پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ: بولاشاققا باعدار» باعدارلامالىق ماقالاسى جاريالانعالى ءبىر جىل ءوتتى. البەتتە، تۇتاس ەلدىڭ رۋحانياتى مەن مادەني مۇراسىنا باسا ماڭىز بەرىلگەن باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋداعى مىندەتتىڭ سالماقتى جۇگى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە ارتىلعانى بەلگىلى. ەلباسى باستاپ، ەلى قولداعان باعدارلامانى ءىس جۇزىندە پاش ەتۋ ماقساتىندا وسى مينيسترلىكتىڭ ءبىر جىلدىق جۇمىسىنىڭ نəتيجەسى قانداي؟ «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعىتىنداعى ونىڭ كەلەسى قادامى قانداي بولماق؟ وسى قۇرالپى ءبىرشاما سۇراقتىڭ جاۋابىن ءبىلۋ ءۇشىن مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلىن سوزگە تارتقان ەدىك.

- ارىستانبەك مۇحامەديۇلى، ءسىزدىڭ باسشىلىعىڭىزداعى مينيسترلىك «رۋحاني جاڭعىرۋدىڭ» العاشقى جىلىن قالاي قورىتىندىلادى؟

- ەلباسىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىندا قويىلعان مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋ - مينيسترلىك جۇمىسىنىڭ باستى باعىتتارىنىڭ ءبىرى. بەكىتىلگەن جۇمىس باعىتتارىنا ساي ءبىزدىڭ مينيسترلىك «رۋحاني قازىنا» كىشى باعدارلاماسىنىڭ ىسكە اسۋىنا جاۋاپتى ورگان بولىپ بەلگىلەنگەن.

وتكەن جىلى مينيسترلىك ايتارلىقتاي اۋقىمدى جوبالاردى جۇزەگە اسىردى. ماسەلەن، قازان ايىندا ءبىز پاريجدەگى يۋنەسكو-نىڭ شتاب-پاتەرىندە «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىنىڭ تۇساۋكەسەرىن وتكىزدىك. شارا اياسىندا «قازاقستاندىق جول جانە نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ۇلگىسى» حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسياسى، «قازاقستان - استانا» فوتوكورمەسى، «التىن ادامنىڭ الەم مۋزەيلەرىنە شەرۋى» جوباسى اياسىندا «ۇلى دالاداعى كوشپەندىلەر تاريحى»، قازاق  اقىندارى مەن جازۋشىلارى كىتاپتارىنىڭ، بەلگىلى قازاقستاندىق سۋرەتشىلەردىڭ تۋىندىلارىنا ارنالعان كورمەلەر، «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» اتتى كارتاسىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. سونىمەن قاتار، قازاقستان جانە استانا تۋرالى بىرەگەي دەرەكتى فيلمدەر كورسەتىلىپ، قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق حالىق اسپاپتار وركەسترى، «استانا بالەت» تەاترى، «استانا وپەرا» تەاترىنىڭ جەتەكشى سوليستەرى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ەدىل قۇسايىنوۆ، ديماش قۇدايبەرگەن جانە وزگە دە ونەر شەبەرلەرىنىڭ گالا-كونتسەرتى ۇيىمداستىرىلدى.

2017 جىلدان باستاپ مينيسترلىكتىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» جوباسى اياسىندا اۋقىمدى شارالار جۇزەگە اسىرىلۋدا. بۇل جوبانى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا ارنايى جۇمىس توبى مەن جوبالاۋ كەڭسەسى جانە قر ۇلتتىق مۋزەيى جانىنان «قاسيەتتى قازاقستان» ولكەتانۋدى دامىتۋ ورتالىعى قۇرىلعانى بارشاڭىزعا ءمəلىم. وسىدان كەيىن «قاسيەتتى قازاقستان» ورتالىعى جانىنان عىلىمي-ساراپتامالىق كەڭەس قۇرىلىپ، ونىڭ جۇمىسىنا ەلىمىزگە بەلگىلى عالىمدار، تاريحشىلار، ارحەولوگتار، قوعام قايراتكەرلەرى، ولكەتانۋشىلار تارتىلدى.

