ىستامبۇلداعى حالىقارالىق بەكماحانوۆ سيمپوزيۋمىنىڭ قورىتىندىسىندا وسىنداي شەشىم قابىلداندى.

ميمار سينان كوركەم ونەر ۋنيۆەرسيتەتى جانە تۇركى الەمى مۋنيتسيپاليتەتتەرى وداعىنىڭ تىزە قوسا وتىرىپ 2015 جىلى، 15-16 ءساۋىر كۇندەرى ىستامبۇلدا ۇيىمداستىرعان قازاقتىڭ تۇڭعىش كاسىبي تاريحشىسى ەرمۇحان بەكماحانوۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولۋىنا وراي «كەڭەستىك تاريحناما جانە قازاقستان تاريحىنىڭ ماسەلەلەرى» اتتى حالىقارالىق سيمپوزيۋم جوعارى دەڭگەيدە ءوتتى.

سيمپوزيۋمعا قازاقستان، سولتۇستىك كيپر جانە تۇركيادان كەلگەن 14 عالىم كەڭەستىك تاريحنامانى ءتۇرلى اسپەكتىلەرىمەن تالداعان باياندامالار جاسادى. ءوز ىقپالىنداعى ۇلتتاردى تاريحسىزداندىرىپ، ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەرىنەن جۇرداي قوعام ورناتۋعا باعىتتالعان كەڭەستىك تاريحنامانىڭ قازاق جانە باسقا دا تۇركى حالىقتاردىڭ تاريحىنداعى سالدارى اڭگىمە ەتىلدى.

وسى ورايدا ميمار سينان كوركەم ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاريح كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جانە سيمپوزيۋمدى ۇيىمداستىرۋ كوميتەتى ءتورايىمى ت.ع.د. پروفەسسور فاتما ۇرەكلى عىلىمي كىرىسپە سوزىندە تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى مۇستافا كەمال اتاتۇرىكتىڭ مىناداي ءسوزىن اتاۋ ءوتۋى ءماندى ەدى: “تاريحتى جازۋ، ونى جاساۋداي ماڭىزدى; ەگەر تاريحتى جازعان جاساعانعا ادالدىق تانىتپاسا، مىزعىمايتىن اقيقات ادامزاتتى تاڭ قالدىراتىنداي وزگەرىپ كەتەدى.”

ت.ع.د.، پروفەسسور ۇرەكلىدەن كەيىن ميمار سينان كوركەم ونەر ۋنيۆەرسيتەتى پرورەكتورى پروفەسسور زاكي الپان مەن قازاقستان ىستامبۇل كونسۋلى سەرجان سارسەنباەۆ ءسوز سويلەپ، سيمپوزيۋعا تابىس تىلەدى.

بۇدان كەيىن قازاقستان تەلەارناسىنىڭ بەكماحانوۆتىڭ  100 جىلدىعىنا. دايىنداعان “جارقىن بەينە” اتتى دەرەكتى ءفيلمى تاماشالاندى. جارتى ساعاتتىق دەرەكتى فيلمدە بەكماحانوۆتىڭ تاريحشىلىعى مەن جەكە تۇلعاسى جانە وتباسى تانىستىرىلدى.

وسىدان سوڭ ەكى كۇن مەن بەس وتىرىسقا جالعاساتىن سيمپوزيۋم ءوز جۇمىسىن باستادى. العاشقى وتىرىستا جالپى بەكماحانوۆتىڭ ءومىرى مەن عىلىمي جۇمىستارى اتاپ كورسەتىلدى. بەكماحانوۆتىڭ  بەتبە-بەت كەلگەن بارلىق قىسىمدار مەن قيىندىقتارعا توتەپ بەرگەن تاريحشى عالىمدار ۇلگى تۇتارلىق كاسىبي ماحابباتى پەن تاباندىلىعى ەگجەي-تەگجەيلى ايتىلدى.

ەكىنشى وتىرىستا بەكماحانوۆ زەرتتەگەن تاقىرىپتار مەن قازاق تاريحىنىڭ كەڭەستىك داۋىرگە قاتىستى ماسەلەلەرى ءسوز بولدى. ءۇشىنشى وتىرىستا كەڭەستىك تاريحنامادا ۇلتتىق زيالىلار جانە كەڭەستىك تاريح تۇسىنىگىنەن ۇلتتىق تاريح تۇسىنىگىنە كوشۋ ءۇردىسى تالقىلاندى. ءتورتىنشى وتىرىستا قازاق تاريحى تۋرالى زەرتتەۋلەردەگى يدەولوگيالىق قىسىم مەن شەكتەۋلەر مەن كەڭەستىك تاريحنامادا ۇلتتىق تاريحتارعا قاراۋ ءتاسىلى تۋرالى باياندامالار وقىلدى.

