مۇحان يساحان. «اسىل ارناعا» ءۇش تىلەك
م.تازابەك باۋىرىم تاقاۋدا ءوزىڭ باسقارىپ وتىرعان «اسىل ارنا» ۇجىمىنىڭ اتىنان اۋىز اشار وتكىزىپ، قازاق ءباسپاسوزىنىڭ وكىلدەرىنە داستارحانىڭنان ءدام تاتقىزدىڭ. سول كەشتەگى اقجارما پەيىلىڭە ءھام قازاقي بوياۋى قانىق ادەمى اڭگىمەلەرىڭ ءۇشىن الدا رازى بولسىن! اۋىز اشاردا ارنايى العىس ايتۋعا ۇلكەندەردەن ءسوز بوسامادى. سودان كومەيىمە كەلگەن تىلەكتى ىركىپ قالۋعا ءماجبۇر بولدىم. كەشتە بولسا، وزىڭە ءباسپاسوز ارقىلى بار سىرىم، بازىنامدى ايتىپ وتىرمىن.
م.تازابەك باۋىرىم تاقاۋدا ءوزىڭ باسقارىپ وتىرعان «اسىل ارنا» ۇجىمىنىڭ اتىنان اۋىز اشار وتكىزىپ، قازاق ءباسپاسوزىنىڭ وكىلدەرىنە داستارحانىڭنان ءدام تاتقىزدىڭ. سول كەشتەگى اقجارما پەيىلىڭە ءھام قازاقي بوياۋى قانىق ادەمى اڭگىمەلەرىڭ ءۇشىن الدا رازى بولسىن! اۋىز اشاردا ارنايى العىس ايتۋعا ۇلكەندەردەن ءسوز بوسامادى. سودان كومەيىمە كەلگەن تىلەكتى ىركىپ قالۋعا ءماجبۇر بولدىم. كەشتە بولسا، وزىڭە ءباسپاسوز ارقىلى بار سىرىم، بازىنامدى ايتىپ وتىرمىن.
مۇحا، ۋاعىندا نەبىر الامان ايتىستاردا ۇلت مۇددەسىن جانىڭدى سالىپ قورعاپ، ءتىلىڭ كەز، جاعىڭ جار بولعانى ءالى ەسىمىزدە. توقسانىنشى جىلدارعى توقىراۋدا تاۋقىمەت تارتىپ وتىرعان ءدۇيىم جۇرت سەنىڭ ايتىستاعى توكپە جىرلارىڭنان قۋات الۋشى ەدى. اۋزى دۋالى اقساقالدار ايتۋعا ءتيىس ەلدىڭ بازىناسىن بيلىكتىڭ قاھارىنان ىقپاستان تۋرا ايتىپ سالاتىنسىڭ. تۇيدەك-تۇيدەك جىرلارىڭ ەڭسەمىزدى تۇزەپ، ۇنجىرعامىزدى كوتەرىپ، كوڭىلىمىزدى ءبىر سەرپىلتىپ تاستاۋشى ەدى. ۇلت مۇددەسى تالقىعا تۇسكەن قانداي ءبىر ناۋبەت بولماسىن، حالىق سەنى نە ايتار ەكەن دەپ ەلەڭدەيتىن. سەبەبى، سەن قىنابىنان سۋىرىلىپ شىققان الماس قىلىشتاي جارق ەتىپ، ەلدىڭ ىشىندەگى قىجىلىن سىرتقا شىعاراتىنسىڭ. الدىڭعى تولقىن اعالار قازاقتىڭ جوعىن جوقتاعان وزىڭدەي مارقاسقا ۇلدى ماڭدايىمىزعا جازعانىنا تاڭىرگە مىڭ دا ءبىر شۇكىرشىلىك ەتەتىن. كەيىنگى جاس بۋىن دا قىلىشتىڭ جۇزىندەي وتكىر وزىڭە قاراپ بوي تۇزەيتىن. جالپى، وكشەڭدى باسىپ كەلە جاتقان جاس وسكىن زيالى بولۋدى (قارا باستان قالىڭ بۇقارانىڭ قامىن جوعارى قويۋ) سەنەن ۇيرەنگەن ەدى.
