وڭتۇستىكتەر باقشا داقىلدارىن وسىرۋدەن ورتا ازيانىӊ كوشباسشىسى ەكەندىگىن دالەلدەدى، - دەپ حابارلايدى اباي-اقپارات. ماسەلەن، بيىل ماقتاارالدىق ديحاندار 600 مىӊ توننادان استام قاۋىن-قاربىز جيناعان. 

بۇكىل رەسپۋبليكاعا "اق التىن ءوندىرۋ زاۋىتى" دەگەن اتپەن تانىلعان ماقتاارال اۋدانىنىӊ شارۋالارى سوӊعى 10 جىلدا قاۋىن-قاربىز وسىرۋمەن دە تانىمال بولا باستادى. بۇگىندە ماقتاارالدىق ديحاندار قاۋىن-قاربىز ءوسىرۋدى شەبەر مەӊگەرىپ، باقشا داقىلدارىنىӊ ەكسپورتقا جارامدى نەشە ءتۇرلى سورتتارىن جاساپ شىعارۋدا.

ءبىر عانا مىسال، ماقتاارالدىق ديحاندار بيىل 28 مىӊ گەكتار جەردەن 610 مىӊ توننا قاۋىن-قاربىز السا، سونىӊ 450 مىӊ تونناسىن شەت ەل نارىعىنا شىعارعان. بۇل گەكتارىنان 263 تسەنتنەردەن ءونىم الىپ، وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 25 تسەنتنەرگە ارتىق قاۋىن-قاربىز جيناعان مىرزاشولدىكتەر باقشا داقىلدارىن وسىرۋدەن ورتا ازيانىӊ كوشباسشىسى ەكەندىگىن دالەلدەيدى.

ماقتاارالدىӊ باۋ-باقشا ونىمدەرىنەن كول-كوسىر پايدانى رەسەيلىك جانە بەلارۋستىك كاسىپكەرلەر دە كورىپ وتىر. وӊتۇستىكتەن جەتكەن قاۋىن-قاربىزدى وسى تەرىسكەيدەگى كورشىلەر باتىس ەۋروپا مەملەكەتتەرىنە تاسىمالدايدى ەكەن.

ماسەلەن، رەسەيلىك بيزنەسمەن ستانيسلاۆ كاسپاروۆ: "ماقتاارالدى "قاۋىن-قاربىزدىӊ وتانى" دەپ سانايمىز. بۇل جەردىӊ قاۋىن-قاربىزىنىӊ ءدامى ەرەكشە ءتاتتى. سول سەبەپتى، ماسكەۋ مەن مينسك قالالارى وسى جەردىӊ ونىمىنە تاپسىرىس بەرەدى. ءبىز وسى جەردەن جەتكىزىپ تۇرامىز", - دەيدى ءبىر سۇحباتىندا.

ايتا كەتۋ كەرەك، ورتا ازيادا تۇركىمەنستان، تاجىكستان جانە وزبەكستان ەلدەرى قاۋىن وسىرۋمەن اينالىسادى. دەگەنمەن، "ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىӊ" ارقاسىندا ماقتاارال اۋدانىنىӊ شارۋالارى ونىمدەرىن رەسەي مەن بەلورۋسسياعا وӊاي ەكسپورتتاپ، كەدەندىك ماسەلەلەردىӊ بولماۋىنىӊ ارقاسىندا شەتەلدەرگە جول تارتۋدا.

بۇدان بۇرىن دا حابارلانعانداي، بۇعان دەيىنگى وبلىس اكىمى بەيبىت اتامقۇلوۆ ءوӊىر حالقىنا بەرگەن ەسەبىندە اۋىلشارۋاشىلىعى سالاسىندا بولاشاقتا اتقارىلاتىن جۇمىستار جايلى بىلاي دەگەن ەدى: 

ۇشىنشىدەن. اۋىلشارۋاشىلىق سالاسىن دامىتۋ.

بۇل سالانىӊ پوتەنتسيالى وتە ۇلكەن.

سوندىقتان دا، كەلەسى بەسجىلدىقتا بۇل سالانى دامىتۋعا ەرەكشە كوӊىل بولىنەتىن بولادى.

