19 قىركۇيەك - ورمانشىلار كۇنى. كاسىبي مەيرامىن كۇتىپ جۇرگەن قاۋىم ءۇشىن تابيعات-انا توسىن «سىيىن» ۇسىندى. توسىن دەپ ايتۋعا دا اۋىزىڭ بارمايدى ەكەن... سەبەبى، جاراتۋشى يە ءبىز ءۇشىن الا جازداي كورشىمىزدىڭ سامىرسىنىن وتقا جاعىپ، الاپات كورىنىس ۇيىمداستىرعان-دى. وسى ارقىلى تابيعات اپاتىنان ءسال دە بولسا، قاۋىپتەنۋ قاپەرىندە ءجۇرسىن دەدى مە ەكەن؟ ايتەۋىر، تەلەبەزەردىڭ ارعى بەتىندەگى ءورتتى بۋتافوريا دەپ ءبىلدى مە، بۇعان بىلق ەتكەن بوجكو بولمادى. ورتكە قارسى تۇرۋ جۇيەسىن تۇزەۋ ورنىنا ءوپتيميزمىن عانا كۇشەيتە ءبىلدى.

19 قىركۇيەك - ورمانشىلار كۇنى. كاسىبي مەيرامىن كۇتىپ جۇرگەن قاۋىم ءۇشىن تابيعات-انا توسىن «سىيىن» ۇسىندى. توسىن دەپ ايتۋعا دا اۋىزىڭ بارمايدى ەكەن... سەبەبى، جاراتۋشى يە ءبىز ءۇشىن الا جازداي كورشىمىزدىڭ سامىرسىنىن وتقا جاعىپ، الاپات كورىنىس ۇيىمداستىرعان-دى. وسى ارقىلى تابيعات اپاتىنان ءسال دە بولسا، قاۋىپتەنۋ قاپەرىندە ءجۇرسىن دەدى مە ەكەن؟ ايتەۋىر، تەلەبەزەردىڭ ارعى بەتىندەگى ءورتتى بۋتافوريا دەپ ءبىلدى مە، بۇعان بىلق ەتكەن بوجكو بولمادى. ورتكە قارسى تۇرۋ جۇيەسىن تۇزەۋ ورنىنا ءوپتيميزمىن عانا كۇشەيتە ءبىلدى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، پاۆلودار وبلىسىندا ورمان ءورتى 8 قىركۇيەكتە تۇتانعان. «ەرتىس ورمانى» تابيعي رەزەرۆاتىنىڭ ءۇش جەرىنەن الاۋ شىعىپ، وعان ماڭايلاس اۋىلدارعا قاۋىپ ءتوندى. ۇيىتقي سوققان جەلمەن ءورت رەسەي-قازاق شەگاراسىنان ءوتىپ، التاي ايماعى مەن ءنوۆوسىبىر وبلىسىنىڭ تەرريتورياسىن ارالاپ كەتتى. مينيستر ۆلاديمير بوجكو «بەلگى بەرىلگەننەن كەيىن، ءبىر ساعاتتان سوڭ ءورت 600 گا جەرگە، ءۇش ساعاتتان سوڭ 1500 گا جەرگە جايىلدى. بۇنداي الاپات قۇبىلىستى بۇرىن-سوڭدى كورسەم، كوزىم شىقسىن»، - دەپ تاڭدايىن تاقىلداتتى. اجەپ بولعاندا، ءورتتىڭ العاشقى كۇنى-اق، بايىمبەت، جاباعىلى سياقتى اۋىلداردىڭ تۇرعىندارى قاۋىپسىز جەرگە كوشىرىلدى. سونىمەن نە كەرەك، ءورت ءسوندىرىلدى. ۋداي وكىنىشتىمسى سول ورمانشىسى بار، اۋىل تۇرعىنى بار، بارلىعى 7 ادام وپات بولدى. الدىن-الا ەسەپتەۋلەر بويىنشا، 3 مىڭ گا-دان استام جەر، ونىڭ ىشىندە 1,2 مىڭ گا ورمان القابى وتقا وراندى. قۇناجىنى قۋىرداق بولىپ، شابىندىعىن ءورت جالماعان  شارۋالارعا وتەماقى تولەنەتىن بولدى.   