حالىق ويدا-جوقتا سەنى جوعالتىپ الدى. سويتسەك، يماندىلىققا بەت بۇرىپ، ءدىني ءىلىم الۋعا دەن قويعان ەكەنسىڭ. ادەپكىدە سەنىڭ بۇل قادامىڭا قۋاندىق. Cەبەبى، كەڭەستىك ءداۋىردىڭ سالقىنى بولار، ونەن ادامدارى مەن اقىن-جازۋشىلاردىڭ كوپشىلىگى ىشكىش، قىز-قىرقىنعا جاقىن، ساۋىقشىل بولىپ كەلەتىن. نەبىر وت اۋىز، وراق ءتىلدى اعالارىمىزدىڭ وسىنداي پەندەشىلىكتەرىن ەستىگەندە، شىعارمالارىنان العان ءتالىم-تاربيەنىڭ ءبارى ادىرا قالۋشى ەدى. سوندىقتان، دىنگە بەت-بۇرعانىڭدى ەستىپ، شىنىمەن قۋانعان ەدىك. الايدا، ەلدىڭ اۋزىنداعى الىپ-قاشپا اڭگىمەگە قاراعاندا سەنىڭ ءدىني ۇستانىمىڭ اتا-بابامىز ۇستانعان جولدان وزگەشەلەۋ بولىپ شىقتى. «ويباي، ايتىس حارام ەكەن!»، دەپ دومبىراڭدى شەگەگە ىلگەنىڭدى ەستىدىك. ايتىستى عانا ەمەس، قازاقتىڭ ءىشى-سىرتى دانالىققا تولى سالت-داستۇرلەرىن دە «حارام»، «بيدعات»، «شيرك» دەپ وزەۋرەگەنىڭ ەل ىشىندە جەلدەي ەستى. حالىقتىڭ حاق دىنمەن قاۋىشۋىنا سەبەپشى بولعان اۋليە-انبيەلەردى تەرىسكە شىعاراتىنىڭدى سىرتتاي ەستىپ قانا قويماي، ءوز قۇلاعىمىزبەن دە تالاي رەت تىڭدادىق. ونىمەن قويماي، ەل ىشىنەن وسى ءدىني باعىتتى ۇگىتتەيتىن جاماعات قۇرىپتى-مىس دەگەن قاۋەسەت تە تارادى. وسىنىڭ ءبارىن ەستىپ-ءبىلىپ: «تەكتى ەلدىڭ ۇلى «بىلگەنىم توعىز، بىلمەگەنىم توقسان توعىز»، دەپ يبا ساقتاۋشى ەدى، «مۇحاڭنىڭ دىنگە بەت بۇرعاننىڭ ءجونى وسى ەكەن دەپ، تىم قاتتى كەتكەنى نەسى؟!» دەپ سىرتىڭنان ساعان قاتتى كەيىس ءبىلدىرۋشى ەدىك.
جۋىقتا، «اسىل ارناداعى» «شيرك» تاقىرىبىنا قاتىستى كورسەتىلىمنەن كەيىن وزىڭمەن جۇدەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. راس، ءا دەگەندە، اڭگىمەمىز جاراسا قويمادى. سەبەبى، سول كورسەتىلىمدەگى «مۇحاممەد راسۋلۋللاھ!» دەپ ايتۋ قۇدايعا سەرىك قوسقاندىق» دەگەن پىكىر، دىننەن حابارى بار كىم-كىمنىڭ بولسا دا كوڭىلىنە قاياۋ تۇسىرەتىنى بەلگىلى. «قازانشىنىڭ ەركى بار، قايدان قۇلاق شىعارسا» دەگەنى مە، مۇنىسى قالاي؟!»، دەپ تەلەرنانى باسقارىپ وتىرعان ساعان كۇيىپ-پىستىك. ءبىز دە پەندەمىز، سول اعات ىستەرىڭە اشۋلانعاندىقتان بولار، العاشقىدا بەتىڭ بار، ءجۇزىڭ بار دەمەي، اۋىر سوزدەر ايتتىم. ارتىق ايتسام اللا كەشىرسىن!
