ن.نازارباەۆتىڭ رقش مۇشەلەرى شىمكەنتتە زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن جانە جۇمىسشىلارمەن كەزدەستى

9 ءساۋىر كۇنى قر پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات ن.ءا.نازارباەۆتىڭ رەسپۋبليكالىق قوعامدىق شتابىنىڭ مۇشەلەرى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا ساپارىنىڭ ەكىنشى كۇنىندە عىلىمي جانە شىعارماشىل زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن جانە شىمكەنت كاسىپورىندارىنىڭ جۇمىسكەرلەرىمەن كەزدەستى.

دەلەگاتسيا قۇرامىندا رەسپۋبليكالىق قوعامدىق شتاب جەتەكشىسى مۇحتار قۇل-مۇحاممەد، قازاقستاننىڭ «اۋىل» سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ توراعاسى عاني قاليەۆ، قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى، ۇەۇ، عىلىمي جانە شىعارماشىل زيالى قاۋىم وكىلدەرى، بەلگىلى قوعام قايراتكەرلەرى، سپورتشىلار بولدى.

كەزدەسۋ بارىسىندا شىمكەنت كارديولوگيالىق ورتالىعىنىڭ باس دارىگەرى سپانديار بەكجىگىتوۆ نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ باسشىلىعىمەن قازاقستاندا جۇرگىزىلىپ جاتقان ساپالى وزگەرىستەر ءومىردىڭ بارلىق سالاسىنا، اسىرەسە مەديتسيناعا وڭ اسەر ەتكەنىن اتاپ ءوتتى.

«بىزدە وزىق اۋرۋحانالار مەن ەمحانالار سالىنۋدا. ماسەلەن، ءبىزدىڭ تۇرعىندارعا ەندى وتا جاساتۋ ءۇشىن استاناعا بارۋدىڭ قاجەتى جوق. نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ وسى سالاعا كوڭىل ءبولۋىنىڭ ارقاسىندا شىمكەنت كارديوحيرۋرگيالىق ورتالىعى ۇزدىك ەۋروپالىق جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن، ءبىزدىڭ دارىگەرلەر شەتەلدە دايىندىقتان ءوتتى جانە قازىرگى تاڭدا كۇردەلى وتالاردى ءبىز ءوزىمىز جاسايمىز»، - دەپ اتاپ ءوتتى س.بەكجىگىتوۆ.

وڭتۇستىكقازاقستاندىق ورىس دراما تەاترىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى يگور ۆەربيتسكي مەملەكەت باسشىسىنىڭ مادەنيەتتىڭ دامۋى مەن حالىقتىڭ رۋحانياتىنا ارقاشان ەرەكشە كوڭىل بولگەنىن، ال تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ەلدە جۇزدەگەن مادەنيەت نىساندارىنىڭ سالىنعانىن اتاپ ءوتتى. وسىلايشا، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا «تۇركىستان» سالتانات سارايى، «كورمە ورتالىعى»، وبلىستىق «وتىرار» كىتاپحاناسى، سالت-داستۇرلەر ورتالىعى، تاريحي-ولكەتانۋ مۇراجايى، ەتنومادەني ساياباق پەن جۇمات شانين اتىنداعى دراما تەاترى اشىلدى.

«ونەر ادامى ءۇشىن ەڭ قىمباتى - ءوز ويىن ەركىن ءبىلدىرۋ مۇمكىندىگى. نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ باسشىلىعىمەن قازاقستاندا وسىعان ۇلكەن كوڭىل بولىنەدى. ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ باسشىسى - رۋحى بيىك ادام. ءبىز مۇنى جوعارى باعالايمىز! كوشباسشىمىز بۇكىل ەلگە عانا ەمەس، ءاربىر قازاقستاندىققا قامقورلىقپەن قارايدى»، - دەپ مالىمدەدى ي.ۆەربيتسكي.

تۇستەن كەيىن رقش مۇشەلەرى شىمكەنت قالاسىنىڭ يندۋستريالىق ايماعىنىڭ اۋماعىندا ورنالاسقان كاسىپورىنداردىڭ جۇمىسكەرلەرىمەن كەزدەستى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ كورسەتكەن قولداۋىنىڭ ارقاسىندا ونىڭ اۋماعىندا 74 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايتىن 60-تان استام جوبا ىسكە اسىرىلىپ وتىر.