اپاتتىڭ قىسقاشا حرونولوگياسى وسى. «ءىس ءبىتتى، قۋ كەتتى». تويىس، بوجكو «اپات بولدى» دەگەندە جاسايتىن فۋنكتسيونالدى امالدارىن جاساپ، قايتادان كرەسلوسىنا بارىپ قونجيدى. كەلەسى اپاتقا دەيىن... كۇيىنسەك، ءبىزدىڭ اتقامىنەرلەردىڭ تابيعات اپاتتارىنىڭ ءتىلىن تۇسىنە الماي قويعانىنا كۇيىنەمىز. الىپ رەسەيدە كۇن سايىن اپات بولىپ جاتسا دا، توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترى سەرگەي شويگۋدىڭ توتەننەن جول تاباتىنىنا تاڭ قالاسىڭ. قۇمىرادان شىققان جىن سياقتى، جەتىپ بارادى. ءۇيىن سالىپ، جاۋاپسىز اكىمىن جۇمىستان الىپ، قۇبىرىن قازىپ، قىسقاسى اپات زاردابىن تولىقتاي جويادى. جۇمىسىنا ءتانتى بولعان جۋرناليستەر وعان «شويگۋ سيندرومى» دەگەن ايدار تاقتى. بۇل ساياسي ەمەس، پسيحولوگيالىق قۇبىلىس دەپ تاعى تەرەڭدەيدى. وكىنىشكە وراي، بىزدە «بوجكو سيندرومى» قالىپتاسپاي تۇر. «باس قۇتقارۋشىمىز» اپاتتىڭ «باس كۋاگەرىنەن» ارتىلماي تۇر. ەندەشە، وسى جايتتى سارالاپ كورەلىك...

بىرىنشىدەن، رەسەيدەگى سۇراپىل ءورتتى كورە تۇرا، ەلىمىزدىڭ از دا بولسا، اعاشى بار وبلىستارىندا توتەنشە جاعداي جاريالانبادى. «ىمدى تۇسىنبەگەن دىمدى تۇسىنبەيدى». بۇلاي ەتكەندە، ونسىز دا ات توبەلىندەي از ورماندى.. ەڭ باستىسى ادام ءومىرىن ساقتاپ قالۋعا بولار ەدى. توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترىنىڭ ويلاۋ جىلدامدىعىن ەندى ورتكە الىپ بارعان ۇشاعىنىڭ جىلدامدىعىمەن ولشەيمىز بە، قايتەمىز؟

ەكىنشىدەن، وسى ءورت توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىندەگى تەحنيكالىق داعدارىستىڭ بەتىن اشىپ بەردى. اۋىل-ايماقتاعى بولىمشەلەردە ءورت سوندىرەتىن تەحنيكا از، بار بولسا جۇرمەيدى، جۇرسە سۋ جوق دەگەندەي، ماسەلەسى تىزبەكتەلىپ كەتە بەرەدى. «تالدىقورعاندا ناركوديسپانسەر ورتەنگەندە، ءورت سوندىرگىش ماشينالار سۋ تاپپاي زار قاققان»، - دەيدى كورگەن جۇرت. وسى ماسەلە بويىنشا ۆ. بوجكونىڭ ءسوزىن دالمە-ءدال كەلتىرسەك، ول:  «دۋمايۋ، مى ەششە راز وبراتيمسيا ك پرەمەر-مينيسترۋ س پروسبوي پوددەرجات ۆوپروس پو ماتەريالنو-تەحنيچەسكومۋ وبەسپەچەنيۋ پودرازدەلەني", - دەدى. «يا تاك دۋمايۋ!»، - دەيتىن «ميمينوداعى» الاڭعاسار حاچيكياننان اۋماي قالدى-اۋ، اۋماي... سوندا، بوجكونىڭ ويىندا جۇرگەنىن قاعازعا ءتۇسىرىپ، قابىرعاسىنان قاقىراتىپ تۇرىپ ساۋال جاساۋعا، قارجى سۇراتۋعا نە كەدەرگى ەكەن؟ «دۋمايۋ...».

ۇشىنشىدەن، توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنىڭ ەكى شىلبىر، ءبىر تىزگىنىن قولىنا العان قاي باسشىنىڭ دا قاسيەتى - ۇيىمداستىرۋشىلىعىمەن ەستە قالمايدى. شالباي قۇلماحانوۆ تا، ۆيكتور حراپۋنوۆ تا سول كەپتى كيدى. تىپتەن، بۇل قىزمەتتى اسارىن اساپ، جاسارىن جاساعان اتقامىنەرلەردىڭ كارەراسىنداعى سوڭعى ورىنتاق دەسە بولادى. قۇلماحانوۆتىڭ وسى لاۋازىمنان سوڭ مەمقىزمەتتەن كەتكەنى، ال حراپۋنوۆتىڭ شۆەيتسارياعا ءبىر-اق ىتقىعانى بەلگىلى. مۇمكىن، سولاي ەكەن دەپ، بوجكو جۇمىسىنا سالعىرت قاراپ ءجۇر مە ەكەن؟ «مەن ۇرلىققا تۇسكەندە، اي جارىق بولدى» دەمەكشى، ۆلاديمير كارپوۆيچ كەلگەلى بەرى، توتەنشە جاعداي، تابيعات اپاتى دەگەنىڭ جيىلەپ كەتتى. قاروي اۋىلىنداعى قارۋ قويماسىنداعى جارىلىس، قىزىلاعاش وقيعاسى، قاراعاندى شاحتالارىنداعى اپات... دەپ سوزا بەرسەك، سوڭعى ءۇش جىلدىڭ وزىندە قانشاما ادامنىڭ كوز جۇمعانىن بايقايسىز. بىراق، بىردە-بىرەۋىنە بوجكو جاۋاپ بەرگەن ەمەس... قىزىلاعاش وقيعاسىنا بايلانىستى جۋرناليستەر ونى قىسپاققا العاندا، جاۋاپكەرشىلىك جۇگىن اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى مەن قۇرىلىس كوميتەتىنە اۋدارا سالعان. ارينە، ۆلاديمير مىرزا بۇل سالانىڭ مامانى ەمەس. بۇرىنعى «چەكيست». كنب-عا سانالى عۇمىرىن باعىشتاعان بوجكو تىڭشى ىزدەۋ مەن ءورت ءوشىرۋدىڭ ەكى بولەك شارۋا ەكەنىن تۇسىنسە كەرەك-ءتى. بۇرىن-سوڭدى مىلتىق ۇستاپ كورمەگەن ءا.جاقسىبەكوۆتىڭ قورعانىس ءمينيسترى بولعانى قالاي؟ بوجكو دا سونداي كەيىپتە ءبىز ءۇشىن... ەندەشە، تجم-نىڭ تىزگىنىنە وسى سالانىڭ ءتارتىبىن بىلەتىن مامان كەلسە ەكەن دەگەن تىلەك تىلەنىپ تۇر.

