ايمىرزا جامانقۇلوۆ (سۋرەتتە). بۇل ازامات – اقتوبە قالاسىنداعى يگى-جاقسىلارعا: مادەنيەت سالاسىنداعى مايتالماندارعا، اقىن-جازۋشىلارعا، ءباسپاسوز وكىلدەرىنە، بيزنەستەگى جىگىتتەرگە بەلگىلى ازامات. ال، جامانقۇلوۆتار اۋلەتىن جالپى وبلىس جۇرتشىلىعى جاقسى بىلەدى. ايمىرزا زيالى وتباسىندا دۇنيەگە كەلدى. وقىدى، ەر جەتتى. زامانا ىرقىمەن ورىس بالاباقشاسىنا بارىپ، ورىس مەكتەبىن ءبىتىرىپ، جوعارى وقۋ ورنىنداعى ءدارىسىن ورىس تىلىندە جالعاستىرعان ول جالعىز-اق كۇندە شەشىم قابىلداپ، قازاقى ورتاسىنا ورالۋعا بەل بايلايدى. ءسويتىپ، قۇدايبەرگەن جۇبانوۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنە قابىلدانادى. ايمىرزا تىلەكتەسۇلىنىڭ سودان بەرگى قام-قاراكەتى ورتاسىنا ورالعان وعىلاننىڭ قام-قاراكەتى بولىپ جالعاسىن تابۋدا. ءبىز بۇگىن ايمىرزامەن از-كەم سۇحبات قۇردىق. ول سۇحبات بارىسىندا تايچىبەكوۆتان ەمەس، سونىڭ سوزىنە سەنەتىندەردەن ابايلاۋ كەرەك دەي كەلىپ، ءتىل ءۇشىن جانى كۇيىپ، پاتريوت بولىپ جۇرگەن كەيبىرەۋلەردىڭ بالا-شاعاسى قازاقشا بىلمەيدى دەگەن اششى شىندىقتى دا اقتارىپ سالدى.   

- ايمىرزا، قازاق بالاسىنىڭ انا ءتىلىن ۇيرەنىپ، ۇيرگە قوسىلىپ جاتقانى بۇل زاماندا تاڭسىق ەمەس شىعار؟ ايتسە دە، سەن سياقتى ورىس بالا باقشاسىنا بارىپ، ورىس تىلىندە مەكتەپ ءبىتىرىپ، جوعارى وقۋ ورنىنداعى وقۋى دا ورىسشا بولعان ازاماتتىڭ سانالى تۇردە قازاقى ورتاعا ورالۋى ۇلگى بولارلىقتاي ەكەن. سوندىقتان اڭگىمەنى وسىدان باستاساق دەيمىن. سەنىڭ ءوز تىلىڭدە سويلەپ كەتۋىڭە نە تۇرتكى بولدى؟

- ەڭ باستىسى مەن ءتىلىمدى ەشقاشان ۇمىتقان ەمەسپىن. قازاقشا سويلەپ، قازاقشا جاۋاپ بەرۋگە ەشقاشان قينالعان ەمەسپىن. قازاق تىلىندە فيلمدەردى دە قاراپ، تۇگەل تۇسىنەتىنمىن. مەنىڭ پروبلەمام: قازاقشا كىتاپ وقي المايتىنمىن جانە جازۋعا دا شورقاق ەدىم. كەيدە كۇردەلى سويلەمدەردى تالاپ ەتەتىن ويلاردى ايتۋعا قازاقشا سوزدىك قورىم جەتپەي قالاتىن. اتا-انام ول ءۇشىن قازاقشا كىتاپ وقۋ كەرەك دەيتىن، بىراق، مەن وقىپ باستاعان كىتاپتارىمدى اياقتاي الماي ءجۇردىم.

جالپى  ارمانىم ناعىز مۋزىكانت بولۋ ەدى. كوپشىلىك بايان، بالالايكانى بىرىڭعاي ورىس حالىق اسپاپتارى رەتىندە قابىلدايدى. نەگىزى بۇل اسپاپتار ورىس حالىق اسپاپتارى شەڭبەرىنەن شىعىپ سكريپكا، فورتەپيانو، فلەيتا، كلارنەت سەكىلدى الەمدىك كلاسسيكالىق مۋزىكالىق اسپاپتارىنىڭ دەڭگەيىنە جەتكەن اسپاپتار.  قاراساق، وسى اسپاپتاردا، اسىرەسە، باياندا بارلىق حالىقتار ويناپ كەلەدى ەكەن. ال دومبىرادا وزگە حالىقتىڭ بىرەر  وكىلى ءبىر ەكى شەرتىپ، ءان ايتسا، نە ءبىر ەكى كۇي ورىنداسا، سوعان ءماز بولامىز عوي.

