قر پرەمەر-ءمينيسترى

ب.ءا. ساعىنتاەۆتىڭ نازارىنا!

قىتايدىڭ ساياسي قىسىمى شىڭجاڭداعى قازاقتى قويىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا كوشىپ كەلگەن قانداستارىمىزعا دا جەتتى.

ارعى بەتتەن ءوز بەتىمەن كوشىپ كەلگەن ەتنيكالىق قازاقتار قازاقستان رەسپۋبليكاسىننىڭ ازاماتتىعىن العان سوڭ، قىتايدىڭ بۇرىنعى تولقۇجاتىن قازاقستانداعى قىتاي ەلشىلىگىنە اپارىپ تاپسىرىپ بەرەتىن.

قىتاي ەلشىلىگى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىڭ «ازاماتتىق تۋرالى» زاڭىنىڭ «شەتەلگە قونىستانعان قحر ازاماتى ءوز ەركىمەن شەتەل ازاماتتىعىن قابىلداسا، سول كۇننەن باستاپ، قحر ازاماتتىعىنان اۆتوماتتى تۇردە شىققان بولىپ ەسەپتەلەدى»-دەگەن 9-تارماعىنا («第九条  定居外国的中国公民，自愿加入或取得外国国籍的，即自动丧失中国国籍») سىلتەمە جاساي وتىرىپ، قازاقستان ازاماتتىعىن العان ونداي ازاماتتارعا قىتاي ەلىنىڭ ازاماتتىعىنان شىققانى، قۇجاتتارىن تاپسىرىپ العانى تۋرالى انىقتاما (سپراۆكا) بەرەتىن دە، قىتاي تولقۇجاتىنىڭ شەتىن قيىپ، ىشكى بەتتەرىنە «كۇشىن جويدى» دەگەن تاڭبا باسىپ تاستايتىن. قىتاي ەلشىلىگى كۇنى كەشەگە دەيىن، ءتىپتى وسى 2018-جىلدىڭ ناۋرىز ايىنا دەيىن وسى تارتىپپەن جۇمىس جۇرگىزىپ تۇرعان.

نە تۇلەن تۇرتكەنى بەلگىسىز، شىعىستاعى كورشىمىزدىڭ ەلشىلىگى ءبىر ايدان بەرى وسى قاعيداتىنان جالت بەرىپ، كەلگەن ەلىنىڭ ازاماتتىعىنان شىعۋعا ءوتىنىش ايتىپ كەلگەن قانداستارىمىزدىڭ قۇجاتىن قابىلدامايتىن «ونەر» شىعارىپ جاتىر.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە بەرگەن جاۋاپقا قاراعاندا، ەلشىلىك ەندى «قحر ازاماتتارىنىڭ شەگارادان كىرۋ/شىعۋىن باسقارۋ ەرەجەسىنىڭ ەرەجەسىنىڭ 7-تارماعىنا» سۇيەنە قالىپتى. ال، بۇل «ەرەجەنى» جەر-كوكتەن ىزدەپ تاپپادىق.

نەگىزى، قالىپتاسقان ءتارتىپ بويىنشا، «ەرەجە»، «قاعيدا»، «بۇيرىق»، ءتىپتى «جارلىق»... دەگەندەرىڭىز مەملەكەتتىڭ زاڭىنا سۇيەنىپ جاسالماۋشى ما ەدى. مەملەكەت زاڭ قابىلداعاندا حالىقارالىق شارتتار مەن كەلىسىمدەرگە قۇرمەت ەتۋى ءتيىس.