وسىنداي تاريحي-مادەني مۇرامىزدى اۋقىمدى تۇردە جۇيەلەۋدىڭ ناتيجەسىندە جالپىحالىقتىق ماڭىزى بار 100 كەشەننىڭ جانە وڭىرلىك ماڭىزى بار 456 نىساننىڭ ءتىزىمى جاسالدى.

جالپى، وتكەن جىلى مينيسترلىك ءبىرشاما ءىرى شارالاردى جۇزەگە اسىردى. اتاپ ايتقاندا، «قازاقستاننىڭ جالپىۇلتتىق قاسيەتتى نىساندارى»، «قازاقستاننىڭ وڭىرلىك قاسيەتتى نىساندارى» كىتاپتارى جانە «قاسيەتتى قازاقستان» ەنتسيكلوپەديتسياسىنىڭ 1-ءى تومى جارىققا شىقتى. جالپىۇلتتىق ماڭىزى بار كيەلى نىساندار بويىنشا «قازاقستاننىڭ قاسيەتتى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» كوپفۋنكتسيونالدى ۆيرتۋالدى كارتاسى، وڭىرلىك ماڭىزى بار وبەكتىلەر بويىنشا ينتەراكتيۆتى كارتا جاسالدى.

قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ جالپىحالىقتىق تىزىمىنە ەنگەن كەيبىر نىسانداردىڭ (قوجا احمەت ياساۋي جانە قاراحان كەسەنەلەرى) 3D مودەلى جاسالىپ، جالپىۇلتتىق قاسيەتتى نىساندار تۋرالى الەۋمەتتىك جەلىلەرگە ارنالعان قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىندەگى ءموبيلدى فورماتتاعى بەينەروليكتەر مەن قازاقستانداعى كيەلى جەرلەر تۋرالى 4 عىلىمي-كوپشىلىك دەرەكتى فيلم («كيەلى قازاقستان»، «قوجا احمەت ياساۋي، ايشا ءبيبى ماۆزولەيلەرى»، «التىن ادام»، «نومادتار ەلى») ءتۇسىرىلدى.

بۇدان باسقا، وتكەن جىلدان باستاپ، مينيسترلىك شەتەلدەردە زاماناۋي قازاقستاندىق مادەنيەتىمىزدىڭ جەتىستىكتەرىن كورسەتۋ ماقساتىندا «جاھانداعى زاماناۋي قازاقستاندىق مادەنيەت» باعدارلاماسىنىڭ ارنايى جوباسىن جۇزەگە اسىرۋدا.

قازاقستاننىڭ ۇلتتىق مۋزەيى قىتايدا، ۇلىبريتانيادا جانە بەلارۋس رەسپۋبليكاسىندا بىرقاتار حالىقارالىق جوبالارىن جۇزەگە  اسىردى. 4 ساۋىردە «التىن ادامنىڭ الەم مۋزەيلەرىنە شەرۋى» حالىقارالىق كورمە جوباسى اياسىندا «ۇلى دالا مۇراسى: زەرگەرلىك ونەردىڭ حاس تۋىندىسى» كورمەسى ماسكەۋدىڭ بۇكىلرەسەيلىك حالىق ونەرى مەن دەكوراتيۆتى-قولدانبالى ونەر مۋزەيىندە اشىلدى. كورمەدە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باستى نىشانى رەتىندە «التىن ادام» كورەرمەن نازارىنا ۇسىنىلدى.

اتالعان جوبانى بيىل ازەربايجاننىڭ ۇلتتىق تاريح مۋزەيىندە، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى شەنسي پروۆينتسياسىنىڭ تاريح مۋزەيىندە، كورەيانىڭ ۇلتتىق مۋزەيىندە جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلانعان.

سونىمەن قاتار، «التىن ادامنىڭ الەم مۋزەيلەرىنە شەرۋى» جوباسى 2019 جىلى جاپونيا، گرۋزيا، ۇلىبريتانيا، يسپانيا جانە تۇركيانىڭ مۋزەيلەرىندە، 2020 جىلى اقش، يتاليا، اۆستريا، فرانتسيا، گەرمانيا مۋزەيلەرىندە كورەرمەن نازارىنا ۇسىنىلاتىن بولادى.

