گارمونيا ۇعىمىن كوپشىلىك «ۇيلەسىمدىلىك» دەپ تۇسىنەدى. عىلىمي تۇرعىدان بۇل تەرمين قازاقشاعا، ورىسشاعا، اعىلشىنشاعا، ت.ب. تىلدەرگە اۋدارىلمايتىن ۇعىم. سەبەبى، بۇل ۇعىمنىڭ ماعىناسى تەك قانا ۇيلەسىمدىلىك ەمەس. ودان دا كەڭ. قىسقاشا ايتقاندا، گارمونيانىڭ ەڭ نەگىزگى ءمانى تۋرا جولمەن، ءبىر جاراتۋشىنىڭ جولىمەن ءجۇرۋ دەپ ءتۇسىنۋ كەرەك. سوندىقتان، ونى «گارمونيا» دەپ باس ارىپپەن جازامىز. 

توي – بۇل ءبىزدىڭ قوناقجايلىلىعىمىزدى، اشىقتىعىمىزدى، جىلىشىرايلىعىمىزدى كورسەتەتىن ەرتەدەن كەلە جاتقان جاقسى ءداستۇرىمىز.    

ءبىزدىڭ تويشىلدىعىمىز، الەمدە العاشقى ورىنداردىڭ بىرىنەن كورىنەتىنە كۇمانىمىز جوق.

توي دەگەندە ءبىز قازاق تىك تۇرامىز، وعان «ەڭكەيگەن قارت تا، ەڭبەكتەگەن ءسابي دە كەلەدى» دەۋ تەك ايتىلمايدى.  

تويلاردا جانعا جاعىمدى، كوڭىلدى كوتەرەتىن ءان، اتالى سوزدەردى ءجيى ايتىلىپ جاتادى. ءتالىم-تاربيەگە كەرەك ويلار بولمايدى ەمەس، بارشىلىق، بۇل جاعىنان قازاقتىڭ تويلارى اسىپ كەتپەسە، ەشكىمنەن كەم ەمەس. كورىپ تە ءجۇرمىز، ەستىپ تە ءجۇرمىز، بىراق ايتپاسقا بولمايدى، قولايسىز جاقتار دا كەزدەسىپ تۇرادى، وكىنىشكە وراي. مىسالى، كەيبىر ماقال-ماتەلدەردىڭ زامانعا ساي كەلمەيتىنى، ءتىپتى جاراتۋشىعا سەرىك قوسىپ جاتاتىندارى جوق ەمەس، بار. «قازاق قۇداسىن قۇدايداي سىيلايدى» دەگەن كەڭ تاراپ كەتكەن ءسوزدى مەن ءوزىم جاقىندا ءبىر تويدا تاعى دا  ەستدىم. بۇل  مۇلدەم ۇلكەن قاتە ەمەس پە؟ باسقا دالەلدەردى كەلتىرمەي-اق، قۇرانداعى «ىقىلاس» سۇرەسىندە: «....وعان ەشكىم تەڭ ەمەس»  دەپ ايدان-انىق بارشامىزعا تۇسىنىكتى جازىلعان. بىراق قۇدالارىمىزدى جاراتۋشىعا تەڭەستىرۋ شەكتەن شىعۋ، اداسقاندىق قوي. وسىنى ەسىتىپ ۇندەمەي وتىرىپ قالا المادىم. قايتادان ورنىمنان تۇرىپ سويلەمەسكە بولمادى. اسابادان ميكروفون الىپ، ادەيى وسى تۇزەتۋدى ايتۋعا تۋرا كەلدى. بۇل ءبىزدىڭ پارىزىمىز عوي. «قازاق قۇداسىن قۇداي ءۇشىن سىيلايدى» دەگەن دۇرىس قوي...