تورتىنشىدەن، بۇرىن توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى راديو-تەلەديداردان حابارلار تاراتىپ جاتاتىن. «اباي بولىڭىزدار، سەل ءجۇرۋ قاۋپى بار»، «بايقاڭىزدار، نوسەر جاڭبىر قۇيۋى مۇمكىن» دەگەندەي، جۇرتتى ەسكەرتىپ وتىراتىن. قازىر راديو تىڭداماي ءجۇرمىز بە، الدە تجم بۇنداي حابارلاندىرۋلارعا ءسوز شىعىندامايتىن بولعان با؟ سيرەك ەستيمىز. سوعان قاراعاندا، مينيسترلىكتىڭ بۇقارامەن جۇمىس جاساۋ، ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى ەكى اياعىنان اقساپ تۇر. ءسوزىمىز جالاڭ بولماسىن دەسەك، ەرىنبەي مينيسترلىكتىڭ رەسمي سايتىنا (www.emer.kz) كىرىپ شىعىڭىز. قازاق تىلىندەگى سوڭعى اقپارات 2009 جىلدىڭ 5 مامىرىندا ەنگىزىلگەن. ونىڭ ءوزى ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان ارداگەرلەردى قۇتتىقتاۋ عانا. قالعان اقپارات - 0,01! سوندا تجم قازاققا اقپارات قاجەتسىز دەپ تاپتى ما ەكەن؟ ياكي، وسى دالەلدىڭ ءوزى بوجكونىڭ حالىقپەن بايلانىسىنىڭ ناشارلاپ كەتكەنىن بىلدىرە مە؟ بىلدىرەدى.

بەسىنشىدەن، ەلىمىزدەگى ءىرى-ءىرى وندىرىستىك كاسىپورىنداردىڭ دەنى كەڭەس زامانىندا سالىندى. تەحنيكالىق قوندىرعىلاردىڭ كوبى توزىپ تۇر. دەمەك، الداعى ۋاقىتتا تەحنوگەندىك اپاتتاردىڭ كوبەيمەسە، ازايماسى بوجكو تۇگىلى، بىزگە دە تۇسىنىكتى. وسىنى ەسكەرە وتىرىپ، تجم-دىكتەر بۇگىننەن باستاپ جورامال كارتاسىن سىزىپ، بولار اپاتتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەۋلەرى كەرەك. قۇداي ساقتاسىن، الماتىدا جەر سىلكىنە قالسا، نە بولادى؟ ونىنشى قاباتتاعى وفيستە وتىرعان حاتشى قىز نە ىستەرىن بىلە مە ەكەن؟ الدە، «اسەم ءتانىمدى بەتون جانشىعانشا» دەپ تەرەزەدەن سەكىرۋدى كۇپ كورە مە؟ بۇرىندارى سەيسميكالىق قاۋىپ تۋراسىندا كوپ ايتىلۋشى ەدى. قازىر جىم-جىرتپىز. ەسەسىنە، الماتى تۇبىنەن 300 مىڭ ادامعا ارناپ مولا-پوليگون قازىپ قويعانى تۋرالى ءباسپاسوز قۇرالدارى كەزىندە كوپ جازدى. بار دايىندىعىمىز سول عانا ما؟ بۇدان سوڭ «تجم اپاتتىڭ الدىن الا ما، الدە ولگەندەردى جەرلەيتىن اگەنتتىك پە؟» دەگەن ساۋال تۋادى.

التىنشىدان... ايتار ءسوز جوق!