دۇنيەجۇزىندە تارىداي شاشىلعان قازاق قانداستارىن اتامەكەنىنە ورالۋعا شاقىرعان ەلباسىنىڭ ۇندەۋى، سىندارلى ساياساتى ويداعىداي جۇزەگە اسۋدا. ەلباسىنىڭ كورسەتكەن əكەلىك قامقورلىعىنا ورالماندار قاۋىمىنىڭ ريزاشىلىعى شەكسىز. سولاردىڭ ءبىرى مەن مونعوليادان 1991 جىلى الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانىنا 10 جانۇيامەن ەڭ العاشقى كوشىن باستاپ كەلگەنمىن. 15 جىل مۇعالىم بولىپ، ەڭبەك دەمالىسىنا شىقتىم. بالا-شاعام ماماندىق يگەرىپ، ءۇيلى-باراندى بولىپ، ەل قاتارلى شات-شادىمان ءومىر سۇرۋدەمىز.

كوشى-قون زاڭىنان بۇرىن كوش لەگى باستالىپ كەتكەندىكتەن، العاشىندا بىرەر ولقىلىقتار بولدى. سول العاشقى جىلدارى كوشى-قون پوليتسياسىنا تىركەلۋ، تۇرعىلىقتى جەرگە تىركەلۋ، ازاماتتىققا قۇجات تاپسىرۋ وتە وڭاي بولعان ەدى، تىپتەن كوشى-قون ۇيىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرى قونىستانۋ بيلەتى مەن اقشالاي جاردەمدى ۇيگە اكەلىپ بەرەتىن. سودان 19 جىلدان سوڭ مونعوليادان تۋىستاردان 3 وتباسى كوشىپ كەلگەن. ال، وسى 3 وتباسىنىڭ 17 ادامىن تىركەتۋ، ورالمان مارتەبەسىن جانە كۆوتا، ازاماتتىق الۋ بارىسىندا كەزدەسكەن سان كەدەرگىلەر جايلى جانە دە وسىعان بايلانىستى بىرەر وي-پىكىرىمدى گازەت ارقىلى ورتاعا سالۋدى ءجون كوردىم.

دۇنيەجۇزىندە تارىداي شاشىلعان قازاق قانداستارىن اتامەكەنىنە ورالۋعا شاقىرعان ەلباسىنىڭ ۇندەۋى، سىندارلى ساياساتى ويداعىداي جۇزەگە اسۋدا. ەلباسىنىڭ كورسەتكەن əكەلىك قامقورلىعىنا ورالماندار قاۋىمىنىڭ ريزاشىلىعى شەكسىز. سولاردىڭ ءبىرى مەن مونعوليادان 1991 جىلى الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانىنا 10 جانۇيامەن ەڭ العاشقى كوشىن باستاپ كەلگەنمىن. 15 جىل مۇعالىم بولىپ، ەڭبەك دەمالىسىنا شىقتىم. بالا-شاعام ماماندىق يگەرىپ، ءۇيلى-باراندى بولىپ، ەل قاتارلى شات-شادىمان ءومىر سۇرۋدەمىز.

كوشى-قون زاڭىنان بۇرىن كوش لەگى باستالىپ كەتكەندىكتەن، العاشىندا بىرەر ولقىلىقتار بولدى. سول العاشقى جىلدارى كوشى-قون پوليتسياسىنا تىركەلۋ، تۇرعىلىقتى جەرگە تىركەلۋ، ازاماتتىققا قۇجات تاپسىرۋ وتە وڭاي بولعان ەدى، تىپتەن كوشى-قون ۇيىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرى قونىستانۋ بيلەتى مەن اقشالاي جاردەمدى ۇيگە اكەلىپ بەرەتىن. سودان 19 جىلدان سوڭ مونعوليادان تۋىستاردان 3 وتباسى كوشىپ كەلگەن. ال، وسى 3 وتباسىنىڭ 17 ادامىن تىركەتۋ، ورالمان مارتەبەسىن جانە كۆوتا، ازاماتتىق الۋ بارىسىندا كەزدەسكەن سان كەدەرگىلەر جايلى جانە دە وسىعان بايلانىستى بىرەر وي-پىكىرىمدى گازەت ارقىلى ورتاعا سالۋدى ءجون كوردىم.