سول جولى قانشا اشۋعا بۋلىققانىممەن، بۇرىنعىداي ەمەس، رايىڭنان قايتىپ، قايتا قازاقى قالپىڭا تۇسكەنىڭدى بايقادىم. «مۇنىڭ «تاقيا» ء(وز پوزيتسياسىن جاسىرا تۇرۋ) بولىپ جۇرمەسىن!» دەپ اڭگىمەنىڭ رەتى كەلگەندە، كۇمانىمدى جاسىرىپ تا قالا المادىم. ال، سەن بارىنە ۇستامدىلىقپەن قاراپ، ءبىزدى اۋىز اشارعا شاقىردىڭ. «شاقىرىلعان جەردەن قالما!» دەگەن قاعيدانى قاپەرگە الىپ ءبىز دە بۇيىرعان ءدامدى ءىشىپ-جەپ، داستارحانىڭنان اۋىز اشتىق.
اۋىز اشاردا و.ومىربەك، ن.ءجۇسىپ، ش. پاتتە، ق.يسا، ت.تاشەن، ا.الياز سەكىلدى بۇگىنگى قازاق ءباسپاسوزىنىڭ مايتالماندارى «ورازا قابىل بولسىن! دەپ، كوپشىلىككە ءوز ىزگى-تىلەكتەرىن جاۋدىردى. قوناق كادە-تىلەكتىڭ اراسىندا ءوزىڭ ءسوز الىپ «اسىل ارنانىڭ» باعىت-باعدارى جونىندە تۇشىمدى ويلارىڭدى ورتاعا سالىپ، حالىقتىڭ يگىلىگى ءۇشىن قالتىقسىز جۇمىس جاساۋعا دەن قويعانىڭدى جەتكىزدىڭ. اسىرەسە، «اللانى ۇلىقتاي وتىرىپ، ۇلت مۇددەسىن الدىڭعى ساپتا ۇستايمىز» دەگەن ءسوزىڭ جۇرەكتى ەلجىرەتىپ جىبەردى. «باسە، ءبىز بىلەتىن مۇحامەدجان وسىلاي بولۋى كەرەك ەدى عوي!» دەپ ىشتەي قۋانىسىپ قالدىق.
اۋىز اشار - جارىسا ءسوز ءسوي توي ەمەس. دەسەك تە، سول كەشتە «قۇداي-تاعالا «اسىل ارنانىڭ» ءدىني-اعارتۋشىلىق قىزمەتىنە قۇت-بەرەكەسىن جاۋدىرسىن!»، دەپ اعىمنان جارىلىپ تىلەك ايتپاقشى بولعان ەدىم. بىراق، ءساتى تۇسپەدى. ەندى، سول كەشتە كومەيگە ىركىلگەن تىلەگىمدى تارقاتايىن...