تويلاردا باقىت تىلەپ، دەنساۋلىق تاعى سول سياقتى ىزگى تىلەكتەردى ايتىپ جاتامىز، بۇل ابدەن دۇرىس. بىراق اراسىندا كەلىسۋگە بولمايتىن سوزدەردى قولدانىپ جاتادى. قازاقتىڭ مىنا ماقالى ءجيى ايتىلادى:

ء «بىرىنشى بايلىق – دەنساۋلىق. ەكىنشى بايلىق – اق جاۋلىق. ءۇشىنشى بايلىق – ون ساۋلىق». ال شىن مانىندە ادامنىڭ ەڭ ۇلكەن باقىتى، تەڭەسى جوق رۋحاني بايلىعى – ونىڭ يماندىلىعى. وسىنى ەسكەرسەك: «شەكسىز بايلىق – يماندىلىق، ونىڭ نىعمەتى – دەنساۋلىق، تاعى ءبىرى – اق جاۋلىق» دەسەك، شىندىقتى ايتار ەدىك.

قازاقتار الەمدە ءانشى حالىقتاردىڭ قاتارىنا جاتادى دەپ ويلايمىن دا، بايقايمىن دا. بىزدە تاماشا جانعا جاعىمدى، جۇرەك تۇبىنەن ورىن الاتىن  اندەر كوپ. ءوزىم ولاردى ءجيى تىڭداپ، ءسۇيسىنىپ جۇرەمىن. كەيدە وزىمشە قوسىلىپ تا قوياتىن ادەتىم بار. جاسىرمايمىن.

_______________________

*بۇل تاقىرىپ اۆتوردىڭ العاشقى ۇسىنعانى. «تويداعى وي: قازاق قاشان قۇدايعا سەرىك قوسۋدى تىيادى؟» دەگەن رەداكتسيانىڭ  تۇجىرىمىنىڭ ورنىنا اۆتوردىڭ ءوز تاقىرىبىن سول قالپىندا قايتا بەرىپ وتىرمىز.

ۇلى اباي ايتقانداي: «ءاننىڭ ەستىسى بار، ەسەرى بار، تىڭداۋشىنىڭ قۇلاعىنىڭ تەسەرى بار». ابدەن دۇرىس. سەنبەسەڭىز، قازىرگى تويلارعا، يا بولماسا كونتسەرتتەرگە بارساڭىز اندەردىڭ ءماتىنىن مۇقيات تىڭداڭىز. مىسالعا الاتىن بولساق،

عافۋ قايىربەكوۆتىڭ سوزىنە جازىلعان «انا تۋرالى جىر» ولەڭ بار، ول ءجيى ايتىلادى. مۋزىكاسى كومپوزيتور ءشامشى قالداياقوۆتىكى. ادەمى ءان. انانى بارىمىزدە وتە جاقسى كورەمىز عوي. ەڭ جاقىن ادامىمىز رەتىندە قارايمىز. بۇل تۇرعىدان اكە انامەن تالاسا المايدى. ءوز باسىم دۇنيەدەن 36 جىلدان استام وتسە دە، انام حابيبانى ەسىمنەن شىعارعان جوقپىن، دەنىمىز ساۋدا شىعارۋ مۇمكىن دە ەمەس. انانى كوپ اقىندار جىرلاعان، ولەڭدەرىن ارناعان. بۇل زاڭدى دا، تۇسىنىكتى دە... دەگەنمەن كوڭىل اۋداراتىن جايت مىناۋ: اتالعان اقىننىڭ مىنا ولەڭ جولدارىن ايتپاسقا بولمايدى، ولەڭنىڭ ءماتىنى بىلاي باستالادى:

«الەمنىڭ جارىعىن سىيلادىڭ سەن ماعان،

دالانىڭ ءار گۇلىن جينادىڭ سەن ماعان».

