روك-مۋزىكامەن اۋەستەنەتىن ورىستىڭ گلامۋرلاۋ پرەزيدەنتى مەدۆەدەۆ   تاسادا قالىپ ساياسات ساحناسىنا پۋتين قايتىپ ورالدى. جو-جوق، پۋتين بارىس (بوريس ەلتسين) پاتشا تاقتان تايعاننان بەرى ساياسات ساحناسىنىڭ ءسانى بولىپ العان، تۇسكەن جوق. تەك رف پرەزيدەنتىنىڭ قوسالقى ءرولىن ويناپ كورمەك بولدى. بىراق ول رول پۋتينگە جاراسپايدى ەكەن. جاراسپايدى دەپ جاي ايتىپ وتىرمىز،  پۋتين دۋبلەردىڭ مىندەتىن اتقارا المادى. ونىڭ ۇستىنە، رەسەيدىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى مەدۆەدەۆ ارىندى ءپۋتيننىڭ الدىندا ءوزىن ىڭعايسىز سەزىنە مە، الدە كرەمل تاعىنداعى تاعىدىرىنا كەزدەيسوق جولىققانىن قاناعات تۇتا ما، ايتەۋىر، بىرىنشىلىكتەن تايساقتاي بەرەتىنىن بايقاتىپ قويادى. ءيا، ونى پۋتين مۇراگەرى ەتىپ بيىككە كوتەرگەن دە پۋتين فەنومەنى ەدى. پۋتينشىلدىكتى دارىپتەۋ ارقىلى عانا ول ساياسي ەليتانى ىقتىرىپ حالىققا ۇناۋعا بولاتىنىن كەزىندە قاپىسىز ءتۇسىندى. ەسىمىزدە، رەسەيدەگى پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ بارىسىندا تاناۋىنىڭ جەلبەزەگىن جايىپ سويلەيتىن مەدۆەدەۆ: «مەن پۋتين ۇكىمەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە دايىنمىن» دەگەن ەدى. سول كەزدە-اق ورىس پاتشاسىنىڭ ناقتى كىم ەكەنى اڭعارىلعان.

روك-مۋزىكامەن اۋەستەنەتىن ورىستىڭ گلامۋرلاۋ پرەزيدەنتى مەدۆەدەۆ   تاسادا قالىپ ساياسات ساحناسىنا پۋتين قايتىپ ورالدى. جو-جوق، پۋتين بارىس (بوريس ەلتسين) پاتشا تاقتان تايعاننان بەرى ساياسات ساحناسىنىڭ ءسانى بولىپ العان، تۇسكەن جوق. تەك رف پرەزيدەنتىنىڭ قوسالقى ءرولىن ويناپ كورمەك بولدى. بىراق ول رول پۋتينگە جاراسپايدى ەكەن. جاراسپايدى دەپ جاي ايتىپ وتىرمىز،  پۋتين دۋبلەردىڭ مىندەتىن اتقارا المادى. ونىڭ ۇستىنە، رەسەيدىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى مەدۆەدەۆ ارىندى ءپۋتيننىڭ الدىندا ءوزىن ىڭعايسىز سەزىنە مە، الدە كرەمل تاعىنداعى تاعىدىرىنا كەزدەيسوق جولىققانىن قاناعات تۇتا ما، ايتەۋىر، بىرىنشىلىكتەن تايساقتاي بەرەتىنىن بايقاتىپ قويادى. ءيا، ونى پۋتين مۇراگەرى ەتىپ بيىككە كوتەرگەن دە پۋتين فەنومەنى ەدى. پۋتينشىلدىكتى دارىپتەۋ ارقىلى عانا ول ساياسي ەليتانى ىقتىرىپ حالىققا ۇناۋعا بولاتىنىن كەزىندە قاپىسىز ءتۇسىندى. ەسىمىزدە، رەسەيدەگى پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ بارىسىندا تاناۋىنىڭ جەلبەزەگىن جايىپ سويلەيتىن مەدۆەدەۆ: «مەن پۋتين ۇكىمەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە دايىنمىن» دەگەن ەدى. سول كەزدە-اق ورىس پاتشاسىنىڭ ناقتى كىم ەكەنى اڭعارىلعان.

