«ەل بولامىز، قازاقستاندا تۇرامىز، ۇرپاعىمىزدى تاربيەلەيمىز دەگەن ادامدار بالالارىن قازاق مەكتەبىنە، قازاق بالاباقشالارىنا بەرىپ جاتىر». بۇل – مەنىڭ ءسوزىم ەمەس، پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ 2017 جىلى 20 ساۋىردەگى بەلگىلى قالامگەرلەرمەن كەزدەسۋىندەگى ءسوزى. ءيا، اقىلدى بۇل ءسوزدىڭ اقيقاتى ءوز تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعانىنا 26 جىل بولعان قازاق ەلىنىڭ تۇرعىنى ءۇشىن دالەلدەۋدى قاجەت ەتپەيتىن اكسيوما.

بۇگىندە ورىس مەكتەبىندە بالاسىن كىمدەر وقىتادى؟ ورىس مەكتەبىندە بولاشاعىن قازاق ەلىمەن ەمەس، سولتۇستىك كورشىمەن بايلانىستىراتىن قاۋىم وقىتادى، ونىڭ كوبىسى تاريحي وتانىنا قايتقىسى كەلەتىن ورىس ۇلتىنىڭ وكىلدەرى مەن ازداعان جاتىرىنان جەرىنگەن قاراكوزدەرىمىز. باسقا بىردە-ءبىر قاۋىم ورىس مەكتەبىنە بالاسىن بەرمەيدى، ونى سالدەن كەيىن ساندار سويلەگەندە بايقارسىز.

«بالاڭدى قازاق مەكتەبىنە بەر!» بۇل – كەزىندە زامانانىڭ زارىنا، قايمانا قازاقتىڭ قايعىسىنا اينالىپ، وقىتقىسى كەلسە دە، قازاق مەكتەبىن تابا الماي اۋرەگە تۇسكەن، قازاق مەكتەبىن اشتىرۋ ءۇشىن ايتىلعان وتكەن زامانداعى ۇران، ال بۇگىن پارىز. پارىز دەيمىز-اۋ، ەرتەڭ بالاسىن قازاق ەلىندە ۇلكەن تابىسقا جەتسىن دەيتىن قاۋىمدا ودان باسقا تاڭداۋ جوق.

كەزىندە ورىس تىلىنەن ابدەن تاياق جەگەن، ورىس ءتىلىن بىلمەگەندىكتەن كوپ ارمانى ورىندالماي قالعان اتا-انا بالاسىن ورىس مەكتەبىنە سۇيرەدى، ورىستىڭ ءتىلىن ءبىلۋ ماقساتقا جەتۋدىڭ جالعىز جولى بولسا، بۇگىن زامان كەرى اينالدى. بۇگىن بازبىرەۋ قانشا مويىنداعىسى كەلمەسە دە، تاريح ءوز دەگەنىن جاسايتىندىعىن دالەلدەدى. تۇعىرلى تاۋەلسىزدىگىمىز تۇرعان ساتتە ەندى، بالكىم، ون جىلدا، بالكىم، ودان دا بۇرىن قازاقستاندا قازاق ءتىلىن بىلمەيتىن ادامعا تابىسقا جەتەتىن اۋا جوق. بۇل – قازاق قوعامىنىڭ ءسىز قالاماساڭىز دا قالىپتاساتىن اقيقاتى.

بالكىم، بالاڭىزدى ورىس مەكتەپتەرىنە بەرۋدەگى ماقساتىڭىز، ويىڭىز باسقا شىعار، بىراق ءبىز سىزگە ەمەس، بالاڭىزعا جانىمىز اشيدى. ءسىزدىڭ ويىڭىزدان جاساپ العان ەرتەگىلەرىڭىزدەن اۋىتقىپ شىندىقپەن قاراپ، بالاڭىزدى قازاق سىنىبىنا اپارماساڭىز، بارماق شاينايتىنىڭىزدى ويلاسام، تالانتتى بالاڭىزعا قاستاندىعىڭىزدى قولىڭىزبەن، جارامسىز ويىڭىزبەن جاسايتىنىڭىزعا كۇيەمىن.

