الماتى. 15 قاراشا. قازتاگ – ۇلتتىق بانك توراعاسى گريگوري مارچەنكو قازىرگى جاعدايدا ەلدەگى ۆاليۋتالىق نارىققا ارالاسپاۋ ءتيىمسىز دەپ ەسەپتەيدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ۇلتتىق بانك تەڭگە باعامىنىڭ كۇرت تەربەلىسىنە جول بەرمەيدى. بۇل تۋرالى گ. مارچەنكو 15-ءشى قاراشادا اتاپ وتىلەتىن ۇلتتىق ۆايۋتا كۇنى مەن قارجى جۇيەسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ مەرەكەسىنە ورايلاستىرىپ، «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا ايتادى.

«ۇلتتىق بانك ىشكى ۆاليۋتا نارىعىنىڭ ساۋداسىنا ارالاسادى، سەبەبى تولىعىمەن ارالاسپاۋ ساياساتى ءتيىمسىز بولعان بولار ەدى. بىراق سوڭعى ايلاردا ۇلتتىق بانك ينتەرۆەنتسياسى ەلەۋسىز. ءسويتىپ ءبىز... ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ باعامىنىڭ كۇرت تەربەلىسىنە جول بەرمەيتىن ساياساتتى ۇستانىپ وتىرمىز»، - دەپ ايتادى باس بانكير.

ول سونداي-اق ۇلتتىق بلانك قازىرگىدەن دە جوعارى نومينالداعى بانكنوت شىعارمايتىندىعىن جەتكىزدى. «بانكنوتتاردىڭ قازىرگى قاتارى حالىق پەن ەكونوميكا مۇقتاجدىعىن تولىعىمەن قاناعاتتاندىرىپ وتىر. سوندىقتان قازىر ۇلكەن نومينالداعى بانكنوت شىعارۋ جوسپارىمىز جوق»، - دەدى باس بانكير، ت20 مىڭدىق نومينالداعى تەڭگە بانكنوتىنىڭ شىعۋ مۇمكىندىگى تۋرالى ساۋالعا جاۋاپ بەرىپ.

الماتى. 15 قاراشا. قازتاگ – ۇلتتىق بانك توراعاسى گريگوري مارچەنكو قازىرگى جاعدايدا ەلدەگى ۆاليۋتالىق نارىققا ارالاسپاۋ ءتيىمسىز دەپ ەسەپتەيدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ۇلتتىق بانك تەڭگە باعامىنىڭ كۇرت تەربەلىسىنە جول بەرمەيدى. بۇل تۋرالى گ. مارچەنكو 15-ءشى قاراشادا اتاپ وتىلەتىن ۇلتتىق ۆايۋتا كۇنى مەن قارجى جۇيەسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ مەرەكەسىنە ورايلاستىرىپ، «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا ايتادى.

«ۇلتتىق بانك ىشكى ۆاليۋتا نارىعىنىڭ ساۋداسىنا ارالاسادى، سەبەبى تولىعىمەن ارالاسپاۋ ساياساتى ءتيىمسىز بولعان بولار ەدى. بىراق سوڭعى ايلاردا ۇلتتىق بانك ينتەرۆەنتسياسى ەلەۋسىز. ءسويتىپ ءبىز... ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ باعامىنىڭ كۇرت تەربەلىسىنە جول بەرمەيتىن ساياساتتى ۇستانىپ وتىرمىز»، - دەپ ايتادى باس بانكير.

ول سونداي-اق ۇلتتىق بلانك قازىرگىدەن دە جوعارى نومينالداعى بانكنوت شىعارمايتىندىعىن جەتكىزدى. «بانكنوتتاردىڭ قازىرگى قاتارى حالىق پەن ەكونوميكا مۇقتاجدىعىن تولىعىمەن قاناعاتتاندىرىپ وتىر. سوندىقتان قازىر ۇلكەن نومينالداعى بانكنوت شىعارۋ جوسپارىمىز جوق»، - دەدى باس بانكير، ت20 مىڭدىق نومينالداعى تەڭگە بانكنوتىنىڭ شىعۋ مۇمكىندىگى تۋرالى ساۋالعا جاۋاپ بەرىپ.

باس بانكير بانكنوتتاردىڭ ءومىر ۇزاقتىعى تۋرالى دا ايتىپ بەردى. «ءار نومينالدىڭ ءوز مەرزىمى بار. بىراق، زاڭدىلىق بويىنشا نومينال قانشالىقتى تومەن بولسا، سول بانكنوتتىڭ عۇمىرى دا قىسقا بولادى. مىسالى، تومەنگى نومينالداعى بانكنوتتاردىڭ «عۇمىرى» 6 ايدان 1 جىلعا دەيىنگى ارالىقتا بولادى. ورتاشا نومينالدار 1 جىلدان 3 جىلعا دەيىن اينالىمدا بولادى. ال جوعارعى نومينالدار 5 جىلعا دەيىن بولادى»، - دەدى ول.