ۆلاديمير پۋتين 1952 جىلى تۋعان. قازىر ناعىز كەمەل شاعىندا. قايراتتى. جىگەرلى.   اۆتوكولىك اتاۋلى كوزىنە تۇسسە ءبىتتى قۇتىرتىپ، قۇيقىلجىتىپ، قۇيىنداتىپ ايدايدى. سوڭعى كەزدەرى ۇشاقتاردى دا ۇشىرىپ كوردى. بۇنىڭ ءوزى «مىنە، بۇگىنگى رف پرەمەر-ءمينيسترى وسىنداي: دۇنيەگە سىيماي بارادى. اسىعىس.  شابان ۋاقىت قانا ونى تەجەپ تۇر، ايتپەسە الگى جەر اپشىسىن قۋىرىپ جىبەرەتىن اۆتوكولىكتەر سياقتى، كوك باۋىرىن تىلىگىلەپ ۇشاتىن ۇشاقتار سياقتى سامعاپ-اق كەتەر ەدى، قايتەسىڭ...» دەگەندى ەسكەرتەدى. ءپۋتيننىڭ پيارشىلارى وسىلايشا «قاعىلەز پۋتين» كەلبەتىن سومداي وتىرىپ بۇعاعى سالبىراعان بەرلۋسكونيگە (يتاليانىڭ پرەمەر-ءمينيسترى), كارتامىش مەركەلگە (گەرمانيانىڭ كانتسلەرى), كاراوكەمەن ءان سالعاندى ۇناتاتىن «كوڭىلدى سەرى» كەمەرونعا (ۇلىبريتانيانىڭ پرەمەر-ءمينسيترى) قىر كورسەتىپ قويادى.

گەوەكونوميكالىق ساياساتتا پۋتين باتىس الەمىنە قىر كورسەتۋدى ەمەس، قىسىم جاساعاندى ۇناتادى. ويتكەنى باتىس ورىس جەرى ارقىلى تاسمالداناتىن ەنەرگەتيكالىق قۋات كوزدەرىنە ءزارۋ. وسى كۇنى باتىس جۇرتى وت باسى وشاق قاسىندا جىلى وتىرعىسى كەلسە، پۋتينمەن جىلى قاباقتا سويلەسۋ كەرەك ەكەندىگىن امالسىز مويىنداۋعا كوشتى.  ال، پۋتين ءوزى ءبىر كەزدە سۇمدىق اپاتقا تەڭەگەن كسرو-نىڭ ۇيىندىسىنەن ۇلكەن رەسەي وكىمەتىن قايتا قۇرۋعا قۇلىقتى ەكەندىگىن ايگىلەي باستادى. بۇل ماقساتىنا پۋتين   پەتر پاتشا كەيپىندە قول جەتكىزبەككە ۇقسايدى.

ينتەرنەت تۇتىنۋشى رەسەي ازاماتتارىنىڭ ءبىرى پۋتينگە سۇراق جولدايدى. بىلاي دەپ:

- ۆلاديمير ۆلاديمىرچ، ءسىزدىڭ كابينەتىڭىزدە پەتر پاتشانىڭ ءنان سۋرەتى تۇر ەكەن. ءسىز پەتردى ءپىر تۇتاسىز با؟ ول قاتىگەز ادام بولدى، ونى قالايشا ءپىر تۇتاسىز؟

سۇراق  بەرۋشى  تاريحاتان ماعلۇماتى از، ءتىپتى ەش نارسەدەن بەيحابار، اڭعال، ورىس ادامىنا ءتان مىنەزى قارادۇرسىندەۋ جان بولسا دا (سۇراقتىڭ قولدان ۇيىمداستىرىلۋى ابدەن مۇمكىن) وتە استارلى، تەرەڭ سۇراق قويىپ وتىر. سۇراقتىڭ ءمانى  مىنادا: «ول قاتىگەز ادام بولدى!»

پۋتين، ارينە، ساۋالعا جىپ-جيناقى جاۋاپ قايتارعان. «رەسەيدە  دارىندى  بيلەۋشىلەر از بولعان جوق. بىراق، ورىس الەمىن تۇبەگەيلى وزگەرتكەن پەتر پاتشانىڭ  ەڭبەگى ەرەكشە. ال، پەتر ءبىرىنشىنىڭ ەل بيلەۋدەگى ءداستۇرى  سول ءداۋىردىڭ بولمىسىمەن ۇندەسەدى. مىسالى، بىلىممەن اعارعان باتىستاعى    ينكۆيزاتسياسىنى الايىقشى.  باتىس بيلەۋشىلەرى نە، ەلگە شەكسىز مەيىرىممەن قاراپ، جۇمساق بولدى عوي دەيسىز بە؟»

ساۋالدىڭ استارى مەن جاۋاپتىڭ قاتپارىنان قاتىگەزدىكتى ناسيحاتتاپ،   قاتىگەز پاتشا بيلىگىنىڭ قاناتىن جايۋدى كوكسەيتىن ورىس الەمىندەگى   باياعى بۇلدىر ساعىنىشتى، يمپەريالىق ۇستەمدىكتى اڭساپ ويانعان ماحابباتى اڭعارامىز. پەتر ءوز ءداۋىرىنىڭ دارەگەيىندە «ءبىرىنشى پەتر» عانا ەمەس، جان-جاعىن شاۋىپ، وتارلاپ، رەسەي تاريحىندا  «ءبىرىنشى يمپەراتور» اتانعان بولاتىن. ول كاسپي تەڭىزىن ورتا تۇسىنا دەيىن كەشىپ كەلىپ ۇلى دالاعا دا ءدۇربى سالىپ قايتقان ەدى...

