قۋانىش جيەنباي. ەكىنشى بالا وزىنىكى (اڭگىمە)
شۇعىل جولعا جينالدى. بۇل بوتەن قالادا ەت-جاقىن تانىستارى بولماسا دا، كۋرستاستارىن قۇلاعدار ەتۋگە ءتيىس قوي ەڭ قۇرىعاندا. ال قۇلاعدار ەتكەندە نە ايتادى، اياق استىنان ەلدە جوق «ەرتەگى» ويلاپ تابا ما؟ جانە ونىسىنا مىنا جۇرت يلانسا جاقسى. اناسىن «و دۇنيەگە اتاندىرۋعا» بولار ەدى. سالماقتى دالەل. بىراق جۇرەگى داۋالاپ، ونداي قياناتقا قالاي ءداتى بارادى. ەرتەڭ شىندىقتىڭ بەتى اشىلعان تۇستا سول «باتىلدىعى ءۇشىن» بىرەۋلەردىڭ تەرىس قاراعانى بىلاي تۇرسىن، قاراسايدىڭ توبەسى انادايدان كورىنگەننەن ات-توندارىن الا قاشپاستارىنا كىم كەپىل; ءسويتىپ ءتۇپتىڭ تۇبىندە «اناسىنا جانى اشىماعان ساتقىن» رەتىندە دوس-جاراننان تۇگەل ايىرىلىپ، شولدەگى جاپىراقسىز جيدە اعاشىنداي جالعىز قالماسىنا كىم كەپىل. ءۇن-ءتۇنسىز جوعالىپ كەتۋ تاعى ىڭعايسىز. ونىڭ ۇستىنە قاراساي كەۋدەسىن سۇيرەتىپ، سوڭعى كۋرسكە ارەڭ تۇياق ىلىكتىرگەن كوپتىڭ ءبىرى بولسا ءسوز بار ما! وقۋ وزاتى. ەكى-ءۇش كۇننەن سوڭ ديپلوم قورعاۋ قاربالاسى باستالادى. ۋنيۆەرسيتەت وقىتۋشىلارى كوپكە ۇلگى بولسىن دەپ، الدىمەن قاراسايدى «وققا بايلايتىندارى» بەلگىلى. ساقتىق تا قورلىق جوق. وسىندايدا مينيسترلىكتىڭ جاۋاپتى دەپارتامەنتىنەن جىلتىراق پاپكىنى قولتىققا قىسقان الدەكىمنىڭ سىمداي تارتىلىپ، بوپ-بوز ءوڭى ودان ءارى سۇرلانىپ، دۇنيەنى تىرەپ تۇرعانداي شىرەنە باسىپ، ءدال ديپلوم قورعايتىن كۇنى ساپ ەتە قالاتىنىن قايتەرسىڭ. وكىل، وكىلدەرگە ءوستىپ ويلاماعان تۇستان توپ ەتە تۇسكەن جاراسادى. مىنە، سوندايدا ء«بىز وقىتقان بولاشاق ماماندى كورىپ الىڭىز» دەپ ۇيالماي-قىزارماي قاراسايدى العا وزدىرىپ، ارقاسىنان قاقپاس پا!
ال سول قاراساي، كوپتىڭ ءۇمىتىن اقتايدى دەپ ۇكىلەپ جۇرگەن قاراساي ايدىڭ-كۇننىڭ امانىندا جەر بەتىنەن ۇشتىگويلى جوعالىپ كەتسە قايدان ىزدەيدى، ىزدەگەندە قايدان تابادى؟ جاتاقحانانىڭ قۋىس-قولتىعىن تىمىسكىلەگەننەن نە شىعادى. تاپقان تابىستى بىرەۋلەرمەن بولىسە الماي، بوق دۇنيەگە اشكوزدەنە قاراپ، اقىرى بۇگىنگى كۇننىڭ باستى «جىرى» – كوزبە-كوز قاستاندىقتىڭ قۇربانى بولدى-اۋ دەيىن دەسەڭىز، قاراسايدىڭ القىن-جۇلقىن بيزنەسپەن اينالىسقانى شامالى. قارابايىر تىرشىلىكتىڭ قۇلى، بىرتوعا، ازىن-اۋلاق قاراجاتپەن كۇن كورگەن قاراپايىم ستۋدەنت. تۇرمە توڭىرەكتەۋدىڭ دە رەتى جوق. كوزگە كورىنبەيتىن جىرىندى توپتىڭ نامىسىن جىرتىپ، ءتۇن جامىلىپ قالا سىرتىندا، وڭاشادا كۇش سىناساتىنداردىڭ دا ساپىنان ەمەس. اۋرۋحانالاردى دا اداقتاپ شىعۋعا بولار ەدى، بىراق قاراسايدىڭ جۇرەك سوعىسى ورنىقتى. ناعىز تەپسە تەمىر ۇزەتىن دەر شاعى.