بىرىنشىدەن، «اسىل ارنا» شىن مانىندە حالىقتىڭ ءسۇيىپ كورەتىن تەلەارناسى بولسا ەكەن دەپ تىلەيمىن... ءاسىلى، حالقىمىزدىڭ كوڭىلىنەن شىعۋ ءۇشىن ءاربىر ماسەلەگە مۇسىلمان ارابتىڭ ەمەس، مومىن قازاقتىڭ كوزىلدىرىگىمەن قاراۋىمىزعا تۋرا كەلەدى. سەبەبى، ۇلتتى دا جاراتقان اللا-تاعالا. سەنى مەن مەنى دە جاراتار دا ۇلى جاراتۋشى: «سەندەردى قاي ۇلتتان جاراتايىن؟» دەپ بىزدەن سۇراعان ەمەس. اللانىڭ قالاۋىمەن ءبىز قازاق بولىپ تۋىلدىق. ەندەشە، ءبىزدىڭ قازاقتىعىمىزعا قارسى شىعۋىمىز اللانىڭ جاراتىلىسىنا قارسى شىققانىمىز. ولاي بولسا، يسلامنان باستاۋ الاتىن قازاق مادەنيەتى ءبىزدىڭ نەگىزگى ولشەمدەرىمىزدىڭ ءبىرى بولۋعا ءتيىستى. اللاعا شۇكىر، اتام قازاقتىڭ حاق دىنگە مويىنسۇنعانىنا جۇزدەگەن جىلداردىڭ ءجۇزى بولدى. ەل ىشىندە ەسكى سەنىمنىڭ سارقىنشاعى سانالار ءبىرلى-جارىم باقسى-قۇشىناشتار بولعانىمەن، قازاقتىڭ يسلامدى قابىلداعانىنا بەرىسى التى-جەتى عاسىر، ارىسى ون ءبىر-ون ەكى عاسىرعا جۋىقتادى. دەگەنمەن، ءبىزدىڭ سىرتقى بولمىسىمىز وزگە دىندەس حالىقتاردىڭ بىتىمىنە ۇقساي بەرمەيدى. سەبەبى، حانافيا مازحابى بويىنشا حالىقتىڭ يسلامعا دەيىنگى سالت-داستۇرلەرى حاق ءدىننىڭ نەگىزدەرىنە قايشى كەلمەسە، ونى قوعامدىق قاتىناستاردى رەتتەۋشى قۇرال رەتىندە پايدالانۋعا بولادى. وسىدان دا مۇسىلمان حالىقتارىنىڭ رۋحاني تانىمى ءبىر بولعانىمەن، سىرتقى ءپىشىنى الاجاڭقالاۋ. تەگىندە، كوشپەندى مادەنيەتتىڭ وكىلى سانالاتىن اتا-بابالارىمىز يسلامعا تەرىس كەلەتىن ادەتتەردەن بىرتىندەپ ارىلىپ، قاز-قاز باسىپ حاق دىنگە مويىنسۇنعان. شايبانيدتەردىڭ سىر بويىنداعى قالالارعا تارتىستا قازاق سۇلتاندارىنا ءالى كەلمەگەننەن سوڭ: «قازاقتار مۇشرىك!» دەپ شايقى-مولدالاردىڭ اۋزىنان ءپاتۋا شىعارتقىزىپ، مۇقىم مۇسىلمان الەمىن عازاۋاتقا شاقىرعانىن تاريحتان بىلەمىز. سول كەزدەرى يسلامنىڭ ورتالىقتارىنان كەلگەن عۇلامالاردىڭ اتا-بابالارىمىزدىڭ سەنىمىمەن ءھام سالت-داستۇرىمەن تانىسقاننان كەيىن: «بۇلار قازال-حاق ەكەن!» (حاق دىندە) دەپ ايتىپ، سودان حالقىمىزدىڭ «قازاق» دەگەن اتاۋى قالىپتاسقان دەيتىن كونە دەرەكتى ءوز باسىم قۇپتايمىن. ءدىنتانۋشىلاردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا بۇگىنگى كۇنى يسلامدى قابىلداعان قايسى ءبىر ۇلت بولماسىن ء(تىپتى ارابتار دا), وزدەرىنىڭ ەسكى ادەت-عۇرىپتارىن تولىقتاي تارك ەتپەگەن. سوندىقتان، حاق-تاعالاعا مويىنسۇنعان مۇحاممەد (س.ا.