كەزدەسۋ بارىسىندا جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەر ءبىزدىڭ ەلىمىزدە پرەزيدەنت بيزنەستىڭ دامۋى ءۇشىن بارلىق قاجەتتى شارالاردى جاساعانىن اتاپ ءوتتى.  ناتيجەسىندە تەك وڭتۇستىك قازاقستاننىڭ وزىندە كاسىپكەرلىك سالاسى ءبىر ميلليون ءۇش ءجۇز مىڭنان استام ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر.

اتاپ ايتقاندا، «فيرما «دانا» جشس ديرەكتورى ماماديار قادىربەكوۆ از عانا ۋاقىتتىڭ ىشىندە يندۋستريالىق ايماق اۋماعىندا شىنى زاۋىتىن قۇرىپ شىققانىن ايتتى. «مەن ءوز باسىم پرەزيدەنتتىڭ قولداۋىن كوردىم دەپ سەنىممەن ايتا الامىن. سەبەبى، ماعان بۇل جاقتان كوممۋنيكاتسيالارى بار جەر بەرىلدى، جۇمىسقا ىڭعايلى جاعداي جاسالدى. ەگەر نۇرسۇلتان نازارباەۆ ونەركاسىپشىلەردى قولداماعاندا، بۇنىڭ ءبىرى دە بولماس ەدى»، - دەدى م.قادىربەكوۆ.

ءوز كەزەگىندە «تۇران سكين» كومپانياسىنىڭ جۇمىسشىسى تاتيانا لەتۋنوۆسكايا پرەزيدەنتكە ەڭبەك ادامىنا دەگەن قامقورلىعى ءۇشىن شىنايى العىسىن ءبىلدىردى. «مەن شەتەلدەردە زاۋىتتاردىڭ جابىلىپ، ادامداردىڭ جۇمىسسىز قالىپ جاتقانىن تەلەديداردان كورگەندە تۇرشىگە قارايمىن. ەلباسىنا ءبىزدى وسىنداي كەلەڭسىزدىكتەن قورعاپ، جۇمىس ورىندارىن اشىپ جاتقانى ءۇشىن العىس ايتامىز»، - دەدى ت.لەتۋنوۆسكايا.

قر پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات ت.سىزدىقوۆ «ليفت» جشس جۇمىسشىلارىمەن كەزدەستى

پاۆلودار قالاسىندا قكحپ اتىنان ۇسىنىلعان قر پرەزيدەنتتىگىنە ۇمىتكەر تۇرعىن سىزدىقوۆ «ليفت» جشس-نىڭ جۇمىسشى ۇجىمىمەن كەزدەستى.

كەزدەسۋ بارىسىندا تۇرعىن سىزدىقوۆ جيىنعا قاتىسۋشىلاردى ءوز سايلاۋالدى باعدارلاماسىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىمەن تانىستىردى.

«قازاقستان كوممۋنيستىك حالىق پارتياسىنىڭ قىزمەتى عىلىمي سوتسياليزم يدەياسىنا، ماركسيزم-لەنينيزم ىلىمىنە جانە پروگرەسسيۆتى قوعامدىق وي-ساناعا نەگىزدەلگەن.

ءبىز عىلىمي كوممۋنيزمدى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ۇلكەن قادام جاسادىق. دامۋدىڭ كوپدەڭگەيلى كەزەڭىنەن وتتىك.

پارتيادا پارتيالىق بۇقارانى باقىلاۋ، ونى بيۋراكراتيالاندىرۋعا جول بەرمەۋ، دامۋ ۇردىستەرىن بولجاۋ، اۋىسپالى جاعدايدا دەر كەزىندە ارەكەت ەتۋدىڭ تۇراقتى مەحانيزمدەرى جۇمىس ىستەيدى.

مۇنىڭ ءبارى كۇندەلىكتى قاجەتتىلىكتەردەن تۋىنداپ، بۇقارانىڭ شىنايى شىعارماشىلىعىنا سۇيەنگەن»، - دەدى كانديدات.

ت.سىزدىقوۆتىڭ ايتۋىنشا، پارتيا باتىستىق مادەنيەت پەن قۇندىلىقتاردىڭ تەرىس ىقپالى سىندى ماسەلەلەرگە باسا نازار بولەدى.

«باتىس ادامي قۇندىلىقتار داعدارىسىن باستان كەشىپ وتىر. قوعام ساناسىن تۇتىنۋشىلىق ستاندارتتار، رۋحاني جۇتاڭدىق، زورلىق-زومبىلىققا نەگىزدەلگەن يدەيالار بيلەپ العان.

