قاجىلىققا بارعاندار كۇناسىنەن ارىلىپ ورالا ما؟
قاجىلىق يسلامداعى باستى 5 پارىزدىڭ بىرىنە جاتادى. قاجىلىق ءسوزى اراب تىلىنەن العاندا، «قۇرمەت تۇتىلعان قاسيەتتى جەردى زيارات ەتۋ» ماعىناسىن بەرەدى. قاجىلىق پارىزدى اللا تاعالا بارلىق مۇسىلمانعا سونىڭ ىشىندە قاراجاتى جەتەتىن ادامدارعا عانا مىندەت ەتكەن.
اللا تاعالا قۇران كارىمدە «حاجى» سۇرەسىنىڭ 26-ايات : «ءيبراھيمدى (ع.س.) قاعبانىڭ ورنىنا ورنالاستىردىق» دەپ، قاعبانىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتقان.
ۇلى اباي اتامىز ءوز ولەڭىندە: «...ورازا، قاجى، زەكەت، تالاسسىز ءىس...» دەپ قاجىلىقتىڭ باستى بۇلجىماس پارىز ەكەندىگىنە توقتالعان. اباي اتامىز ءوزى قاسيەتتى مەككەگە بارۋعا كەزىندە ۋاقىتى مەن دەنساۋلىعىنا بايلانىستى مۇمكىندىگى بولماعاندىقتان بارىپ ءتاۋ ەتىپ قايتۋدى ءىنىسى شاكارىمگە جۇكتەگەنى بەلگىلى. شاكىرىم عۇلاما قاجىلىقتان مول ءبىلىم جيناپ ورالعاندىعىن ءوز ەڭبەكتەرىندە جازىپ كەتكەن.
قازاق حالقى قاجىلىقتى ەرەكشە باعالاپ، قاجىعا بارعان ادامعا قۇرمەت كورسەتىپ، اتىن اتاماي «قاجى» دەپ سىيلايدى. تاريحتان بەلگىلى قۇنانباي قاجى، اقىت قاجى، زۋقا قاجىلار جول ازابىن تارتىپ، مەككەگە كوپ قيىندىق شەگىپ بارىپ قايتقاندىعى ايتىلادى.
قاجىلىق جايلى يسلام عۇلامالارى دا كوپتەگەن تىڭ ويلار ايتقان.
«قاجىلىق – سۋدىڭ لاستىقتاردى تازالاعانىنداي كۇنالاردى تازالايدى» (تاباراني) دەگەن. جانە دە «ارافاتتا ۋاقفاعا تۇرىپ كۇنالارىنىڭ كەشىرىلمەگەنىن ويلاعان ادام ۇلكەن كۇناعا كىرگەن بولادى» دەپ بۇيىرىلدى (حاتيب) دەلىنىپ، قاجىلىق قۇلشىلىقتىڭ ماڭىزدىلىعىن زەردەلەدى.
«قابىل بولعان قاجىلىق وتكەن كۇنالاردى جويادى» (بايحاكي). «قاجىلىعىن ورىنداپ جامان ءسوز ايتپاعان جانە دۇرىستىقتان ايرىلماعان ادام اناسىنان تۋعان كۇنگىدەي كۇناسىز بولادى» (بۇحاري) دەپ، بۇل امالدىڭ وزەكتىلىگىن ايتقان.
قاجىلىق پارىزىن وتەۋدى نيەت ەتكەن مۇسىلمان مىنا 5 شارتتى تولىق ورىنداۋ قاجەت:
- قاجىلىق پارىزىن وتەۋدى نيەت ەتكەن مۇسىلمان يسلام دىنىندە بولۋى كەرەك، ياعني اللا تاعالا تىيعان ىستەردەن ساقتانۋشى جانە بۇيىرعان نارسەلەرىن ورىنداۋشى – نامازحان، سالاۋاتتى مۇسىلمان بولماعى ءلازىم.
- باليعات جاسىنا جەتۋى قاجەت;
- اقىل-ەسى دۇرىس بولۋى كەرەك;
- ەركىندىكتە، باس بوستاندىعى بولۋى ءتيىس;
- قاجىلىققا بارۋعا كۇشى كەلەتىن، قاجىلىققا بارىپ كەلگەنشە جەتەرلىك قارجىسى جانە ول اقشاسى ادال كاسىبىمەن تابىلعان بولۋى كەرەك.
مىنە، وسى شارتتار قاجىلىقتىڭ نەگىزگى شارتتارى بولىپ تابىلادى.
ارداقتى پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س.ع.س.) قاجىلىقتىڭ پارىزىنىڭ جاۋاپتى، ساۋابى مول ەكەندىگىن ءوز حاديستەرىندە ايتىپ وتكەن. ادامدى انادان جاڭا تۋعانداي پاك، كۇناسىز كەيىپكە اكەلەتىن قاجىلىقتىڭ عالاماتى وسىندا بولسا كەرەك.
قاجىلىقتىڭ مىنانداي پارىزدارى بار.
يحرامعا كىرۋ;
ارافاتتا تۇرۋ;
تاۋاپ ەتۋ.
وسىلايشا بارشا مۇسىلماننىڭ ارامانى قاجىلىققا بارۋدىڭ ساۋابى مەن ارتىقشىلىعى شەكسىز ەكەندىگىن وسىنداي تاعىلىمداردان بىلەمىز.
قاجىلىق تۋريستىك ساپار ەمەس، قۇلشىلىق پارىز ەكەندىگىن ەستەن شىعارمايىق.
ميراس كوكەباەۆ،
شىعىس قازاقستان وبلىسى،
زىريان اۋدانىنىڭ باس يمامى
Abai.kz
