كەشە 25 مامىر ءوتتى. كەڭەس داۋىرىنەن قالىپتاسقان ءۇردىس بويىنشا ورتا ءبىلىم جۇيەسىندەگى ءبىلىم وردالارىندا سوڭعى قوڭىراۋ سوعىلادى. شاكىرتتەر مەن ۇستازدار ءۇشىن قۋانىشتى كۇن. وقۋشىلار ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلاتىن جازعى دەمالىسقا شىعاتىن بولسا، ۇستازداردىڭ جۇكتەمەسى ازايىپ، قولى بوسايتىن كەزەڭ. قىسقاسى، ورتا ءبىلىم سالاسىنا قاتىستى كىسىلەردىڭ ۇلكەن قۋانىشى. سىرتتاي قاراساڭ، ءبارى جاقسى سياقتى. بىراق بۇل «قوڭىراۋدىڭ» وزىندىك كەمشىلىگى بار. بىرىنشىدەن، بۇل مەكتەپ وقۋشىلارىن جازعى ايلارىندا ۇزاق دەمالۋىنا جول اشىپ، كۇزدە مەكتەپ قابىرعاسىنا قايتا جينالعاندا، جىل بويى جيناعان بىلىمدەرىنەن قارايىپ قالۋىنا اكەپ سوقتىرادى. ءبىر جىل توككەن ەڭبەكتىڭ جەمىسى ماردىمسىز بولىپ قايتا ورالادى.

ەكىنشىدەن، جاز ايلارىندا ءجاسوسپىرىم وقۋشى بالالاردىڭ قولى بوساپ، ءتۇرلى كەلەڭسىز جاعدايلار، بۇزاقىلىق، كەزبەلىك سىندى كورىنىستەر ورىن الا باستايدى. اسىرەسە، قالالىق جەرلەردە. ابايدىڭ سوزىمەن ايتساق، «كويلەگى – كوكتىك، قارنى – توقتىق// ازدىرار ادام بالاسىن».

بۇل ماسەلەنى شەشۋدىڭ جولى قانداي؟ بىزدىڭشە، ونىڭ توتە جولى - جازعى دەمالىس مەرزىمىن قىسقارتا وتىرىپ، جاڭا وقۋ جىلىن، قىركۇيەكتە ەمەس، تامىزدا باستاۋ. وسىلايشا، اۋا-رايى قولايلى، مامىراجاي جاز بەن قوڭىر كۇز ايلارىندا ەكى توقساندى يگەرىپ الىپ، قىس ايلارىندا مولىراق دەمالىس بەرۋ كەرەك. سەبەبى قازاقستاننىڭ سولتۇستىگىندە قىس ايلارىندا كۇننىڭ سۋىقتىعىنان مەكتەپ وقۋشىلارى اپتالاپ ساباقتان قالىپ قوياتىن كەزدەرى ءجيى بولىپ تۇرادى. باسقاشا ايتساق. «ءبىر وقپەن ەكى قويان اتىپ الۋعا» بولادى. ەلەكتر، جىلۋ  ەنەرگياسىن قاجەت ەتپەيتىن جاز ايىندا وقۋ مەرزىمىن ەڭسەرىپ الىپ، قىس ايلارىندا ونى ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك تۋادى. ال جاز ايىندا بىزدە ەلەكتر ەنەرگياسىنا دەگەن سۇرانىس ازايادى.

بۇل ۇسىنىس كەزىندە «Abai.kz» پورتالىندا جاريالانعان ءبىزدىڭ ماقالامىزدا ايتىلعان بولاتىن (مارحاببات: «جاڭا وقۋ جىلى تۋرالى وي»). سول كەزدە كوپ كىسىلەر، اسىرەسە، وڭتۇستىك ءوڭىردىڭ تۇرعىندارى، تامىز ايىندا كۇننىڭ ىستىق بولاتىنىن تىلگە تيەك ەتىپ، بۇل ۇسىنىستىڭ ورىنسىز ەكەندىگىن ايتقان بولاتىن. شىندىعىندا دا، ، وڭتۇستىكتە تامىز ايىندا ىستىقتىڭ بەتى قايتپايتىنى بەلگىلى. بىراق قازىرگى تەحنولوگيالار دامىعان كەزەڭدە تابيعاتتىڭ مۇنداي قولايسىزدىعىن وڭاي شەشۋگە بولادى. الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرى تروپيكالىق نەمەسە سۋبتروپيكالىق ىستىق وڭىرلەردە ءومىر سۇرەدى. ولاردىڭ تۇرمىسىندا كادىمگى جەلدەتكىشتەر كەڭىنەن قولدانىلادى. ولاي بولسا، بىزدەر دە تامىزدىڭ ىستىعىندا مەكتەپكە زاماناۋي جەلدەتكىشتەر ورناتۋ ارقىلى قولايلى جاعداي تۋعىزۋعا بولادى. بۇل كەزدە جەلدەتكىشتەرگە سۇرانىس ارتادى. قازاقستاندا جەلدەتكىش جاسايتىن «Alma com» اتتى فيرما بار. وسى فيرامنىڭ ونىمىنە سۇرانىس ارتىپ، وتاندىق ءوندىرىس جاڭا قارقىنمەن دامي الار ەدى.

جاڭا وقۋ جىلىنى تامىزدا باستاۋ تەك قانا ەكونوميكالىق تۇرعىدان عانا ءتيىمدى ەمەس، سونىمەن قاتار قوعامدىق سانادا ءبىلىم كۋلتىنىڭ كەڭىنەن ورنىعۋىنا اسەر ەتەرى ءسوزسىز. ويتكەنى ۇرپاعىنىڭ قامىن ويلاپ، ولاردى جاس كۇنىنەن ءبىلىم-ءىلىم ىزدەۋ جولىنداعى ەڭبەكقورلىققا باۋلۋ – بولاشاقتا ەلىمىزگە مول تابىستار اكەلەتىن تىرلىك. ەلباسى ن. نازارباەۆ ءوزىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى باعدارلامالىق ماقالاسىندا قازاقستاندىق قوعامدا ءبىلىمنىڭ سالتانات قۇرۋى فاكتورىنا ەرەكشە نازار اۋدارعان بولاتىن. ول بىلاي دەيدى: «تابىستى بولۋدىڭ ەڭ ىرگەلى، باستى فاكتورى ءبىلىم ەكەنىن اركىم تەرەڭ ءتۇسىنۋى كەرەك. جاستارىمىز باسىمدىق بەرەتىن مەجەلەردىڭ قاتارىندا ءبىلىم ءاردايىم ءبىرىنشى ورىندا تۇرۋى شارت. سەبەبى، قۇندىلىقتار جۇيەسىندە ءبىلىمدى بارىنەن بيىك قوياتىن ۇلت قانا تابىسقا جەتەدى».

ءبىلىم سالاسى ارقىلى تابىسقا جەتۋ ءۇشىن بىزدەر كەڭەستىك داۋىردەن قالعان كەيبىر ءتيىمسىز ۇلگىلەردەن باس تارتىپ، جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا ءبىلىم كۋلتىنىڭ ءدانىن ناقتى ىستەر ارقىلى سەبۋىمىز قاجەت دەپ سانايمىز. بىلىمدەگى جەتىستىكتەر ارقىلى عانا بىزدەر باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى ارتتىرا الامىز. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى جاڭا وقۋ جىلىن باستاۋ مەرزىمىنە جاڭاشا كوزقاراسپەن نازار اۋدارادى دەپ ويلايمىز.

الماسبەك ابسادىق، ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى قوستاناي مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى

Abai.kz