رەسەي فەدەراتسياسى پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى سەرگەي يۆانوۆ ريا نوۆوستي اگەنتتىگىنە بەرگەن سۇحباتىندا، رەسەيلىكتەر بايقوڭىردان قازىر كەتپەيتىنىن ايتىپتى.

«رەسەي  تەرريتورياسىنداعى «ۆوستوچنىي» عارىش ايلاعىن قايتا جوندەۋ جۇمىستارى اياقتالىپ، ىسكە قوسىلسا دا، بايقوڭىر ءالى دە رەسەي ءۇشىن ءوز ماڭىزىن جوعالتپايدى. سەبەبى، ءبىزدىڭ جوسپارىمىزدا بايقوڭىر ايلاعىنان «پروتوندار» ۇشىرۋ كوزدەلگەن. ءبىز بۇل تۋرالى وسىنىڭ الدىندا دا ايتقانىمىزداي، بايقوڭىر بىزگە ءالى ۇزاق ۋاقىت كەرەك بولادى»،-دەيدى يۆانوۆ.

سونىمەن قاتار، يۆانوۆ پيلوتتىق كوسموناۆتيكانىڭ بار ەكەندىگىن ايتتى جانە "بايقوڭىردان" "پروتوننىڭ" ۇشىرىلۋى جالعاساتىنىن اتاپ ءوتتى.

ايتا كەتەيىك، بۇگىن استانا ۋاقىتىمەن ساعات 08:01-دە  رەسەيدىڭ جاڭا اشىلعان «ۆوستوچنىي» عارىش ايلاعىنان «ميحايلو لومونوسوۆ»، «ايست-2د» جانە SamSat-218د سپۋتنيكتەرىن «سويۋز-2.1ا» زىمىران تاسىعىشى اۋەگە كوتەرىلدى.

نەگىزى  «ۆوستوچنىي» عارىش ايلاعىنداعى زىمىران ۇشىرۋ ءراسىمى كەشە جۇزەگە اسۋى ءتيىس بولعان. الايدا، 1,5 مينۋت قالعان ساتتە تەحنيكالىق اقاۋ شىعىپ، ۇشىرۋ 1 تاۋلىككە كەيىن قالدىرىلعان. الايدا، رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين «ۆوستوچنىي» عارىش ايلاعىنداعى ءبىرىنشى ۇشىرىلىمدى كەيىنگە قالدىرۋدىڭ سەبەبى زىمىران-تاسىعىشتاعى كىناراتتان ەمەس، عارىش ايلاعىنىڭ وزىندە پروبلەما بار دەيدى. پۋتين بۇدان ناتيجە شىعارۋىن بۇيىرىپ، جاۋاپتى رەسەيلىك شەنەۋنىك روگوزينگە سوگىس جاريالاپتى.

ۆوستوچنىي عارىش ايلاعىنىڭ قۇرىلىسىنا 400 ميلليارد رۋبل بولىنگەن. مۇنى رەسەيدەگى سوڭعى جىلدارداعى ەڭ كوررۋپتسيالىق جوبا دەپ اتايدى. ونىڭ قۇرىلىسى 2012 جىلى باستالعان، 2015 جىلى اياقتالۋى ءتيىس بولعان. بىراق جەمقورلىق كەدەرگى كەلتىرگەن. باس پروكۋراتۋرانىڭ مالىمدەۋىنشە، قۇرىلىس كەزىندە 7,5 ملرد رۋبل ۇرلانعان.

ايتا كەتەيىك،  وسىعان دەيىن رەسەي قازاقستاننان زىمىران تاسىعىشتاردىڭ قالدىقتارى قۇلايتىن جەر سۇراعان بولاتىن. قالدىقتاردى قۇلاتۋ ءۇشىن رەسەيگە سولتۇستىك قازاقستان مەن اقتوبە وبلىستارى كەرەك بوپتى. اتالعان قۇجات قازىر ءماجىلىستىڭ قاراۋىندا كورىنەدى.

«ىشىندە اقتوبە وبلىسى بولۋ كەرەك. جاقسىلاپ تۇرىپ قارايمىز. رەسەيدىڭ ۇسىنىسىن قارايىق، بىزگە بەرىپ جاتقان قارجى كولەمىن، ءبىزدىڭ ەكولوگياعا اسەرىن قارايىق»، - دەيدى ءماجىلىس دەپۋتاتى ماۋلەن اشىمباەۆ.

ءدال وسى «پراتون» زىمىرانتاسىعىشى عارىشقا ۇشىرىلاردا  500 توننا گەپتيل وتىنى تولتىرىلادى. ونىڭ ءبولىنىپ، جەرگە قۇلايتىن بولشەگىندە 10-30 توننا وتىن جانباي قالادى ەكەن. قازاقستاندا 47 ايماققا زىمىران قالدىقتارى تۇسەتىن بولسا، سونىڭ 39-ى قاراعاندى وبلىسىندا. اقتوعاي اۋدانى جەرىنىڭ 37%-ى، شەت اۋدانىنىڭ 93%-ى، جاڭاارقانىڭ 37%-ى، ۇلىتاۋ جەرىنىڭ 74%-ى  گەپتيلمەن لاستانعان.

بىلتىرعى جىلى قازاق دالاسىندا كيىكتەردىڭ جاپپاي قىرىلۋىنا دا ءدال وسى «پراتون» اپاتى سەبەپ بولۋى مۇمكىن دەگەن بولجامدار ايتىلادى.

نۇرزات توعجان

Abai.kz