بىراق، قانداي ماماندىق يەسى بولسام دا، انا ءتىلىمدى جەتىك مەڭگەرۋ – مىندەتىم دەپ سانادىم. مۋزىكانت بولا الماسىما كوزىم جەتكەن سوڭ، تىلگە بارىنشا كۇش سالۋ كەرەك دەگەن ويعا توقتادىم.

- سوندا قۇدايبەرگەن جۇبانوۆ اتىنداعى ۋنيۆەرستيەتتىڭ فيلفاگىنە انا ءتىلىڭدى تەرەڭ مەڭگەرۋ ءۇشىن ءتۇستىڭ بە؟ الدە  دەكانات فيلولوگيا فاكۋلتەتىنە باياندا ويناي الاتىن بالا كەرەك بولعان سوڭ قابىلدادى ما سەنى؟ قازىر سەنىڭ مامانداعىڭ ناقتى قايسىسى: ءتىلشى-فيلولوگ پە، الدە، مۋزىكانت پا؟

- فيلفاكقا بولسىن، باسقا فاكۋلتەتكە بولسىن، بايانيست قاشاندا كەرەك. ءتۇرلى شارالاردا ونەرلى ستۋدەنتتەر قانداي دا بولماسىن فاكۋلتەتتىڭ مەرەيىن ۇستەم ەتىپ جاتادى. جالپى مۋزىكادان حابارىمنىڭ بولعانى ءومىرىمنىڭ كوپتەگەن جاعدايلارىنا، شارۋامنىڭ وڭ شەشىلۋىنە سەبەپشى بولىپ كەلە جاتىر. بىلۋىمشە، ماسكەۋدە بانككە جۇمىسقا تۇرماقشى بولعان ۇمىتكەرلەردىڭ رەزيۋمەسىندە قاندايدا ءبىر مۋزىكا مەكتەبىنە قاتىسى بار مالىمەت بولسا، سوعان ءبىرىنشى ۇسىنىس جاسايدى ەكەن. مۋزىكا مەكتەبىنە قاتىسقانداردىڭ بويىندا تۇراقتى ەڭبەكتەنۋ (ۋسيدچيۆوست), باستاعان ءىستى اياقسىز قالدىرماۋ قاسيەتتەرى بولادى.

سول كەزدەگى فاكۋلتەت دەكانى ابات پانگەرەەۆ شىن ايتتى ما، قالجىڭداپ ايتتى ما، ونىڭ انىعىنا جەتۋ قيىن. دەي تۇرعانىمەن، بايانيست بولعانىم جاقسى بولدى. ايتپەسە مۋزفاكتان فيلفاكقا اۋىسۋىما كەلىسپەس پە ەدى، بىلمەيمىن...

بۇگىنگى تاڭدا ءبىزدىڭ ەلدە ءوز ماماندىعى بويىنشا جۇمىس جاساپ جاتقاندار بىرەن ساراڭ بولار. ايتەۋىر بۇيىرعان وقۋىنا تۇسەدى. وقۋ بىتىرگەن سوڭ بۇيىرعان جۇمىسىنا ورنالاسادى. كوپ جاعدايدا ول ديپلومىندا كورسەتىلگەن ماماندىعىمەن سايكەس كەلە بەرمەيدى.  ءبىرىنشى ديپلومىم بويىنشا، مۋزىكا مەكتەبىندە ساباق بەردىم، ەكىنشى ديپلومىم بويىنشا، قازاق تىلىنەن ساباق بەردىم، ءۇشىنشى ديپلومىم بويىنشا، زاڭگەر قىزمەتىن اتقاردىم. سوڭعى ەڭبەك ەتكەن جەرىم گاز سالاسىنىڭ ءباسپاسوز-حاتشىسى. بۇندا جۇمىسىم ءتىلدى بىلگەندىكتەن ورگە باستى، كورپوراتيۆ جانە مادەني شارالاردا ونەرىمدى كورسەتىپ، ارىپتەستەرىم مەن باسشىلاردىڭ قۇرمەتىنە بولەندىم. دەگەنمەن،  قاي جۇمىستا دا، تۇراقتى بولعانىمەن، ايلىعى از. سول سەبەپتى جەكە كاسىپكەرلىكپەن اينالىسقىم كەلەدى. بۇندا ەندى بار جيعان ءبىلىمىمدى بارىنشا پايدالانارمىن. جالپى مەن مۋزىكانتپىن، بىراق ءوزىمنىڭ ورىنداۋشىلىق دەڭگەيىمە ريزا ەمەسپىن. ول اقتوبەدەگى مۋزىكا مەكتەپتەرىنىڭ وقىتۋ ساپاسىنىڭ تومەندىگى بولار، ويتكەنى مەن ءوزىم قاشاندا قاتارىمنىڭ الدى ەدىم. ال رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە شىققاندا ولاي ەمەس ەكەن.

