قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ رەسەيلىك «روسسيا 24» ارناسىنا سۇحبات بەردى، - دەپ حابارلادى اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.

رەسەيلىك ارناعا سۇحبات بەرگەن ەلباسىنىڭ اڭگىمەسى ەلدىڭ ەكونوميكالىق احۋالى ءام حالىقارالىق قاتىناستار توڭىرەگىندە وربىگەن.

«Abai.kz» پورتالى،  ەلباسىنىڭ كەزەكتى سۇحباتىنا شولۋ جاساپ وتكەندى ءجون كوردىك. نەلەر ايتىلدى، نەلەر قالىس قالدى؟..

سۇحباتىن كەڭەستىك جۇيەنىڭ تاس-تالقانى شىققان كەزەڭدەگى ەمىس-ەمىس ەستەلىكتەرىمەن بولىسۋدەن باستاعان ەلباسى ويىن بىلاي جالعاپتى:

«بىزدە، اعا بۋىندا ەستەلىكتەر قالدى. وزدەرىڭىزگە بەلگىلى، مەن ەكى ءداۋىر مادەنيەتتىڭ تاربيەسىمەن ءوستىم. اۋەلى، مەنىڭ قانىمدا اعىپ جاتقان تۋعان مادەنيەتىم، قازاقى تاربيەم بولسا، ەكىنشىسى – ماعان ەرەكشە جاقىن ورىس مادەنيەتى، ورىس تاربيەسى».

كەشەگى قوعامنىڭ قۇلاۋىنا قۇلازىپ جۇرگەن كەي توپتاردىڭ پىكىرىنە دە ەلباسى وسى جولى جاۋاپ بەرىپتى.

«جۇزدەگەن جىلدار تاريحى بار بارلىق يمپەريانىڭ اقىرى نە بولدى؟ سوندىقتان، ەڭ باستىسى قازاقستاننىڭ دا، رەسەيدىڭ دە الدىندا جەيتىن نانى بار، ەنەرگياسى بار. ەشكىمنەن سۇرامايمىز. ول كەزدە نە بولدى؟ وداقتىڭ ىدىراۋىنا سۋبەكتيۆتى سەبەپتەر بولدى. كادرلىق شەشىم سولاي بولدى. بۇل تۋرالى ءبىز تالاي رەت ايتتىق. سوندىقتان بوس بىلشىلدى دوعارىپ، ىسپەن اينالىسۋ كەرەك».

ەستەرىڭزدە بولسا، وسىدان ءسال ەرتەرەكتە قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى ءازىمباي عاليدىڭ سۇحباتىن جاريالاعان ەدىك. وندا رەسەي ەكونوميكاسىنىڭ ءولىمشى ءحالى تۋرالى باياندالىپ، الىپ تەرريتوريالى رەسەيدىڭ الەمدىك الپاۋىتتار تىزىمىنەن شەتتەپ جارا جاتقاندىعى ايتىلعان-تىن. وسى تاقىرىپقا توقتالعان ەلباسى رەسەيگە سالىنعان باتىس جانە اقش سانكتسيالارىنىڭ ءادىل ەكەندىگىن ايتىپتى.

ء«بىز بەن س ءىز پايعامبار ەمەسپىز عوي. سوندىقتان تۋرا بىلاي بولادى دەپ ءدوپ باسىپ ايتا المايمىز. قازاقستاندا دا، رەسەيدە دە ۇلكەن اگرارلىق كەشەن بار. الايدا ءبىز بيدايدى دا، ەتتى دە، ءسۇتتى دە، كوكونىستى دە اياعىنا دەيىن وڭدەمەيمىز. ەۋروپادان دايىن كونسەرۆىلەردى ساتىپ الا سالامىز. ونى ءوزىمىز نەگە ىستەمەيمىز؟.. ال ەندى وسىنىڭ ءبارىن وڭدەپ الۋ ءۇشىن ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىن بارىنشا دامىتۋ قاجەت. ول ءوندىرىس زامانعا ساي بولۋى شارت. ماسەلەن، مۇنايدى وڭدەۋ ءۇشىن زاماناۋي مۇناي وڭدەۋ زاۋىتى قاجەت. ول قۇرال-جابدىقتار وتە قىمبات. مىنە، وسىنى قولعا العان ءجون. سوسىن نانوتەxنولوگيالار، بالامالى ەنەرگەتيكا، بيوxيميا سياقتى عىلىمي-تەxنولوگيالىق جۇمىستاردى دا ۇمىتپاۋ قاجەت. ءبىر جاعىنان رەسەيگە سانكتسيا سالىنعانى دۇرىس بولدى. قازىر وعان جاقسى ءبىر سەرپىلىس كەرەك. بىلەكتى سىبانىپ، جۇمىسقا كىرىسسە، ءبىر جەردەن جارىپ شىعادى»، - دەپ اتاپ كورسەتتى مەملەكەت باسشىسى.

ودان ءارى قازاقستان مۇنايىنىڭ قايدان كەلگەندىگى تۋرالى ءسوز وربىگەن.

«قازاقستانعا كەڭەس وداعىنان سىباعا بولىپ قالعان مۇناي شيكىزاتى بار. بارلىق قازبا بايلىقتىڭ تۇرلەرى بار. قازاقستان قازبانىڭ ۇستىندە وتىر. راس، ءبىز شيكىزات وندىرەمىز. باسقالار ونى وڭدەيدى. سول سەبەپتى دە ەكونوميكا ولمەيدى».

وتكەن جولى دەپۋتات سۇلتانوۆ  القىن-جۇلقىن ۇسىنىس جاسالعانى بەلگىلى. استانانىڭ اتاۋىن وزگەرتۋدى ۇسىندى. وزرگەرتكەندە دە ەلباسىنىڭ ەسىمىن ەلورداعا بەرگەن ءجون دەدى. وسىعان قاتىستى مەملەكەت باسشىسى بىلاي دەپتى:

«مەن وسىندا تۇرامىن عوي. ءبارىن ەستىپ، كورىپ جاتىرمىن. ينتەرنەتتە دە جازىپ، ايتىپ جاتىر. سوندىقتان مەن جاۋاپ بەرۋىم كەرەك بولدى. بۇل - برەند. سوندىقتان ونى وزگەرتۋدىڭ ەش قاجەتتىلىگى جوق. ءدال وسى استانادا تۇڭعىش رەت XXI عاسىرداعى ەىقۇ ءسامميتى ءوتتى. ازيادا قىسقى ويىندارى ءوتتى. ەندى مىنە، ەكسپو وتەدى. بارلىعىندا استانانىڭ اتى اتالادى. مۇنى اۋىستىرۋدىڭ نە كەرەگى بار ەندى؟».

سونىمەن، ءبىر ساعاتقا سوزىلعان سۇحباتتىڭ اۋانى كەشەگى قوعام ەستەلىكتەرىنەن باستالىپ، بۇگىنگى ەكونوميكالىق ءام حالىقارالىق احۋالدار، ەاەو-نىڭ كەلەشەگى توڭىرەگىندە بولعان.

بۇدان بولەك، قازاقستان پرەزيدەنتى ورتالىق ازياداعى تەرروريزم مەن ەكسترەميزمدى بولدىرماۋعا قاتىستى ۇقشۇ-عا مۇشە ەلدەردىڭ ورتاق ۇستانىمىنىڭ وزەكتىلىگىن اتاپ وتكەن.

نۇرزات توعجان

Abai.kz