شەتەلدەردە زاماناۋي قازاقستاندىق مادەنيەتىمىزدىڭ جەتىستىكتەرىن كورسەتۋ ماقساتىندا 2018-2020 جىلدارى «اباي»، «قىز جىبەك»، «ءبىرجان-سارا» ۇلتتىق وپەرالاردىڭ رەسەي، يتاليا، فرانتسيا، تۇركيا، قىتاي، جاپونيا، كورەيا رەسپۋبليكاسى، گرۋزيا جانە ت.ب. ەلدەردە كورسەتىلىمدەر جوسپارلانۋدا. سونداي-اق، رەسپۋبليكالىق تەاترلار ۇلتتىق جانە شەتەل اۆتورلارىنىڭ ۇزدىك تەاتر قويىلىمدارىن تۇركيا، رەسەي، كورەيا رەسپۋبليكاسىندا ۇسىناتىن بولادى.

رەسپۋبليكالىق مۋزەيلەردىڭ قورىنان جاپونيادا، قىتايدا، ماجارستاندا، اقش-تا كورمەلەر وتكىزىلەتىن بولادى. بۇدان باسقا، ۇلىبريتانيادا، ازەربايجاندا، رەسەيدە، تۇرىكمەنستاندا مادەنيەت پەن كينو كۇندەرىن وتكىزۋ، سونىمەن قاتار رەسپۋبليكالىق مادەنيەت ۇيىمدارىنىڭ يسپانيا، ءۇندىستان، ليۋكسەمبۋرگ، شۆەيتساريا، گەرمانيا جانە ت.ب. ەلدەرىنە ءىسساپارلارى كوزدەلگەن.

سونىمەن قاتار، 2017 جىلى مينيسترلىك جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن بىرلەسىپ، «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىنىڭ وڭىرلىك ءمانى زور «تۋعان جەر» جوباسىن ىسكە اسىرۋ جونىندەگى شارالار قاتارىن بەكىتىپ، جۇزەگە اسىردى.

قورىتا ايتقاندا، ءبىر جىلدا ءبىرشاما جۇمىس اتقارىلدى. دەسە دە مۇنىمەن توقتالىپ قالماسىمىز انىق. سەبەبى، ءəلى دە الار اسۋىمىز، كوزدەگەن مەجەمىز ايقىن. ءبىر سوزبەن تۇيىندەسەك، ەلدىگىمىزدى نىعايتقان دا، ەڭسەمىزدى تىكتەگەن دە - «رۋحاني جاڭعىرۋ».

- ءوزىڭىز ايتقانداي، باعدارلامانىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى - «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» جوباسى. اتالعان جوبا اياسىندا 100 جالپىۇلتتىق جانە 456 جەرگىلىكتى ماڭىزداعى نىساندار مەن ورىندار بەلگىلەنگەنىن ايتىپ قالدىڭىز. وسى ورىنداردىڭ تانىمدىق جانە تۋريستىك الەۋەتىن ارتتىرۋ باعىتىندا مينيسترلىك قانداي جۇمىستاردى جۇرگىزۋدى كوزدەپ وتىر؟ وڭىرلەردە وسى جوبا بويىنشا قانداي جۇمىستار اتقارىلۋدا؟ بۇرىن بەلگىسىز بولىپ كەلگەن نەمەسە اسا زەرتتەلمەگەن، «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا  تانىمالدىققا يە بولعان جەرلەر بار ما؟

- «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» جوباسى اياسىندا وتكەن جىلى عالىمداردىڭ قاتىسۋىمەن كيەلى ورىنداردى انىقتاۋ جانە زەرتتەۋ ماقساتىندا قازاقستاننىڭ بارلىق وڭىرىنە ەكسپەديتسيالار ۇيىمداستىرىلدى. ەكسپەديتسيالارعا وڭىرلەردىڭ عالىمدارى مەن ماماندارى تارتىلدى.