بۇل ولەڭنىڭ العاشقى جولىمەن كەلىسۋگە بولمايدى عوي. بارىمىزگە جارىق سىيلاعان جاراتۋشى. بەلگىلى اقىن سوۆەت زامانىندا ءومىر سۇرگەن، اتەيزم رەسمي يدەيالوگيا بولدى ول كەزدە. بۇل ءبارىمىزدىڭ دە سانا-سەزىمىمىزگە اسەر ەتتى عوي. ەندى تۋرا جولعا تۇسەتىن كەزەڭ كەلدى ەمەس پە، سوندىقتان ولەڭنىڭ العاشقى ەكى جولىن وزگەرتۋ ءالى دە بولسا  قاجەت. بۇل جاس ۇرپاقتى ءتالىم-تاربيەگە، تۋرا جولمەن جۇرۋگە، رۋحاني تازالانۋىمىزعا كەرەك قوي. بىزدىڭشە:

«الەمنىڭ جارىعىن سىيلاعان جاراتقان، 

دالانىڭ ءار گۇلىن جينادىڭ سەن ماعان» – دەپ ءارى قاراي اۆتوردىڭ ماتىنىمەن جالعاستىرا بەرسەك، ۇلكەن قاتەدەن اۋلاق بولار ەدىك، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.

مەن بۇرىن ەكونوميكانى رۋحاني تازالانۋىن عالىم رەتىندە  جازىپ ءجۇر ەدىم. ەندى مادەنيەتىمىزدىڭ رۋحاني تازالانۋىنا جاناشىر رەتىندە جازۋعا تۋرا كەلەدى.

رۋحاني، ءتىپتى كەيبىر ەكونوميكاسى دامىعان قوعامدا ءاربىر وركەنيەتتى ادامدار ەڭبەك ەتىپ، تاپقان تابىستارىنا سايكەس ءومىر سۇرۋدە. حالىق ايتاتىن: «كورپەڭە  قاراي كوسىل» دەگەن ماتەل ولارعا تىكەلەي قاتىستى... ال، ومىردە، وكىنىشكە وراي، ءبارى ويلاعانداي بولا بەرمەيدى. وسى كۇننىڭ ادامدارىندا (بارىندە ەمەس، ءبىرازىندا), تالاپ ەتۋ مەن اقشا جۇمساۋدا كوبىنەسە ىسىراپشىلدىق باسىم جانە تارتىنۋ جوق بولا باستادى. مىسالى، حالىق اراسىندا كەڭ تاراعان جەكە ادامداردىڭ جاسىنا قاراي مەرەي تويلاردى وتكىزۋدى الساق. مەنىڭ بىلەتىنىم،  يسلامدا  مەرەيتويلار ءدىندار ادامدار ءۇشىن قۇراندا دا، حاديستەردە دە ايتىلمايتىن جاڭا ۇعىم  بولىپ ەسەپتەلەدى، ياعني كۇناعا جاتادى. وكىنىشكە وراي، قوعامدا وسى يسلام ۇستانىمىن بىلمەيتىندەر مەن ءمان بەرمەيتىندەر از ەمەس.  

قازىرگى كەزدە بىرنەشە جۇزدەگەن ادامدار شاقىرىلاتىن وتباسىلىق مەرەيلى «كوپىرمە» تويلاردى ءجيى كەزدەستىرەمىز. «كىم تەڭدەسى جوق ەتىپ وتكىزەدى؟» دەگەن كىناراتتى باسەكە ورىن الىپ، مەرەيتويدى وزكىزۋ ماقتانىشقا اينالىپ  جاتىر. شىندىققا جاناسپايتىن وتىرىك ماقتاۋ سوزدەردى ايتپاي-اق قويايىن. ول جەكە اڭگىمە. مەن ەكونوميكالىق تۇرعىدا ءسوز ەتەمىن. تويلاردىڭ ءبىرازى بانكتەن پايىزبەن الىنعان نەسيەلەردىڭ ەسەبىنەن  وتكىزىلۋدە. نەسيەنى پايىزبەن بەرۋ يسلامدا، حرەستياندا، يۋدايزمدە تىيىم سالىنعان. بۇل ادىلەت، اقشانى  تەك قانا ەڭبەك ارقىلى  تابۋعا بولادى.