ءجا، جاقسى، كوپ سويلەمەيىك، دالەلدى سوزگە جۇگىنەلىك.

ءبىرىنشى سەبەپ – قازاقستان دەموگرافياسى، قازاق ۇلەسى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا 1989 جىلعى حالىق ساناعىندا 16 199,2 مىڭ ادام، ونىڭ 6 534,6 مىڭى، ياعني 41 پايىزى قازاق ۇلتى ەدى. ال ورىس ۇلتى 6 227,5 مىڭ، ياعني 38 پايىزىن ۇستايتىن ەدى. ال قازىر شە؟ بۇگىنگى كورسەتكىش بويىنشا قازاقستان حالقىنىڭ سانى – 18 ميلليون 22 مىڭ 500 ادام، ونىڭ ىشىندە 12 ميلليون 780 مىڭ ادام، ياعني 71 پايىز قازاقتار، 3 ميلليون 710 مىڭ ادام، ياعني 20,6 پايىز ورىستار، 613 مىڭ ادام، ياعني 3,4 پايىزى وزبەكتەر. بۇل ساندى مالىمەتتەر ەستى ادامدى ويلاندىرسا كەرەك. قازاق سانىنىڭ كۇن ساناپ ارتۋى مەن قازاقستانداعى ورىس ۇلتى سانىنىڭ كۇن ساناپ كەمۋى قازاقستانداعى ورىس ءتىلىنىڭ قالاسا دا، قالاماسا دا قۇلدىراۋى ەكەنى اقيقات.

قازاق ءتىلى مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىنە 100 پايىز كوتەرىلمەسە دە، قازاق توپىراعىنداعى قازاق ۇلتىنىڭ ساندىق ۇلەسى ارتۋىنا بايلانىستى مەملەكەتتىك دەڭگەيدەگى تاعىنا ءبارىبىر وتىرادى.

ەكىنشى سەبەپ – ورىس ءتىلىنىڭ الەمدىك اياسىنىڭ تارىلۋى. كەڭەستىك كەزەڭدەردە الەمنىڭ 400 ميلليونعا جۋىق ادامى ورىس ءتىلىن رەسمي قولدانسا، بۇگىندە بۇل كورسەتكىش 200 ميلليونعا جەتپەيدى. نەگىزىنەن، جالعىز رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى. بۇل – حالىقارالىق تىلدەر توبىنداعى ورىس ءتىلىنىڭ ەشقانداي دا الەمدىك ورنىنىڭ جوق ەكەنىنىڭ دالەلى. نە ءوزى تۇراتىن ەلدىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى ەمەس، نە الەمدىك ورنى جوق، قۇلدىراپ بارا جاتقان تىلدەگى مەكتەپكە بالاسىن بەرۋ بالاسىنىڭ بولاشاعىنا جاسالعان قيانات دەمەسكە شارا جوق.

ءۇشىنشى سەبەپ – قازاق مەكتەپتەرىنىڭ ءبىلىم ساپاسىنىڭ ارتۋى. كەزىندە العاش مەكتەپكە بارىپ جۇرگەن كەزدە قازاق مەكتەپتەرىندە ءبىلىم جوق، ورىس مەكتەپتەرى جاقسى ءبىلىم بەرەدى دەگەن قولدان جاسالعان ەرتەگى بار ەدى. بىراق ۋاقىت ونىڭ دا وتىرىك ەكەنىن دالەلدەدى. ساندار سويلەسىن...

2016 جىلى ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋدە 125 تولىق بالىن جيناعان 19 وقۋشىنىڭ ءبارى تەك قازاق سىنىبىنىڭ تۇلەگى، رەسپۋبليكا بويىنشا جوعارى كورسەتكىش كورسەتكەن 10 مەكتەپتىڭ 8-ءى تازا قازاق مەكتەبى، ءبىرى ورىس، ءبىرى ارالاس مەكتەپ.

2017 جىلى 139 بالل جيناعان تاسان سايات ەلتايۇلى قازاق مەكتەبىنىڭ تۇلەگى، 2017 جىلعى ۇزدىك كورسەتكىش تە قازاق مەكتەپتەرىنىڭ ەنشىسىندە.