مينيسترلىك بىلتىر ەلىمىز بويىنشا ق.ا.ياساۋي، ارىستانباب كەسەنەلەرى، بەكەت اتا، سيسەم اتا قورىمدارىنىڭ نىساندارى، كونە تاراز، كونە تۇركىستان، وتىرار، ساۋران، سارايشىق قالاشىقتارى، اباي قۇنانباەۆ مەموريالدىق كەشەنى ءتارىزدى 25 تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشىن رەستاۆراتسيالادى. ولاردىڭ كوپشىلىگى حالىققا تانىمال كيەلى ورىندارعا جاتادى.

سونداي-اق، كيەلى ورىندار كوپ شوعىرلانعان رەسپۋبليكالىق «ۇلىتاۋ»، «وتىرار»، «تاڭبالى» تاريحي-مادەني مۋزەي-قورىقتارىنىڭ تۋريستىك تارتىمدىلىعىن جاقسارتۋ ماقساتىندا بيىل ولاردىڭ ساپار ورتالىقتارىنىڭ قۇرىلىسىن باستايمىز. بۇل ساپار ورتالىقتارى زاماناۋي قۇرال-جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتىلىپ، تۋريستەرگە جوعارى دەڭگەيدە قىزمەت كورسەتۋگە، مادەني-اعارتۋ، عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارىن جانداندىرۋعا ۇلكەن ۇلەس قوسادى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، جاقىن جىلدارى وسى ساپار ورتالىقتار سالىنعان اۋماقتاردا تۋريزم جىلدام قارقىنمەن دامۋى مۇمكىن.

جاقىندا قر ۇكىمەتىنىڭ رەسپۋبليكالىق «بوزوق»، «بوتاي» جانە «سارايشىق» تاريحي-مادەني مۋزەي-قورىقتارىن قۇرۋ تۋرالى قاۋلىلارى شىقتى. وسىلايشا، بۇرىن ەلەۋسىز بولىپ كەلگەن كيەلى جەرلەردى قورعاۋ، ناسيحاتتاۋ جۇمىستارى جاڭا ساپاعا كوتەرىلەتىن بولادى.

مۋزەي-قورىقتاردى قۇرۋ - بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن اسا قۇندى مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرىن ساقتاپ قالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، تۋريستەردى تارتۋدا باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى ارتتىرادى، عىلىمي-زەرتتەۋ، كونسەرۆاتسيالاۋ جانە ارحەولوگيالىق شارالاردى جۇزەگە اسىرۋعا سەرپىن بەرەدى.

جالپى العاندا، ەلىمىزدە تۋريستەرگە قىزىعۋشىلىق تۋدىراتىن كيەلى جەرلەر كوپ دەپ ايتار ەدىم. اسىرەسە، جاڭا ايتىپ وتكەنىمدەي، ۇلى جىبەك جولى بويىنداعى تاريحي ەسكەرتكىشتەردىڭ دايىندىعى جوعارى. مىسالى، جامبىل وبلىسىنداعى اقىرتاس ساۋلەتتىك-ارحەولوگيالىق كەشەنى ورتالىق ازياداعى بىرەگەي ەسكەرتكىشتەردىڭ قاتارىنا جاتادى. مۇندا ازداعان بولسا دا تۋريستەردى قابىلداۋعا ارنالعان ساپار ورتالىق سالىنعان. 7 ساۋىردە مينيسترلىك پەن جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمدىگى ءتۋريزمدى دامىتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا باق-وكىلدەرىنە ارنالعان ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىن وتكىزىپ، «اقىرتاس» كەشەنىن جانە وسى وڭىردەگى وزگە دە تاريح-مادەني مۇرا نىساندارىن تۋريستىك ورتالىققا اينالدىرۋ ماقساتىندا مەموراندۋمعا قول قويدى.

جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار تاراپىنان دا جوبا اياسىندا بىرقاتار شارالار اتقارىلۋدا. نەگىزىنەن وڭىرلەردە كيەلى جەرلەردىڭ ينفراقۇرىلىم دامىتۋ (كوگالداندىرۋ، اباتتاندىرۋ، جولدار سالۋ), اشىق اسپان استىندا مۋزەيلەر اشۋ، ارحەولوگيالىق، رەستاۆراتسيالىق جۇمىستار جۇرگىزۋ، دەرەكتى فيلمدەر ءتۇسىرۋ ءتارىزدى شارالار قاراستىرىلعان.

