بۇگىن پاۆلودار قالاسىنىڭ ورتالىق مادەنيەت جانە دەمالىس ساياباعىندا «ءبىر شاڭىراق استىندا» جازعى فەستيۆالى اياسىندا ۋكراين مادەنيەتىنىڭ كۇنى ءوتتى دەپ، حابارلايدى "Abai.kz" اقپاراتتىق پورتالى.

ءىس-شارانىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى بولىپ ت. شەۆچەنكو اتىنداعى وبلىستىق ۋكراين ەتنومادەني بىرلەستىگى اتاندى. فەستيۆالىنىڭ قوناقتارى اراسىندا وبلىستىق قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەلەرى، وبلىستىق ەتنومادەني بىرلەستىكتەردىڭ توراعالارى جانە قالا تۇرعىندارى بولدى.

قازىرگى تاڭدا وبلىستىق ۋكراين ەتنومادەني بىرلەستىگى ءوزىنىڭ جۇمىسى بارىسىندا ەتنوسارالىق قارىم-قاتىناستاردى، وڭىردەگى ۇلتارالىق بىرلىكتى دامىتۋعا جانە نىعايتۋعا ۇلكەن ۇلەس قوسىپ كەلەتىنىن ايتا كەتكەن ءجون. ۋكرايندىقدار، ورىستار جانە بەلورۋستار بىرگە شىعىس سلاۆياندار توبىن قۇرايدى. ۋكراين ءتىلى ۇندىەۋروپالىق ءتىل توبىنىڭ شىعىس سلاۆيان بولىگىنە كىرەدى. ول ءۇش نەگىزگى توپقا بولىنەدى: سولتۇستىك، وڭتۇستىك-شىعىس جانە وڭتۇستىك-باتىس. تاريحتان ۋكرايندىقتار شىعىس-سلاۆيان تەكتەس تايپادان پايدا بولعان ءبىرتۇتاس ەجەلگى حالىقتاردان ءبولىنىپ شىققانى بەلگىلى.

ۋكرايندىقتار وزدەرىنىڭ مادەنيەتىن، ءتىلىن، ءداستۇرلى كيىم ەرەكشەلىكتەرىن جاقسى ساقتاپ قالعان حالىقتىڭ ءبىرى. ءداستۇرلى كيىمدەرى قولدان توقىلعان كەنەپتەن جاسالعان شالبار، جەيدە، بەلدەۋلىك جانە كەۋدەلىك كيىم، سىرتقى كيىم، باسكيىم، اياقكيىم، اشەكەي بۇيىمداردان تۇرادى. ۋكرايندىقتار اراسىندا ءالى كۇنگە دەيىن كيىم-كەشەك ۇلگىسىندە ەتنوگرافيالىق ەرەكشەلىكتەر كەزدەسەدى: دەرگا (كۇندەلىكتى قاپسىرمالى كيىم), پلاحتا (مەرەكەلىك، اشىق ءتۇستى تورلى ءجۇن ماتادان ەكى كەنەپتەن پىشىلگەن، ورنەكتەلگەن), سپيدنيتسيا (فابريكالىق ماتادان جاسالعان بەلدەمە), كەرسەتكا (شولاق جەڭدى كيىم) جانە ت.ب. ايەل ادامدار بىلەزىك، سىرعا، ساقينا، مويىنعا، ومىراۋعا تاعىلاتىن القا، مونشاق، مونەتالى القالار (مونيستو، دۋكاچي) سياقتى اشەكەي بۇيىمدار تاققان. باستارىنا اق ورامال (ناميتكا), باسكيىم سىرتىنان بايلاناتىن (وچيپكا) كيگەن. ءتۇسى، فاكتۋراسى، بايلاۋ ادىسىنە قاراي ءتۇرلى ورامالدار كەڭىنەن تارالعان. ەر ادامدار اراسىندا كەڭ شاروۆارلار، كەۋدەسى ويىق، كەستەمەن ورنەكتەلگەن جەيدەلەر كەڭ تارالدى.

ءداستۇرلى تۇرعىن ءۇيى ەداۋىر كوشى-قون ۇدەرىستەرىنە قاراماستان الەمنىڭ ءتۇرلى ايماقتارىندا 20 ع. ورتاسىنا دەيىن ءوزىنىڭ ەتنوگرافيالىق ەرەكشەلىكتەرىن ساقتاپ قالدى. ول ۋكرايناعا ءتان تومەن ۇزىنداۋ كەلگەن، جەر نەمەسە ساز بالشىقتى ەدەنى بار، قابىرعاسى ءتورت ەڭىستى شاتىرى بار ۇيلەر. قابىرعالارى قوسىمشا ماتەريال: ورمان اعاشتارىنان، قاڭقادان، تاس پەن ساماننان جاسالعان. ءۇيدىڭ ءىشىنىڭ جوباسى: ءۇي ورتاسىندا ۇلكەن پەش (ۆاريستا), بۇدان قيعاشتاپ قىزىل نەمەسە الدىڭعى بۇرىش (پوكۋت), جانى مەن قابىرعا بويىندا بەكىتىلگەن كەڭ ورىندىقتارى ورنالاستىرىلعان.

ءىس-شارا بارىسىندا قوناقتارعا ۋكراين مادەنيەتىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى جونىندە كوپ مالىمەتتەر ايتىلدى. ال ەتنومادەني بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى ميحايل سەرگەەۆيچ پاريپسا وسى سالتاناتتى كۇنىمەن بارلىق مەرەكە قاتىسۋشىلارىن قۇتتىقتاپ، بىرلەستىكتىڭ جى بويى اتقارعان جۇمىستارىنا توقتالدى. كورەرمەندەر نازارىنا «سۆيتانوك»، «لاستيۆكا»، «سمەرەكا» ۆوكالدىق توپتارى جانە ق.دارجۇمان اتىنداعى ۇلتتىق جاڭعىرۋ مەكتەبىنىڭ وقۋشىلارىنىڭ جارقىن اندەرىمەن مەن بيلەرى ۇسىنىلدى. باعدارلاما سوڭىندا «مەنىڭ قازاقستانىم» ءانى ورىندالدى.

ەرعالي بەرىكۇلى

Abai.kz