ۋ)-نىڭ ۇمبەتى قازاق حالقىنىڭ وزگە مۇسىلمان حالىقتارىمەن جۇرەگى ءبىر بولعانىمەن، مەنتاليتەتىندە ەداۋىر وزگەشەلىك بار. دەمەك، ءبىز يسلاممەن ۇيىسار قويىن-قونىشى حيكمەتكە تولى باي مادەنيەتىمىزبەن تەك ماقتانۋىمىز كەرەك. وسى تۇرعىدا «اسىل ارنا» ەتنوگرفيالىق قۇندىلىقتاردى ءھام ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە ورنىققان يسلامي ەسكەرتكىشتەردىڭ تاريحىنان سىر شەرتەتىن باعدارلامالار جاساسا ەكەن دەپ ۇسىنىس ايتپاقمىن. اتام قازاق «مولاسىز جەر بولمايدى، مۇراسىز ەل بولمايدى» دەيدى. بابالار مۇراسىن كاداري حالىمىزشە دارىپتەي بىلسەك، ودان ۇتپاساق، ۇتىلمايتىنىمىز انىق. سوندا، «اسىل ارنانىڭ» تەك ءبىر ۇركەردەي ءبىر توپتىڭ ەمەس، ءدۇيىم جۇرتتىڭ ىنتا-ىقىلاس قويىپ كورەتىن تەلەارناسىنا اينالاتىنى ءسوزسىز.
ەكىنشىدەن، «اسىل ارنا» تاتۋلىقتىڭ جارشىسى بولسا ەكەن دەپ تىلەيمىن... بۇرىن قازاق رۋعا، جۇزگە ءبولىنىپ، قىرىق پىشاق بولۋشى ەدى. بۇگىنگى قازاق كوز كورىپ، قۇلاق ەستىمەگەن ءتۇرلى ءدىني اعىمداردىڭ جەتەگىندە كەتىپ، قىرىق رۋلى ەل ەمەس، قىرىق كونفەسسيالى ەلگە اينالدى. دەگەنمەن، ءالھامدۋللاح، حالقىمىزدىڭ باسىم كوپشىلىگى اتا-بابامىز ۇستانعان حانافيا مازحابىنان ءالى اۋىتقي قويعان جوق. قمدب بىلگەنىنەن جاڭىلماي، تۋرا جولدى تۋ ەتىپ ۇستاپ كەلەدى. ۇقك-دە راديكالدى توپتاردى دەر كەزىندە اۋىزدىقتاپ، قوعام قاۋىپسىزدىگىن تيىسىنشە قامتاماسىز ەتۋدە. دەسەك تە، يسلامنىڭ اتىن جامىلعان ءبىر-بىرىمەن الاكوز ءتۇرلى توپتارعا ەرىك بەرسەڭ ەلدى الا-تايداي بۇلدىرۋگە دايىن تۇر. پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ) ءبىر حاديس-شاريفىندە ساحابالارىنا: «ناماز وقىپ، ساداقا بەرگەننەن دە ارتىق قانداي قايىرلى امال بار؟ دەپ سۇرايدى. ساحابالارى: «اللا ەلشىسى (س.ا.ۋ) بىلەدى»، دەگەندە، مۇحاممەد (س.ا.ۋ): «ول قايىرلى امال - جاراستىرۋ، تاتۋلاستىرۋ»، دەگەن ەكەن. دەمەك، تاتۋلىقتى ساقتاۋعا اتسالىسۋ - ءدىن جولىنداعى ەڭ ساۋاپتى ىستەردىڭ ءبىرى سانالادى. تاتۋلىقتى ساقتاۋ ءۇشىن اقپارات قۇرالدارى تەرىس ءدىني اعىمداردى اشكەرلەپ، حانافيا مازحابىنىڭ ارتىقشىلىعىن بارىنشا ناسيحاتتاۋى ءتيىس. وسى تۇرعىدا «اسىل ارنا» تاتۋلىقتىڭ شىن مانىندەگى جوقتاۋشىسى اينالىپ، تۇنىعىمىزدى لايلاعىسى كەلگەن ۋاھاپشىلدار، قۇرانشىلار، كاديانيا، تابليعشىلەر، تاكپىرشىلەر سەكىلدى ءدىني اعىمداردىڭ قاتە پىكىرلەرىن حالىققا جەتكىزىپ، حانافيا مازحابى قۇندىلىقتارىنىڭ حالىق مۇددەسىمەن ۇيىساتىنىن ۇگىتتەسە قۇبا-قۇپ.
