Cولتۇستىكتەگى قۇدايى كورشىلەرىمىزدىڭ جاھاندىق ساياساتتاعى سۋىق قادامدارى ونىمەن ينتەگراتسيالاس ەلدەردىڭ دە ەكونوميكاسىنا اسەر ەتپەي قويماسى انىق. ەسكى ءھام جاڭا وداقتاسىمىزدىڭ ەۋروپا جانە سولتۇستىك اتلانتيدا قاۋىمداستىعىمەن اراسىنىڭ الشاقتاۋى، باتىستىڭ رەسەيگە سالعان ەكونوميكالىق سانكتسيالارىنىڭ سالقىلى قازاقستاننىڭ دا قازىناسىن ورتايتا باستاعانى جاسىرىن ەمەس. ارنايى «Abai.kz» پورتالىنا پىكىر بىلدىرگەن ساياساتتانۋشى ءازىمباي عالي تەڭ باسەكەلەس ەمەس، مونوپوليستىك جۇيەگە نەگىزدەلگەن، ءاۋباستا ەۋروپالىق وداقتىڭ انالوگى رەتىندە قۇرىلعان ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ قازىرگى تىزگىنشىسى – ۆلاديمير ءۆلاديميريچتىڭ الەمدىك ارەناداعى اگرەسسياسى – ونىڭ ساياسي كارەراسىنا تىقىر تايانعانىن ايتادى.

ءازىمباي عالي، ساياساتتانۋشى

-بۇرىن پۋتين جاقسى تاكتيك ەدى. قىرىمدى ۋكراينادان ءبولىپ الىپ، رەسەيگە دىمىن شىعارماي قوستى. بىراق پۋتين جاقسى  ستراتەگ ەمەس-ءتىن.  ءپۋتيننىڭ بۇل قادامى وزىنە جانە رەسەيگە زاۋالدى بولىپ شىقتى. 2014 جىلعى رەسەيدىڭ ۋكرايناعا قارسى اگرەسسياسىن، زاڭسىز قوسىپ العان ۋكراينا تەرريتوريالارىن باتىس ەلدەرى بىرلەستىگى زاڭسىز دەپ تاپتى. ناتو اسكەري-ساياسي ۇجىمى مۇشەلەرى رەسەي ساياساتىن  ۋكراينا جەرىنە جاسالعان باسقىنشىلىق دەپ باعالادى. باتىس ەلدەرى جانە ولاردىڭ وداقتاستارى رەسەيگە قارجىلىق، ەكونوميكالىق، تەحنولوگيالىق سانتسيالار سالدى. رەسەي باسقىنشىلارى ۋكراينادا سەپاراتيستەر كۇشىمەن گيبريدتىك ارالاس-اسكەري پارتيزاندىق قوسىندار تاكتيكاسىن پايدالاندى. رەسەي باسشىلىعىنىڭ جەتەگىندە جۇرگەن سەپاراتيستەر مالايزيانىڭ پاسساجيرلىك ۇشاعىن اتىپ تۇسىرگەن ەدى. سونىمەن باتىس ەلدەرى قاۋىمداستىعى ءۇشىن رەسەيدى ناعىز اگرەسسورعا (يزگوي) اينالدى. ال مالازيا ۇشاعىنىڭ وبالىنا باسقا-باسقا ەمەس، تاپ وسى پۋتين قالاتىن ءتۇرى بار. ولاي بولسا ءپۋتيندى حالىقارالىق سوت كۇتىپ تۇرعانى انىق. ەندى  ءپۋتيننىڭ گيتلەردەن ايىرماسى جوق بولدى. سونىمەن رەسەيدىڭ جاعدايى مۇشكىل تارتتى، ەكونوميكاسى تىعىرىققا تىرەلدى. رەسەيدىڭ ءىجو (ۆۆپ) 10-11- ورىنعا ءتۇسىپ، الەمىك رەيتينگتە رەسەيدىڭ ءىجو (ۆۆپ) كولەمى برازيليادان تومەندەپ يسپانيانىڭ دەڭگەيىنە جاقىندادى. كەزىندەگى رەسەيدىڭ ەكونوميكالىق ورلەۋى گايدار رەفورمالارى جانە مۇناي باعاسىنىڭ كوتەرىلۋى رەيتينگتە رەسەيدىڭ بەدەلىنە جۇمىس جاساعان-تىن. 2014 جىلعى رەسەيدىڭ ۋكرايناعا باستاعان سوعىسىنان كەيىن رەسەي حالقىنىڭ تۇرمىسى جىل ساناپ تومەندەپ كەلەدى. انىعىندا رەسەيدىڭ ەكونوميكالىق داعدارىسى ورىس حالقىنىڭ نارازىلىعىن تۋدىرادى، رەسەي ءوز كۇيرەۋىنە بەت الدى.

1858 جىلعى ايگۋن جانە 1860 جىلعى پەكين كەلىسىمدەرىنە سايكەس رەسەي قىتايدىڭ ەكى ءىرى ولكەسىن تارتىپ الدى.ونىڭ الدىندا قىتاي اسكەري – ساياسي  ۇلكەن داعدارىسقا تۇسكەن. اپيىن سوعىستارى مەن تايپيندەر كوتەرىلىسى قىتايدى ۇلكەن داعدارىسقا ۇشىراۋىنىڭ كوپ سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى عانا بولاتىن.

رەسەيدەن باسقا الىپ دەرجاۆالار قىتايدان تارتىپ العان جەرلەرىن قايتارىپ بەردى. ەڭ سوڭعى بولىپ ۇلىبريتانيا ءوز وتارىن قىتايعا قايتاردى. رەسەي ۋكراينادان قىرىمدى تارتىپ الدى، سوندىقتان حالىقارالىق قۇقىقتى ەۆروپا تەرريتورياسىندا بۇزدى. ولاي بولسا گەرمانيا كالينينگراد وبلىسىنا( بۇرىنعى پرۋسسياعا) دامەلى. سوندىقتان گەرمانيادان قىتايعا ايىرىلىپ قالعان  ەكى ولكە تۋرالى ەسكى كارتالار جىبەرىلۋدە. ايگۋن جانە پەكين كەلىسىمدەرىنە استارلى مەڭزەۋ. وسى سەبەپتەر بار جانە باسقا فاكتورلارعا بايلانىستى قىتاي رەسەيگە جىلى قاباق تانىتپايدى. نە نەسيە بەرمەيدى، نە پالەندەي ينۆەستيتسيا جاسامايدى. باتىس پەن قىتاي رەسەيدىڭ تولىق داعدارىسقا ءتۇسۋىن كۇتۋدە. كەيىن رەسەيدى تالان-تاراجىعا سالاتىنى ءسوزسىز. قحر ايگۋن جانە پەكين كەلىسىمدەرىندەگى ايىرىلعان جەرلەردى، ال گەرمانيا پرۋسسياسىن قوسىپ الۋعا تارىسادى.

Abai.kz