تۇنىمەن دوڭبەكشىپ ۇيىقتاي المادى. قىزىل كىرپىشتەن قالانعان جاتاقحانانىڭ سىرى كەتكەن ەمەن ەسىگى ءومىرى جابىلمايدى. سارت-سۇرت، بىرەۋ كىرىپ، بىرەۋ شىعىپ جاتادى. تەمىر كەرەۋەتتى سىقىرلاتىپ ۇشىپ تۇرەگەلدى. جانىنداعىلار ءولىپ قالعانداي شىرت ۇيقىدا. «وسىلاردى دا دوس، جولداس دەيدى-اۋ!» ىشىنەن اشۋلانىپ، ايقايعا باسقىسى كەلىپ، كەلىپ تۇردى دا ءوز-ءوزىن ازەر تەجەدى. قاراسايدىڭ كەشەلى-بەرى قاباعى ءتۇيىلىپ، ءتىرى جانمەن شەشىلىپ سويلەسپەي توماعا-تۇيىق كۇيگە تۇسكەندىگىن نەگە اڭعارمايدى بۇل سورلىلار؟! الدە وزگەنىڭ قايعىسىندا شارۋام نە، ءوزىم امان بولسام بولعانى دەيتىن سەزىمسىز تۇيسىك، ءسىرا، مىنالاردىڭ دا جان-دۇنيەسىن جاۋلاپ العاننان ساۋ ما؟! وۋ، قاراساي... قاراسايدىڭ جۇرەگى، ءبىتىم-بولمىسى ەرەكشە جاراتىلعان با سوندا؟ تىرناقتاي كىر-قوقىستى كوتەرە الماي مورت سىناتىن تاڭعى شىققا شومىلعان گۇل قاۋىزى بار-اۋ... قاراساي ءوزىن سوعان ۇقساتار ما ەدى وسى جولى. الدە ينەنىڭ جاسۋىنداي شاڭ-توزاڭعا كىرپىدەي جيىرىلاتىن ۇلبىرەگەن اق ماقتا... نەمەسە، ءوزىنىڭ جۇمىرتقاسى بولماسا دا تەرەك باسىنداعى ۇياعا كەرىلىپ-سوزىلىپ، مىسىقتابانداپ جىلجىعان جىلاندى كورسە اۋاعا ءىلىنىپ قالعان قارا نوقاتتاي قاناتتارىن دامىلسىز قاعىپ، بەزەكتەيتىن بوز تورعاي... ءجا-ءجا، مۇنىڭ ءبارى مولدىرەگەن پوەزيا. ءسىرا، مۇنداي تۇنىقتىقتى باستارىنان وتكىزىپ العان سەكىلدى عوي باياعىدا. ەندىگىسى وڭشەڭ پروزا. اۋىر، اناۋ-مىناۋعا يلىكپەيدى. وزىنە عانا ەسەپ بەرەدى، وزىمەن-ءوزى عانا سىرلاسادى جانە مەنى اياق استىنان جارىلقاپ تاستار-اۋ دەپ وزگەلەردەن دە راقىم دامەتپەيدى. نە، نە دەيدى-ەي، قاراسايدىڭ مىنا ساندىراعى نە ساندىراق؟! وزىنە تيەسىلى بازارلىقتان قۇر قالعان بالا سەكىلدى نەگە بۇرتيادى؟ مۇنىسىمەن نە ايتپاق، نەنى تۇسىندىرمەك؟ ەح، مىنا ۇيقىدان ولگەن «سبولىشتاردىڭ» ءبىرى قاراساي كەشكەن قاسىرەتكە دۋشار بولسا (قويشى، بولماي-اق قويسىن) بۇل جۇرەگىن قولىنا الىپ، سول ساتتە سولاي قاراي دەدەكتەپ جۇگىرەر ەدى عوي; ءبىر نارسەگە بالەندەي قورعان بولا الماسا دا، ونىڭ جان جاراسىن بۇتىندەي جازىپ جىبەرۋگە قاۋقارى جەتپەسە دە، وبەكتەپ، استى-ۇستىنە ءتۇسىپ، سونىڭ جانىنان تابىلار ەدى عوي. سوزبەن دەمەسە دە بىردەمە ايتار ەدى عوي. ايتەۋىر ءۇنسىز قالمايدى.
ال مىنالار... قاراسايدىڭ استاڭ-كەستەڭ جان الەمىن تۇسىنۋگە تىم وراشالاق. ماقۇرىم. مۇسىلمان بالاسى بوپ ءبىرىنىڭ سەلت ەتەتىن ءتۇرى بايقالمايدى. قاراساي سوندا وتكەن ءداۋىر شەڭبەرىنەن شىعا الماي جۇرگەن، ءالى كۇنگە دەيىن كىتاپ سوزىنە سەنەتىن، ءالى كۇنگە دەيىن جاتا-جاستانىپ كىتاپ وقيتىن، ال كوكىرەكتى سولق ەتكىزەتىن وقىس وقيعاعا تاپ كەلگەندە جىلاپ جىبەرۋدەن دا تايىنبايتىن بولبىر، ومىرگە يكەمسىز جانداردىڭ سورتىنان با؟! سولاي ما؟ جو-جوق، مۇنىڭىز قاراسايدىڭ نامىسىنا تيەتىن ءارى كورەر كوزگە قياناتقا يتەرمەلەيتىن جالا! قاراساي دا ولەتىن جەرىن بىلەدى. وتكىر، الدەكىمنىڭ مىلجىڭىن كوتەرە المايدى، تۇپتەپ كەلگەندە باسىنان ءسوز اسىرمايدى. سوعان وراي بىرەۋگە دە ەسەسىن جىبەرمەيدى. قايسار، كەرەكتى جەرىندە قىڭىر، بىربەتكەي. وسى جولى... وسى جولعى وسالدىعىن ءوزى دە تۇسىنە المادى. بىرەۋلەردەن جىلى ءسوز ەستىسەم دەيدى. جىلى ءسوز. الا قۇيىن دولى جەلگە دۋشار بولعان قايران دۇنيە-اي، مىنەكەي، وسى كۇندەرى ادامعا كەرەكتىنىڭ ءبارى توڭىرەگىندە تولىپ تۇر. كوڭىلىڭ سوققانعا قامشى سالا بەر. تەك ءبىر عانا نارسە جەتىسپەيدى، جۇرەك جىبىتەرلىك قايران جىلى ءسوز، قاي توزاڭنىڭ استىنا قالدىڭ تۇنشىعىپ؟!
مىنا توپاستاردىڭ ءبىرىنىڭ ءبۇيىرىن ءتۇرتىپ جىبەرىپ، باستان وتكەن وقيعانىڭ ءبارىن ءوزى بايانداپ بەرسىن بە. سودان بىرنارسە ونسە... ءبىر ءتۇرلى، ايتۋدان تارتىنباس-اۋ، بىراق ءبىر ەرەسەن كۇش اياق-قولىن بايلاپ-ماتاپ، ىلگەرى قاراي اتتاتپايدى. ءبىر ءتۇرلى... بىرەۋدىڭ جادىگوي، ىشىندە جىلانقاراعى جوق قۇر سىلدىر ايانىشىن سۇراپ الاتىن سەكىلدى تۇلا بويى ءدىر ەتە تۇسەدى. ودان گورى «ولىگىن كورسەتپەي»، قايدا جوعالعاندىعىن دا سەزدىرمەي، وسى تۇننەن قالماي قاراسىن باتىرعانى ابزال. كۇيىپ بارا جاتسا ديپلومدى ءبىر جەتىدەن كەيىن قورعار، كەلەسى جىلعا قالدىرسا دا وزدەرى بىلەدى.
