قازاقستاننىڭ پرەمەر-ءمينيسترى باقىتجان ساعىنتاەۆ قىرعىزستان پرەزيدەنتى المازبەك اتامباەۆتىڭ پىكىرىنە قاتىستى ارنايى مالىمدەمە جاسادى، - دەپ حابارلايدى kaz.tengrinews.kz تىلشىسى.

مالىمدەمەنىڭ تولىق ءماتىنى Primeminister.kz سايتىندا جاريالاندى.

"بيىلعى 7 قازاندا قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى المازبەك اتامباەۆ قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ كەيبىر اسپەكتىلەرىنە قاتىستى قاتە ءارى دوستىققا جاتپايتىن مالىمدەمەلەر جاسادى. قىرعىز رەسپۋبليكاسىمەن ەكىجاقتى قارىم-قاتىناسىنىڭ دامۋ باعىتى بەرىك بولىپ قالۋىن راستاي وتىرىپ، قىرعىزستان پرەزيدەنتىنىڭ سايلاۋالدى ماقساتتارىندا جاسالعان ارازدىق تۋعىزاتىن جالعان تۇجىرىمدارى تالاي عاسىردان بەرگى دوستىق پەن ەلدەر اراسىنداعى ءوزارا كومەككە زيانىن تيگىزبەۋى ءتيىس دەپ سەنەمىن.

وسىعان بايلانىستى قىرعىز قاۋىمداستىعىن قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق دامۋى جايلى شىن مالىمەتتەرمەن حاباردار ەتۋدى ۇيعاردىم. تاۋەلسىزدىك العالى بەرى ءبىزدىڭ ەكونوميكا 20 ەسە ءوستى. 2012 جىلى قازاقستان ەكونوميكاسى الەمنىڭ باسەكەگە قابىلەتتى 50 ەلىنىڭ قاتارىنا كىردى. ەلدە مىقتى ۇلتتىق بيزنەس قۇرىلعان. Doing Business  دۇنيەجۇزىلىك بانكىنىڭ رەيتينگىندە قازاقستان 35-ورىندا تۇر. بۇگىن 1,3 ميلليون كاسىپكەرلىك قۇرىلىم جالپى ۇلتتىق بايلىقتىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىن ءوندىرىپ وتىر. سوڭعى ون جىلدىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك يندۋستريالدىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا مىڭنان اسا جاڭا ءوندىرىس سالىندى، ونىڭ قاتارىندا اۆتوموبيل، لوكوموتيۆ، ۆاگون، تىكۇشاق جانە تاعى دا باسقا ءوندىرىسى بار. ءبىزدىڭ ەلدە ەشقاشان ءوندىرىلىپ كورمەگەن ءونىمنىڭ جاڭا 500 ءتۇرىن شىعارۋ يگەرىلگەن. قازاقستاننىڭ كولىك ينفراقۇرىلىمى تۇبەگەيلى جاڭارىپ جاتىر. 25 جىل ىشىندە ون مىڭ شاقىرىمنان اسا اۆتوجول سالىنىپ، قايتا جوندەلدى. تاياۋ جىلدارى بۇعان قوسا 8 000 شاقىرىمنان اسا اۆتوموبيل جولى مودەرنيزاتسيالانادى. "باتىس ەۋروپا - باتىس قىتاي" ترانسقۇرلىقتىق ماگيسترالىنىڭ قازاقستاندىق بولىگىنىڭ قۇرىلىسىن تولىقتاي اياقتادىق. 2,5 مىڭ مىڭ شاقىرىمنان اسا جاڭا تەمىرجول جولى سالىندى. اقتاۋ تەڭىز پورتىنىڭ ينفراقۇرىلىمى كەشەندى تۇردە مودەرنيزاتسيالاندى، قۇرىق جاڭا تەڭىز پاروم پورتى سالىندى. كاسپيدەگى تەڭىز وتكىزۋ قابىلەتى 25 ميلليون تونناعا دەيىن كوبەيدى. جىل سايىن جاڭا اۋەجايلار مەن تەمىرجول ۆوكزالدارى پايدالانۋعا بەرىلىپ جاتىر. قازاقستان تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا 120 ميلليون شارشى مەتر باسپانا سالىپ، 1,1 ميلليون قازاقستاندىق وتباسىنى پاتەرمەن قامتاماسىز ەتتى.