بەسىنشى جانە جابىلۋ وتىرىسىندا بولسا، سيمپوزيۋم جۇمىسى تۋرالى باعالاۋلار، قورىتىندىلار جانە ۇسىنىستار ايتىلدى. وسى وتىرىستا سيمپوزيۋمنىڭ التى تارماقتان تۇراتىن قورىتىندىسى قابىلداندى. ولار:

1. سيمپوزيۋم بارلىق جاعىنان وتە تابىستى ءوتتى. ۇيىمداستىرۋ جوعارى دەڭگەيدە بولدى. سيمپوزيۋمعا بايانداما وقۋعا شاقىرىلعانداردىڭ سانىنىڭ شەكتەۋلى بولۋى وتىرىستاردا ۋاقىت تارلىعىنا جول بەرمەدى جانە پىكىر الماسۋلار ىڭعايلى اتموسفەرادا ءوتتى.

2. جىل سايىن مۇنداي عىلىمي كەزدەسۋلەر تۇركيا مەن قازاقستان تاريحشىلارى اراسىندا اۋىسپالى تۇردە جالعاستىرۋ قاجەت. بۇل تۇركيادا وتەتىن بولسا، وندا قازاقستان تاريحىنا، ال قازاقستاندا وتەتىن بولسا، وندا تۇركيا تاريحىنا بايلانىستى تاقىرىپتارعا نەگىزدەلگەنى ءجون. مىسال ءۇشىن كەلەسى جىلعى تاريحشىلاردىڭ كەزدەسۋى قازاقستاندا ۇيىمداستىرىلعاندا قازىرگى تاڭدا قازاق جۇرتشىلىعى قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرعان وسمان تاريحى جانە سۇلتان سۇلەيمەننىڭ كەزەڭى سيمپوزيۋمنىڭ تاقىرىبى بولا الادى.

3. ميمار سينان كوركەم ونەر ۋنيۆەرسيتەتى جانە ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى تاريحشىلارى كوبىرەك باس قوسىپ تاجىريبەلەرىڭ ءبىر-بىرىمەن ءبولىسۋى ءۇشىن ورايلار تۋعىزىپ، ورتاق زەرتتەۋ جوبالارى ىسكە اسىرىلعانى دۇرىس.

4. ەكى ۋنيۆەرسيتەت ماگيستراتۋرا جانە دوكتورانتۋرا ستۋدەنتتەرى ءۇشىن اسىرەسە ەكى ەلدىڭ تاريحىن ۇيرەتۋ، زەرتتەۋ جانە جازۋ تۋرالى جۇمىستاردىڭ اتقارىلعانى ۇتىمدى.

5. تۇركيا مەن قازاقستاننان سيمپوزيۋمعا قاتىسقان تاريحشىلاردىڭ مۇرىندىق بولۋىمەن تۇرىكشە جانە قازاقشا ەكى تىلدە ورتاق ءبىر عىلىمي تاريح جۋرنالى (باستاپقىدا جىلىنا ەكى رەت) شىعارۋ پايدالى بولماق.

6. سيمپوزيۋمعا كەلە الماعان اقش جانە جاپونياداعى عالىمداردىڭ جىبەرگەن باياندامالارى دا ىشىندە بولاتىن سيمپوزيۋم ماتەريالدارى كىتابىن تۇرىكشە، قازاقشا جانە اعىلشىنشا ءۇش تىلدە وسى جىلى كۇزدە جارىق كورۋى ءتيىمدى.

ميمار سينان كوركەم ونەر ۋنيۆەرسيتەتى جانە تۇركى الەمى مۋنيتسيپاليتەتتەرى وداعىنىڭ 2015 جىلى، 15-16 ءساۋىر كۇندەرى ىستامبۇلدا ۇيىمداستىرعان قازاقتىڭ تۇڭعىش كاسىبي تاريحشىسى ەرمۇحان بەكماحانوۆ تۋعانىنا 100 جىل تولۋىنا وراي «كەڭەستىك تاريحناما جانە قازاقستان تاريحىنىڭ ماسەلەلەرى» اتتى حالىقارالىق سيمپوزيۋم وسى قورىتىندى شەشىمدەرمەن اياقتالدى. سيمپوزيۋم ماتەريالدارى ورىن العان كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرى قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىسى جانە فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور جانسەيىت تۇيمەباەۆتىن قامقورشىلىعىندا كۇزدە ىستامبۇلدا وتەتىن بولادى.

ابدىۋاقاپ قارا،
تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، ميمار سينان كوركەم
ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى

Abai.kz