بىراق تا، شەننەن تىس قاراجات پەن قورلار، پايىزبەن الىناتىن نەسيەلەر تالاي تويلارعا جۇمسالۋدا. شىنىن ايتسام، كەيىنگى كەزگە دەيىن ءوزىم دە وسى ىسىراپشىلداردان بولاتىنمىن. ال قازىر مۇلدەم باسقا ادام سياقتىمىن. بۇل وزگەرىس، كەيبىرەۋلەر ويلاۋى مۇمكىن، قارجىعا بايلانىستى  ەمەس. جوق، مەنىڭ دۇنيە تانىمىمنىڭ تۇبەگەيلى وزگەرۋىنىڭ سالدارى. ساراڭدىقتى تەرىس قۇبىلىس دەپ سانايمىن. جومارتتىقتى جاراتامىن. بۇل جەردە اقشانى قالاي بولسا سولاي، وڭعا سولعا جۇمساۋدى، ادامعا زيان كەلتىرەتىن جايتتاردى جازىپ وتىرعان جوقپىن. مىسالى، تاپقان اقشانى كوككە شاشۋ، كازينوعا، قارتا ويىنىنا جۇمساۋ، تاعى باسقا  داراقىلىقتاردى جومارتتىققا جاتقىزۋعا مۇلدەم بولمايدى. ء سويتىپ ءجۇرىپ، كەدەيگە، اۋرۋعا، مۇگەدەكتەرگە كوك تيىن بەرمەيتىن، ازاماتتار وكىنىشكە وراي كەزدەسىپ قالادى. ۇيالاسىڭ، قىنجىلسىڭ وسىنداي جايتتاردى كورگەندە، ەستىگەندە: ء«بىر قۇمالاق ءبىر قارىن مايدى شىرىتەدى» دەپ، وسىنداي ادامداردى ايتامىز. ولار حالىق اتىنا كىر كەلتىرەتىندەر. مەن ءوزىمدى ۇلگى ەتۋ ءۇشىن جازىپ وتىرعان جوقپىن، تەك جوعارىدا ايتىلعان «كوپىرمە» شارالاردى وتكىزۋدەگى ءبىزدىڭ قوزقاراسىمىزدى قايتا قاراۋعا شاقىرامىن. ءبىزدىڭ قازاقستان يسلام الەمىندەگى ەلدەرگە جاتامىز. ال يسلامدا رۇقسات ەتۋ مەن تىيىم سالۋ قاعيداسى اسا باسا ايتىلعان.

استامشىلدىق جەتىسپەۋشىلىككە اپارادى. الەمدە 2 ميللياردتاي اش، جارتىلاي اش ادام بارىن بارلىعىمىز ءاردايىم ەستە ساقتاپ ءجۇرۋىمىز كەرەك. تويلاردى (وتباسىلىق مەرەيلى شارالاردى) يسلام نەگىزدەرى تۇرعىسىندا وتكىزۋ ماسەلەرىنە سايكەس مەشىت يمامدارى باق ارقىلى ۇگىت-ناسيحاتتارىن  حالىققا ءجيى جەتكىزىپ تۇرسا قۇبا-قۇپ بولار ەدى.

مەن ۇيلەنۋ جانە وتباسىلىق تويلاردى، باسقا دا يگىلىك شارالاردى وتكىزۋدەن باس تارتۋعا شاقىرمايمىن، تەك ولاردى ۇيىمداستىرعاندا ورىندى ۇستامدىلىق جاساساق دەگىم كەلەدى.