توزىمدىلىك، مەيىرىمدىلىك، ۇلكەنگە قۇرمەت، وتباسىلىق ونەگە، ءداستۇر، ادامگەرشىلىك سىندى قاراپايىم ادامي قاسيەتتەر مۇلدە بوتەن بولىپ بارادى»، - دەگەن سوزدەردەن باستادى ءوز بايانداماسىن قر پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات.

بۇدان ءارى تۇرعىن سىزدىقوۆ جاستار تاربيەسىنە قاتىستى ءوز پىكىرىن ورتاعا سالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، الەم بويىنشا جاستار ساپالى كلاسسيكالىق شىعارمالاردى وقۋدان قالدى، ەسەسىنە زورلىق-زومبىلىققا تولى گولليۆۋدتىك فيلمدەرمەن، بوەۆيكتەرمەن، كومپيۋتەرلىك ويىندارمەن، قاتىگەز مۋزىكامەن ساناسىن ۋلاۋدا.

«مۇنىڭ سوڭى نەگە الىپ كەلەدى؟ زورلىق-زومبىلىققا، قاتىگەزدىككە تاربيەلەپ، جەكە قاسيەتتەرىن دامىتىپ، وقۋعا، ەڭبەكتەنۋگە، وتباسىن قۇرۋعا دەگەن قۇلشىنىستى جويادى.

بۇگىندە تەلەديدار ارقىلى مۋلتفيلمدەردەن باستاپ، ءتۇرلى بلوكباستەرلەرگە دەيىن باتىستىق ءومىر ءسۇرۋ سالتىن جاپپاي جارنامالاپ جاتىر. ول دەگەنىڭىز - قورلاۋ، قاتىگەزدىك، ەرىنشەكتىك، جاۋاپسىزدىق، ومىرگە دەگەن قۇلشىنىستىڭ جوقتىعى»، - دەگەن پىكىرىمەن ءبولىستى كانديدات.

جاھاندىق جاڭالىقتار توپتاماسىنان كۇن سايىن جۇگەنسىزدىك پەن جاۋاپسىزدىق يدەيالارىنىڭ جان تۇرشىكتىرەرلىك سالدارىن كورىپ، ەستىپ جاتامىز.

باتىس مادەنيەتى بيزنەسكە اينالىپ، ماتەريالدىق پايدا ىزدەگەن ماقسات ونىڭ باستى شارتى بولدى. باتىستىق يدەالداردىڭ جەتەگىندە كەتكەن تۇتاس ۇلتتار جەكە باستىڭ قامىن ءومىردىڭ ءمانى دەپ تۇسىنەدى.

وسى جەردە، جات قىلىقتاردىڭ ىقپالىنا تەز ەرەتىن جاس بۋىندى قاتاڭ باقىلاۋدا ۇستاۋ قاجەت.

بۇگىندە سول باتىستىڭ جاستارى تەز ءارى زياندى تاماقتانۋدىڭ، فاست-فۋدتىڭ قۇربانىنا اينالىپ جاتىر، پلانشەت پەن تەلەفونعا تەلمىرىپ، بار ۋاقىتىن الەۋمەتتىك جەلىلەردە، ينتەرنەتتە وتكىزۋدە. مۇنداي ءومىر سالتى تۇبىندە دەنساۋلىق پەن ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردەن ايىرىپ، جالپى ادام ءومىرىن ءمانسىز ەتەدى. شىنايى ومىردەن قاشامىن دەپ، ەسىرتكى مەن باسقا دا پسيحوتروپتىق تاۋەلدىلىككە تاپ بولىپ جاتقاندار قانشاما؟!

كانديداتتىڭ ايتۋىنشا، وسىنىڭ سالدارىنان قانتوگىس پەن قاتىگەزدىككە تولى، ادامي قاسيەتتەردەن جۇرداي ەلەس ءومىر قالىپتاسىپ جاتىر. وندا باتىس ادامدارى قاتىگەزدىكتى ساناسىنا ءسىڭىرىپ، وزدەرىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ مودەلىنە اينالدىردى.

«باتىستىق جاۋاپسىز ءومىر ستاندارتتارى عاسىرلار بويى قالىپتاسىپ، تارتىپكە اينالعان ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى كولەڭكەگە ىسىرىپ بارادى. سونىڭ سالدارىنان ادامدار جاناشىرلىق تانىتۋدى، دوس بولىپ، شىنايى عاشىق بولۋدى ۇمىتتى.