ءبىز ارىعا – حالىقارالىق شارتتار مەن كەلىسىمدەرگە بارماي-اق، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ كۇنى كەشەگە دەيىن اتقارىپ كەلگەن «ازاماتتىق تۋرالى» زاڭىن الايىق. بۇل زاڭ 1980 جىلى 10 قىركۇيەكتە  قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ بۇكىل مەملەكەتتىك 5 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايىنىڭ 3-جالپى ماجىلىسىندە ماقۇلدانعان. سودان بەرى دە قىرىق جىلعا تاياۋ ۋاقىت ءوتىپتى. مۇمكىن، كەيبىر تارماقتارىنا ازداپ وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلگەن شىعار. ا، بىراق، ونىڭ 9-تارماعى ءدال قازىرگە دەيىن ءدىن امان. بەكەر وبالى كانە، حالىق قۇرىلتايى ءبىر ارىبىنە قول تيگىزەن جوق، سول كۇيىندە قولدانىستا تۇر.

سونداي-اق، 2006 جىلعى 19 ساۋىردە قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ 10 كەزەكتى بۇكىل مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 21 جورالار ماجىلىسىندە ماقۇلدانىپ، سول كەزدەگى قحر توراعاسى حۋ جىنتاۋدىڭ №50 بۇيرىعىمەن بەكىتىلىپ، 2007 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ اتقارىلۋعا بەرىلگەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ «تولقۇجات تۋرالى» زاڭى دا ءالى قولدانىستا تۇر.

سول «تولقۇجات تۋرالى» زاڭىنىڭ 13-تارماعىندا مىناداي ساناتتاعى ازاماتتارعا تولقۇجات بەرىلمەيتىنى (شەتەلگە شىعۋعا تيىم سالىناتىنى) اشىق جازىلعان.

(ەگەر، شەتەلگە شىعۋ ءۇشىن ءوتىنىش بىلدىرگەن ازامات:

1) قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى ەمەس بولسا;

2) ءوزىنىڭ كىم ەكەندىگىن دالەلدەي الماسا;

3) قۇجات الۋ بارىسىندا جالعان قۇجات جاساپ، الاياقتىق ىستەسە;

4) سوتتالىپ، جازاسىن وتەۋدە بولسا;

5) سوتتىڭ تولىق شەشىمى شىقپاعان ءىستى ادامدار بولسا;

6) قىلمىستىق ىسكە قاتىسى بار دەپ، جاۋاپقا تارتىلعان كۇماندى ادام بولسا;

7) مەملەكتتىك قۇزىرلى مەكەمەلەردە قىزمەت اتقارعان، شەتەلگە شىققان سوڭ مەملەكەت قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر توندىرەدى، زور شىعىن كەلتىرەدى دەپ ەسەپتەلسە، وعان تولقۇجات راسىمدەمەيدى)

دەمەك، قازىرگى تاڭدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا قونىس اۋدارىپ، ازاماتتىق الىپ جاتقان قانداستارىمىز وسى جەتى ولشەنىپ، ءبىر كەسىلگەن جەتى ءتۇرلى سوزگىدەن ءوتىپ كەلگەن. ولاردىڭ ەندى قىتاي ەلىنە قايتا بارىپ، «قازاقستان ازاماتتىعىن الۋىنا بولادى!»-دەپ، رۇقسات الۋىنا ەش نەگىز جوق. جانە، ونداي انىقتاما قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىندا دا تالاپ ەتىلمەيدى.

قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارىداعى ءبىز اتاعان زاڭدارى تەك قازاقتار ءۇشىن عانا ەمەس، بۇكىل قىتايداعى 56 ۇلت، ونىڭ ىشىندە ۇلەسى 97 پايىزدى ۇستايتىن قىتاي ۇلتىنىڭ مۇددەسىن كوزدەپ جاسالعان. قىتاي مەملەكەتى ءوز ازاماتتارىنىڭ الىس-جاقىن شەتەلدەرگە شىعۋىنا جانە وندا تۇراقتاپ قالۋىنا وتە مۇددەلى.

سوندىقتان، قازىرگى تاڭدا، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ «ازاماتتىق تۋرالى» زاڭىن اقش-قا نەمەسە  ەۆروپا ەلدەرىنە شىعىپ، تۇراقتى تىركەۋگە تۇرىپ، ازاماتتىق الىپ جاتقان ۇلتى قىتاي ازاماتتارعا سول مەملەكەتتەردەگى قىتاي ەلشىلىكتەرىنىڭ قالاي قولدانىلىپ جاتقانىن انىقتاۋ ءبىزدىڭ سەرىكجان ءبىلاشۇلىنا («جارقىن-7»-گە) تۇك تە قيىن ەمەس.