- ۇكىمەت وتىرىسىندا «تىلدەردى قولدانۋ مەن دامىتۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ» وتكەن جىلعى قورىتىندىسىن جاساعان كەزدە تەرمينولوگيا سالاسى تۋرالى ايتقان ەدىڭىز. جالپى، شەتەلدىك تەرميندەردى قازاق تىلىنە بەيىمدەۋ، احمەت بايتۇرسىنۇلىشا ايتقاندا «قازاقتىڭ تىلىنە كىرگەن سوزگە قازاقتىڭ شاپانىن جاۋىپ، تىماعىن كيگىزىپ كىرگىزۋ» جۇمىسى قالاي جۇرگىزىلگەلى جاتىر؟

- قازاقستاندا تىلدەردى قولدانۋ مەن دامىتۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا قازاق ءتىلىنىڭ تەرمينولوگيالىق قورىن رەتتەۋ، اتاپ ايتقاندا، كوميسسيا بەكىتكەن تەرميندەردىڭ ۇلەسىن ارتتىرۋ جونىندە تالاپ قويىلعان. قازىرگى تاڭدا، قازاق تەرمينولوگياسى الەمدىك تەوريالىق-قولدانبالى جەتىستىكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، ءبىرشاما دامۋ ساتىسىنا كوتەرىلدى. قازاق تەرمينولوگياسىنىڭ كەيىنگى دامۋ كەزەڭىندە قر ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميكتەرى ءابدۋالي قايدار، ومىرزاق ايتبايۇلى سىندى عالىمدارىمىز جەتىلدىرگەن تەرمين قابىلداۋ قاعيداتتارى بۇگىنگى كۇنى باسشىلىققا الىنىپ كەلەد. بۇل قاعيداتتار حالىقارالىق تاجىريبەگە نەگىزدەلگەن.

قازاق تىلىندەگى قولدانىستاعى كوپتەگەن تەرميندەردىڭ ەكسترالينگۆيستيكالىق، ساياسي جاعدايلارعا بايلانىستى، شەت تىلدەردەن، كوبىنە لاتىن، گرەك تىلدەرىنەن ورىس ءتىلى ارقىلى قابىلدانعانى بەلگىلى، ال ورىس ءتىلىنىڭ كوپتەگەن تەرميندەرى شەت تىلدەردەن ءوز تىلىنە بەيىمدەۋ جولىمەن قابىلدانعان. وسىعان بايلانىستى بۇگىندە ۇكىمەت جانىنداعى رەسپۋبليكالىق تەرمينولوگيا كوميسسياسى قازاق ءتىلىنىڭ وزىندىك بولمىسىن ساقتاۋ ماقساتىندا تەرمين قابىلداۋدا «ءتول سوزدەرىمىزگە باسىمدىق بەرۋ»، «تۇركى تىلدەرىنەن تەرمين الۋ»، «تەرميندەردى قازاق ءتىلىنىڭ زاڭدىلىعىنا باعىندىرىپ قابىلداۋ» سياقتى قاعيداتتاردى باسشىلىققا الادى. اتاپ ايتقاندا، ولار بايىرعى قازاق لەكسيكاسى (كاسiبي لەكسيكا، ديالەكتيزم، ەسكiرگەن لەكسيكا، اۋىزەكى تiل ۇلگiلەرi جانە ت.ب.) سوزدەرiنiڭ قورىن بارىنشا پايدالانۋ، باسقا تۇركi تiلدەرiنiڭ وڭ تاجiريبەسiن تەرمين شىعارماشىلىعىندا ەسكەرۋ، حالىقتاردىڭ اراسىنداعى ەكونوميكالىق، مادەني، عىلىمي-تەحنيكالىق بايلانىستاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشiن قاجەتتi ينتەرناتسيونالدىق تەرميندەردi قولدانۋدى قازاق ورفوگرافياسىنىڭ زاڭدارىنا باعىندىرۋ جولىمەن iسكە اسىرۋ، عىلىمنىڭ، تەحنيكانىڭ سالالىق ايالارىندا سەمانتيكاسى نەمەسە نىسانى بويىنشا تەگi جاعىنان جاقىن تەرميندەردiڭ قولدانىلۋىن ۇيلەستiرۋ، ۇلتتىق جانە ينتەرناتسيونالدىق تەرميندەردiڭ تابيعي تەپە-تەڭدiگiن ساقتاۋ قاعيداتتارىن باسشىلىققا الۋعا باسا مəن بەرمەك.