ءومىر بەلەستەرىندە قانداي ىزگى ىستەر جاسادىم دەپ، وزىڭە-ءوزىڭ نەمەسە ارىپتەستەرىڭە، وتان الدىندا دابىراسىز ەسەپ بەرۋ ورىندى بولار ەدى. وسىنداي ساتتەردە، قايىرىمدىلىق اكتسيالارىن وتكىزۋ، بىرەۋلەرگە قارجىلاي كومەك كورسەتۋ، مۇقتاج ادامدارعا، جەتىمدەرگە، مۇگەدەكتەرگە، سوعىستان جانە ءزىل-زالادان زارداپ شەككەندەرگە زاتتاي سىيلىق تاراتۋ، دارىندى بالالاردىڭ گرانتتا وقۋ اقىسىن تولەۋ، بالالار ۇيلەرىنە قامقورلىق جاساۋ سەكىلدى شارالارمەن اينالىسقان دۇرىس بولار  ەدى. ال عالىمدار بولسا، ءوزى جازعان وقۋ قۇرالدارىن، عىلىمي كىتاپتارىن وقۋ ورنى كىتاپحانالارىنا، ستۋدەنتتەرگە، ماگيسترانتتارعا، دوكتورانتتارعا جانە باسقا وقىرماندارعا تەگىن تاراتسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولماي ما؟

مەنىڭ ويىمشا، ءار ازامات ءوزىنىڭ ءومىر بەلەستەرىن وسىنداي ىزگىلىكتى، قايىرىمدىلىق ىستەرىمەن اتاپ جاتسا قۇبا-قۇپ بولماس پا ەدى؟. «كوپىرمە» تويلار تەز ۇمىتىلادى، ال قايىرىمدىلىق حالىق، اسىرەسە، مۇقتاج ادامدار ەسىندە، ۇزاق ساقتالادى. ەڭ باستىسى – تاراتۋشى ونى قۇپيا ەتەدى، ماقتانىش ەتپەيدى.  مەن جاستارعا ايتار ەدىم: ءوزىڭنىڭ بىرەۋگە جاقسىلىق جاساعانىڭدى ۇمىتساڭ – وقاسى جوق. جاراتۋشىنىڭ نىعمەتىن، اتا-اناڭنىڭ تاربيەسىن، باسقا بىرەۋدىڭ جاقسىلىعىن ۇمىتۋ – يماندىلىقتان شىققانىڭ. وسى جاعىنا كوبىرەك كوڭىل بولسەك!

تاۋارلارعا جانە قىزمەت جاساۋعا شەكتەن تىس سۇرانىس بولعان سايىن ولاردىڭ تۇتىنۋ باعاسى دا وسە تۇسەدى جانە ەلدەگى ۆاليۋتانىڭ قۇنسىزدانۋىن ارتتىرادى. سوندىقتان، جەكە تۇلعالاردىڭ استامشىلدىققا بارۋى – اركىمنىڭ ءوز ءىسى دەپ ويلاۋعا بولمايدى. مۇنىڭ سالدارى جالپىعا اسەر ەتەتىن  كۇردەلى ماسەلە.

قازىرگى تويلاردا استامشىلدىق شاش ەتەكتەن. ماسەلەن، تۋعان كۇننەن باستاپ، ءومىر كەزەڭدەرى (50, 60, 70... ودان جوعارى جاستار) مەرەيتويلار رەتىندە ءوتىپ جاتادى، مەرەيلى شارالاردىڭ ءبارى بولماسا دا، ءبىر تالايى وت شاشۋسىز (ساليۋت) وتپەيتىن بولىپ ءجۇر. شاقىرىلاتىن قوناقتاردىڭ سانى شارىقتاپ، 500-600 دەن اسىپ جىعىلاتىنعا جەتتىك، ىشىمدىكتەرگە «قۇرمەتتى ورىن» بەرىلىپ جاتادى. ء  وز انشىلەرىمىزدى مەنسىنۋدەن قالىپ، شەت ەل ارتىستەرىن شاقىرتىپ قىرۋار ۆاليۋتامىز سىرتقا كەتۋدە. بۇل ەلىمىزدە ۆاليۋتاسى تاپشى بولۋىنا اپارادى.