باتىستىڭ ىقپالىمەن كورسەقىزارلىققا، قاناعاتسىزدىققا، ەڭبەكسىز قارىن تويدىرۋعا ۇيرەتەتىن تاربيە العاندار كەز كەلگەن تەرىس ارەكەتكە دايىن تۇرادى. باتىستىق جات مادەنيەتتىڭ بايانداۋىمەن جەڭىل جەتىستىككە جەتكەندەردى ەشبىر مورالدىك قۇندىلىقتار مەن تاربيە تۋرا جولعا قايتا تۇسىرە المايدى.

سول سەبەپتى ءبىزدىڭ بۇگىنگى مىندەتىمىز - كەز كەلگەن قوعامدى قۇلدىراۋعا ۇشىراتاتىن باتىستىڭ جات مادەنيەتىنە ءتيىستى دەڭگەيدە تويتارىس بەرۋ»، - دەپ قورىتتى ءسوزىن ت.سىزدىقوۆ.

قر پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات ءا.قۇسايىنوۆ وقو جۇرتشىلىعىمەن كەزدەستى

قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات ابىلعازى قۇسايىنوۆ وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى ورداباسى اۋدانىنىڭ جۇرتشىلىعىمەن كەزدەستى.

ابىلعازى قۇسايىنوۆ كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلاردى ەكولوگيانىڭ قازىرگى پروبلەمالارىن قوزعايتىن سايلاۋالدى تۇعىرناماسىمەن تانىستىردى.

«ونەركاسىپتىڭ قارقىندى دامۋى بارىسىندا ادامدار تابيعاتقا ۇلكەن زالال كەلتىرىپ، سونىڭ سالدارىنان «بۋمەرانگ اسەرى» تۋىندادى: ەندى تابيعي ورتانىڭ قۇرتىلۋىنان تاياقتىڭ ەكىنشى شەتى ادامنىڭ وزىنە ءتيىپ وتىر.

قوعام مەن تابيعاتتىڭ ۇيلەسىمسىز بايلانىسى ۇلكەن ەكولوگيالىق پروبلەمالار تۋىنداتتى.

ول ازداي، ەكولوگيالىق قۇلدىراۋ ۇدەرىسى كۇردەلى ەكولوگيالىق داعدارىسقا ۇلاسىپ بارادى. تابيعاتتى قورعاۋ ماسەلەسى ادامزاتتى امان الىپ قالۋ ماسەلەسىنە اينالىپ وتىر.

تابيعي اپاتتاردىڭ ورىن الۋ جيىلىگى 2000 جىلدان بەرى، بۇعان دەيىنگى ونجىلدىقتارمەن سالىستىرعاندا، 6 جىلدىڭ ىشىندە 187%-عا ارتقان.

جاھاندىق ەكولوگيالىق تۇيتكىلدەردىڭ تۋىنداپ، ۋشىعا تۇسۋىنە تابيعات قورىن ولشەۋسىز تۇتىنىپ، قورشاعان ورتاعا انتروپوگەندىك كەرى ىقپال ەتۋ، جاپپاي قىرىپ-جويۋ قارۋىن پايدالانۋ سەبەپ بولدى»، - دەدى ءا.قۇسايىنوۆ.

وقو-داعى سايلاۋالدى شتابىنىڭ جەتەكشىسى بولات رىسقۇلبەكوۆ قازىر قالىپتاسقان جاعداي قورشاعان ورتا ساپاسىنىڭ قۇلدىراۋىنان تۋىنداعانىن اتاپ ءوتتى. اۋا، وزەن-كولدەر، تەڭىز-مۇحيتتار لاستانىپ، توپىراق قۇنارسىزدانۋدا، جانۋارلار مەن وسىمدىك الەمىنىڭ بىرنەشە ءتۇرى جويىلدى.

ماسەلەن، ءشول دالانىڭ جالپى اۋماعى 27 ميلليون گەكتارعا كەڭىگەن. وسىنىڭ كەسىرىنەن ادامزات جىل سايىن 25 ميلليارد تونناعا جۋىق قۇنارلى توپىراعىنان ايىرىلىپ وتىر. الەم بويىنشا بارلىق اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەردىڭ 63%-ى ەروزياعا ۇشىراعان. جىل سايىن جەر بەتىنەن 13 ميلليون گەكتار ورمان القاپتارى جويىلۋدا.

ادام مەن بيوسفەرا اراسىنداعى تۇسىنىسپەۋشىلىكتەن تابيعات جۇيەسى قالپىنا كەلتىرۋگە كەلمەيتىن وزگەرىسكە ۇشىرادى. قوعامنىڭ، حالىقتىڭ وندىرىستىك قۋاتىنىڭ ارتۋى، ۋربانيزاتسيا، عىلىمي-تەحنيكالىق ىلگەرىلەۋشىلىك - وسى وزگەرىستەردىڭ باستى كاتاليزاتورى.