2017 جىلدىڭ سەگىز ايىنىڭ ىشىندە "نۇرلى جول" مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا 6,9 ميلليون شارشى مەتر جاڭا باسپانا سالىندى. ونىڭ ىشىندە 18,3 مىڭ جەكە ءۇي بار. 61 مىڭنان اسا قازاقستاندىق باسپانا جاعدايىن جاقسارتتى. تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى بەلسەندى تۇردە دامىپ جاتىر. وسى جىلدىڭ وزىندە 10,1 ميلليون شارشى مەتر جاڭا باسپانا پايدالانۋعا بەرىلدى", - دەپ حابارلادى ساعىنتاەۆ.

قر ۇكىمەت باسشىسىنىڭ مالىمەتىنشە، ەلدە الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم بەلسەندى دامىپ جاتىر. 1,3 مىڭ جاڭا اۋرۋحانا مەن ەمحانا سالىنعان، 500 جاڭا بالاباقشا مەن 1,4 مىڭ مەكتەپ سالىندى.

"قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن اشىلعان "بولاشاق" باعدارلاماسى ارقىلى 12,5 مىڭنان اسا ەل ازاماتى 35 ەلدىڭ الەمنىڭ ۇزدىك 200 جوعارى وقۋ ورنىندا ءبىلىم الدى. جىل سايىن ورتاشا ەسەپپەن 270 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنى اشىلادى. سوڭعى 15 جىل ىشىندە قازاقستاندا ورتاشا جالاقى مەن زەينەتاقى 10 ەسە ءوستى. زەينەتاقى جانە الەۋمەتتىك قورلار حالىقارالىق اسسوتسياتسياسىنىڭ رەسمي مالىمەتى بويىنشا، قازاقستاندا مينيمالدىق جانە ورتاشا زەينەتاقى مولشەرى قىرعىزستانداعى جاعدايعا قاراعاندا بەس جانە ءۇش ەسە كوپ. ءبىزدىڭ ەلدە ورتاشا ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى 72,3 جىلعا جەتتى", - دەپ اتاپ ءوتتى پرەمەر-مينيستر.

"ال قىزمەت تاريفتەرىنە كەلسەك، قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا تابيعي مونوپوليا مەن تۇتىنۋشىلار سۋبەكتىلەرىنىڭ مۇددەلەرىن تەڭدىكپەن قامتاماسىز ەتۋدى ەسەپكە الا وتىرىپ، نەگىزگى قورلاردى جاڭارتۋ مەن مودەرنيزاتسيالاۋعا ارنالعان جاڭا موجدەل ىسكە اسىرىلىپ جاتقانىن اتاپ وتكىم كەلەدى. گيدروەلەكترستانتسيالارى شىعاراتىن ەلەكترەنەرگياسىنىڭ تاريفتەرى قازبا ەنەرگيا قايناركوزدەرىن قولدانۋدا الىناتىن ەلەكترەنەرگيانىڭ تاريفتەرىنە قاراعاندا تومەن ەكەنى ايدان انىق. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ستراتەگيالىق ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋدا جاڭا ەلوردامىز استانانى سالدىق. ەلوردانىڭ دامۋىنا 50 ميلليارد اقش دوللارىنان اساتىن قاراجات قۇيدىق. بۇگىندە استانا حالقى ءبىر ميلليون ادامنان استى", - دەلىنگەن ساعىنتاەۆتىڭ مالىمدەمەسىندە.

ساعىنتاەۆ بيىل استانادا تمد-دا تۇڭعىش رەت ەكسپو-2017 "بولاشاق ەنەرگياسى" دۇنيەجۇزىدىك كورمەسى وتكەنىن ەسكە سالدى. وعان 115 مەملەكەت پەن 22 حالىقارالىق ۇيىم قاتىسقان. كورمە كەزىندە 4 ميلليونداي تۋريست كەلگەن.

"مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق مىقتىلىعى، تۇراقتىلىعى مەن جايلى ينۆەستيتسيالىق كليمات ارقاسىندا ءىرى ترانسۇلتتىق كورپوراتسيالار قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ بارلىق سالاسىندا جۇمىس ىستەۋدە. تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيانىڭ جالپى كولەمى تاۋەلسىزدىك جىلدارى 265 ميلليارد اقش دوللارىنا جەتتى. 2000 جىلى ەل پرەزيدەنتى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قورىن قۇردى. قازىرگى تاڭدا ۇلتتىق قور جانە قازاقستاننىڭ التىن مەن ۆاليۋتا قورىنىڭ جالپى كولەمى 91 ميلليارد اقش دوللارىنا جۋىق", - دەپ كەلتىردى مالىمەتتەردى ول.

