مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋ، وتباسىلىق فەرمالاردى قۇرۋ – اۋىلدىق جەرلەردەگi جۇمىسسىزدىقتى جويۋدىڭ بiردەن-بiر تيiمدi جولى. وسىعان بايلانىستى ماقتاارال اۋدانىندا بiرشاما شارۋالار جۇزەگە اسىرىلۋدا. دوستىق اۋىل وكرۋگiنە قاراستى گۇلiستان ەلدi مەكەنiندەگi «سۋبحان اتا» مال فەرماسى وسى سوزiمiزگە ناقتى دالەل. ماحمۋد سۋبحانوۆتىڭ مال بورداقىلاۋ iسiن قولعا العانىنا ونشا كوپ ۋاقىت بولا قويماپتى. ايتسە دە، ءوز iسiنە مىعىم شارۋانىڭ بۇل iستi دوڭگەلەتiپ وتىرعانىن كورiپ، ريزا بولدىق.

— ءوزiمiزدiڭ سۋارمالى جەرiمiز بولعاندىقتان، جىلدا قاۋىن، ماقتا ەگۋمەن اينالىسىپ جۇردiك. قانشا دەگەنمەن، ءونiمنiڭ بارلىعىن تۇگەل ساتىپ جiبەرە المايسىڭ. ەگiستiكتە قالىپ قويعان قاۋىن، قاربىز، ماقتا قالدىقتارىن ىسىراپ ەتپەي، بiر كادەگە جاراتۋدىڭ جولدارىن iزدەستiرە باستادىم. ويلانا كەلە، مۇنىڭ ەڭ ۇتىمدى ءتاسiلi مال بورداقىلاۋ دەپ ويلادىم. مال باسىن كوبەيتۋ ءۇشiن «ىرىس» ميكروقارجى ۇيىمىنان بىلتىر 6 ميلليون تەڭگە نەسيە الدىم. 7 پايىزدىق مولشەرلەمەمەن 3 جىلعا ءبولiپ تولەيتiندەي ەتiپ، كەلiسiمشارت جاسادىق. العان قاراجاتىمىزعا ون وگiز، ون بۇزاۋ، بەس سيىر الىپ، كاسiبiمiزدi باستادىق. كۇزدە بiراز وگiزدەردi سەمiرتiپ، بابى كەلiسكەندەرiن بازارعا شىعارىپ ساتتىق. ناتيجەسi جاقسى، بiر وگiزدiڭ باعاسى 300 مىڭ تەڭگەگە دەيiن باردى. سونىڭ ارقاسىندا نەسيەمiزدiڭ بiراز بولiگiنەن قۇتىلىپ ۇلگەردiك.

— مال ازىعىن قالاي دايىندايسىزدار؟ — دەگەن ساۋالىمىزعا م.سۋبحانوۆ:

— يەلiگiمiزدە 45 گەكتار جەرiمiز بار. سوندىقتان مال جەم-ءشوبiنiڭ 50 پايىزى وزiمiزدەن شىعادى دەۋگە بولادى. ءدال قازiرگi ۋاقىتتا فەرمامىزدا 20 باس iرi قارا مال بار، ونىڭ 10-ى ساۋىندى سيىر. كۇنiنە شامامەن 30-40 ليتردەي ءسۇت الامىز. سەبەبi, بارلىق سيىردى ساۋا بەرمەيمiز، كەيبiرiن بۇزاۋلارى اياقتانعانشا تولiنە بەرەمiز. بازارعا ءسۇت، ايران، سۇزبە اپارىپ ساتامىز. مۇندا ەكi ادام جۇمىسپەن قامتىلعان. ولاردىڭ جالاقىلارىن ۋاقتىلى تولەپ وتىرامىز. كەلەشەكتە قورا-جايىمىزدى كەڭەيتiپ، جەم-ءشوپ جينايتىن بولەك كەڭ ورىن سالساق دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز، —دەپ جاۋاپ بەردi.

سونداي-اق، مال شارۋاشىلىعىن قولعا الىپ، ودان ءتاپ-ءتاۋiر پايدا تاۋىپ جاتقان وتباسىلىق فەرمالاردىڭ بiرi —ىنتىماق اۋىل وكرۋگiنە قاراستى ادەن اتا اۋىلىنداعى «بەگiمبەت اتا» شارۋا قوجالىعى. باسشىسى ەركiنبەك ەرiمبەتوۆتiڭ ايتۋىنشا، ول بۇل سالاعا جايدان-جاي كەلمەگەن كورiنەدi.