قىسقاسى، قازاقستان ازاماتتىعىن الىپ، قىتاي ازاماتتىعىنان شىعۋعا ءوتىنىش ايتىپ كەلگەن قانداستارىمىزدىڭ قۇجاتىن قابىلداماي،  «بۇرىنعى كەلگەن ورنىڭنان رۇقسات اكەل، تىركەۋدەن شىعىپ كەل!»-دەۋ – قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستانداعى رەسپۋبليكاسىنداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى چجان حانحۋەيدىڭ قاساقانا جاساپ وتىرعان ساياسي قىسىمى!

كەشە عانا «قىتاي ءۇشىن قازاقستان - دوس، باۋىرلاس مەملەكەت. ءبىز ەشقاشان قازاقستاننىڭ مۇددەسىن، قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق سەزىمىن كەمسىتپەيمىز. ىنتىماقتاستىق ارتقان سايىن تۇيتكىلدەردىڭ دە كوبەيە تۇسەتىنى بەلگىلى. ەڭ باستىسى ولاردى شەشۋ. سوندىقتان، بۇل ماسەلەنى رەتتەي الاتىنىمىزعا سەنىڭىزدەر»-دەپ، زىرىلداعان چجان حانحۋەي مىرزا شىن مانىندەگى بىلىكتى ەلشى بولسا، ارعى بەتتەگى قازاقتاردى قويا تۇرىپ، الدىمەن وسى ماسەلەنى شەشۋى، ءوز ءسوزىن ىسىمەن دالەلدەۋى كەرەك قوي!

قىتايدىڭ قىسىمى جالعىز بۇل عانا ەمەس، ەندى ولار قىتايدان كەلىپ، ەلىمىزدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الىپ جاتقان ۇلتى قازاق ستۋدەنتتەرگە دە ازۋىز سالا باستادى. ولاردان دا «جاس مۇعاجىر» («جاس حۋاتسياو») جاساۋعا كىرىستى. كوزىمىزدى باقىرايتىپ قويىپ، اي مەن كۇننىڭ امانىندا قىتاي ەلشىلىگىنىڭ ەكى قىزمەتكەرى بايتاق قازاقستاندى ەمىن-ەركىن ارالاپ، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ەسىگىن سىلكىپ اشىپ، ءوز ۇگىت-ءناسيحاتتارىن ەمىن-ەركىن جۇرگىزىپ جاتىر. مىنە، تاراز، تۇركىستان، استانا، وسكەمەندە كەزدەسۋلەر وتكىزىپ ۇلگىردى. «Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالى باستاعان باق-تىڭ دابىل قاققانى بولماسا، قۇزىرلى ورىنداردان «ءاي!»-دەگەن اجا، «قوي!» دەگەن قوجا بولعان جوق!

«سەندەر وتە باقىتتىسىڭدار! سەندەردى قىتاي ۇكىمەتى وسىنداي باقىتقا يە ەتتى. شەتەلدە وقىتىپ، قامقورلىق جاسادى. قىتاي ۇكىمەتى سەندەردەن ۇلكەن ءۇمىت كۇتەدى. سەندەر ەلگە قايتىپ، جۇمىس ىستەۋگە بورىشتىسىڭدار. قىتاي ۇكىمەتى وزدەرىڭدى قايدا جۇرسەڭدەر دە قورعايدى. الماتى جانە استانادا قىتاي ەلشىلىكتەرى بار. ول سەندەردىڭ ۇيلەرىڭ. سەندەر كەز كەلگەن ۋاقىتتا وسى ۇيلەرىڭە بارىپ، كومەك الا الاسىڭدار. قىتايشالارىڭ قالاي؟ مەنىڭ بايقاۋىمشا، سەندەر قىتايشانى ۇمىتىپ قالعان سياقتىسىڭدار. قىتاي ءتىلىن ەشقاشان ۇمىتپاڭدار جانە ونى ءبىرىنشى ورىنعا قويىپ ۇيرەنىڭدەر. سەبەبى، سەندەر ەلگە قايتقاندا جوعارعى جالاقىمەن جۇمىس ىستەيسىڭدەر!»-دەپتى ءبىر كەزدەسۋىندە قىتاي ەلشىلەرى قاناس ستۋدەنتتەرگە.