جاقىندا پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ مالىمدەگەندەي، شەت ەلدە 142 ملرد-تاي دوللارىمىز بار ەكەن. قازاقستان مەملەكەتىنىڭ ىشكى ءونىمنىڭ جىلدىق كورسەتكىشى – 110 ملرد. وعان تۋريستەر، گاستروبايتەرلەر، شەت ەل تاۋارلارىن اكەلۋشىلەر ت.ب. ارقىلى كەتىپ جاتقان دوللاردى قوسساق قىرۋار اقشالارىمىز سىرتقا كەتىپ جاتىر. وسىلاي ەلىمىزدەن اقشا كەتە بەرسە، ينۆەستيتسيالىق تاپشىلىقتى جويۋ، تەڭگەنىڭ باعاسىن تۇراقتاندىرۋ وڭاي بولمايدى، قيىنداي بەرمەسە. ءتۇبى تەسىك شەلەكتى تولتىرۋ مۇمكىن بە؟

«بايلىعىمەن بولىسكەن، باقىتقا بولەنەدى، بايلىقتى بولىسۋدەن بەزبەيىك» دەپ ايتقىم كەلەدى، ءبىزدىڭ وليگارحتارعا. ولاردىڭ ويىنا قوساتىنىم: كوزى  اشىق، قولى اشىق ازاماتتار ءاردايىم وتانعا اسا قاجەت-اق.  وسى كوپ اقشالارىمىز ەلىمىزگە قايتىپ كەلسە، حالىقتىڭ كوڭىل-كۇيى، ءال-اۋقاتى، تۇرمىس-تىرشىلىگى كوتەرىلەتىنى ءسوزسىز.

قازىرگى كەزدە الەمدە، ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، ەكى ميللياردتان استام حالىق جوقشىلىق پەن اشتىق جاعدايدا ءومىر سۇرۋدە.  تاريحتا بۇنداي ناۋبەت زاماندارعا ءبىزدىڭ  حالقىمىزدا  دۋشار بولعان.  ىلگەرىرەكتە بولعان  «اقتابان-شۇبىرىندىنى»، ء حىح  عاسىردىڭ 20 – 30 جىلدارداعى اشارشىلىقتان، قۋاڭشىلىقتان، جاپپاي مالدىڭ قىرىلۋىنان ەلىمىزدە بولعان جۇتتان حالقىمىزدىڭ  جارتىسىنان كوبىسىنەن ايرىلعانىمىز تاريحتان بەلگىلى. وتكەنىمىزدەن ساباق الۋ شارالارىن ىسكە اسىرماي، بەيقام، ارەكەتسىز بولۋىمىزدىڭ ارقاسىندا داعدارىسقا ۇشىراۋدامىز. وسىنداي ناۋبەتتەردەن الار ساباقتى بىلاي تۇيىندەۋگە بولادى:

«...بارىڭدى قادىرلەپ، ەرتەڭىڭدى ويلاي ءجۇر.

 جۇمسارىڭدى، جۇردايلىققا جەتكىزبەي ءجۇر».

قاي ەل بولماسىن، قاي مەملەكەت بولماسىن، جەكە ادام بولماسىن، ءبارىنىڭ دامۋ  جانە باقىت جولى بار. ول – گارمونيا جولى. گارمونيا – ۇيلەسىمدىلىك، سايكەستىك دەگەن ۇعىم. مۇنى ءبارى بىلەدى. مەنىڭ ايتايىن دەگەنىم – شىنايى گارمونيا، ول مىندەتتى تۇردە رۋحاني جانە ادەپتىلىك نەگىزىندە بولادى. مۇنداي نەگىزى جوق گارمونيانى تەك ۋاقىتشا، كوز بويايتىن گارمونيا دەپ قارايمىز. ول رياعا جاتادى. گارمونيا وتە كەڭ، عاجاپ ۇعىم. ويتكەنى گارمونيا شىنايى يسلامعا نەگىزدەلگەن.