شەتەلدەن كەلگەن قانداستارىمىزدى تىركەۋ ورالمان ءمار-تەبەسىن، كۆوتا جانە ازاماتتىق الۋ دەگەن جۇيەلى ساتىدان وتەدى. تىركەۋ ەكى ءتۇرلى. ءبىرىنشىسى، ورالمان وبلىستىق كوشى-قون پوليتسيا-سىنا 3 كۇننىڭ ىشىندە تىركەلۋگە ءتيىس. ەكىنشىسى، تۇراقتى تۇراتىن جەردىڭ كوشى-قون پوليتسياسىنا تىركەلۋ. ول ءۇشىن ءۇي كىتاپشاسى قاجەت. وزىندە ءۇي جوق بولعاندىقتان، امالسىز بىرەۋگە جالىنىپ ءۇي كىتاپشاسىنا جالدانىپ تىركەلەدى. ورالمان مارتەبەسىن الۋ ءۇشىن 5-7 ءتۇرلى قۇجات قاجەت. وسى «ورالمان» دەگەن اتاۋ ادامدى كەمسىتكەن سياقتى سەزىلەدى. سوندىقتان ەڭ اۋەلى ورالمان دەگەن اتاۋعا جۇرەككە جىلى ءبىر اتاۋ قاجەت-اق. مەنىڭشە، قانداستار، اعايىندار دەگەن ءسوز ورالماننان گورى لايىقتى سياقتى.

ورالمان قۇجاتىن دايىنداعان سوڭ، ونى تالدىقورعانداعى وبلىستىق كوشى-قون دەپارتامەنتىنە تەك ءوزىڭ بارىپ تاپسىراسىڭ. 7-10 كۇن وتكەن سوڭ قايتا بارىپ، ورالمان كۋالىگىن الاسىڭ. بىراق، الگى ورالمان كۋالىگى كۆوتا الۋعا عانا اسەرى بارعا ۇقسايدى. بالالارعا بەرىلەتىن جاردەماقى، زەينەتاقى الۋعا ونىڭ دارەجەسى جەتپەيدى ەكەن، سونداي-اق ءۇي ساتىپ السا اتىڭا جازعىزۋعا نەمەسە تۇسىرۋگە قاۋقارسىز.

ورالمان كۋالىگىن العان سوڭ ازاماتتىق الۋعا قۇجات دايىندايسىڭ. «قۋىرداقتىڭ كوكەسىن تۇيە سويعاندا كورەسىڭ» - دەگەندەي، اپاڭداعان باسى ەندى باستالادى. ازاماتتىققا 9-18 ءتۇرلى قۇجات دايىنداۋ قاجەت. ۇلگىدەگى پاراقتار مەن (فورما) قۇجاتتاردى تاۋىپ دايىنداپ بەرەسىڭ. ءبىر ادامنىڭ (14 جاستان جوعارى) قۇجاتىن تولتىرىپ جازۋعا 1500 تەڭگە تولەيسىڭ. ال، ءوزىڭ جازساڭ ءار ءتۇرلى سىلتاۋ، كەمىستىك تاۋىپ 2-3 قايتالاپ جازىپ سازايىڭدى تارتاسىڭ. سوندىقتان 1500 تەڭگەڭدى بەرىپ قۇتىلعانىڭ ءتيىمدى. اۋىلدان اۋدانعا تالاي مارتە بارىپ ءجۇرىپ ارەڭ دەگەندە بىتىرەسىڭ. اتالمىش ادامنىڭ سوتتالعان، سوتتالماعانىن ءتيىستى ورىن راستايتىندىقتان، جاۋابى كەلۋگە 13-20 كۇن، ازاماتتىققا قۇجات ءوتتى دەگەن اۋداندىق كوشى-قون پوليتسياسىنان انىقتاما الاسىڭ. بۇل - سەنىڭ ەكىنشى قۋانىشىڭ. ازاماتتىققا قۇجات وتكەنىن ءبىلۋ ءۇشىن 80-180 كۇن كۇتەسىڭ. ول جوعارعى جاقتان كەلەدى. ازاماتتىققا بۇيرىق شىقتى دەپ كەيبىر ورالمان كۆوتاسىن الا الماي قالعان جايلارى دا بار. ازاماتتىققا قۇجات ءوتتى دەگەن انىقتاما الىپ، «قازپوشتادان» ەسەپ شوت اشتىرىپ، وبلىستىق كوشى-قون دەپارتامەنتىنە باراسىڭ. قۇجاتتاردى ينەنىڭ كوزىنەن وتكىزىپ ءجۇرىپ قۇجاتىڭ جاراسا 10-15 كۇندە كۆوتاڭدى الاسىڭ. بۇل - سەنىڭ ءۇشىنشى قۋانىشىڭ.