- ءتىل ۇيرەنۋ، تۋعان تىلگە ورالۋ دەگەن اڭگىمەمىزدى قورتىندىلاۋ ءۇشىن جانە ءبىر سۇراق. ايمىرزا، قازىر، ايتۋعا عانا وڭاي، ايتپەسە، قازاق بولىپ تۋعانىڭمەن قازاق ءتىلىن، اسىرەسە، جازۋ ءتىلىن ۇيرەنۋ ورىسشا وقىپ، ورىسشا قارىپ تانىعان ادام ءۇشىن وڭاي بولماعان شىعار؟ وعان، ارينە، تاباندىلىق، ءتوزىم، ەرىك جىگەر، تىلگە دەگەن اسقان زور قۇرمەت، سۇيىسپەنشىلىك كەرەك بولعان شىعار؟ تاعى دا نە كەرەك بولدى؟ 

- ارينە وڭاي بولعان جوق. بىراق زەيىن قويىپ، بار ىنتاڭمەن بەرىلىپ، ىزدەنىپ وقىساڭ قاي شارۋانى دا بولسىن تىندىرۋعا بولادى. الايدا ونى قاي ۋاقىتتا باستايسىڭ؟ ماسەلە سوندا. ەگەر وقۋشى، ستۋدەنت كەزىڭدە باستاساڭ ناتيجەسى بولادى. ال ودان كەيىن... ونىڭ ۇستىنە وتباسىلى بولعان سوڭ، قالدى دەي بەر... قازىر ۇيگە كەلىپ، جاتا قالىپ كىتاپ وقىسام دەيمىن عوي. بۇل قانشالىقتى مۇمكىن، كوزگە ەلەستەتىپ كورىڭىز... ءبىر جاعىنان بالالارىڭ، جۇبايىڭ، ت.ب. ۇيىشىلىك شاراۋلار، كۇندەلىكتى تىرشىلىكتىڭ قامى دەگەندەي.  نەگىزى قازاق ءتىلىن يگەرۋدىڭ باستى قۇرالى – قازاقشا كىتاپ وقۋ. مەن ستۋدەنت كەزىمدە قازاقشا وقۋدى «بالدىرعان»، «ۇلان» باسىلىمدارىنان باستادىم. ءسال ءتىلىم جاتتىققان سوڭ شاعىن اڭگىمەلەرگە كوشتىم. ەڭ ءبىرىنشى قازاقشا وقىعان ءىرى كولەمدى شىعارمام – ديحان ءابىلوۆتىڭ «سۇلتانماحمۇت» تريلوگياسى بولدى. سوسىن «كوشپەندىلەر»، سوسىن «اباي جولى». نە عۇرلىم كوبىرەك وقىعان سايىن ءتول مادەنيەتىمىزگە، تاريحىمىزعا دەگەن ماقتانىش پەن سۇيسپەنشىلىگىم ءوسىپ، ۇلعايىپ كەلەدى.

بىلمەيتىن، تۇسىنبەگەن سوزدەر كەزدەسسە، ولاردى بولەك جازىپ الىپ، تۇسىندەرمە سوزدىكتەردەن ىزدەپ، قاراپ جۇرۋدەن جالىقپايتىنمىن. باستاپقىدا تۇسىنىكسىز سوزدەر كوپ بولاتىن. سوسىن بىرتە بىرتە ازايدى.

