تۇركستان ولكەسىنىڭ وتىرىقشى جۇرتى - سارت حالقى 19 عاسىر مەن 20 عاسىردىڭ باسىنداعى دەرەكتەردىڭ بارلىعىندا جەكە ۇلت رەتىندە كورسەتىلەدى. 
ونى رەسەي يمپەرياسىنىڭ جۇرگىزگەن ساناقتارىنان-اق كورۋگە بولادى. 

ماسەلەن، 1897 جىلعى ساناقتا سارت حالقىنىڭ سانى – 968 655 بولسا، وزبەكتەر ودان ازىراق – 726 534 ادام ەكەن (وبششي سۆود پو يمپەري رەزۋلتاتوۆ رازرابوتكي داننىح پەرۆوي ۆسەوبششەي پەرەپيسي ناسەلەنيا، پرويزۆەدەننوي 28 يانۆاريا 1897 گودا. – سپب.، 1905. – س. XXV-XXVI).

سونداي-اق ءوزىمىزدىڭ الاش ارىستارى دا وزبەك پەن سارتتى ءبولىپ كورسەتكەنى تۋرالى تاريحشى راشيد ورازوۆتىڭ پاراقشاسىندا مىناداي دەرەكتەر تۇر. 
«مايدانداعى جۇمىسشىلاردى ەلگە قايتارۋ .... 
ء«بىر ەشەلون وزبەكتەردى باستاپ ستۋدەنت ءنازىر 20 مامىردا،
ءبىر ەشەلون جالايىردى باستاپ مىرزاحان 21 مامىردا، 
ءبىر ەشەلون سارتتاردى باستاپ شاھماردان قاپسالاموۆ 22 مامىردا ورىنبورلاتىپ ءوتتى...
(قازاق گازەتى. 1917. №231).

***
نەلىكتەن وسى سارت حالقى 1923-24 جىلدارى ءوز اتاۋلارىنان باس تارتىپ، كوشپەلى وزبەك حالقىنىڭ اراسىنا وپ-وڭاي ءسىڭىسىپ «وزبەك» اتانىپ كەتتى؟
سەبەبى، سارت حالقى وزدەرىنىڭ ەڭ جاقىن كورشىلەرى قازاق، وزبەك، قىرعىز، تۇركمەن سەكىلدى كوشپەندىلەردەن مىڭداعان جىلدار بويى تەپەرىش كورىپ، ۇلتتىق نامىسى ءسونىپ قالعان ەدى. قولايلى ءسات تۋعان كەزدە ءوز اتاۋىنان باس تارتا سالدى. 
تەك ۇلتتىق ساناسى سونگەن، نامىسسىز قازاقتار مەن بوتەن پيعىلدى ازاماتتار عانا «قازاقستاندىق ۇلت» يدەياسىن كوتەرۋى مۇمكىن. .

ءومىر شىنىبەكۇلى

Facebook-تەگى پاراقشاسىنان