جالپى، بۇگىنگى كۇنى جاماعاتتاردىڭ اراسىندا قىزىل يەك بولىپ تارتىساتىن تاقىرىپتار كۇننەن كۇنگە قويۋلانىپ بارا جاتىر. مىسالى، ءاربىر ناماز سايىن مەشىتتەردە يمامدار: «فاتيحادان كەيىن «ءاميندى» ىشتەن ايتىڭىزدار!»، دەپ قانشا رەت وتىنسە دە، ۋاھاپشىلدار ءبارىبىر «ءامين» دەپ وڭەشىن جىرتادى. ءاسىلى، نامازحان تاكبىر العاندا: «نيەت ەتتىم اللانىڭ رازىلىعى ءۇشىن وسى نامازدى وقۋعا، يمامىما ۇيىدىم!» دەگەننەن كەيىن، يمامعا مويىنسۇنۋى مىندەتتى. ەندەشە، ۋاھاپشىلداردىڭ يمامعا قارسى كەلگەنىنە اللا قالايشا رازى بولادى؟! «اسىل ارنا» وسى ىسپەتتى فيتنالاردىڭ الدىن الۋعا ات سالىسسا ەكەن دەپ تىلەيمىز. تەگى، نەعۇرلىم حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتى اشىلىپ، بۇلىكشىلەردىڭ قاتارى سيرەسە، سوعۇرلىم حانافيا مازحابىنىڭ مەرەيى ۇستەم بولىپ، تاتۋلىعىمىز ارتا بەرمەك. وسى باعىتتا جۇمىس ىستەۋگە نيەت بىلدىرگەن جانعا ءوز باسىم وزەگىمدى جارىپ بەرۋگە دايىنمىن. «اسىل ارنا» ۇجىمىن دا تاتۋلىقتىڭ ۇيىتقىسى بولۋعا ۇندەگىم كەلەدى.
ۇشىنشىدەن، «اسىل ارنا» حالىقتىڭ يمانىنىڭ كەمەلدەنۋىنە قىزمەت ەتسە ەكەن دەپ تىلەيمىن... سەبەبى، يمانىمىز كەمەرىنە كەلىپ تولىسپايىنشا، ۇلتتىڭ ۇلى بولا المايتىنى بارشامىزعا بەلگىلى. بۇل تۋرالى حاق ەلشىسى (س.ا.ۋ) قوشتاسۋ قۇتپاسىندا: «اراب ۇلتى وزگە ۇلتتاردان ۇستەم ەمەس، وزگە ۇلتتار دا ارابتان ۇستەم ەمەس. ۇلتتىڭ ۇلىلىعى اللاعا دەگەن جاقىندىقپەن (تاحۋالىقپەن) ولشەنەدى»، دەگەن بولاتىن. دەمەك، ۇلت رۋحى يمان نارىمەن سۋسىنداعاندا عانا تەكتى ەلگە اينالا الامىز. بىراق، ۇلت وزدىگىنەن ۇلى بولا سالمايدى. ول ءۇشىن ءبىزدىڭ ىشىمىزدەن قارا باسىنان حالىقتىڭ قامىن جوعارى قوياتىن اسان قايعىلار مەن ابايلار شىعۋعا ءتيىس. حاقتىڭ رازىلىعى ءۇشىن حالىققا قىزمەت ەتەتىن جانكەشتى ازاماتتار بولمايىنشا، قازىرگى قارىننىڭ قامىن بارىنەن جوعارى قوياتىن كوشتىڭ ءجۇرىسى تۇزەلمەيدى. بىزگە، ءبىر