وسىدان بىرنەشە كۇن بۇرىن، ناقتى ايتساق، 2016-جىلدىڭ 30-ناۋرىزى كۇنى اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن جەكەمەنشىككە بەرۋ ماقساتىندا 2016 جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن باستاپ، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار 1,7 ملن. گەكتار جەردى اۋكتسيون ارقىلى ساۋدالايتىنى جانە ونىڭ پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «100 ناقتى قادام ۇلتتىق جوسپارىنىڭ» ءىىى. «يندۋستريالاندىرۋ جəنە ەكونوميكالىق ءوسىم» باعىتىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا جۇزەگە اسىپ جاتقاندىعى تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى ەربولات دوساەۆ رەسمي مالىمدەمە جاسادى.

سودان بەرى بىرنەشە كۇن وتسە دە، ەلىمىزدىڭ ۇلتشىل ازاماتتارى، ساياساتتانۋشىلار بۇل ماسەلە تۋرالى تۇشىمدى پىكىر بىلدىرە قويعان جوق.

مۇمكىن، بيلىكتىڭ ەلدى ەسكەرتپەستەن، قوعامنىڭ تالقىسىنا سالماستان باستاپ كەتكەن سويقان قادامى تۋرالى ازاماتتار بىلمەي دە، بىلسە دە كوپ جەرىن تۇسىنبەي وتىرعان بولار.

يا، ازاماتتارىمىزدىڭ جەردىڭ يەسى بولعانىنا ەش قارسىلىعىم جوق، بىراق كوپ ماسەلەنى تۇسىنبەي وتىرعاننىڭ ءبىرى مەنمىن.

سەبەبى، جەر ماسەلەسى بويىنشا بىرنەشە نەگىزگى سۇراققا بيلىك تاراپىنان جاۋاپ بولماي وتىر. اتاپ ايتقاندا:
1. اۋكتسيونعا تۇسەتىن اۋىل شارۋاشىلىق جەرلەرىن شەت ەلدىك جەكە نەمەسە زاڭدى تۇلعالار ساتىپ الا الا ما؟

2. اۋكتسيون ارقىلى جەر ساتىپ العان قازاقستاننىڭ ازاماتتارى وزدەرىنە تيەسەلى جەرلەرىن شەت ەلدىك جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا ساتا الا ما؟

وسى ەكى ماسەلە مەن ءۇشىن اسا ماڭىزدى. سەبەبى، شارۋا قوجالىقتارى بۇگىندە جالعا الىپ وتىرعان جەرلەرىن ساتىپ الۋعا قاۋقارسىز. سوندىقتان جەردىڭ كوپ بولىگى اقشالى شەت ەلدىكتەردىڭ قولىنا ءوتىپ كەتە مە دەگەن قاۋپىم بار.

شەتەلدىك ازاماتتار نەمەسە كومپانيالار جەردى قالاۋىنشا ساتىپ الا الاتىن بولسا، ەلىمىزدىڭ شۇرايلى جەرلەرىندە چاينا-تاۋندار مەن نوۆوروسسيالار پايدا بولا ما دەپ قاۋىپتەنەمىن.

سوندىقتان، پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىمەن جاسالىپ جاتقان 100 قادامنىڭ سوڭى قاسىرەتكە اينالماي ما؟ 35- قادامدا كورسەتىلگەندەي، «اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىن ءتيىمدى پايدالانۋ ماقساتىمەن ولاردى نارىقتىق اينالىمعا ەنگىزۋدى» جەلەۋ ەتىپ، جەردىڭ ءبارىن ساتىپ جىبەرىپ، قازاق جەرسىز قالماي ما؟

پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىمەن جەر كودەكسىنە جانە باسقا دا زاڭ اكتىلەرىنە وزگەرىستەر ەنگىزىلمەكشى. ول وزگەرىستەردە «قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىق جەرلەرى شەت ەلدىك جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا ساتىلمايدى» جانە «قازاقستاندىق جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ وزىنە تيەسەلى جەر تەلىمدەرىن شەت ەلدىك جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا ساتۋىنا تيىم سالىنادى» دەگەن سوزدەر مىندەتتى تۇردە جازىلۋى ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىن.

بۇل ماسەلەدە قازاق ۇلتتىق كەڭەسى، جەلتوقسانشىلار، ۇلتشىل ازاماتتار، ونىڭ ىشىندە مۇحتار شاحانوۆ ، بەكبولات تىلەۋحان، باقىتبەك سماعۇل، قۇرمانعازى راحمەتوۆ، مۇحتار تايجان، ايدوس سارىم، راسۋل جۇمالى تاعى باسقا ۇلتشىل ازاماتتار، قوعامدىق ۇيىمدار، ءتىل، جەر، ۇلت جاناشىرلارى بەلسەندىلىك تانىتۋى كەرەك. ال ۇكىمەت، پارلامەنت بۇل ماسەلە تۋرالى ارنايى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، قوعامدىق ۇيىمدار مەن بەلسەندىلەردىڭ قاتىسۋىمەن ءتۇرلى كەزدەسۋلەر جاساۋى ءتيىس.

جەر ماسەلەسى حالىقتىق رەفەرەندۋمدا شەشىلسە دە ارتىق بولمايدى. سەبەبى، ميلليونداعان، مىڭداعان گەكتار جەر شەت ەلدىك جەكە نەمەسە زاڭدى تۇلعانىڭ قولىنا ءوتىپ كەتسە، قازاقستاننىڭ قاۋىپسىزدىگىنە، جەرىنىڭ تۇتاستىعى مەن تاۋەلسىزدىگىنە قاۋىپ ءتونۋى مۇمكىن.

جەر ساتۋ ءىسى ەكى-ءۇش ادامنىڭ ويىنداعىسىمەن شەشىلە سالاتىن ماسەلە ەمەس.  كىم كىمنىڭ دە اتاسىنان مۇراعا قالعان جەرى جوق.

جەر تاعدىرى-ەل تاعدىرى، جەر تاعدىرى-ۇلت تاعدىرى. وعان ءجۇردىم-باردىم، جەكە باستىڭ مۇددەسىمەن قاراۋعا بولمايدى.

ماقسات ءىلياسۇلى

Abai.kz