بىرىنشىدەن، مۇنداي قۇقىقتى ولارعا كىم بەردى؟!

ەكىنشىدەن، جوعارىدا اتالعان جوو-نىڭ رەكتورلارى قايدا قاراپ وتىر؟!!

ۇشىنشىدەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى نەگە بۇل ماسەلەنى ءوز باقىلاۋىنا المايدى؟!!!

سۇراق كوپ...

ەستۋىمىزشە، قىتاي ەلشىلىگى قىتايدان كەلگەن ستۋدەنتتەردىڭ ءبىر ءبولىمىن ەلشىلىككە ءجيى شاقىرىپ، «جەمدەپ» قويعان كورىنەدى. كەزدەسۋلەر مەن جينالىستاردى ۇيىمداستىراتىن سول توپ ەكەن. تەلەفون شالىپ، جاعداي ۇعىسايىن دەسەڭ، «... مەنى نە ءۇشىن ىزدەدىڭىز؟ قىتايدان كەلگەن ستۋدەنتتەردى پوسولستۆو الدىڭعى كۇندەرى بىزگە كينو كورسەتىپ، تاماقتاندىردى. ال ەندى ءسىزدىڭ مەنى ىزدەگەن سەبەبىڭىزدى بىلمەدىم. مەن وسى رەت شارانىڭ قاشان، قايدا بولاتىنىن عانا جەتكىزدىم...»-دەپ، تاق-تاق ەتەدى ءبىر قىزىمىز. ءسويتىپ، ەلىمىزدىڭ جوو-دا وقىپ جاتقان قانداس ستۋدەنتتەر «وتانشىلدار» جانە «قىتايشىلدار» بولىپ ەكىگە ءبولىنىپ العان.

ايتپاقشى، قازاقستانداعى قىتاي ەلشىلىگى باس بولىپ، قىتايدان كەلگەن ستۋدەنتتەردىڭ ۇيىمىن قۇرماقشى كورىنەدى. بۇگىن «ۇيىم» قۇرعان قىتاي، ەرتەڭ قىتاي كومۋنيستىك پارتياسىنىڭ قازاقستانداعى ياچەيكالارىن قۇرام دەمەسىنە كىم كەپىل؟!

نەگىزى، شەتەل ەلشىلەرى ستۋدەنتتەرمەن كەزدەسۋ وتكىزۋ ءۇشىن قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ كەلىسىمىن، ودان قالا بەردى جوو رەستورىنىڭ رۇقساتىن الۋى كەرەك قوي!

ەگەر، ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرى ستۋدەنتتەردى جينالىسقا شاقىرسا، ول ستۋدەنتتەر ءوزى وقىپ جاتقان وقۋ ورنىنىڭ باسشىلىعىنا مالىمدەۋى شارت!

قۇدايعا شۇكىر، قازاقستان رەسپۋبليكاسى – قۇقىقتىق مەملەكەت! ەلىمىزدىڭ «كوشى-قون تۋرالى»، «ازاماتتىق تۋرالى» زاڭنامالارىندا شەتەلدەگى قانداستارىمىزدىڭ اتاجۇرتىنا ورالۋىنا، تۇراقتاپ قالۋىنا بارىنشا جەڭىلدىك قاراستىرىلعان. اسىرەسە، شەتەلدەگى قازاق جاستارىنىڭ وتانىنا كەلىپ، ءبىلىم الۋىنا تولىق شارت-جاعداي جاسالعان.