سوڭعى بەس جىلدا ۇبت ناتيجەسى بويىنشا دا، جالپى رەيتينگ بويىنشا دا قازاق مەكتەپتەرى وق بويى وزىق تۇر. مىسالى، استانا قالاسىنىڭ ۇزدىك 10 مەكتەبىنىڭ قاتارىنداعى 8-ءى تازا قازاق مەكتەبى.

الەمدىك پاندىك وليمپيادادا وزا شاۋىپ التىننان القا تاعىنىپ، ەلدىڭ اتىن شىعارىپ جۇرگەندەر دە قازاق مەكتەپتەرىنىڭ وقۋشىلارى نەمەسە قازاق-تۇرىك ليتسەيلەرىنىڭ تۇلەكتەرى (قازاق-تۇرىك ليتسەيىندە ورىس سىنىبى دەگەن تۇسىنىك اتىمەن جوق) ەكەنى جاسىرىن ەمەس.

ءبىلىم سالاسىنداعى قانداي باسەكەدە دە باستى باسەكەلەس قازاق مەكتەپتەرىنىڭ اراسىندا جۇرەتىن بۇگىنگى سالا ماماندارىنا جاسىرىن ەمەس.

ءتورتىنشى سەبەپ – ءبىلىم گرانتتارىنىڭ ءبولىنۋى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارى ءبىلىم گرانتتارى 2014 جىلى 65 پايىز قازاق توبى، 35 پايىز ورىس توبىنا، 2015 جىلى 75 پايىز قازاق توبى، 25 پايىز ورىس توبىنا، 2016 جىلى دا 75 پايىز قازاق توبى، 25 پايىز ورىس توبىنا بولىنگەن. ال بيىل، 2017 جىلى جوعارى وقۋ ورنىنا ءتۇسۋ ءۇشىن ۇبت-عا قاتىسۋعا 92 827 تۇلەك ءوتىنىش بەرىپ، ولاردىڭ

67 627-ءسى (76,3 پايىز) قازاق تىلىندە جانە 20 968-ءى (23,6 پايىز) ورىس تىلىندە تاپسىرۋعا ءوتىنىش بەرگەن. بۇل كورسەتكىشتەر ءبىز قانشا ساقتاپ قالۋعا تىرىسقانمەن دە، جوعارى وقۋ ورنىنداعى ورىس توپتارى كوپ وتپەي جابىلاتىندىعىنىڭ دالەلى. ونىڭ ۇستىنە سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا ورىس توپتارىنىڭ ورنىنا اعىلشىن ءتىلى توپتارى اشىلىپ جاتقانى انىق. ەندى ورىس مەكتەبىنە بەرگەن بالاڭىزدى بولاشاقتا قالاماساڭىز دا رەسەيگە اپارىپ وقىتاسىز، ايتپەسە قازاق سىنىبىنا جەتەكتەيسىز... باسقا تاڭداۋ جوق. مەن ورىس سىنىبىنا بارىپ، بولاشاقتا جوعارى وقۋ ورنىندا قينالاتىن بالاعا جانىم اشيدى، اتا-اناسىنا اقىل كەش كىرە مە دەپ...