الدىندا ايتىپ وتكەنىمدەي، ارمانىم ناعىز مۋزىكانت بولۋ ەدى. ول ارمانىم ورىندالمايتىنا كوزىم جەتكەن سوڭ، بوسقا ۋاقىتىمدى مۋزىكا فاكۋلتەتىندە وتكىزبەس ءۇشىن، قوسىمشا ماماندىق يگەرۋ قاجەت دەپ شەشتىم ءوزىم ءۇشىن. وزىمە ءوزىم قازاقشامدى جوندەيىن دەدىم. بيۋروكراتيالىق قيىندىقتاردان سوڭ ، جاقسى ادامداردىڭ كومەگىمەن ايتەۋىر فيلولوگيا فاكۋلتەتىنە اۋىستىم. - بارەكەلدە! ال، ايمىرزا، ارادا شيرەك عاسىردان اسا ۋاقىت وتسە دە (تاۋەلسىزدىگىمىزدى العاننان بەرگى ۋاقىتتى ايتىپ وتىرمىن), قازاق تىلىنە قىرىن قاراپ جۇرگەن زامانداستارىڭ تۋرالى نە ايتاسىڭ؟ ولاردىڭ قايسىبىرى قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋ بىلاي تۇرسىن، ءتىلدى مازاق ەتىپ، قورلاپ ءجۇر ەمەس پە؟

- ەندى بۇل ءبىر ىندەت، ەپيدەميا. 70 جىل بويى ورىستاندىرۋ، وتارلاۋ ساياساتىنىڭ «ورمەگىندە» بولدىق قوي. وزىمە كەلەر بولسام، ءبىزدىڭ وتباسىمىزدىڭ، اۋلەتىمىزدىڭ ۇلتتىق يممۋنيتەتى اۋەل باستان كۇشتى بولدى. ورىس ءتىلىن تولىعىمەن يگەردىك، بىراق، انا تىلىمىزدەن الشاقتامادىق. ادام بالاسى نە نارسەنى دە اشىقتان اشىق مازاق ەتىپ، قورلاسا، ول ونىڭ بويىنداعى مادەنيەتتىلىگىنىڭ تومەندىگى دەپ بىلەمىن. ال «ءوز ءتىلىن بىلمەگەن – بەيشارا! بەيشارادا نە شارا؟» شاحانوۆتىڭ ءسوزى مە ەدى؟ مەن تولىق قوسىلام.

- اقىن جازۋشىلاردىڭ انا ءتىلىن بىلمەيتىن ۇل-قىزدارى تۋرالى نە ايتاسىڭ؟ مىسالى، اكەلەرى قازاق تىلىندە شىعارمالار جازدى. ول شىعارمالارى پالەنباي مىڭ تيرجابەن كىتاپ بولىپ شىقتى. جازۋشىنىڭ وتباسى بەرەكەگە، مولشىلىققا كەنەلدى. جازۋشى باي بولدى. بالالارىن قالاعان وقۋىنا ءتۇسىردى، قالاعانىن اپەردى. اقىن جازۋشىلاردىڭ ۇل-قىزى سوۆەت وكىمەتى تۇسىندا ەش تارشىلىق كورمەي ەركەتوتاي بولىپ ءوستى. سول ەركەتوتايلار بۇگىن اكەسى شىعارما جازىپ بايىعان، ەلگە تانىلعان تىلگە قارسى. بۇل قارسىلىقتان نە بايقايسىڭ؟- نەگىزى بايقاعانىم، «ءاي، قازاقشا سويلەڭدەر! قازاقشا سويلەۋ كەرەك!» دەپ كوپشىلىك ورتاسىندا، كوشەدە ايقاي سالاتىن اعا-كوكەلەرىمىزدىڭ بالا-شاعاسى، كەلىندەرى، نەمەرەلەرى ورىسشا سويلەيدى. بۇندا دا سولاي بولىپ تۇر عوي، كەيبىر اقىن جازۋشى اعالارىمىز سويلەگەندە اعىپ تۇرعان بۇلاقتاي بولسا دا، ءوز بالالارىنا سول بۇلاقتان سۋسىنداتپاپتى. كەنەس وداعى تۇسىندا ءبىر ەستىگەنم، ءبىر جوعارعى وقۋ ورنىنىڭ رەكتورىنىڭ بالاسى ادام ولتىرۋمەن اينالىسىپتى. سوندا بۇكىل قوعام جاعاسىن ۇستادى. بۇل قالاي، وسىنداي مەيرىمدى، مادەنيەتتى ادامنىڭ بالاسى ادام ولتىرە مە دەپ. «تاربيەلەگەن شاكىرتتەرى قانشاما. بۇلاي بولۋ مۇمكىن ەمەس!» - دەستى كوپشىلىك.