"ەكونوميكانىڭ تۇراقتى ءوسىمى، ەل ءجىو-ءنىڭ ءوسىمى قازاقستانعا سەرىكتەس مەملەكەتتەرگە بارلىق كومەك ءتۇرىن كورسەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى 1997 جىلدىڭ 8 ساۋىرىنەن "ماڭگىلىك دوستىق" جانە 2003 جىلدىڭ 25 جەلتوقسانىنان "وداقتاستىق" قارىم-قاتىناس تۋرالى كەلىسىمگە لايىق قىرعىز رەسپۋبليكاسىمەن باۋىرلاس جانە تاتۋ كورشى بولۋ ساياساتىن جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. وسى جىلداردان بەرى قازاقستان باۋىرلاس قىرعىز حالقىمەن بىرگە، اسىرەسە قيىن-قىستاۋ زاماندا قىرعىزستان بيلىگىنىڭ وتىنىشتەرىنە تۇسىنىكپەن قاراپ، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە بارىنشا قولداۋ ءبىلدىرىپ، ايتارلىقتاي گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتكەن. ونىڭ ىشىندە قۋات تاسىمالداۋشىلار، ازىق-تۇلىك جانە وزگە دە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلاردى جەتكىزۋ بار. قىرعىزستاننىڭ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا كىرۋىنىڭ اياسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى 100 ميلليون اقش دوللار كولەمىندە تەحنيكالىق كومەك بەرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان بولاتىن. قازىرگى كەزدە تەحنيكالىق كومەك بەرۋ كەلىسىمى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پارلامەنتىمەن راتيفيكاتسيالاندى. قىرعىزستانعا گۋمانيتارلىق كومەك بەرۋ بويىنشا 20 ميلليون اقش دوللارى ءبولىنىپ قويىلعان، بىشكەك پەن وشتا ەكى جالپى ءبىلىم بەرۋ مەكتەبى سالىندى. وسىعان بايلانىستى مىڭداعان قىرعىزستاندىق جۇمىسپەن قامتاماسسىز ەتىلدى. سونىمەن بىرگە ينۆەستيتسيا كولەمى كوبىرەك بولۋى دا مۇمكىن ەدى، الايدا، ونىڭ ءوسۋى قازاقستاندىق كاسىپكەرلەرگە قاتىستى جايسىز ينۆەستيتسيالىق كليماتتى سول كۇيدە قالدىرادى", - دەلىنگەن ساعىنتاەۆتىڭ مالىمدەمەسىندە.

قازاقستاندا 125 مىڭ ەڭبەك ميگرانتى تىركەلىپ، ەلىمىزدە تۇرىپ جاتقانى بەلگىلى. ولار مەملەكەتىمىزدىڭ تاراپىنان الەۋمەتتىك جانە مەديتسينالىق كەپىلدەندىرۋمەن تولىق قامتىلعان.

"قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ۇستانىمىنىڭ ارقاسىندا قازىرگى ۋاقىتتا قىرعىزستاننىڭ يمپورتتالعان كەدەن باجدارىنان ۇلەسى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق قاۋىمداستىققا مۇشە ەلدەر اراسىندا 1,9 پايىزدى قۇرايدى. قىرعىزستان ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق قاۋىمداستىققا كىرگەلى بەرى ولاردىڭ بيۋدجەتتەرى بىردەن كوبەيدى. مىسالى، 2016 جىلى قىرعىزستاننىڭ ۇلەسى 187,4 ميلليون دوللار بولدى. بۇل قىرعىزستان ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق قاۋىمداستىققا كىرمەي تۇرعانداعى كورسەتكىشىنەن ءۇش ەسەگە كوپ. قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىرعىزستان رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى تەمىرجول كولىكتەرى قىزمەتتەرىن رەتتەۋ تۋرالى كەلىسىمگە سايكەس، قىرعىز رەسپۋبليكاسى 2017 جىلدىڭ 10 قاڭتارىنان باستاپ بىرىزدەندىرىلگەن تەمىرجول تاريفتەرىن قولدانىپ جاتىر. بىراق ءتاريفتىڭ مەزگىلىنەن بۇرىن قولدانىسقا ەنگىزىلۋىنە بايلانىستى قازاقستان 49 ميلليون دوللار اقشا جوعالتتى. بۇل دەگەنىمىز قىرعىزستان ەكونوميكاسى ءۇشىن پايدا بولىپ وتىر.

