شاحريسابز قالاسىنىڭ ءوزى يۋنەسكو-نىڭ دۇنيەجۇزىلىك مۇرا نىساندارى تىزىمىنە 2000 جىلى ەنگىزىلگەن ەدى. مۇندا تەڭدەسسىز ساۋلەت ەسكەرتكىشتەرى مەن ەجەلگى ماحاللالار سول قالپى ساقتالعان، ولار قالانىڭ 2000 جىلدان استام تاريحىنان سىر شەرتەدى. ەسكەرتكىشتەر مەن ماحاللالار ءامىر تەمىر ءداۋىرى مەن XIV—XV عاسىرلاردا بيلىك قۇرعان تەمىر اۋلەتى زامانىندا، قالا گۇلدەنگەن كەزدە سالىنعان.

دۇنيەجۇزىلىك مۇرا ءتىزىمى ادامزات بالاسىنا قۇندى دەپ تانىلعان، قۇرىپ كەتۋ قاۋپى تونگەن تاريحي ەسكەرتكىشتەردى ساقتاپ قالۋ ماقساتىن كوزدەيدى. قازىرگى تاڭدا تىزىمگە 49 نىسان ەنگىزىلدى.

كوميتەتتىڭ 13 شىلدەدەگى وتىرىسىندا شاحريسابزدى ساقتاپ قالۋ ماسەلەسى تالقىلاندى. كوميتەت يۋنەسكو-نىڭ دۇنيەجۇزىلىك مۇرا ورتالىعى مەن ەسكەرتكىشتەر جانە تاريحي ورىنداردى قورعاۋ جونىندەگى حالىقارالىق كەڭەسكە (يكوموس) شاحريسابزدىڭ جاعدايىن باعالاۋ ءۇشىن وزبەكستانعا بىرلەسكەن ميسسيا جولداۋدى تاپسىردى.

وزبەكستان بيلىگى بيىل قىركۇيەكتە شاحريسابزدا ءامىر تەمىردىڭ 680 جىلدىق مەرەيتويىن وتكىزۋدى كوزدەپ وتىر. ايگىلى بيلەۋشىنىڭ بالالىق شاعى وسى قالادا وتكەن. مەرەكەلىك شارا قارساڭىندا، مۇندا ءامىر تەمىر اتىنداعى ءزاۋلىم مەشىتتىڭ قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتىر.

اباي-اقپارات