشىلاتىپ سۋعارۋ ءادىسىن ەنگىزۋ جانە قايتا وڭدەۋ كاسىپورىندارىن سالۋعا باسىمدىلىق بەرىلىپ وتىر.

بۇدان بولەك، قارجى ينستيتۋتارى ارقىلى اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋار وندىرۋىشىلەرىنە 20 ملرد تەڭگەگە جۋىق جەڭىلدەتىلگەن نەسيە قارجىلار بەرىپ، جاڭا جوبالار ىسكە اسىرىلۋدا.

– كەلەسى جىلى شارۋالارعا بەرىلەتىن سۋبسيديا كولەمى ارتا ما؟

– 2016 جىلدان باستاپ ەگىن شارۋاشىلىعىندا باسىم داقىلداردىڭ گەكتارىنا تولەنەتىن جانە جىلىجايلارعا بەرىلەتىن سۋبسيديانى ۇكىمەت تاراپىنان توقتاتۋعا ۇسىنىس ءتۇسىپ جاتىر. بۇل جەردە سۋبسيديانى مۇلدەم بەرمەي قويادى، دەگەن پىكىر قالىپتاسپاۋى ءتيىس. مەملەكەت قارجىلاي كومەكتى زامان تالابىنا ساي جەر مادەنيەتىن تولىق ساقتاعان شارۋالارعا عانا بەرۋدى كوزدەيدى. جەر مادەنيەتى دەگەنىمىز – جەردىڭ ىلعالدىلىعىن، اگروتەحنيكانى ساقتاۋ، ارامشوپتەردى جويۋعا ارنالعان پرەپاراتتاردى قولدانۋ، ياعني، جالپى زامان تالابىنا ساي عىلىم مەن تەحنيكانى دۇرىس قولدانسا، سۋبسيديا كەرىسىنشە ەسەلەنىپ بەرىلەدى.

كەلەسى جىلى سۋبسيديادان بولەك، ۇكىمەتكە شارۋالارعا تومەن پايىزداعى جەڭىلدەتىلگەن نەسيەلەر بەرۋ جونىندە ۇسىنىس تاستادىق. بۇل وڭ قولداۋعا يە بولدى. ونىڭ قانداي جولدارمەن جۇزەگە اساتىندىعىن ۋاقىت كورسەتەدى. قاراشا، جەلتوقسان ايىندا اۋداندارعا بارىپ، ءىرى شارۋا قوجالىقتاردىڭ باسىن قوسىپ، ءمان-جايدى تۇسىندىرەتىن بولامىز.

– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

ايگۇل كەرىمبايقىزى