وسى جىلعى كوميسسياسىنىڭ وتىرىسىندا ەلباسىنىڭ 10 قاڭتارداعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا اتاپ وتكەن تەرمينولوگيا تۇرعىسىنان قازاق ءتىلىن حالىقارالىق دەڭگەيگە جاقىنداتۋ جونىندەگى تاپسىرماسى تالقىلاندى. كوميسسيا وتىرىسىندا بۇرىن بەكىتىلگەن حالىقارالىق تەرميندەر قايتا قارالدى. بيىلعى جىلدىڭ مامىر ايىندا «تەرمينجاسام قاعيداتتارى جانە ۇلتتىق تەرمينولوگيا ماسەلەلەرى» تاقىرىبىندا تەرمينولوگ عالىمداردىڭ قاتىسۋىمەن   رەسپۋبليكالىق عىلىمي-تەوريالىق كونفەرەنتسيا جوسپارلانعان.  كونفەرەنتسيا جۇمىسىندا تەرمينجاسامنىڭ عىلىمي قاعيداتتارى، ۇلتتىق تەرمينولوگيالىق قور،  سالالىق تەرمينولوگيانىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى، قازاق ءتىلىنىڭ لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرىلۋىنە بايلانىستى تۋىندايتىن  تەرمينولوگيالىق  مىندەتتەر، ۇلتتىق تەرمينقوردىڭ ەلەكتروندىق بازاسىن جاساۋدىڭ عىلىمي-تاجىريبەلىك نەگىزدەرى جانە ت.ب. ماسەلەلەر قاراستىرىلاتىن بولادى.

جالپى تەرمينولوگيالىق جۇمىستاردى جۇيەلەندىرۋ، تەرميندەردى بىرىزدەندىرۋ، حالىقتىڭ تەرميندەرگە قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا «termincom.kz» سايتى اشىلعانىن ەسكە سالا كەتكىم كەلەدى. بۇل سايتتا بەكىتىلگەن تەرميندەر، سالالىق تەرمينولوگيالىق سوزدىكتەر، تەرمينولوگيانىڭ تەوريالىق ماسەلەلەرىنە قاتىستى ماتەريالدار قامتىلدى. سونداي-اق سايت ارقىلى كەز كەلگەن ادام تەرميندەرگە قاتىستى ءوز پىكىرىن بىلدىرە الادى. قازىرگى ۋاقىتتا تەرميندەردىڭ ءبىرىزدى قولدانىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ - تەرمينولوگيا سالاسىنداعى ەڭ وزەكتى ماسەلە. وسى رەتتە تەرمينكوم بەكىتكەن تەرميندەرگە مىندەتتى سيپات بەرۋ ماقساتىندا، حالىقارالىق تاجىريبەنى نەگىزگە الا وتىرىپ، سالالىق تەرميندەردى ۇلتتىق ستاندارتپەن بەكىتۋ ماسەلەسى قاراستىرىلۋدا.