اتاپ ايتار بولساق، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىنىڭ 66-بابىندا «1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى بولىپ تابىلمايتىن ۇلتى قازاق ادامداردىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ءبىلىم الۋعا قۇقىعى بار. 2. مەملەكەت شەت ەلدەگى قازاق دياسپوراسىنىڭ ءبىلىم الۋ قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋعا جاردەمدەسەدى. 3. شەت ەلدەگى قازاق دياسپوراسى ءۇشىن ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىن قۇرۋ جانە وعان قارجىلىق-ماتەريالدىق كومەك كورسەتۋ حالىقارالىق شارتتاردا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن جۇزەگە اسىرىلادى»-دەپ جازىلعان.

ودان سىرت، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2012 جىلعى 28 اقپانداعى №264 قاۋلىسىندا مەكتەپ تاۋىسقانا تالاپكەرلەر تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك، ورتا بىلىمنەن كەيىنگى جانە جوعارى ءبىلىمنىڭ ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن ىسكە اسىراتىن ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنا وقۋعا ءتۇسۋ كەزىندە «4) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى بولىپ تابىلمايتىن ۇلتى قازاق ادامدار ءۇشىن – 2 پايىز;» جەڭىلدىك بەرىلەدى. بۇل جەڭىلدىك وتكەن جىلى دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ بەسىنشى قۇرىلتايىندا ەلباسىمىزدىڭ پارمەنىمەن 4 پايىزعا كوبەيتىلدى.

ول از دەسەڭىز، «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭىنىڭ 5-تاراۋى تۇگەلىمەن ءبىلىم الۋ ماقساتىندا كوشىپ كەلۋشىلەرگە ارنالىپ، ەتنيكالىق قازاق جاستارىنىڭ وقۋعا ءتۇسۋ شارتتارى، قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرى، ۆيزا الۋ، ازاماتتىققا قابىلداۋ ءتارتىبى تايعا باسقان تاڭباداي اشىق جازىلعان. ءتىپتى، اتالعان زاڭنىڭ 33-بابىندا وقۋعا تۇسكەننەن كەيىن ولاردىڭ جوو جاتاقحانالارىنا جاي جانە تۇراقتى تىركەۋگە تۇرىپ، ازاماتتىق الۋىنا دا تولىق مۇمكىندىك جاراتىپ بەرگەن ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ!

ءبىر سوزبەن ايتقاندا، «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭى بويىنشا  كوشىپ كەلۋشىلەردىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا: 1) ەگەر كونستيتۋتسيادا، زاڭداردا جانە حالىقارالىق شارتتاردا وزگەشە كوزدەلمەسە، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى ءۇشىن بەلگىلەنگەن قۇقىقتار مەن بوستاندىقتاردى پايدالانۋعا; 2) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىندا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن ءبىلىم، مەديتسينالىق جانە الەۋمەتتىك كومەك الۋعا; 3) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كوشىپ كەلۋشىلەردىڭ بولۋى ءۇشىن اشىق اۋماعى بويىنشا ەركىن ءجۇرىپ-تۇرۋعا; 4) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىندا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن تۇرعىلىقتى جەرىن ەركىن تاڭداۋعا; 5) وزىنە تيەسىلى مۇلىكتىك قۇقىقتارىن جانە مۇلىكتىك ەمەس جەكە قۇقىقتارىن قورعاۋ ءۇشىن سوتقا جانە مەملەكەتتىك ورگاندارعا جۇگىنۋگە; 6) وسى قىزمەت تۇرلەرى اقىسىز نەگىزدە كورسەتىلەتىن ورالمانداردى جانە ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرىن قوسپاعاندا، ورالمانداردى بەيىمدەۋ جانە ىقپالداستىرۋ ورتالىقتارىندا اقىلى بەيىمدەۋ جانە ىقپالداستىرۋ قىزمەتتەرىن الۋعا قۇقىعى بار.

