گەنەرال-لەيتەنانت، دەپۋتات باقىتجان ەرتاەۆ «ەۆرازيا.ەكسپەرت» باسىلىمىنا سۇحبات بەرىپ، جاستاردى وتانشىلدىققا تاربيەلەۋدە باق-تىڭ ءرولى ەرەكشە ەكەنىن ايتتى.

ءماجىلىس دەپۋتاتى اڭگىمەسىنىڭ القيسساسىن جۋرناليستەردىڭ ۇساقتالىپ كەتۋىنەن باستاعان ەكەن.

- «وسەك شاڭ سياقتى، جەل تۇرسا، ۇشىپ كەتەدى، ال وتىرىك لاي سياقتى جابىسسا، وڭاي كەتپەيدى» دەگەن  ءسوزى بار. وكىنىشتىسى قازىر كەيبىر باق وكىلدەرى سول وتىرىكتىڭ جولىندا ءجۇر.

-دەمەك، ءسىزدى ءبىزدىڭ ەلدەگى باق قىزمەتى الاڭداتادى عوي؟..

-مەنى ءبىزدىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ كىسى تاعدىرىنا، ونىڭ تۇلعاسىنا بەيجاي قارايتىندىعى الاڭداتادى. كورىپ جۇرگەنىمىزدەي، كوبىنە ناقاق جالا جاۋىپ، كەيبىرەۋلەردىڭ مانسابىنا، ادامي قاسيەتتەرىنە قارسى جۇمىستار جاسالۋدا. ءبىزدىڭ جۋرناليستەر تەك نەگاتيۆكە بايلانىپ قالعان، جاقسى جاقتارىن جازبايدى.رەيتينگتىڭ سوڭىنا تۇسكەن تۆ، ەلەكتروندى باق، ءتىپتى الەۋمەتتىك جەلىلەر تەك جاعىمسىز جاڭالىقتاردى عانا جازادى.

ارينە، ءسوز بوستاندىعى بولۋى كەرەك. تەك ءبىر دۇنيەنى جازار، تاراتار الدىندا سونىڭ انىق-قانىعىنا جەتىپ الۋ قاجەت قوي.

-ءسىزدىڭ ايتپاعىڭىز، ءبىز قانداي دا ءبىر ماتەريال جازار الدىندا ويلانىپ-تولعانىپ، ونىڭ اقىرى ەلىمىزدى نەگە اكەلىپ سوقتىرارىن ساراپتاپ بارىپ، جاۋاپكەرشىلىكپەن  قاراعان دۇرىس دەيسىز عوي.

-ارينە، تاپ سولاي. باتىر – اردى ويلايدى.

-ءسىز حالىق قاھارمانىسىز. گەنەرال-لەيتەنانت، بەلگىلى اسكەر باسشىسى بولدىڭىز.  ومىرىڭىزدە قانداي دا ءبىر قيىندىقتار بولدى ما؟ ادام رۋحىن السىرەتپەۋ ءۇشىن نە ىستەۋ قاجەت؟ ادام ءوز شىندىعىنا سەنۋ ءۇشىن قانداي بولۋ كەرەك؟

-مەنىڭ ومىرىمدە قيىن كەزەڭدەر بولدى، ارينە. 2000 جىلى ميگ ساۋداسىنا قاتىستى داۋ بولدى. ونى ءبارى بىلەدى. باق تالاي رەت جازدى.

سوندا مەن ءوزىمنىڭ تازا ەكەنىمە كامىل سەندىم. مەن شىندىق ءۇشىن سونشالىقتى كۇرەسۋ كەرەكتىگىن بىلمەپپىن. سول كەز مەنىڭ ومىرىمدە ءبىر سىناق كەزەڭى بولدى. "باسىڭا ءىس تۇسكەندە ناعىز دوستار جانىڭنان تابىلادى" دەي مە؟.. دوس دەپ جۇرگەن ازاماتتار سول كەزدە مەنىمەن امانداسۋدان قالدى. كەرىسىنشە، قاتتى جاقىن ارالاستىعىم جوق ازاماتتار ماعان تۇسىنىستىكپەن قاراپ، قولداپ جاتتى. مەنىڭ سونداعى بار ۋايىمىم: «ەگەر مەنى قامايتىن بولسا، مەن مۇنى بالالارىما قالاي تۇسىندىرەم؟» دەگەن سۇراق بولدى.  

