انا ءتىلىم تۋرالى ءبىراز ايتىپ كەلەمىن، كەيدە كوبىرەك كوبىكتەندىرىپ جىبەرگەندەي كورىنەمىن، بىراق، ءبارىبىر، اياۋلى ءتىلىمىز وگىزاياڭىنان ارىلا الماي جۇرگەندە، تاعى ءبىر جات جاباعىنى تىركەپ، اياعىنا تۇساۋ سالعانىمىز ارقاما ايازداي باتتى...

شىنداپ كەلگەندە، ۇلتىمىز بەن ءتىلىمىزدىڭ جاۋلارى الىستا ەمەس، ءوز ارامىزدا ەكەن. بۇرىن دا مۇنى ىشتەي سەزەتىنبىز، تۇسىنەتىنبىز، ۇعاتىنبىز. دەسە دە، باياعى قازاقي كەشىرىمپازدىعىمىزعا سالىپ، «ءتۇبى ءبىر وڭالار» دەپ قويا سالاتىنبىز.

«شىدامنىڭ دا – شەگى بار»، دءاپ بۇل جولعى ارامزالىققا شىداپ تۇرا المادىق. ءماجىلىسشى ازات پەرۋاشەۆ اۋىلدان قالاعا كۇنكورىسكە كەلگەن قازاق جاستارىنا شاعىن تۇرعىنۇيلەر سالۋ ماسەلەسىن كوتەرىپ ەدى، الگى ورىستار مەن ءورىستىلدى قازاقتار جانە باسقالار ءبورىنىڭ ارتىنداي شۋلاپ شىعا كەلدى. سوندا ىشتەرىن تەسىپ بارا جاتقان قىزعانىش-قورقىنىش – قالالاردا قازاقتار كوبەيىپ كەتەدى دەگەن ۇرەي.
قالامىنىڭ ۋىتى بار جۋرناليست اعام شارحان قازىعۇلدىڭ ۋاجىنە ايىزىم قانىپ، ءبىراز بايىز تاپتىم: 

«حالىقتى ءشولدى جەردىڭ ماساسى سياقتى شۋىلداتا بەرۋ كوبەيىپ بارادى. بۇل جاقسى ءۇردىس ەمەس. ءتىل توڭىرەگىندەگى تاقىرىپ تا «ءتىلىن تارتاتىن» ءتۇرى جوق. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ پوزيتسياسىن قۇپتاي المايمىن. ءالى سوتسياليستىك «پودحودتان» ءارى اسا الماي وتىرعانىمىز جانعا باتپاي قويمايدى. مينيسترلىكتىڭ قازىرگى پوزيتسياسى ءستاليننىڭ «كوللەكتيۆتەندىرۋ» ساياساتىمەن پارا-پار ساياسات. بارلىق قازاقتى اعىلشىنشا ولسەڭ دە – سايراتا المايسىڭ. بۇل – پروجەكتوريزمنىڭ كلاسسيكالىق ۇلگىسى.

...قاي قازاققا اعىلشىن ءتىلى اۋاداي قاجەت – ولار بيلىكسىز دە مەڭگەرىپ جاتىر. قازاق حالقىنىڭ ۇل-قىزدارى سونشالىقتى اقىماق ەمەس. ءومىر مەن زامانعا بەيىمدەلۋدىڭ شارتتى رەفلەكسى باياعىدا-اق قالىپتاسقان. ينديۆيدۋالدى تۇردە. ماسەلەگە وسى تۇرعىدان قاراۋدى ماقۇلداۋ كەرەك. كەرەك دەسەڭىز، بيلىك وسىعان ىقپال جاساۋى قاجەت.

ورتا مەكتەپتە اعىلشىن ءتىلىن جاپپاي وقىتۋ – ابسۋرد. ءبىز ءوزىنىڭ تەرريتورياسى بار، بەكىتىلگەن شەكاراسى بار، ءتىلى بار، ءدىلى بار، سالت-ءداستۇرى مەن ءبىر باسىنان اسىپ جاتقان بايلىعى بار – قازاق دەگەن ەلمىز. ەلدى كوركەيتۋ ءۇشىن جاپپاي «ينگليشتەندىرۋدىڭ» قاجەتى جوق. ويتكەنى، الدىمەن قازاق جەرىن ۇلى مەملەكەتكە اينالدىراتىن ادامداردى دايىنداۋىمىز كەرەك. ول – قازاق ءتىلى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى.

جاپپاي «ينگليشتەندىرۋ» ساياساتى – بارلىق قازاقتى اقش پەن باتىسقا گاستەربايتەرلىككە جىبەرۋ ماقساتىن قويىپ وتىر. «ەلدە ەڭبەك ەتۋ ءۇشىن اعىلشىن ءتىلىن بىلمەسەك، ارام قاتامىز» دەگەن كىم؟ مارازمنىڭ ناق ءوزى! ەل بولاتىن ەل – ەلدىگىنە قام جەيدى، «ەلدىڭ ءىشىن قالاي رەتكە كەلتىرەمىن» دەپ قايعى جەيدى. قازاق ءتىلىن بەيشارا قىلىپ كورسەتكەندى تولىق جانە تۇپكىلىكتى قويۋ كەرەك. تاقىلداپ تۇرعان ءتىلدى «جۇتاڭ» دەپ جۇرگەندەردىڭ وزدەرى بەيشارا!

قازاق ءتىلىنىڭ قۇدىرەتىن ءبىلۋ ءۇشىن ءارىپتى ەمەس، دىبىستى وقىتۋ كەرەك. دىبىستى دۇرىستاماي، ساۋاتتى قازاق بولۋ مۇمكىن ەمەس. ءبىرىنشى سىنىپقا بارعان بالاعا «الىپپەنى» وقىتقاندا، ەڭ الدىمەن، داۋىستى دىبىستاعى ارىپتەردەن باستاپ وقىتۋ كەرەك. تۋىن سۇيگەندە عانا ەڭكەيەتىن قازاقتى جاپپاي «ينگليشتەندىرۋ» – تىزەرلەتە المايدى. ەل بولام دەگەن ەل «ينگليشتان» بۇرىن،«الىپپەنى» وقىتادى».

وسىلايشا وسىپتى شارحان اعام!

ەستيتىن قۇلاق، تۇيسىنەتىن سانا بولسا، از ءسوز ەمەس، كەم زاپىران ەمەس. ءىشىڭدى الاي-دۇلەي قىلاتىن قارا بوران ىسپەتتى...

دەمەك، قالالاردا قازاقتار كوبەيسە، قازاق ەلىنىڭ بارلىق ءىرىلى-ۇساقتى قالالارى جاپپاي قازاق تىلىندە سويلەيتىن بولادى، جات ەلدىڭ تىلىندە سويلەيتىندەردىڭ تىنىستارى تارىلا تۇسەدى، مەملەكەتتىڭ ءتىلىن مەنسىنبەيتىندەر مۇمكىندىكتەرى مۇقالىپ، قازاق ءتىلىن بىلمەيتىندەردىڭ تاماق تابۋ دارەجەسى مەن دەڭگەيى ازايا بەرەدى. بۇل بايعۇستاردىڭ بار ۋايىمى – وسى – قۇلقىننىڭ قامى!