ءار ادامنىڭ بۇكىل قوعامنىڭ بىردەن-ءبىر دامۋ جولى – شىنايى يسلامعا نەگىزدەلگەن گارمونيا دەپ تولىق ايتا الامىز. بۇكىل حالىق بولىپ ءبىر-بىرىمىزگە ىزگى نيەتپەن، جىل بويى، تەك قانا اق تىلەكتەر ايتساق، گارمونيا شەگىنەن شىعا الماس ەدىك. ويتكەنى گارمونيا – كەڭ ماعىنالى عاجاپ ۇعىم.

ادالدىق پەن ادامگەرشىلىك، باۋىرلاستىق پەن بىرلىكتىك، ادىلەتتىك پەن ادەمىلىك، ەركىندىك پەن ەرىنبەستىك، جومارتتىق پەن جاسامپازدىق، شەكتەن شىقپاستىق، ىسكەرلىك پەن ىزگىلىك، تاسىماستىق پەن تارتىپتىلىك، ۇلتجاندىلىق پەن ۇيىمشىلدىق،  قامقورلىق پەن قايىرىمدىلىق، شۇكىرلىك پەن شىدامدىلىق، رۋحانيلىق پەن راقىمشىلدىق، تاعىسىن تاعىلار... ىزگىلىكتى ىستەر، گارمونيانى گۇلدەندىرەر، يمانعا يىلگەندەر، جاقسىلىققا جەتەر!

بارلىق جاعىنان ورىندى تالاپ، قاناعاتشىلدىق، ۇستامدىلىق –  بۇل يسلام دوكتريناسىنا نەگىزدەلگەن گارمونيالى ءومىردىڭ قاعيداسى. تۇنەك تۇبىندەگى قاراڭعىلىقتان گارمونيانىڭ جارقىن شىڭىنا اپاراتىن پاراساتتى التىن قاعيداتقا سەنىم بىلدىرەيىك. ءبىزدىڭ جالپى ادامزاتتىق ءۇمىتىمىز: «گارمونيا الەمدى ساقتايدى»! 

وقىرمانداردىڭ  نازارىنا:

قۇرمەتتى وقىرماندار!

ماقالانى وقىعانداردىڭ كوپتىگى، پىكىر جازۋشىلاردىڭ از ەمەس ەكەنى ماقالادا جۇرتتىڭ ويىندا جۇرگەن ماسەلە كوتەرىلگەنى كورسەتىپ وتىر. قازىرگى قوعامىمىز قانداي ەكەنىن وسى دەرەكتەردەن بايقاۋعا بولاتىن سياقتى.

مەنىڭ ماقالامدا نەگىزگى ماقسات شىنايىلىلىقتىڭ  ءمانى زور ەكەنىنە  تاعى دا وقىرمانداردىڭ كوڭلىن اۋدارۋ.  شىنايىلىلىقتىڭ  جوقتىعى  كوبىنەسە اللاعا سەنۋدى ازايتادى،  وعان سەرىك قوسۋدى تۋدىرادى، ادەپسىزدىككە جول بەرەدى، تاعى دا باسقا جاعىمسىز ارەكەتتەرگە  اپارۋعا  اسەر ەتەدى، ادامداردى تۋرا جولدان تايدىرادى.  جالپى ايتقادا ەتنوستاردىڭ تاعدىرىنا ءوز اسەرىن تيگىزەدى، اللانىڭ قاھارىنا ۇشىراتادى.    ادامزاتتىڭ تاريحىندا تالاي ەتنوستار اللاعا سەنبەگەنى ءۇشىن، اللاعا سەرىك قوسقانى ءۇشىن، پايعامبارلاردى مازاق قىلعانى ءۇشىن، تابيعاتقا قايشى جات قىلىقتارى ءۇشىن، ادەپسىزدىك ءۇشىن،  شىنايى جولعا تۇسپەگەندەرى ءۇشىن  اللانىڭ قاھارىنا ۇشىراپ جوق بولىپ كەتكەن.