اۋىلشارۋاشىلىق سالاسىن رەفورمالاۋدىӊ باستى بەس باعىتىن بەلگىلەدىك.

ءبىرىنشى. سۋارمالى جەرلەردى ۇلعايتۋ. مەملەكەتتىك باعدارلاما اياسىندا الداعى 5 جىلدا قاراستىرىلعان قارجىنىӊ بەستەن ءبىرى وبلىسقا بولىنەدى.

ناتيجەسىندە، بەس ءجۇز جيىرما بەس (525 مىӊ) مىӊ گەكتار جەردىӊ سۋ جۇيەلەرى جاقسارادى.

ەكىنشى. فەرمەرلەرگە بەرىلەتىن تومەن پايىزدى نەسيە كولەمىن ارتتىرۋ.

بيىل بۇل ماقساتتا "ماكسيمۋم" ورتالىعى ارقىلى 10 ملرد. تەӊگە بولىنەدى.

بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا قىرىق بەس پايىزعا (45%) ءوسىپ وتىر.

ءۇشىنشى. كووپەراتيۆتەرگە قاراستى متس-تەر اشۋ.

ءتورتىنشى. بۇگىنگى تاӊدا عىلىمي نەگىزسىز اۋىلشارۋاشىلىعى باسەكەگە قابىلەتتى بولا المايدى.

سوندىقتان، ءاربىر اۋداندا عىلىمي كونسۋلتاتسيالىق قىزمەت كورسەتەتىن ورتالىقتار اشىلاتىن بولادى.

بەسىنشى. ءاربىر اۋداننىӊ پوتەنتسيالى مەن كليماتىنا سايكەس دامۋدىӊ باسىم باعىتتارى ايقىندالدى.

ماسەلەن، تاۋلى اۋدانداردا ينتەنسيۆتى باۋ شارۋاشىلىعى قولعا الىناتىن بولادى.

بيىل قازىعۇرت اۋدانىندا 1800 گەكتارعا جاӊعاق، 300 گەكتارعا الما باقتارىن ەگەتىن بولامىز.

سونداي-اق، تولەبي مەن تۇلكىباس اۋداندارىندا 1200 گەكتارعا الما وتىرعىزۋ قولعا الىندى.

وسى اۋدانداردا باۋ جانە ونى قايتا وӊدەۋ كلاستەرى قۇرىلاتىن بولادى.

تاۋلى اۋدانداردىӊ تاعى ءبىر باسىم باعىتى - ءسۇت كلاستەرىن دامىتۋ.

ماقتارال اۋدانىندا ماقتا شارۋاشىلىعىن قايتادان قولعا الامىز.

ول ءۇشىن ماقتانىӊ ەگىس الاӊىن ۇلعايتامىز. ال، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ بويىنشا - ارنايى باعدارلاما قابىلدانادى.

بۇگىندە رەسپۋبليكا بويىنشا جىلىجايلاردىӊ 46 پايىزى - سارىاعاشتا.

سارىعاش - كوكونiس وندiرەتىن ناعىز "فابريكاعا" اينالۋى ءتيىس.

ول ءۇشىن ءبىز ەӊ الدىمەن، ديحاندارعا ءونىمىن سىرتقا شىعارۋ ءۇشىن جاعداي جاسالۋ كەرەك.

سول ءۇشىن، ءبىز سارىاعاش اۋدانىندا ترانسپورتتىق-لوگيستيكالىق ورتالىقتار قۇرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.

بۇل - ەلباسىنىӊ تاپسىرماسى.

سونىمەن قاتار، شىمكەنت پەن تۇركىستاندا ترانسپورتتىق-لوگيستيكالىق ورتالىقتارى ىسكە قوسىلادى. 

سىردىӊ بويىندا 80 مىӊ گەكتار جاӊا سۋارمالى جەرلەر قوسىلادى. شاردارا، وتىرار اۋداندارى جانە ارىس پەن تۇركىستاندا جۇگەرى مەن كوكونىستىӊ جاӊا القاپتارى يگەرىلەدى. 

