تەرروريستىك ءال-كايدا ۇيىمىنىڭ جەتەكشىسى  ايمان ءال - زاۆاحيري (سۋرەتتە) ءوزىنىڭ مۇسىلمان جاقتاستارىن ءھام ءدىني ۇيىم باسشىلارىن  رەسەيگە قارسى كۇش بىرىكتىرۋگە جانە سيريا، يران، باتىس ەلدەرىنىڭ قىسىمىنا قارسى تۇرۋعا ۇندەۋ جاريالاعان. بۇل تۋرالى abai.kz پورتالى Reuters اگەنتتىگىنە سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.  

تەرروريستىك ۇيىم كوسەمى ءوزىنىڭ كەزەكتى ۇندەۋىندە «يسلام مەملەكەتى» ۇيىمىنىڭ جەتەكشىلەرىن ءال - كايدامەن كۇش بىرىكتىرۋگە شاقىرعان.

«Newsader» باسىلىمىنىڭ جازۋىنشا، «اقش، رەسەي، يران، الاۆيتتەر مەن حيزبۋللا بىزگە قارسى ءبىرىنشى بولىپ سوعىس اشىپ وتىر.  سوندا ءبىز باسقىنشىلىقتى توقتاتۋعا قاۋقارسىز بولعانىمىز با؟ ءبىز ولارعا قارسى كۇش بىرىكتىرە الماعانىمىز با؟»،-دەيدى ايمان ءال - زاۆاحيري.

ينتەرنەت جەلىسىندە تارالعان بۇل بەينا جازبانىڭ ناقتى قاي كۇنى جازىلعاندىعى تۋرالى دەرەكتەر جوق. دەگەنمەن، باسىلىمنىڭ جازۋىنشا، بەينە جازبا رەسەي اسكەرلەرىنىڭ سيرياداعى اگرەسسورلىق ارەكەتتەرىنەن كەيىن، 30-قىركۇيەكتە جاريالانعان بولۋى مۇمكىن.

وسىنىڭ الدىندا جاريالاعان ۇندەۋىندە ءال - كايدا كوسەمى «يسلام مەملەكەتى» تەرروريستىك ۇيىمىنىڭ زاڭسىزدىعىنا قاراماستان، ۇيىمنىڭ جەتەكشىسى ءابۋ باكىر ءال-باعداديدى ءال-كايدامەن كۇش بىرىكتىرۋگە شاقىرعان بولاتىن.

«مەنىڭ مۇدجاحيد باۋىرلارىم، سەندەر قايدا بولماساڭدار دا، قانداي ۇيىمدار مەن توپتاردا بولماساڭدار دا، ءبىز بۇگىن اقش، رەسەي جانە ەۋروپا تاراپىنان اگرەسسورلىق قىسىمدى كورىپ وتىرمىز. سوندىقتان ءبىز شىعىس تۇركىستاننان باستاپ ماروككوعا دەيىن بىرىگۋىمىز كەرەك»،-دەگەن ءوزىنىڭ ۇندەۋىندە زاۆاحيري.

قازىرگى تاڭدا رەسەي ارمياسىنىڭ سيريا جەرىندەگى اسكەري وپەراتسيالارىنا قارسى كۇش بىرىكتىرۋدى قولداپ وتىرعان تەرروريستىك ۇيىمدار دا جوق ەمەس.

يسلام مەملەكەتى

بۇل - يراك پەن سيريانىڭ كوپ بولىگىن باقىلاۋدا ۇستاپ وتىرعان ۋلترا-راديكالدى تەرروريستىك ۇيىم. سيرياداعى سودىرلاردى رەسەي ارمياسى اۋەدەن بومبالاي باستاعان سوڭ، اقش پەن رەسەيگە قارسى سوعىس اشقان. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ءال-كايدا مەن يم-ءنىڭ بىرىگۋى – تاياۋ شىعىستاعى تۇراقتىلىقتى قالىپقا كەلتىرۋ وپەراتسيالارىنا ايتارلىقتاي كەدەرگى كەلتىرەدى.

2014 جىلى يم ساپىنداعىلاردىڭ سانى 12 مىڭنان اسقان. ال 2014 جىلدىڭ 11-قىركۇيەگىندەگى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، يم سودىرلارىنىڭ سانى – 31,5 مىڭنان اسىپ جىعىلعان. ال رف فسب باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، 2014 جىلدىڭ اياعىندا سودىرلار جاساعىنىڭ سانى 50 مىڭعا جەتكەن. ال يراك كۇردىستانى جەتەكشىسىنىڭ مالىمەتتەرىندە – 2014 جىلدىڭ قاراشاسىندا يم جاساعى 200 مىڭنان اسىپ جىعىلعان. ال حالىقارالىق ساراپشىلار پىكىرىنە سۇيەنسەك، ۇيىمنىڭ جىلدىق بيۋدجەتى 7 ميلليارد دوللاردى قۇراپ وتىر.