تاڭعا دەيىن كوز ىلمەيدى ەكەن، ەندەشە بەكەرگە جان قيناۋدىڭ قاجەتى نە. سىرتقا شىعىپ كىشكەنە بوي جازعانى ءجون بولار. ءۇستول ۇستىندەگى قالايى شاينەكتىڭ سۋىق شايىن ۇرتىن تولتىرىپ ءبىر جۇتتى، ەكى جۇتتى. ءتۇن. اۋا سىزدى. وتكىنشى جاۋىننىڭ ءيىسى سەزىلە مە قالاي. توڭىرەك تىپ-تىنىش. جاتاقحانانىڭ ءتورتىنشى قاباتىنداعى شەتكى تەرەزەدەن الدەكىمدەردىڭ تۇسىنىكسىز ماسايراعان داۋىستارى ەستىلەدى. ءسىرا، بىرەۋدىڭ تۋعان كۇنىن تويلا جاتقان بولار. ءتورتىنشى قاباتتا فيلوسوفتار تۇرادى. وڭشەڭ مىقتىنىڭ بالالارى. ءتۇن قوڭىر سالقىن جايلى بولسا دا كوستيۋمىنىڭ جاعاسىن كوتەرىپ، جاتاقحانادان ارىرەك الىستاعاندى ءجون كوردى. جولاي ۇشىراسقان بىرەۋدەن ءبىر تال شىلىم سۇراپ الدى. ونىسىن اقىرىنا دەيىن شەگە المادى، قاقالىپ-شاشالىپ مازاسى كەتتى. كىشكەنە جىلعانىڭ جاعاسىنا جەتىپ، قوي تاسقا قۇيرىعىن قويدى. ارىق كوزى ارشىلماعان-دى، سوندىقتان تاۋدان قۇلاپ ارىنداپ اعاتىن تۇنىق سۋدىڭ دا كوكىرەگى شەرگە تولى. قوقىس كەدەرگىلەردەن ءيتىنىپ-سۇعىنىپ وتەم دەپ-اق شارشاعان، دىڭكەلەگەن. ال بىلايعى تىرلىكتىڭ قاعاناعى قارىق، ساعاناعى سارىق، سوعان بولا جۇيكە جۇقارتىپ جاتقاندار جوقتىڭ قاسى.
ء«سىز، قاراساي مىرزا، نەگە ءبۇيتىپ مازاسىز كۇي كەشەسىز، ا؟!» – ارشىلماعان ارىقتان قىسىلىپ-قىمتىرىلىپ اققان تۇما بۇلاقتىڭ كومەيى سالدىر-گۇلدىر.
«سۇرايسىز، نەسىنە سۇرايسىز؟ مۇندايدا ىشتەي ۇعىسقانعا نە جەتسىن!»
«مەن دە تابيعاتتىڭ ءتول پەرزەنتىمىن عوي. بالكىم، مەنىڭ جاردەمىم تيەر».
ء«يا، مەنىڭ جانىمدى ادامدار ءتۇسىنىپ بولىپ، ەندى سەن قالىپ ەدىڭ؟»
«ادامدار، ادامدار دەيسىز، ءا!.. قازىر ءتۇن ءىشى، ابىر-سابىر الىستا. وسىندايدا ىشتەگى شەردى اقتارىپ، ءبىر جەڭىلدەنىپ قالىڭىز، جۇرەككە جۇك تۇسىرمەي!».
«جۇرەككە جۇك تۇسىرەيىن دەپ جۇرگەن كىم بار. بۇل وقىستان جابىسقان كەسەل. مىنە، سودان بەرى باسىم ءبىر جاقتا، اياعىم ءبىر جاقتا. كەۋدە سۇيرەتكەن قۇر سۇلدەمىن».
ء«سىز سەكىلدى نار جىگىتكە ءبۇيتىپ ءمۇجىلۋ جاراسپايدى».
«جاراسىم تىلەگەن جايىم جوق. بىراق جۇرەگىم الىپ-ۇشىپ ءبىر جاماندىقتى سەزەدى».
«ە، تۇسىنىكتى، تۇسىنىكتى... ماحاببات دەرتىنە شالدىقتىم دەپ، اشىق ايتپايمىسىز سالعاننان. ماحاببات... ۇيرەنشىكتى اۋەن عوي يت جەگىر!»
«مەن ءۇشىن ول ۇيرەنشىكتى اۋەن ەمەس. ءومىرىم تۇيىققا تىرەلگەن ءتارىزدى كەشەلى-بەرى».
«سۇيىكتىڭ اجالدان امان عوي، ايتەۋىر؟!»
«اجال. اجال قۇشپاسا دا سوعان جاقىن. بيىل اقجارقىن ەكەۋمىز كۇزگە سالىم شاڭىراق قۇرۋعا ۋادە بايلاسقانبىز. ول مەنى سۇيەدى. بۇل ءجاي ءسوز ەمەس. ەكەۋمىزدىڭ ارامىزداعى ماحاببات سەزىمىن مەن ءبارىبىر جەرىنە جەتكىزە ايتا الماس ەم. ءتىلىم جەتپەيدى. ءبىر-بىرىمىزگە مەكتەپ پارتاسىنان عاشىقپىز. قوس اققۋ ءتارىزدى ەدىك. ول بيىل وبلىس ورتالىعىنداعى مەدۋچيليششەنى ۇزدىك بىتىرگەن. جولدامامەن قىزىلقۇمنىڭ قيان شەتىندەگى ءبىر ۇجىمشارعا جۇمىسقا جىبەرىپتى. مىنە، مەنىڭ وقۋ بىتىرۋىمە دە ءبىر اي قالدى. ەرتەڭ جيىن-تەرىن اياقتالادى. ەلدىڭ شارۋادان قولى بوسايدى. كۇزگە سالىم ۇيلەنەمىز دەپ جۇرگەنبىز».
«ە سودان؟»
«سوزعالاقتايتىن نەسى بار، سول ۇجىمشاردىڭ ەسالاڭداۋ ءبىر تراكتوريسى اقجارقىندى قۇربىسىنىڭ ۇيىنەن تۇندەلەتىپ تىسقا شىققان مەزەتتە جەڭىل ماشينەسىمەن باسىپ اكەتكەن».
«باسىپ اكەتكەن؟».
ء«يا، اۋىل ءارى قاراڭعى عوي. كەيبىر قىزدار وسىنداي وسپادارلىقتىڭ قۇربانى بوپ كەتە بارادى. كەشە اۋىلداعى تۇرسىنباي دوسىم بولعان جايدى باستان-اياق بايانداعان. شارۋا وسى».
ء«جا، تۇڭىلمە دە، كۇرسىنبە. اقجارقىن بارعان جەرىنەن باقىت تاپسىن. كىم-كىمگە دە بالا ماحابباتتىڭ قايعىدان باسقا بەرەرى شامالى. ولاردىڭ «باي بولىپ، بارشا مۇراتتارىنا» جەتكەندەرى دە شامالى. سيرەك، ءتىپتى ساۋساقپەن سانارلىقتاي. ءسىز دە سولاردىڭ ءبىرىسىز. وتكەنگە سالاۋات. ماحاببات جولىن قايتادان باستاڭىز. ءتۇر-تۇلعاسى كەلىسكەن ادەمى جىگىتسىز. يەك قاقساڭ قىزداردىڭ ءوزى جەتىپ كەلەدى قاسىڭىزعا. تاڭداۋ ءسىزدىڭ جاعىڭىزدا. باسىڭىزدى كوتەرىڭىز، ءوز-وزىڭىزگە مىقتى بولىڭىز. بوگدە ويلاردان ارىلىڭىز...»