«قۇدايسىز قۋرايدىڭ باسى سىنبايدى». قازاقى ماقالدى ساياساتتىڭ تىلىنە سالىپ قايىرساق، ساياساتتاعى تۇلعالاردىڭ قولتىعىنا بىرەۋ دىم بۇرىكپەسە الباتى سويلەمەسى بەلگىلى. پەترشىلدىك پەن پۋتينشىلدىكتىڭ جولى قانداي ەكەنىن تاياۋدا رەسەي-بەلارۋس وداعىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى پاۆەل بورودين: «2017  جىلى ءبىز بۇرىنعى كسرو-نى قالپىنا كەلتىرەمىز» دەگەن سوزىمەن ايداي الەمگە پاش ەتتى. ءبوروديننىڭ بولجامىنا سۇيەنسەك، 2017 جىلى كسرو قالپىنا كەلىپ رەسەيگە باتىس الەمى دە باس يەتىن كورىنەدى. «مەن «ەدينىي روسي»، «سپارۆەدليۆىي روسي» پارتيالارىنىڭ، ءتىپتى كپرف-نىڭ دا مۇشەسى ەمەسپىن، مەن سوۆەت وداعىنىڭ كوممۋنيسىمىن» دەپ كەۋدەسىن توقپاقتاعان بورودين «2017 جىل جاقىنداپ قالدى، ءبىز كسرو كەڭىستىگىن جاڭادان جاساقتاپ، باتىستى دا وزىمىزگە قاراتىپ الۋىمىز كەرەك» دەدى ماسكەۋدە وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا. ءبوروديننىڭ بۇل ءسوزىن الدىمەن «ينتەرفاكس» اگەنتتىگى جاريالاپ جىبەردى. سوسىن ونى ورىس ءباسپاسوزى شۋلاپ شۇرقىراپ ءىلىپ الا جونەلدى.

ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا بورودين 19 جەلتوقساندا بولاتىن بەلارۋسسياداعى پرەزيدەنت سايلاۋى تۋرالى ايتا كەلىپ اتالعان ەلدەگى وپپوزيتسيا وكىلدەرىمەن كەزدەسىپ اڭگىمەلەسكەنىن دە جاسىرماپتى. «وپپوزيتسياشىلار، - دەيدى بورودين، - لۋكاشەنكونى بيلىكتەن تايدىرۋ جولىندا كۇش بىرىكتىرمەك». شاماسى ول ەكى مەملەكەتتىك اراسىنداعى حاتشىلىق قىزمەتىن   كرەملدىڭ بەلارۋس پرەزيدەنتىنە قارسى ۇستانىپ وتىرعان ساياساتىمەن شاتاستىرىپ السا كەرەك.   رەسەي تاراپىنان تاعايىندالاتىن بوروديندەردىڭ حاتشىلىق، كەدەنشىلىك (كەدەن وداعىن ەسكە الىڭىز), توراعالىق (تمد) ميسسياسى تۇپتەپ كەلگەندە پەترشىلدىك، پۋتينشىلدىك مۇددەگە عانا لايىقتالعانىن ءتۇسىنۋ ەندى قيىن ەمەس شىعار.

ورىستىڭ ويىنداعى 2017 جىل قىر استىندا تۇر. ال، قازاق بيلىگىنىڭ ويىندا نە بار؟ تاۋەلسىزدىكتىڭ تۋىن جايقالتىپ ەلدىڭ ءدارپىن اسىرۋ ما، الدە «ءۇي وزىمدىكى دەمەگىن، ءۇي سىرتىندا كىسى باردىڭ» كەرىنە باعىپ ءۇنسىز، ارەكەتسىز وتىرۋ ما؟ رەسەيمەن تەرەزە تەڭەستىرۋ مە، الدە ۇلت مۇددەسىن تىزگىندەپ ورىس الەمىنىڭ شەڭبەرىنەن شىعارماۋدىڭ   قامى ما؟

1917 جىل... 2017 جىل... جارتى الەمدى قان-جىنعا تولتىرعان بولشەۆيكەتر توڭكەرىسىنە دە ءبىر عاسىر تولىپ قالىپتى-اۋ.

«اباي-اقپارات»