ءيىن  قاندىرامىز  دەپ  ءجۇرىپ،  ءشيىن  شىعارىپ  المايىق،  اعايىندار!

شەتەلدىكتەر مۇلىكتى، جەردى بەكەرگە المايدى. ءاۋباستا قازاقستان مۇنايىن يگەرەمىز دەپ جيىرما جىلعا كەلگەن قىتاي، بۇگىندە قازاقستانداعى ءوز مەرزىمىن 50-60 جىلعا جانە ۇزارتىپ العانى بەلگىلى. ەندى ولار «كەلەسى كەزەكتە» - دەپ ءوز ىقپالىن مۇنايدان «باسقا مۇلىكتەرىمىزدى» (تۇرعىن ءۇي، الەۋمەتتىك كەشەندەر، ءوندىرىس ورىندارى-زاۋتتار مەن كاسىپورىندار ت.ب) تۇپكىلىكتى يەلەنۋ، كاسىپكەرلىكتىڭ مۇنايدان باسقا دا باعىتتارىن كەڭەيتۋ ءۇشىن قازاقستاندا ۇزاعىنان قالۋ جولىندا ىرگەسىن بەكەمدەي تۇسۋگە كىرىستى.

قىتايدىڭ ماقساتى بەلگىلى، الداعى جىلدا تالاي بيلىك اۋىسىپ، زاڭدارعا وزگەرىس ەنىپ (ءبىزدىڭ زاڭداردىڭ ۇنەمى ءبىر قايناۋى ىشىندە، قاشاندا شيكى بولاتىنى بەلگىلى), وزدەرىنە قولايلى جاعداي تۋعاندا «جالعا العان جەرىن، باسقا دا مۇلىكتەرىن» ايىرىلماستاي ەتىپ زاڭداستىرىپ، ءوز مەنەشىكتەرىنە ياكي ءبىرجولا يەلەنىپ الۋ. قىتايلىقتارعا، باسقا دا شەت-ەلدىكتەرگە كورسەتىلگەن بۇل «قامقورلىق» ۋاقىتى كەلگەندە ولاردىڭ قوعامداعى بەلسەندىلىگىن كوتەرەدى. مۇنىڭ سوڭى دالىرەك ايتقاندا وزدەرىنىڭ دەربەس الەۋمەتتىك سۋبەكت رەتىندە جەر ماسەلەسىندە، مەنشىك بولىسىندە بارا-بارا باسقا دا جاسىرىن جاتقان ءومىر سۇرۋىنە قاجەتتى تالاپتاردى شىعارۋىنا اكەلەدى.

قارىز العان جاقتىڭ قارىزدى بەرۋشىنىڭ الدىندا قاشان دا كىرىپتار بولىپ قالاتىنى قالىپتى جاعداي.  ەكى دۇنيەنىڭ تايتالاسى تۋىنداي قالسا، ءبىر كۇندەرى مەنشىك، مۇلىك، جەر ماسەلەسى «مايدان دالاسى» بولىپ شىعا كەلۋى دە عاجاپ ەمەس. قىتايدىڭ ءبىزدى قوعاشا جاپىراتىن ساياسي-ەكونوميكالىق، «اسكەري كۇشىنىڭ» بارىنا ەشكىم داۋ ايتا الماس. مۇلىك، مەنشىك، جەر ماسەلەسىنىڭ تەك قانا الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ەمەس، ودان دا كۇردەلى – قوعامىمىزدىڭ تىنىشتىعى مەن تۇراقتىلىعىن ساقتاۋعا تىكەلەي بايلانىسى بار ەكەندىگىن، ونى قايتا-قايتا ۋشىقتىرىپ، قاراپايىم حالىقتى اشىندىرا بەرۋگە بولمايتىنىن ەسكەرۋگە ءتيىسپىز.

جالپى قىتايلىقتارمەن باسقا دا شەتە-ەلدىكتەرمەن ەكى اراداعى بولىپ جاتىرعان «مۇلىك ساۋداسى» اسا ساقتىقتى، ءھام ساۋاتتىلىقتى تالاپ ەتەتىنىن بابالارىمىز دا ەسكەرتكەن ەدى. ەندەشە شەتەل ينۆەستورلارىنىڭ جىمىسقى ءىس-ارەكەتى ۇكىمەتتىڭ، وكىلەتتى بيلىك پارلامەنتتىڭ، جەرگىلىكتى ءماسليحاتتاردىڭ، بەيرەسمي ۇيىمدار مەن ساياسي پارتيالاردىڭ، قوعامنىڭ قاتاڭ باقىلاۋىنا الىنۋى ءتيىس ماسەلە. ەندەشە، ەلىمىزدىڭ ىشكى-سىرتقى ساياساتىنىڭ، تۇراقتىلىقتىڭ ءيىن قاندىرامىز دەپ ءشيىن شىعارىپ المايىق اعايىن!

ن.قوشامانۇلى

Abai.kz