قاراساي بۇلاق باسىنان ۇشىپ تۇردى دا، القىنىپ جاتاقحاناعا قاراي جۇگىردى. ەسىك اشىق. ەسكى ديۆاندا بىلق-سىلق ەتىپ، اشىلىپ-شاشىلىپ كۇزەتشى ورىس كەمپىرى جاتىر. جول سومكەسىن يىعىنا استى دا، اەروپورتقا جەتكىزەتىن جەدەل تاكسيگە تاپسىرىس بەردى.
ححح
قاراقۇمنىڭ ءيىن ورتاسىنداعى ۇجىمشاردىڭ وي-شۇقىرى قاراسايعا بۇرىننان تانىس. اۋداندىق گازەتتە ەكى جىل قاتارىنان وندىرىستىك تاجىريبەدەن وتكەندە بۇل ءوڭىردى ارمانسىز ارالاعان. سان ءتۇرلى تاقىرىپتا ماقالالار جازعان. كەيىپكەرلەرىنىڭ دەنى وسىندا. ءوزى قۇرالپى جىگىتتەرمەن ءالى كۇنگە دەيىن حابارلاسىپ تۇرادى. ولار قاراسايدى كەرەمەت قالامگەر رەتىندە باعالايدى، جازعاندارىنىڭ اياق-قولىن جەرگە تيگىزبەي ماقتايدى. ارينە، قاراساي ەپتەپ قىسىلادى. اۋىل ادامدارىنىڭ كەڭ پەيىلدەرىنە ىشتەي ريزا بوپ، ارتىق ايتىلعان پىكىرلەرىن ءۇنسىز قابىلداعانىمەن كوڭىل تۇكپىرىندەگى تارازى كەي تۇستارىنا كەلىسپەيدى. وندايدا نازارىن تومەن سالىپ، جانارىمەن جەر شۇقيدى.
ءيىن تىرەسكەن قۇم بەلدەردىڭ تالايىن ارتقا تاستاپ، لاقسا اۆتوبۋس تاقىر جەردىڭ شاڭداعىن ءبىر بۇرق ەتكىزىپ، اۋىل سىرتىنداعى جايداق بەكەتكە توقتاعان ساتتە قاراساي بىرەۋ ەتەگىنەن ۇستاپ قالاتىنداي، القىن-جۇلقىن الدىڭعى ەسىكتەن اتىپ شىقتى. بىرەۋلەر قاراسايدى شىنىمەن تانىدى ما، الدە الدەكىمدەرمەن شاتاستىرىپ تۇردى ما، ايتەۋىر، بولار-بولماس جىلى قاباق تانىتقان سەكىلدى يشارا ءبىلدىرىپ ەدى، «سامبرەرو» ءشىلاپىسىن كوز الدىنا مەمىلدەتە كيگەن قاراساي ءتىرى جاندى ەلەمەدى. ءوڭى سۇستى. وتكەن جىلى وسى اۋىلدىڭ جىلى-جۇمساعىنا تۇمسىعىن تىعىپ، ۇلكەنىمەن دە، كىشىسىمەن دە جىلىۇشىراي امانداسىپ، بىرەۋلەردىڭ بىلمەك بولعان توسىن سۇراقتارىنا بارىنشا تولىققاندى جاۋاپ بەرىپ، اراسىنا ءوزىنىڭ دە «تەگىن تاز» ەمەستىگىن، ەرتەڭ-بۇگىن ۋنيۆەرسيتەتتى «قىزىل ديپلوممەن» بىتىرگەلى تۇرعاندىعىن سىنالاي كىرگىزىپ، «ادەپتى، جىگىتتىڭ سۇلتانى» دەيتىن ادەمى لەبىزدەرگە كەڭىردەكتەگەن قاراساي بۇگىن مۇلدە بوتەن ادام. ءتىرى اداممەن تىلدەسكىسى جوق. ءتىپتى بىلتىر ىرگەتاسى قالانعان ورتالىق كلۋب شاتىرىنىڭ اق قاڭىلتىرمەن جابىلعانىنا، سۋ مۇناراسىنىڭ ەكى يىنىنەن دەم الىپ، تىنىمسىز جۇمىس ىستەپ تۇرعانىنا، قۇم ىشىندەگى بۇيىعى اۋىلدىڭ جوعارى جاقتارعا ارىزدانىپ ءجۇرىپ، «اق بۇلاق» باعدارلاماسىنا وسى تاياۋدا عانا قول ىلىكتىرگەندەرىنە پىسقىرىپ قاراسا نە دەيسىز! بوتەن، قاراسايعا ءبارى بوتەن. بۇرىنعى قاراساي شىنىمەن بۇرىنعى قاراساي بولسا، قارا دۇرسىندەۋ العاشقى ماقالاسىنا كەيىپكەر بولعان ءارى وزىمەن تۇيەدەي قۇرداس شاعىن تسەحتىڭ يەسى دوسبەرگەننىڭ وتباسى جاعدايىن سۇراستىرىپ بىلمەس پە ەدى-اۋ; كەلىنشەگىنىڭ اياعى اۋىر ەدى، امان-ەسەن بوسانسا دوسىن تۇڭعىش پەرزەنتىنىڭ دۇنيەگە كەلۋىمەن قۇتتىقتاۋعا اسىقپاس پا ەدى. ورتا مەكتەپتىڭ ادەبيەت پانىنەن ساباق بەرەتىن جاس مۇعالىم التىناي سولتۇستىك قازاقستاننىڭ تۋماسى بولعاندىقتان سۋلى-نۋلى جەردەن سوڭ مىناداي قۇم سۋىرعان وڭىرگە ۇيىرەنىسە الماي جۇرگەنىن، ءبىر-ەكى جىلعا شىداسا شىداپ، شىداماسا كەلگەن ىزىمەن كەرى قايتۋعا بەل بۋعاندىعىن... بۇرىن-سوڭدى تانىس-بىلىستىگى بولماسا دا قاراسايدى قارا تۇتىپ، ءارى ءبىر ۋنيۆەرسيتەتتىڭ تۇلەگى بولعان سوڭ، بار سىرىن ارمانسىز اتقارعاندىعىن كىم ۇمىتار. قاراساي ۇمىتا الار ما. ونىڭ ۇستىنە التىنايدىڭ تۇلا بويىڭدى ءىشىپ-جەپ، قاراسى قالىڭ ۇلكەن كوزدەرىن اۋدارىپ-توڭكەرىپ، الدەنەدەن شولىركەپ ىندىنى قۇرىعانداي، كىشكەنە ەمەۋرىن تانىتساڭ قۇشاعىڭا قۇلاي كەتكەلى تۇرعان ەلدەن ەرەكشە ىستىق-ىقىلاسىن كىم ۇمىتار. سو جولى قاراساي دا وزىنشە قامقورسىعان، وزىنشە شەشەنسىنگەن. اناۋ ايتقانداي ومىرلىك تاجىريبەسى بولماسا دا، كوبىنە كىتاپتان وقىعان وقيعالاردى قويۋلاتىپ، ءبىراز-ءبىراز اقىل ۇيرەتكەن. قايدا سول ءۇرىپ اۋىزعا سالعانداي التىناي سۇلۋ؟!