ال تومەنگى بۋىندا دا سول جاعداي، مىسالى نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرىنە تاپسىرۋشى تۇلەكتەردىڭ ۇلەسىنە قارايىق. ماسەلەن، استانا قالاسىنداعى ەكى نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنە 1185 وقۋشى قازاق سىنىبىنا، 520 وقۋشى ورىس سىنىبىنا ءوتىنىش بەرگەن. بۇل زياتكەرلىك مەكتەپتەردىڭ دە بىرتىندەپ تازا قازاق مەكتەپتەرى قاتارىنا وتەتىنى انىق.
بەسىنشى سەبەپ – مەكتەپ-تەردەگى قازاق سىنىپتارىنىڭ ۇلەسى. قازىر ەلىمىز بويىنشا 83 پايىز بالا قازاق سىنىپتارىندا، 16 پايىزعا جۋىق بالا ورىس سىنىبىندا، 1 پايىزعا جەتپەيتىن بالا وزگە ءتىلدى مەكتەپتەردە ءبىلىم الادى. ال وتكەن جىلى، 2016 جىلى 1-سىنىپقا بارعانداردىڭ 89 پايىزى قازاق سىنىبىنا، 10 پايىزدان اسار-اسپاسى ورىس سىنىبىنا بارعانىن ەسكەرسەك، بولاشاقتا ورىس سىنىپتارىن بىتىرۋشىلەر قازىرگى وزگە ءتىلدى مەكتەپتى بىتىرۋشىلەر سەكىلدى ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋدى قازاق تىلىندە تاپسىرۋعا ءماجبۇر ەكەنى انىق. سەبەبى ءوزى 10 پايىزعا جەتپەيتىن ورىس سىنىپتارى بالالارىنىڭ جارتىسىنان كوبى قازاق ەلىندە وقىمايتىن ەتنيكالىق ورىستار ەكەنىن ەسەرسەك، بولاشاقتا جوعارى وقۋ ورنىنا تۇسۋگە تاپسىرۋشىلاردىڭ ءورىستىلدى ۇلەسى 5 پايىزعا جەتپەيتىنى ەشقانداي دا قۇپيا ەمەس.
تاريح تەك العا جىلجيدى، ونى كەرى شەگەرۋ ەشكىمنىڭ قولىنان كەلمەيتىنى اقيقات. قازاق ءتىلىنىڭ وركەندەۋى، قازاق قوعامىنىڭ كوتەرىلۋى دە ءدال سولاي. ءورىستىلدى قاۋىم قانشا جانىن سالا قورعاسا دا، تىراشتانسا دا، بولاشاقتا قازاق ەلى ءۇشىن №1 ءتىل – قازاق ءتىلى. قازاق ءتىلى تەك زاڭدا ەمەس، ومىردە، ەكونوميكادا، قولدانىستا، قاتتىراق ايتقاندا، قازاقستاندا نان تاۋىپ جەۋدە، ءومىر سۇرۋدە بىلمەسە بولمايتىن ءتىل بولارى انىق. ونى بيلىك جاسامايدى، ونى قازاق ۇلتىنىڭ كۇشەيۋى مەن تاريح ءوزى جاسايدى. سول كەزدە بالاڭىز كوپتەن ءبولىنىپ قالماسىن دەسەڭىز، تابىسقا جەتسىن دەسەڭىز، وندا بۇگىن ويلانباسقا شارا جوق.

التىنشى سەبەپ – ءۇش ءتىلدى وقىتۋ جۇيەسىنىڭ ورناۋى. شىنىن ايتقاندا، ەشقانداي ءۇش ءتىلدى باعدارلاما جوق، ونىڭ اتى ءۇش ءتىلدى وقىتۋ بولعانىمەن، زاتى قوس ءتىلدى وقىتۋ باعدارلاماسى ەكەنى باعدارلامانىڭ جۇيەسىن كورىپ جۇرگەن بىزگە تۇسىنىكتى. ماعان سەنبەسەڭىز، پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ 2017 جىلعى حالىققا ارناعان جولداۋىندا: «...اتاپ ايتقاندا، ءۇش ءتىلدى وقۋعا كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوشۋ ماسەلەسى بويىنشا ۇسىنىستار ازىرلەنسىن. قازاق ءتىلىنىڭ باسىمدىعى ساقتالادى. ونىڭ ءارى قاراي دامۋىنا زور كوڭىل بولىنەدى. سونىمەن قاتار بۇگىندە اعىلشىن ءتىلى – جاڭا تەحنولوگيا، جاڭا يندۋستريا، جاڭا ەكونوميكا ءتىلى. قازىرگى كەزدە 90 پايىز اقپارات اعىلشىن تىلىندە جاريالانادى، 2019 جىلدان باستاپ 10-11 سىنىپتاردا كەيبىر پاندەردى اعىلشىن تىلىندە وقىتاتىن بولامىز. بۇل ماسەلەنى تياناقتى ويلانىپ، اقىلمەن شەشۋ قاجەت»، – دەيدى.