سوزاق، بايدىبەك اۋداندارىندا مال شارۋاشىلىعىن دامىتاتىن بولامىز.

تۇركىستان يندۋستريالدىق ايماعىندا شۇبات زاۋىتى سالىنباق. بۇل - ەكسپورتقا باعىتتالعان ءوندىرىس.

تۇركىستان، ارىس، وتىرار، سوزاقتان تۇيە ءسۇتىن جيناۋ پۋنكتتەرى اشىلاتىن بولادى.

قوي ەتىن ەكسپورتتاۋ بويىنشا جۇمىستار قايتا قولعا الىندى. جاقىندا قوي ەتىنىӊ العاشقى پارتياسى يران رەسپۋبليكاسىنا جولدانادى.

وӊتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا 1991 جىلى وبلىس بويىنشا 163,4 مىӊ توننا كوكونىس جينالسا، بيىلعى جىلى 866 مىӊ تونناعا، ياعني بەس ەسەگە ارتىپ وتىر. بۇل تۋرالى ايماقتىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە "تاۋەلسىزدىك جەتىستىكتەرى" تاقىرىبىندا وتكەن بريفينگتە وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىӊ باسشىسى سەرىك تۇربەكوۆ ءمالىم ەتتى. 

ونىӊ ايتۋىنشا، ەگىن شارۋاشىلىعى بويىنشا جۇرگىزىلگەن جۇيەلى ءارتاراپتاندىرۋدىӊ ارقاسىندا 1991 جىلمەن سالىستىرعاندا مايلى داقىلداردىӊ ەگىس كولەمى 73 مىӊ گەكتاردان 80 مىӊ گەكتارعا، باقشا 49 مىӊنان 59 مىӊ گەكتارعا، ال كوكونىس 27 مىӊ گەكتاردان 40,4 مىӊ گەكتارعا، كارتوپ 9 مىӊ گەكتاردان 15,3 مىӊ گەكتارعا ارتقان. سونداي-اق، ەگىس كولەمىمەن قاتار الىنعان ءونىم كولەمى دە ارتقان. ماسەلەن، 1991 جىلى وبلىس بويىنشا 163,4 مىӊ توننا كوكونىس جينالسا، بيىلعى جىلى 866 مىӊ تونناعا، ياعني بەس ەسەگە ارتىپ وتىر.

بريفينگتە ءمالىم بولعانداي بيىلعى جىلى ورتاشا ەسەپپەن - 470 مىӊ توننا استىق جينالىپ، تۇسىمدىلىگى ورتاشا 22 تسن/گا قۇراعان. ال 1991 جىلى استىقتىӊ تۇسىمدىلىگى گەكتارىنا 17,8 تسەنتنەر بولعان. وӊتۇستىك شارۋالارى وزدەرىنىӊ ەӊبەكقورلىعىمەن قازاقستاننىӊ تاۋەلسىزدىك كەزەӊىندەگى ەӊ ۇلكەن رەكوردتىق كورسەتكىشكە قول جەتكىزىپ وتىر.

"1999 جىلدىӊ اياعىندا بۇرىنعى 182 ۇجىمشار-كەӊشار جانە مەملەكەتتىك شارۋاشىلىقتار بازاسىندا جەكە مەنشىككە نەگىزدەلگەن 20 مىӊنان استام اۋىل شارۋاشىلىعى قۇرىلىمدارى پايدا بولدى. بۇگىنگى كۇنگە ولاردىӊ سانى 70 مىӊنان استى. سونداي-اق، مەملەكەتتىӊ اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن تىكەلەي قولداۋى مەن وبلىس اكىمدىگى تاراپىنان جۇرگىزىلگەن جۇيەلى جۇمىستىӊ ناتيجەسىندە، 2010 جىلدان بەرى مال شارۋاشىلىعىنىӊ ءونىم ۇلەسى 45%، ال وسىمدىك شارۋاشىلىعىنىӊ ۇلەسى 55 % قۇرادى",-دەدى باسقارما باسشىسى.

اباي-اقپارات