قازىر قاراسايدىڭ مىنا تۇرىنەن ادام شوشىعانداي. ەگەۋدەي جۇتقىنشاعى ارلى-بەرلى دامىلسىز جۇگىرەدى. قىرىم ەتسىز قۋ جاعى جىبىر-جىبىر. اپتاپ ىستىق تىنىسىن تارىلتتى. شولدەن قاتالاپ تۇكىرىگىن ازەر جۇتتى. قايدا بارادى؟ مانادان بەرى وسى سۇراقتىڭ ءتۇبى ءبىر الدان شىعارىن سەزسە دە، سونشالىق ءمان بەرمەگەن-ءدى. ايتقانداي قايدا بارادى؟ سالدەن سوڭ كەش باتىپ، قاراڭعى تۇسەدى. امالسىز كەرى بۇرىلدى. سۋ تارتقىش مۇنارانىڭ كولەڭكەسى ازىرگە ادام-قارادان امان-دى. شاڭقاي ءتۇس. جەيدەسىنىڭ تاماق تۇيمەسىن اعىتىپ، «سامبرەروسىن» شەشىپ، شاڭ ارالاس تىمىرسىق اۋانى ازەر جۇتتى. جارىقتىقتىڭ سۋى مۇنشالىق مۇزداي بولار ما؟! سىلدىر سۋمەن تاعى دا قارىن قامپايتتى. الگى ازىردەگى كوزسىز وشپەندىلىكتىڭ القىمعا تىرەلگەن قىزىل شوعى وسىدان سوڭ ءسال بوساڭسيتىن شىعار دەپ ەدى. بەكەر ەكەن. اپتاپ ىستىق استىندا ءولى دەنەدەي قىبىرسىز جاتقان اۋىلدى قولدان كەلسە ورتەپ جىبەرگىسى كەلدى. وعان نەسىنە قينالادى. مىنا شەتكەرى قونىستانعان قام كىرپىش ءۇيدىڭ قامىس قوراسىنا ءبىر تال سىرىڭكەنى تاستاپ جىبەرسەڭ ءبىتتى، جالاڭداعان ءورت ودان ءارى ەشكىمنەن كومەك سۇرامايدى. ۇيتقىپ الا جونەلەدى. بىراق قاراساي ودان ۇشپاققا شىعا قويا ما. دالباسالاعان تىرلىك انشەيىن.
ءدال وسى اۋىل... كەشەگى كۇنى قاراسايدىڭ تاسقا باسىلعان شالدىر-شاتپاعىنا نىسانا بولعان وسى اۋىل... مىنەكەي، مۇنىڭ مىنا دۇنيەدەگى ەڭ قىمبات ادامىن مازاق قىلعانداي، جوق جەردەن باسىنا ورامال سالىپ، زورلىق-زومبىلىقتىڭ كوكەسىن كورسەتسە دە، ءدال وسى تۇستا تۇك بىلمەگەندەي شاقىرايعان كۇن استىندا تىمىرايىپ سۇلىق جاتىر. ورتەپ جىبەرەر مە ەدى دەپ ءتىسىن قايرادى. بۇل نەتكەن سوراقىلىق؟! اقجارقىن سەكىلدى سۇلۋلاردى قۇرباندىققا شالا بەرسە... سوندا، سوندا دەيمىن-اۋ، بۇل اۋىلدىڭ اق-قارانى اجىراتۋعا قاۋقارى جەتەتىن اقساقال-قاراساقالدارى قايدا قاراعان؟! الدە ولارعا دا ءبارىبىر مە. ارتىنان القىنىپ-جۇلقىنىپ جوقتاۋشىلار، ىزدەۋشىلەر كەلىپ جاتسا كورەرمىز، ونداي-ونداي كىمنىڭ باسىندا بولماعان، ال الدا-جالدا ءىس ناسىرعا شاپسا ء«بىزدىڭ بالادان ءبىر كەمشىلىك كەتتى، كەشىرىم ەتىڭدەر» دەپ تۇك بولماعانداي تىم-تىرىس قالا بەرە مە؟! بۇل – قاراسايدىڭ ادىلدىككە جۇگىنگەن سىرتقى تۇلعا-ءبىتىمى عوي. ال ىشكى الەمىنىڭ قان جىلاپ، قان قۇسىپ جاتقاندىعىن كىم تۇسىنەر؟! بۇعان كەلگەندە قاراساي ءتىپتى جالعىز ەدى. اقجارقىننىڭ كىرەۋكە جانارىنا قالاي قاراۋدىڭ دا ءجون-جوسىعىن تۇسىنبەدى. ىشىنەن ءمۇجىلىپ، اقجارقىننىڭ ءالى پاكتىگىنەن ايىرىلماعان قۇلىن ءمۇسىنىن الگى اۋزى ساسىق جامان تراكتوريستىڭ اراق پەن تەمەكىدەن بوسامايتىن ۇرتىن تومپايتىپ، ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا بىرنارسەلەردى مىڭگىرلەپ، دوبالداي قولىمەن سيپالاۋى مۇمكىن-اۋ دەگەندى ەشبىر اقىلعا سىيعىزا المادى. سىيعىزا الماعانى بىلاي تۇرسىن، سونى ويلاسا وسى تۇرعان جەردە جىندانىپ كەتە جازدايدى. كوزىنىڭ الدى قاراۋىتىپ، اقجارقىن كەلىن بوپ تۇسكەن ءۇيدىڭ قاي تۇستا ەكەنىن سۇراپ ءبىلىپ، الگى باسبۇزار جامان تراكتوريستى القىمنان الىپ، بۋىندىرا سالعىسى كەلەدى. اي-حاي، ءوز قولىمەن بۋىندىرىپ، جانىن جاھانامعا جونەلتسە. ونىڭ قۇنى اقجارقىن ەكەۋىنىڭ ايلى ءتۇن استىندا ءسۇيىسىپ، تىلدەرى جەتكەنشە بىرىنە-ءبىرى تىلەگىن جالداپ، مىنا دۇنيەنىڭ بارى مەن جوعىن ۇمىتىپ، باقىت قۇشاعىندا بالقىعان ساتتەرىنە تاتىر