"كۇلكى كۇنى" حارام با؟
قازاقستاندا تويلاناتىن مەرەكە كوپ. سودان بولار، سول مەرەكەلەردىڭ ءتۇپ-تاريحى قايدان شىققانىن ايتىپ، دالەلدەپ نەشە ءتۇرلى ماقالالار جازىلىپ ءجۇر. "جاڭا جىلدى" حارام ەتتىك، سوسىن "ۆالەنتين كۇنى" مەن "8-ناۋرىزدى" ءبىراز جەرگە اپارىپ تاستادىق. ەندى مىنە، كەزەك 1-ءساۋىر كۇلكى كۇنىنە جەتتى.
بۇگىن بەلگىلى جۋرناليست جانىبەك قوجىق اعامىز Facebook الەۋمەتتىك جەلىسىندە يمام مۇحاممەدراسۋل قاجى سادۋەۆتىڭ جازباسىن جاريالادى.
"1-ءشى ءساۋىر جايلى...
«15-ءشى عاسىردىڭ سوڭىندا، حريستياندار مۇسىلمانداردىڭ اندالۋسياداعى ەڭ سوڭعى قامالىن قورشاپ الادى. سوعىس قىستىڭ سۋىق ىزعار سەبەبىنەن ۇزاققا سوزىلدى، جانە مۇسىلماندار ەرلىكپەن قايتپاستان شايقاستى. حريستيانداردىڭ قولباسشىسى، ءوزىنىڭ قيىن جاعدايعا تۇسكەنىن كورىپ، قۋلىق ىستەۋگە كوشەدى.
31-ءشى ناۋرىز كۇنى قامالدىڭ الدىنا، ءبىر قولىندا قۇران، ءبىر قولىندا ءىنجىلدى ۇستاپ الىپ، ەگەر وسى ءتۇنى مۇسىلماندار بەرىلەتىن بولسا، وندا ەشكiمگە تيىسپەيمىز دەپ انت ىشەدى. جينالىستان سوڭ، مۇسىلماندار ءوز ومىرلەرىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن، قامالدى حريستياندارعا بوساتىپ بەرەدى.
تاڭەرتەڭ، ياعني 1-ءشى ءساۋىر كۇنى، حريستيان قولباسشىسى بارلىق مۇسىلمانداردى ولتىرۋگە بۇيىرادى. ۋادە بەرگەنىن ەسكەرتكەن ادامدارعا، "مەن تەك قانا سەندەردى كەشە تۇندە ولتىرمەيمىن دەگەن ەدىم، بۇگىن ەمەس!"
سودان بەرى 1-ءساۋىر حريستياندار ءۇشىن : "قۋلىق پەن الداۋ، وتىرىك ايتۋ" كۇنى بولىپ اتالىپ كەلەدى. وكىنىشكە وراي، ءبىز حريستيانداردىڭ بارلىق جەركەنىشتى مەيرامدارىنىڭ اراسىنان، بۇل "مەيرامىن" دا ۇمىتقان جوقپىز. . .
ەگەر بۇل مەيرامنىڭ ءتۇبىن زەرتتەسەك، مۇسىلمانداردىڭ قانىنىڭ ءيىسى كەلگەنىنە بايقاۋعا بولادى"!
قوش! ەندى باسقا دەرەكتەرگە كەزەك بەرەيىك.
ماسساگەت سايتىنىڭ جازۋىنشا، كوپتەگەن حريستيان ءدىنىن ۇستاناتىن ەلدەر 1 ساۋىردە كۇن مەن ءتۇن تەڭەلۋى مەن پاسحا مەرەكەسىن اتاپ وتكەن. مەرەكە كۇنى كۇللى جاماعات ويىن-ساۋىق قۇرىپ، ءازىل-قالجىڭعا تولى ارەكەتتەرمەن كوڭىلدەرىن كوتەرەتىن. بۇل ءداستۇر ءالى كۇنگە دەيىن جالعاسۋدا.
كۇلكى كۇنىنىڭ شىعۋ تاريحى تۋرالى كەلەسى اڭگىمە 1582 جىلى ريم پاپاسى گريگوري ەنگىزگەن گريگوريان كۇنتىزبەسىنە كوشۋمەن تىعىز بايلانىستى. ورتا عاسىرلاردا جاڭا جىل مەرەكەسى 1 قاڭتاردا ەمەس، ناۋرىز ايىنىڭ سوڭعى كۇندەرى تويلاناتىن. جاڭا جىلدى تويلاۋ 25 ناۋرىزدان باستاۋ الىپ، 1 ساۋىرگە دەيىن جالعاساتىن. مەرەكەلىك اپتا بويى ءازىل-قالجىڭعا تولى ارەكەتتەر جاسالىپ، كوڭىل كوتەرىلەتىن. جاڭا كۇنتىزبەگە كوشكەن سوڭ، بۇل ءداستۇر ءوز كۇشىن جوعالتقان جوق. جاڭا جىلدى تويلاماسا دا، ازىلگە جاقىن جاماعات ويىن-ساۋىقتى جالعاستىرۋدى توقتاتپادى.
كەيبىر دەرەكتەردە كۇلكى كۇنى ەجەلگى ءۇندى ەلىنەن شىققان دەلىنەدى. ءۇندىستاندا 31 ناۋرىزدا ءازىل-وسپاق كۇنى اتاپ وتىلەدى.
تاريحقا كوز جۇگىرتەر بولساق، ەجەلگى ريم كۇلكى كۇنىنىڭ شىعۋىنا سەبەپ بولدى. اقپان ايىنىڭ ورتاسىندا "زەردەسىزدەر مەرەكەسى" تويلانا باستادى. كۇلكىگە تولى مەرەكە ءساۋىر ايىنا دەيىن جالعاساتىن. بۇل مەرەكە كۇلكى قۇدايىنىڭ قۇرمەتىنە وراي اتاپ وتىلەتىن.
18 عاسىردا كۇلكى كۇنى كەڭىنەن تانىلىپ، اۋقىمدى ازىلگە تولى شاراعا اينالدى. كۇلكى كۇنىندە مىندەتتى تۇردە وزگەلەرمەن ازىلدەسىپ، بارلىعىن الداۋ كەرەك. ەۋروپادان باستاۋ العان بۇل شارا ۋاقىت وتە كەلە الەمنىڭ باسقا دا مەملەكەتتەرىنە كەڭىنەن تارالدى.
1 ءساۋىر كۇنى ازىلگە تولى ءىس-ارەكەتتەر مەن ويىندارعا جول بەرۋ كەرەك. ء«ازىلىڭ جاراسسا، اتاڭمەن وينا» دەگەندەي، بۇل كۇنى ۇلكەن-كىشى، جاس-كارىنى ءبىر الداپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز.
بۇل مەيرامعا دەگەن ءسىزدىڭ پىكىرىڭىز قانداي؟
Abai.kz