مەنى سوتتاپ جاتقاندا، مەنىڭ قورعاۋشىم ءسوزىن باتىر اعام قاسىم قايسەنوۆتىڭ سوزىمەن باستادى.

«ەگەر ەرتاەۆتى سوتتايتىن بولساڭدار، مەنى، قاسىم قايسەنوۆتى بىرگە سوتتاڭدار. ەگەر ەرتاەۆتى قاماساڭدار، مەنى دە بىرگە قاماڭدار» دەگەن ءسوز ماعان قاتتى دەمەۋ بولدى.

سوت بولاتىن كۇنى ماعان ءبىر جۋرناليست سۇراق قويىپ، مەن نەگە ازاماتتىق فورمامەن كەلگەنىمدى سۇرادى. مەن: «گەنەرال اتىنا كىر كەلتىرمەۋ ءۇشىن، مەن بۇل قيىندىقتان گەنەرال فورماسىندا شىعاتىن بولامىن» دەدىم. جانە سولاي بولدى.

-ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، ءوز ىسىنە ادال بەرىلگەن تانىمال ازاماتتار توڭىرەگىندەگى داۋدا دا ءسىز سەكىلدى جاعدايدا جۇرگەندەر بار ما؟  ءسىزدى ءالى كۇنگە الاڭداتىپ جۇرگەن جايتتار تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى.

-بىزدە وتان الدىندا ادال پاتريوت ازاماتتار كوپ.  ولار ءوز ىستەرىنىڭ ناعىز ماماندارى. وكىنىشكە قاراي كەيبىر جۋرناليستەر  ولار تۋرالى قاتە پىكىر ۇستانىپ الىپ، جاعىمسىز جاعىنان جازادى. دالىرەك ايتساق، انىق-قانىعىنا جەتپەي جاتىپ بايبالام سالادى. ول تۋرالى بىردەڭە ءتۇسىرىپ كورسەتۋ  نەمەسە جازۋ ءۇشىن ونىڭ جاعدايىن تۇسىنگىسى كەلمەيدى. ونىڭ ابىرويىنا، ونىڭ قىزمەتىنە، ونىڭ ەل دامۋىنا قوسقان ۇلەسىنە پىسقىرىپ تا قارامايدى.

مەن، قازىرگى باق-تان مادەنيەت ءمينيسترى تۋرالى وقىپ-كورىپ ءجۇرمىن.  مەنىڭشە، بۇل ادەيى ۇيىمداستىرىلعان شابۋىل. الدەبىرەۋ، ول قىزدان  ءمينيستردى قارالاۋدى سۇراعانى كورىنىپ تۇردى. مەنى ويلاندىراتىنى، سول ادام وسىنداي قادامعا باراردا سول قىزدىڭ تاعدىرى نە بولارىن ويلادى ما ەكەن؟.. ءبىزدىڭ قوعامدا بىرەۋدى ناقاق قارالاۋدىڭ سونشالىقتى وڭاي دۇنيە بولعانى ما؟ مەنى قۋانتقانى، ءمينيستردىڭ ادامگەرشىلىگى، ادالدىعى، شىندىق ءۇشىن كۇرەسكەرلىگى بولدى. مەنىڭشە ول كوپكە ۇلگى كورسەتتى. ءبىزدىڭ مينيستر كينو سالاسىنا بولىنگەن حالىق اقشاسىن جىمقارماق بولعانداردى اشكەرەلەدى عوي. مەنىڭ كەڭەسىم، شىندىق ءۇشىن كۇرەسۋ كەرەك. اقيقات قاشاندا ۇستەمدىك قۇرۋ كەرەك.