ما؟!.. ول جىردى ايتىپ تۇگەسە الار ما؟! ونىڭ بەر جاعىندا اقجارقىن وقۋىن ويداعىداي بىتىرگەن سوڭ، وسى تاياۋدا ءبىر مىندەتتەن قۇتىلعانداي، نەگىزگىسى – قاراسايدى ساعىنىپ، سونىڭ قاسىندا بولعىسى كەلىپ، «الماتىنى جالعىز ءوزىڭ قىزىقتاي بەرەمىسىڭ» دەيتىن قالجىڭدى بەرگى جاعىمەن عانا ايتىپ، سالىپ ۇرىپ وڭتۇستىك استاناعا جەتىپ كەلگەندىگىن ايتساڭشى! قاراساي قۇراق ۇشىپ قارسى الدى. قولىنان كەلگەنشە اسەم قالانى ارالاتتى، مەتروعا مىنگىزدى، كوكتوبەگە شىقتى. جاتاقحانادا اقجارقىننىڭ كەلۋ قۇرمەتىنە كىشىگىرىم توي جاسادى. جورا-جولداستارىمەن تانىستىردى. قىزدار جاعى قاراسايدىڭ ەشكىمگە كوز سالمايتىن ۇستامدىلىعىنىڭ ءتۇپ توركىنىن ەندى تۇسىنگەندەي، وزدەرىنشە قايران قالىستى. اقجارقىننىڭ سۇلۋلىعىنا دا كوڭىلدەرى تولدى. كەشكىلىك... توي تارقار تۇستا... بولمەلەستەرى اياقتارىن ۇشىنان باسىپ، ازداپ «قىزىپ قالعاندارىن» سىلتاۋراتىپ، ەكەۋىن ءتۇنى بويى وڭاشا قالدىرعان. سول ءتۇنى ەكەۋى دە كىرپىك ىلگەن جوق-تى. كۇلدى، ءسۇيىستى; كۇلدى، ءسۇيىستى. نەبىر ءشاربات سوزدەردىڭ قايدان شىعىپ جاتقاندىعىنا قايران. ەركەك، قاراساي ەركەكتىگىن دالەلدەگىسى كەلگەن-ءدى سو جولى. دورەكى وركوكىرەكتىكپەن ەمەس، ەكى جاقتىڭ كەلىسىمىمەن. دالىرەك ايتقاندا اقجارقىننىڭ رۇقساتىمەن. توپ-تولىق اناردى ايمالاعان الاقان ىشقىرعا دا تالاي مارتە «ساپار» شەككەن-ءدى.
– سەن نەگە اسىعاسىڭ، اقىماعىم، مەندەگىنىڭ ءبارى سەنىكى، سەنىكى! ەگەر مۇمكىندىك جاساساڭ، سەنىڭ شاڭىراعىڭنان پاك كۇيىمدە اتتايىن. ودان كەيىن نە ىستەسەڭ دە ءوزىڭ ءبىل. ال ونى كۇتە المايمىن، شىدامايمىن دەسەڭ، مىنە قاسىڭدا جاتىرمىن عوي...–دەپ قاراسايدى دا ساباسىنا تۇسىرگەن.
ء«جا، بۇل قىز بىتكەنگە ءتان وتىرىك قىلىمسۋ عوي» دەپ وعاش قىلىققا بارا المادى قاراساي. اقجارقىندى ءسۇيىپ-قۇشىپ قۇلاعىنا سىبىرلادى: «سول كۇننىڭ كەشىكپەگەندىگىن تىلەيمىن».
تىلەدى، تىلەگەندە قانداي! كادىمگى قىزعانعانىڭ قىزىل يتكە جەم بولسىننىڭ كەرى. ەندى نە ىستەيدى؟ توڭىرەك قاراڭعىلىق قۇشاعىندا. وسى قاراڭعىلىق جۇيكەسىن جۇندەي تۇتەدى-اي! وسى قاراڭعىلىقتا جامان تراكتوريست اقجارقىننىڭ كۇن تيمەگەن ابىرويىن ساقتاپ، تار توسەكتە تىپ-تىنىش جاتا الا ما؟ اي، قايدام-اۋ، قايدام؟! كۇيىپ-جانىپ تۇلا بويى دىرىلدەيدى. القىنعان كەۋدەسىن باسۋعا سەبەپ ىزدەگەندەي، سۋىق سۋعا ۇزدىكسىز باسىن تىعادى.
سۋ مۇناراسىنان سۋ الۋعا كەلگەن ءتامپىش مۇرىن قارا بالا «سامبرەرو» استىنداعى شەگىر كوزگە تەسىلىپ قارادى.
–سالەم قايدا، نەمەنە مەنىمەن بىرگە تۇنەپ شىعىپ پا ەڭ؟!
كۇس-كۇس قولىن ۇسىندى.
–اتىڭ كىم؟
–ايداربەك.
–جارايسىڭ، ايداربەك، ال اۋىلدا نە جاڭالىق؟ بۇگىن كينو بولا ما، الدە...
–كينو بولمايدى.
–نەگە؟
–كينومەحانيك جارىلقاسىن كوكەم قالاعا كەتكەن.
–ونىڭ ورنىن باساتىن ادام جوق پا؟
–بار عوي...
–ە، باسە...
–اسەمكۇل جەڭەشەم... بىراق ول بۇگىن كلۋبقا كەلە قويسا...
–نەگە، جوسپار ورىنداۋ كەرەك ەمەس پە؟
–جوسپار ونسىز دا ورىندالادى عوي. بىزدەن ەشكىم اقشا سۇرامايدى. ءبارى تەگىن.
–كوممۋنيزم دەسەڭشى.
ء–بارىن كەيىن اكەمىزدىڭ ايلىعىنان ۇستايدى.
–جەڭەشەڭنىڭ قينالاتىن تۇگى جوق ەكەن عوي وندا.
–نەسىنە قينالادى، بار-جوعى ءبىر ساعات.
–سونى ايتام-اۋ...
–ۇلكەندەرگە كينودان دا باسقا قىزىق كوپ قوي. – بالا جەلكەسىن قاسىدى.
–ماسەلەن؟
–ماسەلەن، بۇگىن سانسىزباي كوكەمنىڭ تۋعان كۇنى. بارلىعى سول ۇيگە جينالادى.