قالاي دا، بالاڭا دۇرىس باعىت بەرىپ وتىرۋىڭ كەرەك. ءوزىڭنىڭ قولىڭ تيمەسە، باعىت بەرەتىندەر تابىلادى. تەرىس كەتسە وپىق جەيسىڭ.

- ەرمەك تايچىبەكوۆ دەيتىن ەس-اقىلى كەمدەۋ ادامدار دا ءومىر ءسۇرىپ ءجۇر ارامىزدا. ولار قازاقستاندى رەسەيگە قوسىپ، ءبىر گۋبەرنيا ەتۋ كەرەك دەگەندى ايتادى. تايچىبەكوۆتاردىڭ تايراڭداۋىنىڭ سەبەبى نە دەپ ويلايسىڭ؟

- مەنىڭشە، تايچىبەكوۆكە ەمەس، ونىڭ سوزدەرىنە يلانىپ، سونى دۇرىس دەپ سانايتىندار بار، سولاردان اباي بولۋ كەرەك. سوندىقتان ۇلتتىق مۇددەگە قارسى  كەلمەس ءۇشىن وتانداستارىمىزدىڭ بويىندا وتانشىلدىق يممۋنيتەت بولۋى كەرەك شىعار.

- قازاقشا سويلەگەن قازاقتاردى، ياعني ءوز باۋىرلارىن قورعايىن دەپ قازاقتىڭ قىزى سوققىعا جىعىلدى. اسەل نازارباەۆا. ونى سوققىعا جىققان ديانا پەرەگۋدا رەسەيلىك ەكەن. اسەل ءوزىنىڭ دەنە جاراقاتىن العانىن، مورالدىق تۇرعىدان كۇيزەلىسكە ۇشىراعانىن ايتىپ، سوتقا شاعىمدانادى. الايدا، سوت ءىستى سوزىپ كەلگەن. ماسەلەگە قوعام بەلسەندىلەرى مەن Abai.kz سايتىنىڭ ءتىلشىسى ارالاسقان سوڭ بارىپ اسەلدىڭ ارىزى قاناعاتتاندىرىلدى. ەگەر قوعام بۇل ىسكە نازار اۋدارماعاندا، «جابۋلى قازاننىڭ بەتى جابۋلى» كۇيىندە قالار ما ەدى، قايتەر ەدى، قالاي ويلايسىڭ؟ اقتوبە دە ورىسقولداۋ قالا عوي. بالكىم، وسىنداي مىسالدار ءوزىڭ تۇرىپ جاتقان قالانىڭ ومىرىندە دە بولىپ جاتقان شىعار. ونداي وقيعالار بولسا، اڭگىمەگە تۇزدىق ەتە وتىرساڭ ەتتى؟..

- جالپى مۇنداي ارەكەتتەردى قالت جىبەرۋگە بولمايدى. ادامعا الىمجەتتىك كورسەتىپ، بالاعاتتاپ نامىسىنا، ار-وجدانىنا تيگەندەرگە قاتاڭ جازا قولدانۋ كەرەك. ءتىپتى، ءتىل ماسەلەسى بۇل جەردە كوتەرىلمەسە دە، ادامنىڭ قۇقىعىن بۇزعانى ءۇشىن كىم بولسا دا جازالانۋى كەرەك.

مەكتەپتە قابىرعاسىندا جۇرگەن كەزىم. باستاۋىش سىنىپتا وقيمىن. وقۋ جىلى اياقتالۋعا تاياعان مەزگىلدە  كلاسىمىزعا اۋىلدىق جەردەن ءبىر مۇرات ەسىمدى بالانى اتا-اناسى الىپ كەلدى. ول بالا ورىسشا مۇلدەم  بىلمەيدى ەكەن. بىراق، اتا-اناسى سوندا دا، قالاي دا  ورىس مەكتەبىندە وقىتپاق. «ورىسشا بىلسەڭ ادامسىڭ، بىلمەسەڭ نادانسىڭ» دەگەن زامان عوي.

سوندا ءبىزدىڭ سىنىپتا قازاق تىلىندە مۇراتپەن تىلدەسە الاتىن مەن بولىپ شىقتىم. سول سەبەپتى ول مەنىڭ قاسىمنان شىقپايتىن. ۇزىلىستە كىتاپحاناعا بارىپ سورەلەردىڭ اراسىنا كىرىپ سويلەسىپ تۇرعانىمىزدا، كىتاپحاناشى ايقايعا باستى: - ە، ۆى گدە ناحوديتەس؟ گوۆوريتە پو-رۋسسكي! دەپ. ءبىز ۇندەمەي سىرتقا شىعىپ كەتتىك. كلاسكا كەلسەك، اپايىمىز مەنى شاقىرىپ الىپ، «پو كازاحسكي ون ي تاك رازگوۆاريۆاەت؟ تى ەگو پو رۋسسكي ۋچي گوۆوريت» دەپ بۇيىردى.  كەيىن ول ەكىنشى جىلعا قالىپ، ورىسشاسىن تۇزەدى.