مىنە، ەندى پرەزيدەنتتىڭ سوزىنە ءمان بەرسەك، ءۇش تىلدە ءبىلىم بەرۋگە كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوشەمىز، بىراق قازاق تىلىنە باسىمدىلىق ساقتالادى، ءتىپتى ارى قاراي داميدى دەپ اشىق ايتىلىپ وتىر. ال قازاق ءتىلىنىڭ باسىمدىلىعى ساقتالسا، ونىڭ ۇستىنە دامي تۇسسە، قازىرگى ءۇشىنشى ءتىل بولىپ تۇرعان اعىلشىن ءتىلى قاي ءتىلدىڭ ەسەبىندە دامۋى كەرەك، ارينە، ورىس ءتىلىنىڭ ورىن بوساتۋىنان دەگەن ءسوز. رەنجىمەڭىزدەر، بۇل – مەنىڭ شەشىمىم ەمەس، پرەزيدەنتتىڭ شەشىمى.

ن.نازارباەۆ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى ماقالاسىندا دا: «ءبىز الداعى بىرنەشە جىلدا گۋمانيتارلىق ءبىلىمنىڭ بارلىق باعىتتارى بويىنشا الەمدەگى ەڭ جاقسى 100 وقۋلىقتى ءارتۇرلى تىلدەردەن قازاق تىلىنە اۋدارىپ، جاستارعا دۇنيەجۇزىندەگى تاڭداۋلى ۇلگىلەردىڭ نەگىزىندە ءبىلىم الۋعا مۇمكىندىك جاسايمىز. 2018-2019 وقۋ جىلىنىڭ وزىندە ستۋدەنتتەردى وسى وقۋلىقتارمەن وقىتا باستاۋعا ءتيىسپىز»، – دەدى. قاراڭىز، ورىس تىلىنە ەمەس، قازاق تىلىنە اۋدارىلادى. بۇل ءۇردىس قازاقستاندا بولاشاقتا الدەنەشە ەسەگە داميدى، سەبەبى «ورىس ءتىلى – عىلىم ءتىلى» دەگەن قولدان جاسالعان قيال-عاجايىپ ەرتەگىگە ەشكىم دە سەنبەيدى، عىلىمدى تىكەلەي اعىلشىن تىلىنەن الۋ مۇمكىندىگى تۇرعاندا، ەشكىم ورىس ءشوۆينيزمى ارالاسقان ءورىستىلدى وقۋ قۇرالدارىنا جۇگىنبەيدى.

جەتىنشى سەبەپ – ءورىستىلدى ساپالى مامان تاپشىلىعى. بىردە شىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمى عابيدوللا ءابدىراحىموۆتىڭ ورىس مەكتەپتەرى ءۇشىن مۇعالىمدەردى رەسەي مەن ۋكراينادان الدىرۋدى ۇسىنىپ، كۇلكىگە قالعانى ءبارىمىزدىڭ ەسىمىزدە بولار. ورىس مەكتەبىنە ساباق بەرەتىن ساپالى مۇعالىم ازايدى، بۇل ءۇردىس اۋىرلاماسا، وڭالمايدى. وعان جانە ءبىر دالەل، 2017 جىلى 4 شىلدە كۇنى استانا قالاسى ءبىلىم باسقارماسىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى Facebook-تاعى پاراقشاسىندا: «قازىرگى تاڭدا ورىس سىنىپتارىنا ساباق بەرەتىن باستاۋىش ماماندارىنىڭ تاپشىلىعىنا بايلانىستى 1-ءشى ورىس سىنىپتارىنا قۇجاتتار ۋاقىتشا قابىلدانبايدى. مۇعالىم العان كۇنى قابىلداۋ بويىنشا اقپارات جاريالايمىز»، – دەگەن حابار تاراتتى. مىنە، ەندى ورىس سىنىبىنا ساپالى مامان تابۋ تۇگىل، ماماندىق يەسىن تابۋدىڭ ءوزى ۇلكەن ماسەلە.