–اراق ىشە مە؟
–ىشەتىن بولار.
–سەنىڭ اكەڭ شە؟
–بىلمەيمىن، ولار كەلگەنشە ءبىز ۇيىقتاپ قالامىز.
–سەن ءوزىڭ ءجون-جوسىق بىلەتىن دۇرىس ازامات ەكەنسىڭ. – سۋ تولى تەمىر بوشكەنى ارباسىمەن كالونكانىڭ استىنا جىلجىتتى. – تويعا جاستاردىڭ ءبارى كەلە مە؟
–ەندى شە...
–مۇعالىمدەر دە مە؟.. التىناي اپايىڭ دا تويعا كەلەدى عوي مىندەتتى تۇردە.
ايداربەك التىناي اپايىن الىپ قاشۋعا كەلگەن كۇيەۋ جىگىتپەن مۇنارا ماڭىندا كەزدەسىپ تۇرعانداي، قيماستىقپەن بە، ايتەۋىر، ىركىلىپ بارىپ، كەيىنگى سۇراقتارعا كوڭىلسىزدەۋ جاۋاپ بەردى.
–جاقىندا اۋىلدارىڭدا دۇرىلدەگەن توي بولىپتى.
ء–ا...ءا، ساپاربەك كوكەمنىڭ كەلىنشەك اكەلگەندەگى تويىن ايتامىسىز؟
–ساپاربەك تراكتور ايداي ما؟
–ايداعان، قازىر فەرمادا.
–سيىر ساۋا ما؟
–جوق، ساۋىلعان ءسۇتتى قالاعا تاسيدى.
–كەلىنشەگىن كوردىڭ بە؟
–كورەم عوي. ادەمى دەيدى. اۋىلعا دارىگەر جەتىسپەيتىن ەدى. اجەم ساپاربەك كوكەمدى ىلعي ماقتايدى: «انە، كەلىنشەك الساڭ سونداي كەلىنشەك ال» دەيدى.
–دۇرىس-اق.
–ساپاربەكپەن بۇگىن تويدا كەزدەسەسىڭ دەسەڭشى!..
ءتامپىش قارا ەكى دوڭعالاقتى اربانى ارەڭ يتەرىپ، ارتىنا بۇرىلماستان ىرعاتىلىپ بارا جاتتى.
ححح
كەشتىڭ ورتان بەلىنەن اۋا بەيتانىس ءۇيدىڭ اۋىزعى بولمەسىنە كىردى دە، ىركىلمەستەن ىلگەرى وزدى. اۋىلداعى تويدىڭ كوپكە بەلگىلى كورىنىسى وسىنداي: توي يەسىنىڭ جاقىن-جۋىق اعايىندارى، ەل سىيلايتىن قارتاڭ كىسىلەر بىرىنەن-ءبىرى قالماي جاتتاندى تىلەكتەرىن جوسىلتادى دا دايىن تاماقتان اۋىز تيسە ءتيىپ، تيمەسە وسىعان دا ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىرىپ، جاستارعا بوگەت بولمايىق دەگەندەي، سىپىرىلىپ سىرتقا بەتتەيدى. جاستاردىڭ وسى ءساتتى اسىعا كۇتكەندەرى قاش-شان! ۇلكەندەرىن سىيلايتىن، قۇرمەتتەيتىندەر ءسىرا، وسىلارداي-اق بولار. نە دەگەن شىدامدىلىق، نە دەگەن كورەگەندىك، قانشا جەردەن وڭەشتەرى جىبىرلاسا دا توي ءسانىن كەلتىرەتىن «اششى سۋدى» داستارحانعا جولاتپاعان. ەندى ەركىندىك. ەركىندىكتىڭ اسەرى سونداي، ءبىراز ۋاقىتتى ونسىزدا بەكەرگە وتكىزدىك-اۋ دەيتىندەردىڭ دەنى «ساماپالدان» سىلتەڭكىرەپ تە ۇلگەرگەنگە ۇقسايدى. اش وزەككە تۇسكەن ۋدىڭ بارار جەرى بەلگىلى، الدىمەن بۋىندى الادى، سوسىن ميعا شابادى.
بىرەۋدى بىرەۋ بايقامايتىن تويدىڭ قىزعان شاعى. بۇل اۋىل ەدەنگە قالىڭداتىپ كورپەشە توسەيدى دە، جالپ ەتىپ جەرگە وتىرا كەتەدى. داستارحاندى دا كولدەتىپ ەدەنگە جايادى. قولتىعىڭدا قۇس جاستىق، اياعىڭدى قالاي سوزىپ، قالاي جانتايامىن دەسەڭ دە ءوزىڭ ءبىل. جۇرتتىڭ الدى ءبىر مىزعىپ العان-اۋ سىڭايى. كوپشىلىگى ۇيقىلى-وياۋ، كەيبىرى جانىنداعى ايەلىن تاپ جاڭا كورگەندەي، ءتىپتى تانىماي قالعانداي ىرىندەگەن كوزىن اشىپ-جۇمىپ، ءبىر ءتۇرلى تاڭدانىسپەن قايتا ۇڭىلەدى. كىم بار، كىم جوقتى تۇگەندەيتىندەر شامالى. تامادا تاماعى قارلىققانشا ايقايلاپ، الدەكىمدەردىڭ اتى-جوندەرىن اتاپ، توست بەرۋدىڭ يشاراسىن جاسايدى. سوسىن دەمىن جۇتىپ، ءبىراز كۇتەدى. تىم-تىرىس. ارەكىدىك ارجەر-ارجەردەن تۇنشىعىپ ەستىلەتىن جارتىكەش اۋەندەر. ءتىرى ادام سۋىرىلىپ العا شىقپاعان سوڭ، تامادا ايىزىن قاندىرىپ ۇرتىن تولتىرىپ ءبىر بوقتايدى.