گازەت مالىمەتتەرىنشە، قازىر ناقتى اينالىمدا ت1,2 ترلن اقشا ءجۇر. جىل باسىنان بەرى اقشا اينالىمى (تولەم قۇرالى رەتىندەگى اقشا اينالىمىنىڭ تيىمدىلىگىنىڭ كورسەتكىشى) 7,1 ەسە بولدى. ياعني اقشا 10 ايدا 7 رەت اينالىمدا بولدى دەگەن ءسوز.

سۇحبات بارىسىندا اڭگىمە قازاقستاندىق تيىنداردىڭ حالىقارالىق كورمەلەردە ديزاينەرلىك جۇمىستارى مەن جاڭاشا كوزقاراس جانە ورىنداۋ تەحنولوگياسى ءۇشىن العان سىيلىقتارى تۋرالى دا بولدى.

«قازاقستان مونەت اۋلاسى شەكىمەلەپ شىعارعان توعىز تيىن ءارتۇرلى كورمەلەردە  حالىقارالىق سىيلىقتار الدى. كەيبىر تيىندار بىرنەشە سىيلىق الدى. مىسالى، گاۋھار كوزدەرى بار ەستەلىك «شىڭعىس-حان» مەن «جولبارىس» («تيگر») مونەتالارى. قازاقستاننىڭ بانكنوتتارى دا ەكى حالىقارالىق بايقاۋدا جۇلدە الدى»، - دەدى گ. مارچەنكو.

ول تەڭگەنى ەنگىزگەن 17 جىلدان كەيىن ونى ەنگىزۋدىڭ تيىمدىلىگى تۋرالى ەشقانداي كۇدىك قالماعانىن اتاپ كورسەتتى. «ءومىر ول قادامنىڭ تاريحي قاجەتتىلىگىن قۋاتتاپ بەردى. جاس تا بولسا ۇلتتىق ۆاليۋتا ۋاقىت سىنىنا توتەپ بەردى. ونى ەكى رەت ورىن العان الەمدىك قارجى داعدارىسى مەن مۇناي باعاسىنىڭ قۇلدىراۋى جانە كوتەرىلۋى دە كۇيرەتە المادى. ۇلتتىق ۆاليۋتا حالىق سەنىمىنە يە بولدى. ۇلتتىق ۆاليۋتامىزدىڭ بارلىق سىننان مۇدىرمەي ءوتۋى ونىڭ داڭدارىسقا ءتوزىمدى ۇلتتىق اقشا بىرلىگى رەتىندە تولىق قالىپتاستى دەپ ايتۋىمىزعا مۇمكىندىك بەرەدى»، - دەپ ۇلتتىق بانك توراعاسى اتاپ كورسەتتى.

ول ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ قالىپتاسۋىنىڭ بىرنەشە كەزەڭىن ءبولىپ كورسەتتى. «تەڭگەنى ەنگىزگەن العاشقى جىلدارى ۇلتتىق بانك پەن ۇكىمەتتىڭ ەڭ باستى مىندەتى - ينفلياتسيانى اقىرىنداپ ىرىقتاندىرىپ، ءوندىرىستىڭ قۇلىدارۋىن توقتاتۋ بولدى. بۇل مىندەتتى شەشۋ ءۇشىن قۇرىلىمدىق قايتا قۇرۋ مەن قاتاڭ ماكروەكونوميكالىق ساياسات ۇستاندىق. تەڭگە  مەن ۇلتتىق قارجى جۇيەسىنىڭ دامۋىنداعى كەلىسىدەي نەگىزگى كەزەڭدەردى اتاپ كورسەتۋگە بولادى. 1-ءشى كەزەڭ – ەكى دەڭگەيلى بانكتىك جۇيە مەن بانكتىك قاداعالاۋدى دامىتۋ (1993–1998). 2-ءشى كەزەڭ – ينفلياتسيانى تومەندەتۋ جانە تۇراقتى ەكونوميكالىق وسۋگە قول جەتكىزۋ (1996–1999). 3-ءشى كەزەڭ – قارجى جۇيەسىنىڭ دامۋ قارقىنىن كۇشەيتۋ (2000–2007). 4-ءشى كەزەڭ – الەمدىك قارجى داعدارىسى پەن داعدارىستان سوڭعى دامۋ (2007-ءشى جىلدان قازىرگى كەزەڭگە دەيىن)»، - دەدى گ. مارچەنكو.

ەسكە سالساق، 2010-شى جىلعى 5-ءشى اقپاندا بىلتىرعى تەڭگە-دوللار ۆاليۋتالىق تەربەلىس ءدالىزى ت150 +/- 3% -دان ت127,5-165 دالىزىنە دەيىن ورتالىق ءمانى ت150 بولاتىنداي ەتىپ وزگەرتىلگەن بولاتىن. ۇلتتىق بانك تەڭگەنىڭ السىرەۋىنەن گورى كۇشەيۋى ابدەن ىقتيمال دەپ بىرنەشە رەت مالىمدەگەن بولاتىن.