ازاماتتىقتان شىعۋ، پرەزيدەنتكە ءوتىنىش بەرۋ، قۇجاتتاردى اۋدارتىپ، نوتاريۋسپەن راستاتىپ قالتاڭدى قاعىپ، تيتىعىڭدى قۇرتىپ، سابىلىپ ءجۇرىپ بىتىرەسىڭ-اۋ، ايتەۋىر.

كەلەتىن ورالمانعا از دا بولسا سەبى تيەر دەگەن نيەتپەن مىناداي ۇسىنىستار ايتامىن.

1. قازىرگى قولدانىستاعى ساۋالناما-انكەتا قايتا تەكسەرىلىپ، ول از سۇراقتارمەن قايتا جاسالسا جانە اقىسىز تولتىرىلسا، ورالمانعا از دا بولسا سەبى تيەر ەدى.

2. اۋداندىق كوشى-قون پوليتسياسى وسى ىسكە تىكەلەي جاۋاپتى بولعاندىقتان جوعارعى جاقتىڭ شەشىمىن كۇتپەي، قۇجاتتى تەكسەرىپ، شارتىنا سايكەستەندىرىپ سول ساتتە انىقتاما بەرسە. جوعارعى جاقتىڭ شەشىمىن كۇتۋدەن ورالمان جاپا شەگۋدە. تومەنگىگە سەنبەي مە، تاڭعالاسىڭ.

3. جەكە كۋالىككە تۋعان جەرى دەگەن سۇراۋدى جازباعان ابزال سياقتى. محر، قحر دەگەندى كورىپ، كەيبىرەۋلەر پايدا تابۋدى ويلايتىنى جاسىرىن ەمەس.

4. ساۋالناما-انكەتا پاراقتا قازاقستانعا كەلگەننەن كەيىن جانە ەلىندە سوتتالعانىن 2 ماسەلە سۇراسا «قازاقستاندا اتقاراتىن قىزمەتى» دەگەن سۇراق بار، وعان نە دەپ جاۋاپ بەرمەك؟ ول ادامنىڭ بۇرىنعى ەلىندە قانداي قىزمەت اتقارعانى، العان مارتەبەلەرى ەسكەرىلمەگەن. فورما (ۇلگىدەگى قاعاز) قاعازدارى ورىس تىلىندە، ونى تولتىرۋعا اربىرىنە 50 تەڭگە، ساۋالناما-انكەتا ءبىر ادامعا 2 ەسە جازىلادى. ءبىر پاراعى 150 تەڭگە، ءبىر ادامعا 300 تەڭگە تولەيسىڭ. قۇجاتتاردى ەلشىلىككە اۋدارتاسىڭ، ءبىر قۇجات 6 اقش دوللارى، ونىڭ كوشىرمەسىن نوتاريۋسقا راستاتقانعا 200-1500 تەڭگە تولەيسىڭ. بۇلاردىڭ باعاسىن قىسقارتساق نەمەسە تەگىن جاسالسا.

5. قۇجاتتار نەگە قازاق تىلىندە بولمايدى؟ قازاقشا جازۋعا نە بوگەت، الدە داعدى ما؟ كىم كىنالى؟

6. ورالمانعا وڭ قاباقپەن قاراپ، كۆوتا، ازاماتتىق الۋعا نەگىزگى قاجەتتى قۇجاتتار مەن ساۋالناما-ءوتىنىشتى نەگىزدەپ، تەك قانا وتاعاسىنا جازىپ، قاعازباستىلىقتى ازايتسا ءتيىمدى بولار ەدى.

وكەي ءۇرىمحانۇلى، الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانى، اقسەڭگىر اۋىل

«قازاقستان-زامان» گازەتى