«پالەن جەردە التىن بار، بارساڭ باقىر دا جوق» دەگەن ناقىل نەگىزىنەن دۇنيەگە قاتىستى ايتىلادى. سوعان وراي، التىن ىزدەپ دالا كەزىپ كەتكەندەردى ساناپ تۇگەسە المايسىڭ. وندايلار ءالى كۇنگە دەيىن تولاستار ەمەس. جالپى ادام بالاسى ىزدەر بايلىق، قازىنا – التىنعا بالانادى. ال جازاتايىم سول قازىنا ۇستىنە تۇسكەندەر بولسا، ءوزىن ءوزى ۇستاي الماي، اقىل-ەسىنەن اجىراپ قالادى. سوندىقتان جاسىرىلعان ول قازىنا كوپ ادامعا ءناسىپ بولا بەرمەيدى. 

ءبىر ادام كورشى ەلدەگى ءبىر ءۇي اۋلاسىندا كومىلگەن قازىنانى ىلعي تۇسىندە كورەدى ەكەن. قايتا-قايتا كورە بەرگەن سوڭ الگى قازىناعا قول جەتكىزبەك بولىپ جولعا شىعادى. تۇسىندە كورگەن ءۇيىن جاڭىلماي تاۋىپ، دىتتەگەن جەرىن ەندى قازا بەرگەندە ءۇي يەلەرى بايقاپ قالىپ، قولعا تۇسەدى. نە كەرەك، ۇرى دەپ تانىلىپ، اباقتىعا قامالادى. ونى تەرگەپ، ءمان-جايعا قانىققان اباقتى باسشىسى وعان: «سەن دە قايداعى ءبىر تۇسكە سەنە بەرەدى ەكەنسىڭ. ماسەلەن مەن دە ءتۇس كورەمىن. تۇسىمدە سەنىڭ ەلىڭدەگى ءبىر ءۇيدىڭ اۋلاسىندا كومىلگەن قازىنا بارى ماعان دا ءمالىم بولادى. بىراق ونى ىزدەپ بارعان ەمەسپىن» دەپ، الگى كومىلگەن قازىنانىڭ قاي جەردە ەكەندىگىن تاپتىشتەپ ايتىپ بەرەدى. بۇل ونىڭ اڭگىمەسىنەن ول جەردىڭ ءوز ءۇيىنىڭ اۋلاسى ەكەنىن بىلەدى. اباقتىدان بوساي سالىسىمەن ۇيىنە جەتىپ، الگى جەردى قازسا، شىنىندا دا كومىلگەن قازىناعا تاپ بولادى. 

مۇنداي قازىنا ىزدەۋشىلەرگە قاتىستى اڭگىمەلەر ءتۇيىنىن اتالارىمىز «الىستان اربالاعانشا، جاقىننان دوربالا» دەپ ءبىر اق قايىرعان. سەبەبى... ءيا. قازىنا – ءبىزدىڭ ءوز ىشىمىزدە. بار ادام سونى ىزدەيدى. ول قازىنانى ءار ادام ءار قيلى اتاپ، سوعان قول جەتكىزۋگە بار ءومىرىن سارپ ەتكەنىمەن، ول قازىنا ءبارىبىر ارمان كۇيىندە قالا بەرەدى. سەبەبى، قازىنا ىزدەۋشىلەردىڭ ءبارى الگى ءتۇس كورگىش ادام سياقتى «كورشى ەل» اۋلاسىن شيىرلاۋمەن بولادى. 

راس، ىشتەگى قازىناعا دا قول جەتكىزگەندەر بار. ولاردى ءبىز «اۋليە» دەپ اتايمىز. ول «قازىناعا» قول جەتكىزگەندەر ءبىز ىزدەپ جۇرگەن قازىناعا كوز قىرىن دا سالمايدى. سەبەبى ولارعا ءناسىپ بولعان قازىنا... ەش ادام وعان بىردەن قول جەتكىزە المايدى. وعان كوتەرىلەر باسپالداقتار بار. ءار باسپالداقتا الگى «قازىنا» اسەرى سەزىلىپ وتىرادى. العاشقى باسپالداققا اياق باسقان كەزدە-اق ءوزىن-ءوزى ۇستاي الماي تالىپ تۇسەتىندەر دە بار. جوعارعى ماقام (باسپالداق) عۇلاماسىمەن رۋحاني الەمدە ءتۇيىسىپ قالىپ، جوعارىداعى «قازىنانىڭ» سول ماقامداعى اسەرىنە شىداس بەرمەي، قايتىس بولىپ كەتكەندەر دە بار. «قازىنانىڭ» وزىنە قول جەتكىزدىم دەپ ويلاعان مانسۇر حاللاجدىڭ ء«اننال حاق» (مەن اللامىن) دەپ ايقايلاپ جىبەرگەنىن دە ءدىندار قاۋىم جاقسى بىلەدى. الايدا، مانسۇر حاللاج باسقان باسپالداق تا سوڭعى شەك ەمەس. جالپى رۋحاني قازىنانى ىزدەۋشىلەر جايىن وسى ومىردەگى قازىنا ىزدەۋشىلەرمەن سالىستىرا باعامداۋعا بولادى. ءمان بەرسەك، اۋەلى قازىنا ىزدەۋشىلەر لەگى كوپ بولادى دا، ولار جولشىباي كەزدەسكەن قيىندىقتارعا قاراي بىرتىندەپ ازايا تۇسەدى. كەيبىرەۋلەر تيىن-تەبەنگە، تاعى ءبىرى ءبىر ءتۇيىر التىنعا ريزالىق تانىتىپ جاتادى. ال قازىناعا جاقىن قالعاندا ادامدار كوڭىل اۋانى بۇزىلا باستايدى. بۇل – ەكى قازىنانى ىزدەۋشىلەرگە دە ءتان مىنەز.

ءيا، ءبارىمىز جولدامىز. «قازىنا» – اۋدەم جەردە تۇر. بىلگەن ءجون. ول – بىزدىكى ەمەس. ەگەسى بار. ءبىز قازىنانى، اماناتتى، ءوزىمىزدى سول ەگەسىنە تاپسىرامىز. ءيا، قازىنا – ول ءبىزبىز. حاديستە ء«وزىڭدى تانىساڭ – اللانى تانيسىڭ» دەلىنەتىندىگى سوندىقتان. ءبىز سونى ىزدەۋگە، سونى تابۋعا مىندەتتەلگەنبىز. «اللا ادامدى وزىنە ۇقساتىپ جاراتقان» دەگەندە ءبىز سول «قازىنانى» قاپەرگە الامىز. 

ال ءبىز ءوزىمىزدى تاني الدىق پا؟ تانۋ ءۇشىن... ءيا. الگى «كومۋلى قازىنالار» تۋرالى حيسسالارعا ءمان بەرۋ كەرەك. ول كومۋلى قازىنا بارلىق ۋاقىتتا بولعان. ءالى دە بار. تەك ىزدە.

قۇديار ءبىلال

Facebook-تەگى پاراقشاسىنان