عالامشاردىڭ ادامزات ءوندىرىسىنىڭ شىعىندارىن يگەرە الماۋى ۇلكەن الاڭداۋشىلىق تۋدىرىپ وتىر. بيوسفەرا قۇرتىلۋدا. سوندىقتان ادام تويىمسىز وندىرىستىك ءىس-ارەكەتىنىڭ كەسىرىنەن ءوز بولاشاعىنا ءوزى بالتا شاۋىپ وتىر.

مۇنىڭ ءبارى ادام ءومىرى ءۇشىن پايدالى ەكولوگيالىق جاعدايدى ناشارلاتتى.

كانديدات كەلەسى ەكولوگيالىق ستاتيستيكاعا توقتالدى: جەر بەتىندەگى قالالاردىڭ اۋاسىنىڭ لاستانۋى جىل سايىن 865 مىڭ ادام ءولىمىنىڭ باستى سەبەبى بولىپ تابىلادى.

كوپەنگاگەندە كليماتتىڭ وزگەرۋى تاقىرىبىنا ارنالعان كونفەرەنتسيادا بۇۇ-نىڭ جاساعان بايانداماسىنا سايكەس، الەم مۇحيتتارىندا سۋدىڭ قىشقىلدىعى 35-40 جىلدان سوڭ 150%-عا ارتادى، بۇل تەڭىز ەكوجۇيەسىن ۇلكەن وزگەرىسكە ۇشىراتادى.

گەولوگتاردىڭ ايتۋىنشا، ادامدار اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىسىپ باستاپ، مال باعىپ، جەر قىرتىسىن يگەرۋگە كىرىسكەلى بەرى جىل سايىن الەم مۇحيتتارىنا 9 ميلليارد تونناعا جۋىق توپىراق قۇيىلدى. قازىردە بۇل كورسەتكىش 25 ميلليارد تونناعا جەتىپ وتىر.

جىل سايىن 260 ميلليارد تونناعا جۋىق پلاستماسسا بۇيىمدار الەم مۇحيتتارىنا توگىلەدى. پلاستيكالىق قوقىس مۇحيتتارعا وزەندەرمەن، توعاندارمەن، جاعانى شايعان تەڭىز تولقىندارىمەن جەتەدى.

كانديداتتىڭ حابارلاۋىنشا، 10-15 جىلدان سوڭ سۋ تاپشىلىعىنان ەكى ميللياردقا جۋىق ادام جاپا شەگۋى مۇمكىن.

جاھاندىق جىلىنۋ سالدارىنان حح عاسىردا الەمدىك مۇحيت دەڭگەيى 20 سانتيمەترگە كوتەرىلدى. ال اركتيكا مۇزدارى 5 جىلدا 70 سانتيمەترگە جۇقارعان.

«وسى ايتىلعانداردىڭ نەگىزىندە، ەكولوگيالىق قاۋىپسىز دامۋعا كوشۋ مىندەتتەرىن ادامزات دامۋىمەن قاتار قاراستىرۋ سايلاۋالدى تۇعىرنامامنىڭ باستى ماقساتىنا اينالدى.

قاۋىپسىز دامۋعا تەك ەكونوميكالىق جۇيەنى دامىتۋ تۇعىرناماسىن قايتا قاراستىرعاندا عانا قول جەتكىزەتىمىزدى ەستەن شىعارمايىق.

اتاپ ايتقاندا، ەكونوميكانى ەكولوگيالىق تازا، قورشاعان ورتاعا زيانى جوق از شىعىندى تەحنولوگيالاردىڭ كومەگىمەن تۇرلەندىرۋ – دامۋدىڭ باستى نەگىزىنە اينالۋى ءتيىس»، - دەدى كانديدات.

تابيعات رەسۋرستارىن ماقساتتى ءارى جوسپارلى پايدالانۋ، قورشاعان ورتانى لاستانۋدان قورعاۋ، مەملەكەتتىك باقىلاۋدىڭ، تابيعات رەسۋرستارىن دۇرىس پايدالانۋ، قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋگە باعىتتالعان ءىس-شارالاردىڭ جوسپارلى جۇيەسىن ەنگىزۋ ءا.قۇسايىنوۆ قىزمەتىنىڭ ەڭ باستى مىندەتىنە اينالۋى ءتيىس.

Abai.kz