قازاقتىڭ بوركى قيسايسا، سوعان جانى اۋىراتىن، ءوزى باقىتتى بولۋدى ەمەس، وزگەنى باقىتتى ەتۋگە ۇمتىلاتىن يماندىلىق كەرەك. ءاسىلى، ۇلتتىڭ قامىن جەۋ بۇل دۇنيەمەن شەكتەلمەيدى. ناعىز ۇلتىنىڭ قامىن جەگەن زيالى جۇرتىنىڭ اقىرەتتەگى قامىن جەيدى. سەبەبى، بۇل دۇنيە شەكتەۋلى، ال، و دۇنيە ماڭگىلىك. حز. ءابۋ باكىر: «ۋا اللا، اقىرەت كۇنى مەنىڭ دەنەمدى سونشا ۇلكەيتە كور، بۇكىل ادامزات بالاسى جانناتقا كىرىپ، ورنىنا مەنىڭ دەنەم بۇكىل توزاقتى كومكەرىپ تۇرسىن!»، دەپ دۇعا ەتەدى ەكەن. وتكەن عاسىردا ءومىر سۇرگەن تۇرىكتىڭ ءبىر عۇلاماسى دا قۇداي-تاعالاعا: «جيىرما بەس ميلليون تۇرىك جانناتقا كىرىپ، ولاردىڭ ورىنا مەن توزاقتا جانايىن!»، دەپ جالبارىنادا ەكەن. سول سىقىلدى، شىن مانىندەگى ۇلتشىل ادام حالقىن بۇل دۇنيەنىڭ قايعىسىنان عانا ەمەس، و دۇنيەدەگى ماڭگىلىك ازاپتان دا قۇتقارۋعا قۇمبىل تۇرادى. زادىندا، ءدىننىڭ اقيقاتى بالاقتىڭ توبىقتان تومەن نەمەسە جوعارى تۇرۋىنان، شۇلىققا ءماسح تارتۋدان نەمەسە تارپاۋدان، يەككە قابا ساقال قويۋدان نەمەسە قويماۋدان تۇرمايدى. شىنتۋايتىندا حاق ءدىن - كوڭىلدىڭ كىرى مەن توتىن كەتىرىپ، جۇرەكتى حاققا بايلايدى. حاققا بايلانعان كوڭىل بارلىق ماسەلەگە حاقيقاتتىڭ دۇربىسىمەن قارايدى. ياعني، كوڭىل ايدىنىن حاق نۇرىمەن سۋاراعاندا عانا ادامنىڭ حاقيقاتقا دەگەن ماحابباتى ويانادى. ال، ماحابباتىن حاققا ارناعان جان شىن مانىندە ءومىردىڭ اقيقاتىنا كوز جەتكىزە الادى. حاق ماقامىنا يەك ارتقان قۇل سىرتقى بولمىسىن ءوزىن-ءوزى كۇشتەپ ەمەس، اللانىڭ رازىلىعى ءۇشىن مۇنتازداي تازا ۇستاپ، عيباداتىن ىنتى-شىنتىسىمەن اتقارادى. حاقتىڭ رازىلىعى ءۇشىن حالىققا جان-تانىمەن قىزمەت ەتەدى. ولاي بولسا، «اسىل ارنا» سىرتقى ءپىشىندى تۇزەۋدەن بۇرىن (ياعني، ۇساق-تۇيەك ىستەردى ەمەس), حالىقتىڭ ىشكى تانىمىن، رۋحانياتىن كەمەلدەندىرۋگە جۇمىس جاساسا ەكەن دەپ تىلەك بىلدىرەمىن.
«اباي-اقپارات»