جالپى مەنىڭ ويىم ورىسشا بىلگەننەن ەش زيان جوق. ءتىپتى، قاي ءتىلدى بىلسەڭدە پايداسى بار. مەن قوسىمشا اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋگە تىرىسىپ ءجۇرمىن. قىتاي تىلىمەن دە «شۇعىلدانىپ» كورگەنمىن.

ورىس كلاسسيكتەرىن تۇپنۇسقاسىندا وقىعان الدەقايدا ۇتىمدىراق.

باستى ماسەلە – ءوز ءتىلىڭدى ۇمىتپاۋ، ءوز ءتىلىڭدى قاستەرلەۋ.

- ايمىرزا، سەن ماقالالارىڭدا، سۇحباتتارىڭدا اقتوبەدەگى مۋزىكالىق ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورىندارىنىڭ ناشار ەكەندىگىن اشىق ايتىپ ءجۇرسىڭ. احمەت جۇبانوۆتاي ايگىلى كومپوزيتور، مۋزىكا زەرتتەۋشىسى دۇنيەگە كەلگەن اقتوبەدە قالايشا مۋزىكالىق ءبىلىمنىڭ ءباسى تومەن بولۋى مۇمكىن؟

- بۇل سۇراق مەن ءۇشىن جارالى جەرىمە تۇز سەپكەندەي. احمەت جۇبانوۆتىڭ تۋعان جەرىندە كلاسسيكالىق مۋزىكا سالاسىندا ءبىلىم الۋ جۇيەسىنە ءتيىستى دەڭگەيدە نازار اۋدارىلماي كەلەدى. بىلىكتى ماماندار بار، دەي تۇرعانىمەن ولار كوبىنە كولەڭكەدە قالادى. الگى ميحايل بويارسكي سومدايتىن دون سەزار دە بازاننىڭ جىرلاعانىنداي

«كتو شۋسترىي ي بىسترىي،

مەتيت ۆ مينيسترى.

ا كتو گوردىي س وتۆاگوي،

ستانەت برودياگوي»

وبلىستاعى بىلىكتى ماماندار ءتىزىمىن جاساپ، ولارعا ءتيىستى دەڭگەيدە ءبىلىم بەرۋگە قولايلى جاعداي بولسا عوي دەپ ارماندايمىن. جالپى بۇل ماسەلەنىڭ شەشىمىن قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اكىمى قىرىمبەك كوشەرباەۆ تاپقان سىنايلى. قاي وبلىستا اكىم بولسا دا، مىندەتتى تۇردە كامەرالىق وركەستر جاساقتايدى ول. ورىنداۋشىلىق شەبەرلىگى جوعارى دارەجەدەگى مۋزىكانتاردى جيناپ، باس باسىنا پاتەر سىيلايدى. سوسىن ولار كونتسەرت بەرۋمەن قاتار مۋزىكا مەكتەپتەرىندە ساباق بەرەدى. ءسويتىپ  جەرگىلىكتى ورىنداۋشىلار پايدا بولا باستايدى. ورالدا سولاي بولدى، اقتاۋدا دا سولاي بولدى. ەندى قىزىل وردا دا كلاسسيكاعا جاندانىپ كەلەدى.

