قازاقستاندىقتار جىلما-جىل ءبىر پروبلەمامەن ءجيى كەزدەسەدى:جازعى مەزگىلدە بيلەت جەتىسپەۋشىلىگى. وسىعان بايلانىستى باق جۇيەلى تۇردە بيلەت الىپساتارلىعى تۋرالى ماسەلە قوزعايدى. بۇل پروبلەمانى قالاي شەشۋگە بولادى؟ بۇل تۋرالى Nur.kz سايتى جازدى.

انىعىندا، جازعى ماۋسىمدا جولاۋشىلار لەگى تاسقىندايدى.

بيلەتتىڭ ەركىن ساۋدادا بولماۋىنا بايلانىستى الىپساتار «جاردەمشىلەر» ۆوكزالداردا تەزىرەك جولعا شىققىسى كەلگەن جولاۋشىلارعا بيلەت ۇسىنادى. ازاماتتار ۇستەمە باعامەن بيلەت ساتىپ الۋعا ءماجبۇر بولادى. بىرقاتار بيلەتتەر ساتىلماي قالادى. بيلەتتىڭ ەركىن ساۋدادا بولماۋىنا قاراماستان پويىزدار بوس ورىندارمەن كەتەدى.

بۇعان قالاي جول بەرىلدى؟

بارلىق تەمىرجول بيلەتىن ساتاتىن كاسسالار، سايتتار مەن تەرمينالدار «اسۋ- ەكسپرەسس» جۇيەسىنە قوسىلعان. بۇل رەسەيلىك سەرۆيس (باعدارلاما كەڭەس وداعى كەزىندە جاسالعان) ارقىلى كەڭەس كەڭىستىگىندەگى  ەلدەردە بيلەت الۋ ساتۋ جۇزەگە اسىرىلادى.بيلەتتى قايتارعان كەزدە بوس ورىنعا «اسۋ –ەكسپرەسس» جۇيەسىمەن بيلەت ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك اشىلادى. الىپساتارلار وسى ءساتتى ءتيىمدى پايدالانادى. ولار الدىن-الا ءبىر توپقا نەمەسە جولاۋشىعا بيلەت ساتىپ الادى. «جاردەمشىلەر» ۆوكزالدا كليەنتتەر ىزدەپ، ولارمەن باعاسىن ء(تيىستى باعادان جوعارىعا) كەلىسەدى. ءسويتىپ، الدىن الا ساتىپ العان بيلەتىن قايتارىپ، بيلەت ناقتى جولاۋشىعا رەسىمدەلەدى. ول ءۇشىن ەكى كاسسير ۇيىمداسادى. ءبىرىنشىسى، بيلەتتى قايتارعان بويدا ەكىنشى كاسسير قاعىپ الىپ، بوساعان ورىنعا جاڭا جولاۋشىنى رەسىمدەيدى. مۇنى بارلىق كاسسادا جاساۋعا بولادى. كوپتەگەن ادامدار بارلىق تەمىرجول كاسسالارى «جولاۋشىلار تاسىمالى» اق قاراماعىندا دەپ ەسەپتەيدى. بۇعان دەيىن «جولاۋشىلار تاسىمالى» اق وكىلىنىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا 4,5 مىڭ تەمىرجول كاسسالارى بار. ولاردىڭ تەك 208-ءى عانا «جولاۋشىلار تاسىمالى» اق قاراماعىندا. ماسەلەن، استانا-1 ۆوكزالىنداعى 29 كاسسانىڭ 7-ەۋى «جولاۋشىلار تاسىمالى» اق قاراۋىندا بولسا، قالعان 22-ءسى جەكە كومپانيالاردىڭ مەنشىگى بولىپ تابىلادى. جولاۋشىلار اگەنتى بولىپ قىزمەت اتقارۋ ءۇشىن تەمىرجول بيلەتىن ساتۋعا كەز-كەلگەن زاڭدى تۇلعا قاراپايىم تالاپتاردى ورىنداسا جەتكىلىكتى. مۇنداي جولاۋشىلار اگەنتتىكتەرى (جولاۋشىلار تاسىمالى» اق، «تۇركسيب-استانا» جشس، «جولاۋشىلار تاسىمالى» «تۇران ەكسپرەسس» جشس، «مارال نۇر» جشس، «ارلان ترانس» جشس، «سۇڭقار-1» جشس، «"Nomads" جشس) تاسىمالداۋشى كومپانيالارمەن ولاردىڭ بيلەتىن ۆوكزال اۋماعىنداعى ءوز كاسسالارى ارقىلى نەمەسە ۆوكزال اۋماعىنان تىس جەردە سايت ارقىلى ساتۋعا كەلىسىم جاساسادى. قازىرگى كەزدە تاسىمالداۋشىلار وزدەرىنىڭ پروبلەمالارىن ءوز كۇشتەرىمەن شەشۋگە ىنتالى. ماسەلەن، بيلەت قايتارۋ كوميسسياسى 1000 تەڭگەگە ءوستى. بيلەتتى الىپ ساتۋدان «جاردەمشىلەر» ارقىلى ورىندالعان بيلەت اقىسى مۇنى تولىعىمەن جابادى. بۇل وتە جوعارى ۇستەمە اقى. ياعني، الىپساتارلار تاسىمالداۋشى كومپانياعا بيلەتتىڭ كوميسسياسىن دا جاۋىپ بيلەتپەن قامتاماسىز ەتەدى. سوڭىندا تاسىمالداۋشىنىڭ بىرقاتار بيلەتتەرى ساتىلماي قالىپ، پويىز ۆاگوندارى  بوس ورىندارىمەن كەتەدى. بۇدان تاسىمالداۋشى كومپانيا زارداپ شەگەدى.