№ 1" تەرروريست - ايمان ءال-زاۆاحيري

ەسكەرە كەتەتىن تاعى ءبىر جايت، ءال-زاۆاحيري ۋساما بەن لادەن مەن انۋار ءال-اۆلاكيدىڭ قازاسىنان كەيىن اقش قارا تىزىمىندەگى ءنومىرى ءبىرىنشى تەرروريست رەتىندە تىركەلگەن. اقش ارنايى قۇرىقتاۋ قىزمەتى مەن فبر ءزاۆاحيريدى ۇستاپ بەرگەن ادامعا 25 ميلليون دوللار سىياقى تاعايىنداعان. زاۆاحيري اقش، يزرايل جانە ليۆيا تەرريتوريالارىندا تەررورلىق ارەكەتتەر جاساپ، اقش پەن رەسەيگە قارسى اشىق سوعىس اشقان.

يسلام ارمياسى رەسەيگە قارسى

ايتپاقشى، رف اۋە اسكەري  كۇشتەرى اساد ارمياسىمەن بىرىگىپ، سودىرلارعا قارسى سوققى جاساعان العاشقى اپتادا «يسلام ارمياسى» ۇيىمى رەسەيگە قارسى سوعىس اشۋعا ۇندەۋ جاريالاعان.  رەسەي بومبالاعان حومسا تۇرعىنى احماد ءابۋ مۋحاممەد ءوزىنىڭ فەيسبۋك جەلىسىندەگى پاراقشاسىندا «رەسەي – اساد بانداسىنىڭ جاقتاسى، رەسەي سيريا حالقىنىڭ جاۋى» دەگەن جازبا جاريالاعان بولاتىن.

سول كەزدە    سيريالىق جيھادشىلار ۇيىمىنىڭ جەتەكشىسى، ان-نۋسرا ۇيىمىنىڭ كوسەمى ابدۋللا ءال-مۋحايسيني «ماسكەۋ ءۇشىن – سيريا ەكىنشى اۋعانستان بولادى» دەپ مالىمدەمە جاساعان.  

 پەنتاگون نەنى ەسكەرتتى؟

وسىنىڭ الدىندا پەنتاگوننىڭ باسشىسى ەشتون كارتەر «رەسەي ءوزىنىڭ اگرەسسيالىق ارەكەتتەرى ءۇشىن ۇلكەن سوققا الادى» دەپ ەسكەرتۋ جاساعان بولاتىن. ونىڭ پىكىرىنشە، رەسەيگە قازىر قاۋىپ تەرروريستىك ۇيىمداردىڭ كۇش بىرىكتىرۋىنەن كەلۋى مۇمكىن. سەبەبى، يم جانە وزگە دە ەكستەرميستىك ۇيىمدار رەسەي باسقىنشىلىعىنا قارسى قول قۋسىرىپ جاتپايتىنى تۇسىنىكتى.

امەريكالىق شەنەۋنىكتەر مەن ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ماسكەۋدىڭ ەكستريميستەرگە قارسى ارەكەتتەرى سول ەكستريميستەردىڭ كۇشەيۋىنە ىقپال ەتەدى.

ءتۇيىن: اقش پەن باتىستىق دەرەك كوزدەرى بويىنشا، دۇنيەجۇزىندەگى ءنومىرى ءبىرىنشى تەرروريست – ءزاۆاحيريدىڭ ەكستريميستىك ۇيىمداردى رەسەيگە قارسى كۇش بىرىكتىرۋگە شاقىرۋى – اقش ساراپشىسى كارتەر ايتقانداي، تەرروريستىك ۇيىمداردىڭ ورشۋىنە اسەر ەتپەي مە؟ وسىعان دەيىن دە كسرو قارۋلى كۇشتەرى  اۋعانىستان تەرريتورياسىندا اسكەري وپەراتسيالار جۇرگىزگەنىن بىلەمىز. ناتيجەسى دە تايعا تاڭبا باسقانداي انىق. اراعا بىرنەشە جىلدار سالىپ، ءدال وسى وپەرتسيانىڭ سيريا تەرريتورياسىندا قايتالانۋى نەنىڭ نىشانى؟ ونسىز دا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا «ۇجىمدىق قورعانىس كەلىسىمدەرى تۋرالى» اڭگىمە قوزعالا باستاعان. ەاەو جانە كو اياسىندا وداقتاسىمىز رەسەي تاياۋ شىعىس ەلدەرىندە اۋقىمدى اسكەري وپەراتسيالار نەمەسە ء«ۇشىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس» جۇرگىزەتىن بولسا، قازاقستاننىڭ پوزيتسياسى قانداي بولماق؟ ۆلاديمير پۋتين باسقارۋىنداعى قازىرگى رەسەيدىڭ ءال-كايداعا قارسى قاۋقارى قانداي؟ بۇل ءوز الدىنا بولەك ماسەلە بولماق. 

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz