قىلمىسپەن كۇرەسۋگە پوليتسيامىز قاۋقارسىز ەكەن. بۇل جايتتى مىنبەدە تۇرىپ مينيستر قالمۇحاممەد مىرزانىڭ ءوزى مويىندادى. قايدا قاراساڭ دا كوزىڭە ىلىنەتىن قاپتاعان پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ بۇل ورايدا نەلىكتەن قاۋقارسىز ەكەندىگىن ۇعۋ قيىن. ەسەسىنە ايىپپۇل سالۋدا الدارىنا جان سالمايتىن كورىنەدى. ءتىپتى قوقىستى ارالاپ زاڭسىز قوقىس تاستاعانداردى تاۋىپ الاتىن «ىزكەسەر شەبەرلىكتەرىن» اتاپ ايتۋعا بولادى...

بۇگىنگى تاڭدا قارا حالىق بيلىكتىڭ ءبىرتالاي ايىپپۇلدارىنان قالاي قۇتىلارىنىڭ امالىن تاپپاي وتىر. ويتكەنى ونى شەشۋدىڭ زاڭدى جولى ميعا سىيمايتىنداي قيسىنسىز.

ماسەلەن، قالالارعا ۋاقىتشا قىدىرا كەلگەندەر (مەيلى جۇمىس ىستەۋگە بولسىن، مەيلى باسقا سەبەپپەن بولسىن) قالالىق تىركەۋگە تۇرۋعا ءتيىس دەگەن تالاپتى ورىنداۋ وتە قيىن شارۋا. جۇمىس ىزدەگەن بەيباق 10 كۇن ىشىندە قاي بۇرىشتان تۇراق تاۋىپ ۇلگەرمەك جانە وعان قالالىق تىركەۋگە مۇمكىندىكتى كىم بەرەر دەيسىز. الماتى جانە استانا قالالارىندا قالالىق تىركەۋگە تۇرۋ باياعىدان اق كولدەنەڭ تابىس ىزدەگەن ءۇي يەلەرى ءۇشىن جاقسى جەمتىك ەدى. ەندىگى كەزەكتە جەمقور پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ تۇمسىعى مايلانىپ ءجۇر. ال، حالىق ماڭداي تەرىمەن تاپقان ناپاقاسىمەن سولاردىڭ قۇلقىنىن تولتىرۋعا ءماجبۇر. بۇل ءوز كەزەگىندە ەلدىڭ ىزاسىن كەلتىرىپ، بيلىككە دەگەن وكپە-نازىن كۇشەيتە بەرمەك.

ال، بيزنەستى دامىتۋعا جاساعان پوليتسيانىڭ كەدەرگىسى شاش-ەتەكتەن: كاسىپكەرلەردى سىلتاۋ تاۋىپ تەكسەرىپ، اي-شايعا قاراماي بيزنەسىنىڭ باسىن قايىرىپ جاتقاندارىن كورىپ ءجۇرمىز. مۇندا دا «زاڭدى سىلتاۋراتىپ» ارەستقا الىنعان كاسىپكەرلىك نىسانداردى جىپكە ءتىزىپ ايتۋعا بولادى. ادىلدىك ىزدەپ ادىلەت باسقارماسىنا بارۋ قيىن. حالىق اراسىندا مۇندايدا «اقىماق ادام بارا بەرەدى، اقىلدى ادام پارا بەرەدى» دەگەن ناقىل قالىپتاسىپ قالعان. پارا بەرگەندەردىڭ پوليتسيا شەڭگەلىنەن وڭاي شىعىپ كەتەتىندەرى ءتىپتى دە جاسىرىن ەمەس.

جول پوليتسياسىنىڭ بىلىقتارى – ءوز الدىندا ويلاستىرىلعان «ماركەتينگ». نەعۇرلىم ساۋاتسىز جۇرگىزۋشى كوپ بولعان سايىن سوعۇرلىم پارا بەرەتىن مايلى شەلپەكتەر دە كوپ بولماق. بار قۇلقىنىمەن وسىنى كوكسەيتىن جولپول قارا جولدىڭ قاسىندا تۇرىپ ءوزىن قۇداي سانايتىندارى دا شىندىق. كوشە – حالىقتىكى، كولىك – حالىقتىكى بولا تۇرا «تاياعىن» كوتەرگەنى ءۇشىن ونىڭ قالتاسىنا پارا سالىپ كەتەتىندەر تىپتەن كوپ. جۇرگىزۋشىلەر بەرگەن پارادان بەلگىلى ءبىر مولشەردە جوعارى جاقتاعى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە رەسمي ەمەس ۇستەماقى باراتىنىن ەل ءجيى ايتادى. سونىڭ دالەلى رەتىندە وسى جىلدىڭ شىلدەسىندە وقو ءىىد 15 بىردەي وفيتسەرى جەمقورلىقپەن كۇرەسەتىندەردىڭ كىسەنىن كيگەنى ەلگە ءمالىم. ولاردان وزگە بىرنەشە اۋداندىق پوليتسيا باسقارمالارىنىڭ باسشىلارى دا پارا العاندىقتارى ءۇشىن ۇستالدى. بۇل پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى جۇرگىزۋشى كۋالىگىن وڭدى-سولدى اقشاعا ساتقان. بۇگىندە ەلىمىزدە كولىك اپاتىنان قايتىس بولعانداردىڭ سانى سيريا سوعىسىندا مەرت بولعانداردان دا كوپ ەكەندىگى ايتىلىپ ءجۇر. سولاردىڭ قانى مەن كوز جاسى وسى جەمقور جولپولدىڭ «ماركەتينگىن» جاساپ وتىرعانداردىڭ موينىندا.

جۇرگىزۋشىلەر ءۇشىن جول ەرەجەسىن ءبىلۋ – اردىڭ ءىسى دەسەم ارتىق ايتپاس ەدىم. جولپول توقتاتا سالىسىمەن ەلبەلەكتەپ كەتەتىندەرگە تاڭ قالماسقا شاراڭ جوق. «وۋ، اعايىن، سەن وعان ەمەس، ول ساعان قىزمەت كورسەتۋگە ءتيىس ەكەنىن ۇپىتپاعايسىڭ» دەۋگە قاۋقار جوق. بىلىمسىزدىكتىڭ سالدارىنان ءوزىنىڭ ادال جولىنان دا، ادال اقشاسىنان دا ايىرىلىپ جۇرگەندەرى. وندايلاردىڭ الدىندا كەيدە حاتتاما تولتىرۋعا دا ساۋاتسىز پوليتسيا قىزمەتكەرى تىپتەن قۇدايلانىپ الادى.

ەندىگى كەزەكتە جەمقورلىقتىڭ جاڭا جولدارىن اشىپ بەرۋدەمىز. تەرروريزمگە قارسى زاڭدى سىلتاۋراتىپ كەز كەلگەن ادامدى كۇدىكتىگە ساناپ تەمىر تورعا اپارىپ قاماي سالادى ەكەن. ارينە، پارا بەرمەسەڭ، قۇتىلا المايسىڭ. بۇنداي باتپان بىلىقتىڭ اراسىنان ناعىز تەرروريستى تاۋىپ كور. ءبىر اراعايىننىڭ القاش ءىنىسى باۋىرى ءىرىپ قايتىس بولعاندا، اعاسىن پوليتسيا كەلىپ الىپ كەتكەن. تاققان ايىبى ء«ىنىڭدى سەن ولتىرگەن شىعارسىڭ» دەگەن كورىنەدى. ءىنىسىنىڭ جانازاسىنا اسىققان بەيباق ءوزىنىڭ ايىپسىز ەكەندىگىن دالەلدەۋ ۇزاققا بارمايتىنىن بىلسە دە، پوليتسياعا 30 مىڭ تەڭگە پارا بەرىپ ۇيىنە قايتقان. بۇل – مىڭنان ءبىر عانا مىسال. مۇنداي اڭگىمەلەر ەل اراسىنا تاراپ «پوليتسياعا قورعاۋشىمىز ەمەس، قورلاۋشىمىز» دەپ قارايتىن كوزقاراس ودان ءارى نىعايا ءتۇستى.

تاعى ءبىر تۇيتكىلدى ماسەلە جەردى ماقساتسىز پايدالانۋ دەگەن قاعيدا شىقتى. زاڭ بويىنشا شارۋا قوجالىقتارى مەن ساياجايلارعا تۇرعىن ءۇي سالۋعا بولمايدى ەكەن. تاعى ءبىر ميعا سىيمايتىن ەرەجە بۇل. قاراپايىم شارۋا قايدان عانا ەگىن سالىپ، مال باقپاق، ەگەر ول جەردە جاۋىننان، ىستىق-سۋىقتان قورعايتىن ءبىر باسپانا بولماسا؟! جەردى ماقساتسىز پايدالانعانى ءۇشىن ايىپپۇل سالىنىپ، بيلىكتىڭ تاراپىنان ارەستقا الىنعان جەرلەر جەتەرلىك. ولاردى بيلىك نە ىستەمەك؟ ايىپپۇل سالىپ ۇپايىن كوبەيتپەك پە؟ مەنىڭشە، تاعى دا جەمقورلىقتىڭ ءيىسى مۇڭكىپ تۇر...

باسشىسى كوپ، بيلىكتىڭ تىزگىنىن قولىنان جىبەرمەۋگە تىرىساتىن، الايدا حالقىنا قامقورلىعى از، قۇلقىنىن تويدىرا الماي جۇرگەن شەنەۋنىكتەرگە قاراپ، بۇل ومىردەن تۇڭىلەدى ەكەنسىڭ. بالكىم، مايدالانىپ بارا جاتقان حالىققا قىزمەت ەتۋشىلەر اراسىنان ءبىرلى-جارىم ىرىلىك كورسەتە الاتىندار مەن ادال جولمەن، اقىل-سانامەن حارەكەت قىلاتىن بيلىك وكىلدەرى تابىلار دەپ ءۇمىت ەتەمىن. لايىم، وندايلار جوعالماسىن دەپ تىلەيمىن.

گۇلجان ءىزتاي

Abai.kz