قاراسايعا دا كەرەگى وسى ەدى. داستارحان جيەگىنە تىزە بۇككەنى بولماسا، اينالاسىنداعى اپىڭ-گۇپىڭ تىرلىكتەن تيتتەي ءلاززات الا المادى. اسىقپاي، «مىنا جىگىت قايدان كەلگەن» دەيتىن «قاۋىپ-قاتەردىڭ» جوقتىعىن تولىقتاي سەزىنگەن سوڭ تەرەڭ دەم الىپ، جان-جاعىنا جىتىلەنە كوز تىكتى. اقجارقىننىڭ «سۋپەر» كۇيەۋى ادەمى كەلىنشەگىن ەلگە كورسەتىپ، ءبىر ماقتانىپ قالۋ ءۇشىن دە وسى ماڭنان شاڭ بەرىپ قالۋعا ءتيىس قوي. سوندا ولار قاي ماڭدا وتىر؟ الدە الدەن جامان ۇيرەتپەيىن، ايەلدى – باستان، اكە-شەشەسىنىڭ شايىن قۇيىپ بەرسە دە، سونىڭ ءوزىن ولجا كورىپ، ادەيى ۇيگە قالدىرىپ كەتتى مە. جو-جوق، ولاي بولۋى مۇمكىن ەمەس، قاراساي سەنىمدى تۇردە ۇشاتىن بۇركىتتەي قاناتىن قومدايدى. ىزدەگەنگە – سۇراعان، مىناداي تويدىڭ ۇستىنەن تۇسىرگەن تاعدىرىنا ريزا. ءسىرا، جولى بولار... «قايداسىڭ، اقجارقىن؟! سونشا جەردەن ءيتىم شىعىپ، جاۋعا اتىلاتىن جولبارىستاي جاپادان جالعىز ءتۇن قاتىپ جۇرگەن تىرلىگىمدى ءتۇسىن! سەن ماعان كەرەكسىڭ، مەنىڭ مۇنان بىلايعى ءومىرىمنىڭ ءمان-ماعىناسى ساعان بايلانىستى، تەك ساعان! ءجا-ءجا، بۇگىن، ءدال بۇگىن مەنىڭ بۇيىمتايىما سالعاننان كەلىسە كەتپەيتىنىڭدى ء ىشىم سەزەدى. نە ءۇشىن ارتىڭنان القىنىپ جەتىپ كەلگەنىمدى دە سەزىپ تۇرسىڭ. ء«جۇر، ەر سوڭىمنان ماڭدايعا جازعانىن كورەرمىز!» ايتقانداي، بۇل ءوتىنىشتىڭ قاجەتى بولا قويار ما ءدال وسى جەرگە. ادال ماحاببات ەكەۋمىزگە ورتاق ەمەس پە؟! ەندەشە ونى وتپەيتىن تاۋارداي نەگە ساۋداعا سالامىز، نەگە قاقپاقىلدايمىز؟! سوڭعى كەزدەسۋدەگى جۇرەگىڭ ۇزىلەردەي ايتقان سەرتىڭنىڭ ءبارى ەسىمدە: «مەن سەندىكپىن، مەن سەندىكپىن!» دەيتىن ىستىق-ىقىلاسقا تولى زارلىققان ءۇنىڭ مەنىڭ قۇلاعىمدا سول كۇيى سايراپ تۇر. ونى ۇمىتا المايمىن، ۇمىتقىم دا كەلمەيدى. كەۋدەمنەن بولار-بولماس قارسىلىقپەن كەرى يتەرگىڭ كەلەدى، ءا؟! «مەنىڭ بولىپ، بوياۋىم سىڭگەن، قاراساي، قيناما، تاعدىرىم وسىلاي جازىلسا نە شارا. كونەمىن-داعى بارىنە. ال سەن ماعان قارايلاما، ارتىڭا بۇرىلما. كىرشىكسىز ماحابباتىمىزدىڭ كۋاسىندەي بولعان سول تۇندەردى جىلاي-جىلاي ەسىمە الىپ، سەنىڭ باقىتتى بولۋىڭا تىلەكشى بوپ، قالا بەرەيىن وسى جۇرتتا»... بۇ سەكىلدى ۇيرەنشىكتى جاراپازاندى تىڭداۋعا قۇلاعىم بىتەۋ. تاس كەرەڭ. كانە، كوزىمە ءبىر كورىنشى، اقجارقىن! مىنا ءبىر يىستەنگەن تىمىرسىق اۋادان تۇنشىعىپ قالاتىنداي قالدەمىن...»
اس ءۇي جاقتاعى ەسىك قايىرىلىسىنا جاسىرىنعان اقجارقىن الدەبىر تۇيسىكپەن قاراسايدىڭ وسىندا ەكەندىگىن باياعىدا-اق ءبىلىپ، ءبارىن كوزبەن باقىلاپ تۇرعان-دى. كۇيەۋىنە دە اراقتى ءۇستى-ۇستىنە ۇستەمەلەدى. و سورلىنىڭ ابدەن ەسى شىقتى، اراداعى كىشىگىرىم تۇسىنبەستىك تۇيتكىلى وسىمەن شەشىلگەندەي، ەكى كوزى الاقتاپ، اقجارقىننىڭ ۇسىنعانىن ۇسىنعانداي قاعىپ سالىپ، دوبالداي اۋزىن قۇلاق تۇبىنە تاقاپ، الدەنەلەردى تۇسىنىكسىز تىلدە ۇزاق-ۇزاق مىڭگىرلەيدى. ارتىنشا بىرەۋ ادەيى ىستەگەندەي ارزانقول اراققا شاشالدى دا دەمىن ازەر الىپ، ەكى قول، ەكى اياعىن ءتورت جاققا جايىپ جىبەرىپ، تاس ەدەنگە سۇلاپ ءتۇستى.
ححح
قاراساي جازعا سالىم ۋنيۆەرسيتەتتى قىزىل ديپلوممەن ءتامامدادى. رەسپۋبليكالىق راديوعا ءتىلشى بوپ ورنالاستى. اەروپورت جاقتاعى ءبىر ورىستىڭ ءۇيىن جالعا الدى. اقجارقىن امان-ەسەن تۇڭعىشىن بوسانعان. قازىر ەكىنشىسىنە اياعى اۋىر. ءبارى ويداعىداي، قاشانعى قازاق زيالىلارىنا ءتان ءومىر-داعى باياعى. بىرىنە جەتىپ، بىرىنە جەتپەسە دە، وتباسىنىڭ قۇستىڭ ۇياسىنداي اۋىزبىرلىككە، تۇسىنىستىككە نەگىزدەلگەن تىرلىگىن ايتساڭشى!
قاراساي وزىمەن-ءوزى وڭاشا قالعاندا شەكەسى تورسىقتاي، ءتاي-ءتاي باسقان بەيكۇنا ءسابيدىڭ بويىنان ان-اۋ كوزى كىرتيىپ، قالعىپ-مۇلگىپ، اۋزىنا ءجۇز گرامم تيسە تىراپاي اساتىن تراكتوريست جىگىتپەن ءبىر ۇقساستىقتى كورىپ قالماس پە ەكەم دەپ ىشىنەن كۇماندانادى. زارەسى ۇشادى. بىراق ونىسىن اقجارقىنعا سەزدىرگەن ەمەس، سەزدىرمەيدى دە. ەكىنشى بالا وزىنىكى عوي، ودان كەيىنگىلەرى دە وزىنىكى بولماق...
Abai.kz