مىسالى، ەكونوميكاسى جوعارى دامۋ ساتىسىندا تۇرعان اد، سامۋد، گوموررو، سوددوم، فاراوندار، ت.ب. جويىلىپ كەتكەن. ودان كەيىنگى زامانداعى جويىلعان ەتنوستار مەن وركەنيەتتەردى ايتپاعاننىڭ وزىندە. بۇل قازىرگى زامان حالىقتارى ءۇشىن وسىلاردىڭ تاعدىرىن قايتالاماۋ اللانىڭ ەسكەرتۋى.

ەكونوميكالىق، دەمورگرافيالىق، ساياسي داعدارىستاردى ايتپاعاندا ، ادامداردىڭ رۋحاني سانا-سەزىمىنىڭ تومەندىگى تابيعي كاتاكليزمالارعا اسەر ەتەتىنىن قازىرگى عىلىم دالەلدەپ، مويىنداپ وتىر. ماقالانى نە ءۇشىن جازىپ وتىرمىن؟ اللانىڭ قاھارىنا ۇشىراۋدان ساق بولايىق، اعايىندار. شىنايى، رۋحاني دامۋىمىزعا قاتتى كوڭىل بولەيىك، جۇرتىم. تاريحتىڭ ساباقتارىن ۇمىتپاي جۇرەيىك.

حالىقتىڭ نەعۇرلىم رۋحاني دامۋى جوعارى بولعان سايىن، ونىڭ ەكونوميكالىق، عىلىمي، يننوۆاتسيالىق دامۋى تۇراقتى جانە قاۋىپسىز بولادى،جوعارىدا ايتىلعان ەتنوستاردىڭ تاعدىرىن قايتالاماۋعا تىرىسايىق.اعايىن!

ادامدار نەعۇرلىم اللانى ءجيى ەسىنە الىپ، سىيىنىپ جۇرسە، سوعىرلىم ونىڭ مىنەز-قۇلقى كوركەم بولادى،تاعدىرى دا جاقسارا بەرەدى. مىسالى، ماقالادا اتاپ كەتكەن «انا تۋرالى جىر» ولەڭىندە جاراتۋشىنى ماتىنگە قوسساق، ورىنداۋشىلار كۇنادەن امان بولىپ، قايتا اللادان ساۋاپ الار ەدى.

سوندا نەعۇرلىم كوپ وقىعان سايىن، تىڭداۋشىلار دا سوعۇرلىم كۇنادان امان قالىپ، ساۋاپ الار  ەدى. تۇرعان كەڭىستىگىمىزدىڭ  رۋحاني تازارۋىنا وڭتايلى اسەر ەتەدى. مەنىڭ ۇمىتىمشە، ولەڭنىڭ ماتىنىندە ء بىر عانا ءسوزدى وزگەرتسەك، اۆتوردىڭ ارۋاعىنادا جەڭىل بولار ما ەدى دەپ ويلايمىن. ويتكەنى،

اللا دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى- پاك، ۇلىق ، تىرىگە دە، ارۋاققا دا ساۋاپ بولار ەدى. اۆتور كەڭەس ۇكىمەتىندە ءومىر سۇرگەن، سونىڭ رەسمي يدەولوگياسى بارشامىزعا اسەر ەتپ. قازىر باسقا داۋىردە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز.  وسىعان وراي جاڭا داۋىرگە سايكەس ءومىر ءسۇرۋىمىزدى، رۋحاني قۇندىلىقتارىمىزدى  دامىتۋىمىز كەرەك كەرەك.  بۇل جاڭا ءداۋىردىڭ ءۇردىسى.

مەن وقىرمانداردى سابىرلىلىققا، ۇستامدىلىققا، ادەپتىلىككە شاقىرامىن. مەنىڭ بايقاۋىمشا، رۋحاني دامۋ، يسلام رەنەسسانس ءداۋىرى كەلىپ جاتىر.

بارشاڭىزعا شىنايى  يسلام دوكتريناسى نەگىزىندە داميتىن الەۋمەتتىك گارمونيانىڭ  بىرەگەي جولىندا، باقىتتى ءومىر ءسۇرۋدى تىلەيمىن!

وراز بايمۇراتوۆ

Abai.kz