— 2006 جىلى قاتتى ناۋقاستانىپ قالدىم دا، باسىما قيىندىق ءتۇستi. قارجىدان تارىقتىم. سول كەزدەن باستاپ «ەشبiر قور جيناماپپىن، وسى كۇنگە دەيiن بەكەر جۇرگەن ەكەنمiن عوي» دەگەن ويلار سانامدى جاۋلاپ الدى. بالا كەزiمنەن مالعا ۇيiرسەك بولدىم، سوندىقتان وسى سالا مەنiڭ تابيعاتىما جاقىن ەكەنiن انىق ءتۇسiندiم دە، اۋرۋىمنان ايىعىپ، ءوز-وزiمە كەلگەننەن سوڭ، ويىمدى جۇزەگە اسىرۋعا بەل بۋدىم. العاشىندا بۇل iستi 5 iرi قارادان باستاعانمىن. ەرiنبەي-جالىقپاي ەڭبەكتەنسەڭ ءتاپ-ءتاۋiر پايدا تابۋعا بولاتىنىنا كوزiم جەتكەننەن سوڭ، اكiمشiلiكتەن قورا-جاي سالۋ ءۇشiن 12 سوتىق جەر الىپ، مال باسىن كوبەيتۋگە كiرiستiم. وگiزشەلەردi بورداقىلاپ، سەمiرگەن كەزدە ەتكە وتكiزەمiن، كەيبiرiن بازارعا شىعارىپ ساتامىن. ساتىلعان اقشاعا مايدا مال الىپ، قايتادان سولاردى سەمiرتۋگە كiرiسەمiز. «مال — باققانعا بiتەدi» دەمەكشi, مال دەگەنiڭiز «تiرi بانك» قوي. وسىلايشا قىزىعۋشىلىعىم ارتىپ، بيىل ناۋرىز ايىندا «ىرىس» ميكروقارجى ۇيىمىنان 3 ميلليون 300 مىڭ تەڭگە نەسيە الدىم. ول قارجىعا وگiزشە، سيىرلارى بار، بارلىعى 22 باس مال ساتىپ الدىق. قۇدايعا شۇكiر، سونىڭ ارقاسىندا ۇساق مالداردى قوسپاعاننىڭ وزiندە، مال باسى قىرىق باسقا دەيiن جەتتi. ودان بولەك، ءۇيدiڭ جانىنان جەر ۋچاسكەسiن الىپ، جاڭا تيپتi مال قورا سالىپ جاتىرمىز. نەسيەگە العان قاراجاتىمىزدىڭ بiراز بولiگiن وسى قۇرىلىسقا جۇمسادىق. 10 گەكتار جەرiمiزگە جوڭىشقا، جۇگەرi ەككەنبiز. مال ازىعىن ءوزiمiز دايارلاعان سوڭ، باعاسى ارزانعا تۇسەدi. قۇرت، مايىمىزدى بازارعا اپارماي-اق، ەل-جۇرتتىڭ ءوزi ۇيگە كەلiپ، «الماتى، استاناداعى تۋىستارىمىزعا جiبەرەمiز» دەپ الىپ كەتiپ جاتادى.

تاعى بiر ايتا كەتەرلiگi, ەركiنبەك ءوز كۇشتەرiمەن «دiنيسلام» اتتى 75 ورىندى بالاباقشا اشىپتى. «ەت، ءسۇت، ايران، قۇرت، مايدى بوبەكجايعا ءوزiمiز جەتكiزiپ بەرەمiز. وسىلايشا بالالاردى ەكولوگيالىق تازا تابيعي ونiمدەرمەن قامتاماسىز ەتۋدەمiز. جاقىندا قايماق شىعاراتىن سەپەراتور ساتىپ الدىق. ەندi بۇلدiرشiندەرگە قايماق تا بەرiلەتiن بولادى»، — دەيدi ەركiنبەك اعا.

شiركiن، ەل يگiلiگi ءۇشiن قىزمەت ەتەتiن وسىنداي جاندار كوپ بولسا عوي. قاراپايىم شارۋا ەركiنبەكتiڭ بۇل بيزنەسi كوپكە ۇلگi ەكەنi ايدان انىق.

ءسابيت قالدىباەۆ. ماقتاارال اۋدانى.

Abai.kz