- وتكەن جىلدىڭ 4 جەلتوقسانىندا وتكەن ۇكىمەت وتىرىسىندا وتاندىق جازۋشىلاردىڭ تۋىندىلارى الەمنىڭ جەتەكشى 6 تىلىنە اۋدارىلاتىنىن ءمالىم ەتكەن ەدىڭىز. بۇگىنگە دەيىن شىعارمالارى شەت تىلدەرگە اۋدارىلاتىن جازۋشىلار مەن اقىنداردىڭ ءتىزىمى جاسالدى ما؟ جاسالماسا، ول ءتىزىم قالاي بەلگىلەنەدى؟

- مەملەكەت باسشىسىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىندا ايتىلعان مىندەتتەردىڭ ءبىرى - «جاھانداعى زاماناۋي قازاقستاندىق مادەنيەت» جوباسى. مينيسترلىك وسى جوبا اياسىندا رۋحاني مادەنيەتىمىزدىڭ ۇزدىك تۋىندىلارىن جاھاندىق الەمگە تانىمال ەتۋ ءۇشىن بىرقاتار جۇمىستاردى جۇرگىزىپ جاتىر. سونىڭ ىشىندە، شەت ەلگە تانىستىرۋعا ۇسىنىلاتىن قازاقستاندىق كوركەم ادەبيەت اۆتورلارىنىڭ شىعارمالارىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ 6 تىلىنە (ورىس، اعىلشىن، قىتاي، اراب، يسپان، فرانتسۋز) اۋدارۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ قولعا الىنعان.

بۇگىندە ەلىمىزدىڭ اقىن-جازۋشىلارى مەن ادەبيەتشىلەردىڭ، ادەبي سىنشىلار مەن بەلگىلى سۋرەتشىلەر قاتارىنان ادەبيەت (پروزا جانە پوەزيا) پەن كوركەمسۋرەت ونەرى بويىنشا ساراپشىلىق توپ قۇرامى جاساقتالۋدا. زاماناۋي مادەنيەتتىڭ ۇزدىك ۇلگىلەرىن ىرىكتەۋ مەن قالىپتاستىرۋ جۇمىس توبىنىڭ ناقتى ىرىكتەۋ كريتەريلەرى كورسەتىلگەن ەرەجەگە سايكەس جۇرگىزىلەدى. جوبانىڭ ناتيجەسىندە پوەزيا جانە پروزا جانرلارى بويىنشا «زاماناۋي ادەبيەت انتولوگياسى» (2 كىتاپ) بۇۇ-نىڭ 6 تىلىندە باسىپ شىعارىلاتىن بولادى.

سونداي-اق، مينيسترلىك جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن بىرلەسە «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا «ادەبي ولكەتانۋدى دامىتۋ» جوباسىن جۇرگىزەدى. وسىعان وراي ءبىزدىڭ مينيسترلىك قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلەرى مەن قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ قاتارىنان جۇمىس توبىن قۇردى. اتالعان جۇمىس توبى قازاقستاننىڭ وڭىرلەرى تۋرالى بىرەگەي ماتەريالدار مەن ولاردىڭ اۆتورلارىن جيناۋ بويىنشا جۇمىستاردى اتقاراتىن بولادى.

- ەش جارناماسىز، بۇگىننىڭ وزىندە تۋريستىك برەندىمىزگە اينالعان، تۋريستەر ءجيى بارىپ تۇراتىن ورىندارىمىزدى اتاي الاسىز با؟

- ارينە، قازاقستاننىڭ برەندى رەتىندە الەمگە ايگىلى «مەدەۋ» مۇزايدىنىن، «شىمبۇلاق» تاۋ-شاڭعىلىق كۋرورتىن، قازاقستاننىڭ شۆەيتسارياسى اتالىپ كەتكەن بۋراباي كۋرورتتىق ايماعىن، كاسپي تەڭىزىن اتاپ وتەر ەدىم. سوڭعى كەزدە الاكول ايماعىنداعى جاعاجاي ءتۋريزمى قارقىندى دامىپ كەلەدى. بۇل دەستيناتسيالار جارنامانى ناقتى قاجەت ەتپەگەنمەن، جارناما قازىرگى ۋاقىتتا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. جارناما كۇندەلىكتى ءومىرىمىزدىڭ قۇرامداس بولىگىنە، وزىندىك زاڭدىلىقتارى بار قوعامدىق قۇبىلىسقا اينالدى. سوندىقتان، ۋاقىتتىڭ اعىمىنا ساي جارناما قاجەت بولىپ تابىلادى.

- سۇحبات بەرگەنىڭىزگە راحمەت. ءىسىڭىز العا باسا بەرسىن!

Abai.kz