مەن وسى ءىس باستالعاندا نە بولار ەكەن، نە ىستەيدى ەكەن دەپ باقىلادىم. ەگەر ول وتستاۆكاعا كەتكەندە، مەنىڭ وعان دەگەن سەنىمىم مۇلدە جوعالار ەدى. ەگەر ول ءوز ورنىندا قالسا، ونىكى دۇرىس بولعانى. ول سول ورىنعا لايىق ادام. سوندىقتان، مەن ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنىڭ وتستاۆكاعا كەتپەگەنىنە قۋاندىم جانە ءوزىمنىڭ قاتەلەسپەگەنىمە سەنەمىن. وعان قاراپ وتىرىپ، ءوزىمنىڭ دە ءبىر كەزدەگى شىندىق ءۇشىن كۇرەسكەنىم ەسىمە ءتۇستى. مەن گەنەرال اتىنى كىر كەلتىرمەدىم.

-جەتەكشى باسشىلاردىڭ تاجىربەسىنىڭ جوقتىعى نەمەسە جەتىسپەيتىندىگى ءسىزدى الاڭداتا ما؟

-ءيا، مىسالى، جاقىندا ازاماتتىق جانە اسكەري تەحنيكا وندىرەتىن زاۋىتتى ارالادىق. سوندا مەن جاڭا تاعايىندالعان ەكى ۆيتسە-مينيستر دە اسكەري ادام ەمەس دەپ ايتتىم. مەنىڭ ولارعا ەش قارسىلىعىم جوق. تەك بۇلاي بولماۋى كەرەك. ءبىر ۆيتسە-مينيستر تاجىربيەسى مول، اسكەري انتىنا ادال بەرىلگەن، ءار ءىستىڭ جايىن بىلەتىن اسكەري ادام بولۋى كەرەك.

وسى جەردە قايتادان مادەنيەت ءمينيسترىن مىسالعا كەلتىرەمىن. ول مادەنيەت پەن سپورت مينيسترلىگىنە ءوز سالاسى بويىنشا كەلدى. تاجىربيەسى دە بار. نەگە باق وسىنداي تاقىرىپتاردى جازبايدى؟ قاراپايىم عانا ادام. جاقسى جاقتارى وتە كوپ. وسىنداي ازاماتتى قارالاۋعا بەيىم. ول ءوزىنىڭ ەر ەكەنىن كورسەتتى. ونى قارالاپ جاتقان باق-پەن داۋلاسىپ، اقتالىپ جاتپادى. ءوزىنىڭ تازا ەكەنىن دالەلدەپ شىقتى. قازىر جۇمىسىن جاساپ، قىزمەتىن ابرويمەن اتقارىپ جاتىر.

-ءسوز سوڭىندا، پاتريوتتىق تاربيەنىڭ ماڭىزى جونىندە، وتانعا، تۋعان جەرگە، ەلگە دەگەن ماحابات تۋرالى نە ايتاسىز؟

-ءسىز ناعىز كەرەك ماسەلەنى كوتەرىپ وتىرسىز. بۇل تۋرالى كوپ ايتۋعا بولادى. قىسقاشا ايتار بولسام، پاتريوتتىق تاربيەنى جان-جاقتى دامىتۋىمىز كەرەك.  بۇل دەگەنىڭىز – اسكەري تاربيە، وتانعا، ەلگە قاجەت تاريبە...

ءبىز اعا بۋىن مەن جاستاردىڭ ديالوگ قۇراتىن الاڭىن قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت. بالاباقشالاردان باستاپ جاستار ۇيىمدارىنا دەيىن قامتۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ باي تاريحىمىزدى، اتا-بابالارىمىزدىڭ ەرلىكتەرىن، باتىرلارىمىزدىڭ ەڭبەكتەرىن، ولاردىڭ تاريحتاعى ماڭىزدى ءرولىن ءتۇسىندىرۋىمىز كەرەك. بىزدە ءبىلىمدى، سانالى ۇرپاق ءوسىپ، جەتىلىپ كەلە جاتىر. تەك سولاردىڭ تۋعان وتانىنان قول ءۇزىپ قالماۋىن تىلەيمىن. ولار وتاندىق مۇددە، ۇلتتىق مۇددە بارىنەن بيىك تۇراتىنىن ءبىلىپ، جادىنا ءسىڭىرىپ ءوسۋى كەرەك.

-اڭگىمەڭىزگە راقمەت!

Abai.kz