وسى ۇردىسپەن شىنايى قاراساق، بولاشاقتا ءتىپتى ورىس مەكتەبى دەگەن تۇسىنىك جوعالاتىن كۇن دە الىس ەمەس. قاراپايىم مىسال، استانا قالاسىنا كوشىپ كەلگەننەن بەرى بىردە-ءبىر تازا ورىس مەكتەبى اشىلمادى، ورىس تىلىندە ءبىلىم بەرىپ كەلگەن مەكتەپتەردىڭ ءبىرازى ارالاس مەكتەپكە، ءتىپتى تازا قازاق مەكتەپتەرىنە اينالىپ ۇلگەرگەنىن كورىپ وتىرمىز.

بۇگىندە قازاق مەكتەپتەرىنىڭ تۇلەكتەرى الەمنىڭ الدىڭعى قاتارلى وقۋ ورىندارىندا، ەۋروپانىڭ تورىندە، اقش-تىڭ ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ اياسىندا ءبىلىم الىپ جۇرگەنى ەشكىمگە دە جاسىرىن ەمەس. ال ورىس سىنىبىن بىتىرگەن بالا ارى كەتسە ماسكەۋدەن تۇراق تابار...

ويلانىڭىز!

تاۋەلسىزدىكتىڭ شيرەك عاسىرىن قورىتىندىلاعان ەل ءۇشىن بۇگىندە جاڭا قۇندىلىقتار بوي كوتەردى. ۋاقىت پەن تاريحتىڭ ءوزى كوپ دۇنيەنى رەتتەيتىنى تۇسىنىكتى كۇيگە جەتتى. باسقاسىن ايتپاعاندا، ءورىستىلدى اقپاراتتىق ورتانىڭ ەشقانداي كۇشى قالماعانى، قازاق باسىلىمدارىنىڭ كۇش العانى، ورنىنىڭ نىعايعانى انىق.

باسقاسىن ايتپاعاندا، الەۋمەتتىك جەلىنىڭ وزىندە ورىس تىلىندە كوتەرىلگەن ماسەلەگە جۇرت نازار اۋدارمايدى دا. ال ءدال سول ماسەلە قازاق تىلىندە كوتەرىلسە، مىڭداعان جۇرت تالقىعا سالادى. وسىعان دەيىن «بىزدەن باسقا كىم بار» دەپ كەۋدەسىن قاعىپ كەلگەن ورىس سايتتارىنىڭ ءوزى جاپپاي قازاق تىلىنە دەن قويىپ، قازاقشا ماقالا جازۋعا كوشتى. بۇل – الەۋمەتتىك ورتانىڭ قازاق ورتاسىنا ىعىسۋى.

قازاقتا «كوپ قورقىتادى، تەرەڭ باتىرادى» دەگەن ءتامسىل بار، بازبىرەۋلەر جانىن سالا ورىس ءتىلىن قورعاسا دا، ءسىز بالاڭىزدى ورىس سىنىبىنا بەرسەڭىز دە، قازاق ەلىندەگى ورىس ءتىلى ەندى وڭ جامباسىمەن تۇرمايدى. ءسىز اعىسقا قارسى شىقپاڭىز، ءبىز ءسىزدىڭ بالاڭىزعا جانىمىز اشيدى، جانىمىز اشىعاندىقتان ايتامىز.

«بالاڭدى قازاق مەكتەبىنە بەر!» بۇل – كەزىندە ۇلتتى ساقتاۋ ءۇشىن ايتىلعان ۇران بولسا، بۇل كۇندە ۇرپاققا جانى اشىعاننان ايتىلاتىن اقىل. ءسىز بالاڭىزدى جوعارى بەلەستەن كورگىڭىز كەلە مە، الداعى وقۋ جىلىندا بالاڭىزدى قازاق مەكتەبىنە اۋىستىرىڭىز، قازاق مەكتەبىنە بەرىڭىز، مۇنى قازاق «ەسىڭ باردا ەلىڭدى تاپ» دەيدى. سىزدەر دە ەستەرىڭىز باردا ەلدەرىڭىزدى تابىڭىزدار...

«بالام ەرتەڭ قوعامنان وقشاۋلانىپ قالماسىن» دەسەڭىز، وندا بۇگىن ويلانىڭىز، ەسكەرتۋ بىزگە پارىز.

اياتجان احمەتجانۇلى 

"جاس الاش"