ال، وسىنىڭ ءبارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستان ۇكىمەتى ءار جىلى ارنايى قوماقتى قارجى بولەدى. قىزمەتكەر ورنالاستىرادى...

وسى جەردە ستۋدەنت ءىنى-قارىنداستارىما ءبىر ماسەلەنى قادام ايتقىم كەلەدى. اسا مارتەبەلى ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «قايدا جۇرسە دە، قازاقتىڭ تاريحي وتانى بىرەۋ عانا. ول – قازاقستان!»-دەگەن ءسوزىن بويىندا ءبىر تامشى قازاق قانى بار ازامات ەستەن شىعارماۋى ءتيىس! شەتەلدەن كەلىپ، جوعارىدا ايتىلعان شارت-جاعداي اياسىندا ءبىلىم الىپ جاتقان قازاق جاستارى، مەيلى قاي مەملەكەتتەن كەلسە دە، وزدەرىن شەتەل ازاماتى سەزىنبەۋى كەرەك! ەسەسىنە، زاڭدا بەرىلگەن قۇقىقتارىن تولىق پايدالانىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الۋعا اسىققانى دۇرىس! ولار سوندا عانا ارتتا قالعان اتا-اناسىن، تۋىس-تۋعانىن اتاجۇرتقا شاقىرىپ، باسىن قوسا الادى (http://abai.kz/post/68502 ).

بۇل – اتا-انا جانە وتان الدىنداعى تاريحي مىندەت!

اۋەلگى سوزىمىزگە ورالساق، ۇلى دالا ەلىندە وقىپ جاتقان قانداس ستۋدەنتتەرىمىزدىڭ تۇرمىسىنا، ساياسي ومىرىنە قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى چجان حانحۋەيدىڭ «الاڭداۋىنا» ەشبىر نەگىز دە، سەبەپ تە جوق. الاڭداماسىن!!!

ەگەر، تاعى قايتالاپ ايتايىن، «قىتاي ءۇشىن قازاقستان - دوس، باۋىرلاس مەملەكەت. ءبىز ەشقاشان قازاقستاننىڭ مۇددەسىن، قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق سەزىمىن كەمسىتپەيمىز. ىنتىماقتاستىق ارتقان سايىن تۇيتكىلدەردىڭ دە كوبەيە تۇسەتىنى بەلگىلى. ەڭ باستىسى ولاردى شەشۋ. سوندىقتان، بۇل ماسەلەنى رەتتەي الاتىنىمىزعا سەنىڭىزدەر!»-دەگەنى شىن بولسا، چجان حانحۋەي مىرزا الدىمەن دەمالىس كەزىندە قىتايعا كەتىپ، وقۋ ورنىنا ورالا الماي وتىرعان 78 ستۋدەنتتىڭ (مۇمكىن، ودان دا كوپ) (http://abai.kz/post/69361 ) قايتا كەلىپ، ءبىلىمىن جالعاستىرۋىنا ىقپال ەتسىن! «بالاڭدى شەتەلدەن نەگە وقىتاسىڭ؟!»-دەگەن سىلتاۋمەن لاگەرلەردە ازاپتالىپ جاتقان ولاردىڭ اتا-انالارىن بوساتسىن!! قازاقستان ازاماتتىعىن العان ستۋدەنتتەردى سەندەلتپەي، قىتاي ازاماتتىعىنان شىعارسىن!!!

بولماسا، ءوزىنىڭ ارىنىڭ الدىندا، تاعى قايتالاپ ايتايىن، ەل ىشىنە جىك تۇسىرمەي، قانداستارىمىزدى سەرگەلدەڭگە سالماي، تابانىن جالتىراتسىەن!!!

ەندى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ رەكتورلارى مەن ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعاديەۆ تۋرالى ءبىر-ەكى اۋىز ءسوز.