وكىنىشكە قاراي، ءبىزدىڭ وبلىستا جەڭىل اۋەنگە قۇمارلىق باسىم.  جالپى جەرگىلىكتى بيلىك تاراپىنان ونەردىڭ وسى سالاسىنا وڭ كوزقاراس بولسا، قيىندىقتىڭ بارلىعى شەشىلەدى. مەن كلاسسيكالىق مۋزىكانى تىڭداۋ ءۇشىن ءوز ەركىمەن فيلارمونياعا كەلگەن وبلىستىڭ بىردە ءبىر شەنەۋنىگىن كورمەپپىن. ءبىر جولى سونداي كونتسەرتتىڭ بىرىندە بۇكىل بيلىك وكىلدەرى زالدا وتىردى. قاتتى تاڭ قالدىم. ءتىپتى، اۋىل شارۋاشىلىعى مەن سپورت باسقارماسىنىڭ باسشىلارىن دا كوزىم شالدى. سويتسەم كونتسەرتكە اكىم كەلەدى ەكەن. وسى رەتتە وڭىردە كلاسسيكالىق مۋزىكانى جانداندىرۋ ءۇشىن وبلىس اكىمىنىڭ قولداۋى كەرەك-اق. ال نەگىزى بۇل جايىندا ءسوز ەتسەڭ، ءبىزدىڭ مۋزىكا مەكتەپتەرى اقىلى بايقاۋلاردان جيناپ العان لاۋرەاتتىق ديپلومادارىن العا تارتادى. بۇنداي بايقاۋلاردا ءتيىستى جارناسىن تولەگەن سوڭ جۇلدەلى ورىنداردى جاپپاي بارلىق قاتىسۋشىلارعا بەرەدى. جالپى بايقاۋلار مىقتى ورىنداۋشىنى انىقتاۋ ءۇشىن ەمەس، اقشا جاساۋ ءۇشىن وتكىزىلەدى. سول سەبەپتى ءبىلىم بەرۋ باسقارماسى بايقاۋسىماقتاردىڭ قارا ءتىزىمىن جاساپ، مەكتەپتەرگە جاريا ەتۋ قاجەت. وسى بايقاۋدىڭ ديپلومدارى پورتفوليوعا قابىلدانبايدى دەپ.

ەگەر وبلىسىمىزدىڭ باسشىسى بەردىبەك ماشبەكۇلى قاجەت دەپ، تاپسىرما بەرسە، ونىڭ ادىستەمەسىن مەن تەگىن جاساپ بەرەر ەدىم.

جالپى كلاسسيكالىق مۋزىكا قوعامنىڭ «دەنساۋلىعىنا» وڭ اسەرىن تيگىزەدى. اسىرەسە، پسيحيكالىق «دەنساۋلىعىنا». ونى دا ايگىلى عالىمدار بارلىق تاراپتان دالەلدەپ بەرگەن بولاتىن.

- سەن ايگىلى مۇحتار ارىن ق. جۇبانوۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتە رەكتور بولىپ تۇرعان كەزدە وقىعان ستۋدەنتسىڭ. رەكتور-ۇستازىڭ تۋرالى نە ايتاسىڭ؟ ول كىسى قانداي يىگىلىكتى ىستەرىمەن شاكىرتتەر جۇرەگىنەن ورىن الدى؟ مۇحاڭنىڭ ۇزدىك شاكىرتتەرى كىمدەر قازىر؟

- رەكتور ارىنوۆ جۇمىس جاساعان كەزەڭدى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ رەنەسانس زامانى دەۋگە بولادى. «ەپوحا ۆوزروجدەنيا»، بىلايشا ايتقاندا، جاڭارۋ، جاڭعىرۋ، وركەندەۋ، ورلەۋ زامانى بولدى. مۇقتار عاليۇلىن شارق ۇرىپ ىزدەۋدىڭ كەرەگى جوق ەدى، ول كىسى ۇنەمى ستۋدەنتەردىڭ اراسىندا بولاتىن. اتتەڭ، ەرتە كەتتى. اقتوبەدە جوعارى مۋزىكالىق جانە حورەگرافيالىق وقۋ ورنىن اشۋ ەدى عوي ول كىسىنىڭ ارمانى.

مۇحاڭ ۋنيۆەرسيتەتتىڭ قازاق حالىق اسپاتار وركەسترىن قۇردى،  حورەوگرافيا ءبولىمىن اشتى. جالپى مۋزىكا فاكۋلتەتىنە قاتتى قامقور بولدى. ەڭ قىزىعى وزگە فاكۋلتەتتەردە ۇلگەرىمى ناشارلاپ  جۇرگەن، بىراق، مادەني شارالارعا بەلسەنە قاتىسىپ جۇرگەندەردى سول مۋزىكا فاكۋلتەتىندە وقىتىپ شىعاراتىن ەدى.

ول كىسىنىڭ دۇنيەدەن وزعانىنا 20 جىلدان استى. كىم بار كىم جوق. ەڭ قىزىق جىلدار ەدى سول ستۋدەنتتىك كەز.