"قىرعىزستان تاراپىنىڭ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق قاۋىمداستىق تالاپتارىنا سايكەس، سانيتارلىق، مال دارىگەرلىك جانە فيتوسانيتارلىق جۇيەلەردى قولدانىسقا ەنگىزۋ تۋرالى مىندەتتەردى ءوز موينىنا العانىن ايتىپ كەتۋ كەرەك. بىراق ول مىندەتتەر ءالى ورىندالعان جوق. بۇل قازاقستاندىق نارىققا جانە ينتەگراتسيالىق قاۋىمداستىققا زيان كەلتىرەدى. قازاقستاندىق تاراپ بۇعان قاراماستان قىرعىزستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنە دەگەن قولجەتىمدىلىكتى وڭايلاتۋ ماقساتىندا كەشەندى شارالار جۇرگىزدى. قىرعىزستاننان رەسەيگە قازاقستان اۋماعىنان تاسىمالداناتىن تاۋارلاردىڭ سانى ايتارلىقتاي - 100 تاۋارعا ءوستى. تەحنيكالىق كومەك اياسىندا قازاقستاننىڭ اقشاسىنا - 100 ميللون دوللار كولەمىندەگى اقشاعا مال دارىگەرلىك جانە فيتوسانيتارلىق بەكەتتەر جابدىقتالىپ، كارانتيندىك جانە مال دارىگەرلىك زەرتحانالار مەن مال دارىگەرلىك پرەپاراتتاردى تىركەيتىن ورتالىقتار سالىندى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەدەن ورگاندارى قىتاي رەسپۋبليكاسىنا قىتايلىق تاۋارلاردىڭ وتە كوپ يمپورتتالعانىن جانە قازاقستانعا دا قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ قىتايلىق تاۋارلاردىڭ كوپ مولشەردە اكەلىنىپ جاتقانىن تىركەدى. بۇل كەدەندىك اكىمشىلىكتىڭ تيىمسىزدىگىمەن بايلانىستى. دەگەنمەن دە قازاقستاندىق تاراپ قىرعىز تاۋارلارىنا قانداي دا ءبىر شەكتەۋ قويىپ جاتقان جوق.

قىرعىزستاننان كەلەتىن تاۋارلاردى قىتايدان كەلەتىن رەكسپورت تاۋارلارىنىڭ دەرەگى بار بولۋىنا قاراماستان قازاقستانعا ەركىن تۇردە وتكىزۋدى قامتاماسىز ەتۋ شارالارى تولىعىمەن ىسكە اسىپ جاتىر. بولجاممەن ەۆرازەس ۇيىمىنا مۇشە ەلدەردىڭ شىعىنى شامامەن 100 ميلليون اقش دوللار، سونىمەن قاتار قازاقستاننىڭ ققس شىعىندارى - 155,8 ميلليون اقش دوللارى. سونىمەن قاتار، ءبىز قىرعىزستان ءۇشىن كەيبىر ماڭىزدى تاۋارلارعا ەكسپورتتىق كەدەندى باج سالىعىن المايمىز، الايدا ءبىز وسى تاۋارلاردىڭ (مۇناي جانە مۇناي ونىمدەرى، قارا جانە ءتۇستى مەتالل، تەرى جانە جانۋارلاردىڭ ءجۇنى جانە تاعى باسقا) قىرعىزستاننان رەەكسپورتتالۋ دەرەگىن بىلەمىز. جوعارىدا اتالعان زاتتاردىڭ بارلىعى ەكى ەلدىڭ ىنتىماقتاستىعىن قۇرۋداعى ءبىر بولىگى عانا. قورىتىندىلاي كەلە قىرعىزستان پرەزيدەنتى المازبەك اتامباەۆتىڭ سپەكۋلياتسيالىق ۇندەۋلەرىنە قاراماستان، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى قازاق-قىرعىز ىنتىماقتاستىعىن جانە ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگىن بەلسەندى تۇردە كەڭەيتىپ، نىعايتادى", - دەلىنگەن قازاقستان ۇكىمەتى باسشىسىنىڭ مالىمدەمەسىندە.

Abai.kz