ءبىز «كوشى-قون – ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەل تاۋەلسىزدىگىن جاريالاۋدان بۇرىن جولعا قويعان تۇڭعىش ءھام ۇلى ساياساتى! نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ كەمەڭگەر تۇلعا، كورەگەن باسشى ەكەنىن تورتكۇل دۇنيەگە بىردەن تانىتقان دا – وسى الىستا جۇرگەن اعايىندى اتاجۇرتقا شاقىرۋ تۋرالى شىعارعان باتىل ءارى تاريحي شەشىمى!»-دەگەن ءسوزدى ۇنەمى ايتامىز. ءار ماقالامىزدا قايتالاپ وتىرامىز. مىنە، شىر-پىر بولىپ بۇگىن تاعى جازىپ وتىرمىز...

وكىنىشكە وراي، ەلىمىزدىڭ كوشى-قون ساياساتىن، ۇلت كوشباسشىسىنىڭ وسى ۇلى ەڭبەگىن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ رەكتورلارى مەن ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعاديەۆ ءدال بۇلاي باعالامايدى دا، تۇسىنبەيدى دە ەكەن!

«Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالى قىتايعا كەتىپ، قايتپاي قالعان 78 ستۋدەنتتىڭ ءتىزىمىن جاريالادى (http://abai.kz/post/69361 ).

بۇل – وسىندا وقىپ جاتقان قايىرىمدى ستۋدەنتتەردىڭ وزدەرى انىقتاپ ۇسىنعان تىزىمدىك. ال، رەسمي سان ودان دا كوپ....

ەگەر، ۋنيۆەرسيتەت رەكتورلارى مەن مينيستر پرەزيدەنتتىڭ كوشى-قون ساياساتىنىڭ تاريحي استارىن، ستراتەگيالىق ماڭىزىن تەرەڭ تۇسىنسە، الىستان كەلگەن اعايىندى جان-جۇرەگىمەن سۇيسە، قول استىندا وقىپ جاتقان ستۋدەنتتەرىنە يە بولاتىن ەدى عوي;

ەگەر، ۋنيۆەرسيتەت رەكتورلارى پرەزيدەنتتىڭ كوشى-قون ساياساتىنىڭ تاريحي استارىن، ستراتەگيالىق ماڭىزىن تەرەڭ تۇسىنسە، الىستان كەلگەن اعايىندى جان-جۇرەگىمەن سۇيسە، قىتايعا كەتىپ، قايتا ورالماي قالعان ستۋدەنتتەرىنىڭ ايتىپ، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترىنە دابىل قاعاتىن ەدى عوي;

ەگەر، ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى پرەزيدەنتتىڭ كوشى-قون ساياساتىنىڭ تاريحي استارىن، ستراتەگيالىق ماڭىزىن تەرەڭ تۇسىنسە، الىستان كەلگەن اعايىندى جان-جۇرەگىمەن سۇيسە، قىتايلىق ارىپتەستەرىمەن – قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم مينيسترىمەن سويلەسىپ، سۇراۋ سالار ەدى عوي;

ەگەر، ۋنيۆەرسيتەت رەكتورلارى مەن مينيستر پرەزيدەنتتىڭ كوشى-قون ساياساتىنىڭ تاريحي استارىن، ستراتەگيالىق ماڭىزىن تەرەڭ تۇسىنسە، الىستان كەلگەن اعايىندى جان-جۇرەگىمەن سۇيسە، قىتاي ەلشىسى چجان حانحۋەيدىڭ ەكى قىزمەتكەرى بۇلاي بىلگەنىن ىستەمەس ەدى عوي;

ەگەر، ۋنيۆەرسيتەت رەكتورلارى مەن مينيستر پرەزيدەنتتىڭ كوشى-قون ساياساتىنىڭ تاريحي استارىن، ستراتەگيالىق ماڭىزىن تەرەڭ تۇسىنسە، الىستان كەلگەن اعايىندى جان-جۇرەگىمەن سۇيسە، قىتايدىڭ ساياسي قىسىمىن بىلە تۇرىپ، قول استىندا وقىپ جاتقان سول ستۋدەنتتەرىدى جىبەرمەي، وسىندا قالۋعا كومەكتەسەر ەدى عوي;