- ەندى از سوزبەن وتباسىڭ تۋرالى ايتا كەتسەڭ. زايىبىڭ دا مۋزىكانت پا؟ بالالارىڭ وسكەندە كىم بولامىز دەپ ارماندايدى؟ جاڭىلىسپاسام، ۇلكەن ۇلىڭ الماتىداعى ايدىك مۋزىكا مەكتەپتەرىنىڭ بىرىنە وقۋعا قابىلداندى عوي دەيمىن. ونىڭ بولاشاعىنان قانداي ءۇمىت كۇتەسىڭ؟

-  زايىبىم ايىمجان – اقتوبە وبلىسىنىڭ  ۆيولونچەل اسپابىنىڭ تۇڭعىش ءارى جالعىز ورىنداۋشىسى. جانە جالعىز وقىتۋشىسى. شاكىرتتەرىنىڭ ءبىرى رەسەي كونسەرۆاتورياسىندا ءبىلىمىن جالعاستىرىپ جاتىر، ەكى شاكىرتى مۋزىكا كوللەدجىندە. اقتوبە فيلارمونياسى ۇجىمىنىنىڭ قۇرامىندا ءجۇر. مەنىڭ ويىمشا، 2004 جىلدان بەرى اقتوبە وبلىسىنىڭ مادەنيەتى مەن مۋزىكالىق ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا سىڭگەن ەڭبەگى از ەمەس ايىمجاننىڭ، بىراق، جەرگىلىكتى بيلىك تاراپىنان ەش ەلەنبەي كەلەدى.

ۇلكەنىمىز مەيىرحان الماتى قالاسىنداعى دارىندى بالالارعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق قازاق مامانداندىرىلعان مۋزىكا مەكتەپ-ينتەرناتىنا 6 سىنىپقا كلارنەت اسپابىنا 2018 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىنەن باستاپ قابىلداندى. الىسقا جىبەرگەن سەبەبىم: اقتوبەنىڭ الماتىداعىداي دەڭگەيدە وقىتا المايتىنى ايداي انىق. ۋاقىتىن ءوزىم سياقتى بوس وتكىزىپ الماسىن دەدىم. ءۇيدى قانشا ساعىنسا دا، قايتقىسى جوق. بۇنداي مەكتەپ اقتوبەدە جوق ەكەنىن تۇسىنەدى.

بولاشاقتا بالامىزدىڭ مۋزىكانت بولۋ مىندەتتى ەمەس، تەك سول سالادا وقىعىسى كەلگەسىن جوعارى دەڭگەيدە وقىسىن دەدىك.  بولاشاقتا ماماندىقتى ءوزى تاڭدايدى. نەگىزى مۋزىكامەن اينالىسقان ادامدار كەيىن قاي سالادا دا ۇزدىك بولادى. قارجى سالاسىندا  بولسىن، عىلىمي سالادا بولسىن ت.ب. سەبەبى: كلاسسيكالىق مۋزىكا ميدىڭ دامۋىنا ەرەكشە اسەر ەتەدى. ول باياعىدان عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەنگەن.

قىزىم بيىل ءبىرىنشى سىنىپقا بارۋ كەرەك، ول سۋرەت سالۋعا اۋەس. كىشى ۇلىمىز 9 ايدان استى.

سۇحباتىمىزدىڭ  قورتىندىسى رەتىندە ءبىر قىسقا اڭگىمە ايتايىن: ايىمجان ماسكەۋدە گنەسيندەر اتىنداعى رەسەي  مۋزىكا اكادەمياسىنىڭ اسپيرانتۋراسىندا وقىپ جۇرگەندە ءبىر حابارلاندىرۋ كوردىك. ەۋروپانىڭ ءبىر مۋزىكا مەكتەبىنە ورىس ءتىلدى وقىتۋشىلار كەرەك ەكەن. جالپى ورىس كلاسسيكالىق مۋزىكا مەكتەبى الەمدە ەڭ ۇزدىك مەكتەپتەردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى.

سول حابارلاندىرۋدى كورىپ، بارساق پا دەدىك. سوسىن توقتادىق. «قوي، بالالارىمىز بوتەن ەلدە ءجۇرىپ ماڭگۇرت بولىپ كەتەر!» - دەدىك. ءسويتىپ ەلىمىزدە ەلەنبەسەك تە، قولىمىزدان كەلگەنشە ەڭبەك ەتىپ جۇرە بەرەيىك دەپ شەشتىك.

سۇحباتتاسقان داۋرەن قاسەنۇلى

اقتوبە قالاسى

Abai.kz