ەگەر، ۋنيۆەرسيتەت رەكتورلارى مەن مينيستر پرەزيدەنتتىڭ كوشى-قون ساياساتىنىڭ تاريحي استارىن، ستراتەگيالىق ماڭىزىن تەرەڭ تۇسىنسە، الىستان كەلگەن اعايىندى جان-جۇرەگىمەن سۇيسە، قانداس ستۋدەنتتەرگە  رەكتورلار جۇرگىزەتىن وتانشىلدىق تاربيەنى قىتاي ەلشىسى چجان حانحۋەيدىڭ ەكى قىزمەتكەرى جۇرگىزبەس ەدى عوي!!!

جوق!

ولاردىڭ بۇل ماسەلمەن مۇلدە باس اۋىرتقىسى كەلمەيدى ەكەن!!!

مەن سوڭعى ون جىلدان بەرى ەلباسىمىزدىڭ كوشى-قون ساياساتىنىڭ قولداۋشىسى بولىپ كەلە جاتقان ازاماتپىن. ارنايى زاڭ كاسىبىن وقىماسام دا كوشى-قونعا قاتىستى زاڭدار مەن قاۋلىلاردى يگەرىپ الدىم. سول سەبەپتى، جاقسى بىلەم، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىنىڭ 66-بابىندا ايتىلعان «مەملەكەت شەت ەلدەگى قازاق دياسپوراسىنىڭ ءبىلىم الۋ قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋعا جاردەمدەسەدى»، «شەت ەلدەگى قازاق دياسپوراسى ءۇشىن ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىن قۇرۋ جانە وعان قارجىلىق-ماتەريالدىق كومەك كورسەتۋ حالىقارالىق شارتتاردا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن جۇزەگە اسىرىلادى»-دەگەن نورمالارىن اتقارۋ بىلاي تۇرسىن، «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زانىڭ 33-بابىنداعى ءبىلىم الۋ ماقساتىندا كەلگەن ستۋدەنتتەردىڭ «تۇراقتى تۇرۋعا جانە جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن (تىركەۋ تارتىبىمەن) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىنا قابىلداۋ تۋرالى ءوتىنىشحات بەرۋگە قۇقىعى بار»-دەگەن نورماسىن بىردە-ءبىر جوعارى وقۋ ورنى اتقارماي وتىر.

تەك، استاناداعى  ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى مەن س. سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى عانا ءبىر-ەكى ستۋدەنتكە قولداۋحات بەرگەن بولدى. ونىڭ ءوزى مەنىڭ ايعايىممەن، «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ ىقپالىمەن ارەڭ جۇزەگە استى.

ال، اقساقال ۋنيۆەرسيتەت ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دان باستاپ، قالاعان وقۋ ورىندارى، مىنە، زاڭ جوباسى قولدانىسقا ەنگەلى ەكى جىلعا تايادى، بۇلك ەتەر ەمەس!

بايقۇس ستۋدەنتتەر ءوزى تۇرعان قالادان باستاپ، الىس اۋداندار مەن وبلىستارعا تۇراقتى تىركەۋگە تۇرىپ، ازاماتتىققا قۇجات تاپسىرۋدا...

مۇنىڭ ءبارى تىركەۋ تۋرالى زاڭعا قايشى!

قانشاما مارتە ايتىلدى، جازىلدى، ۋنيۆەرسيتەت رەكتورلارى مەن مينيستر، ەڭ قۇرىعاندا، وسى ماسەلەنى شەشىپ بەرۋگە جاراماي وتىر!

قۇقىقتىق مەملەكەت قۇرىپ جاتىرمىز دەپ، قۇلاعىڭدى تۇندىراتىن رەكتورلار مەن ءمينيستردىڭ اۋسەلەسى وسى، اعايىن!

اۋىت مۇقيبەك

استانا

Abai.kz