«جولاۋشىلار تاسىمالى» اق ۇلتتىق تاسىمالداۋشى رەتىندە جىلدا جازدا قوسىمشا جازعى ماۋسىمعا قاتىستى قوسىمشا باعدارلار شىعارادى. سوعان قاراماستان، ۇلتتىق تاسىمالداۋشىنىڭ شۇعىل ىزدەستىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە قۇزىرى جوق. ونىڭ تاراپىنان جاسالاتىن ءبىر عانا امال – كاسسيرمەن ەڭبەك شارتىن بىرجاقتى بۇزۋ. سونىڭ وزىندە «جولاۋشىلار تاسىمالى» اق-عا قاتىستى كاسسالار جالپى كاسسالاردىڭ 4,6 پايىزى عانا. الايدا، ءاربىر ۆوكزالدا جەلىلىك ىشكى ىستەر بولىمدەرى بار. سونىمەن قاتار قازاقستاندا كولىك سالاسىنداعى ارنايى مامانداندىرىلعان ورگان كولىك پروكۋراتۋراسى بار. «جاردەمشىلەر» قىزمەتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك كودەكسىنىڭ 449 بابى بويىنشا قوعامدىق ورىنداعى ادامعا ءتيىسۋ رەتىندە عانا قاراستىرادى.

1. قوعامدىق ورىندا كاسىپكەرلىك نىسانى بولماعانىنا قاراماستان، باسقا ادامنىڭ مازاسىن الىپ، بيلەت ساتىپ الۋعا ماجبۇرلەۋ، بولاشاعىنا بولجام جاساۋ، قارىز سۇراۋ، سەكسۋالدىق قىزمەت كورسەتۋگە ماجبۇرلەۋ انىقتالعان جاعدايدا – جەكە تۇلعالاردان بەس ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش دەڭگەيىندە ايىپپۇل تالاپ ەتىلەدى.

2. وسى ارەكەتىن جىل ىشىندە ەكىنشى مارتە قايتالاعان جەكە تۇلعاعا - ون ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش كولەمىندە ايىپپۇل سالىنىپ نەمەسە بەس تاۋلىككە اباقتىعا جابىلادى.

ارينە، مۇنداي از مولشەردەگى ايىپپۇل (5ەتك -12025 تەڭگە) الىپساتارلاردى توقتاتا المايدى. الايدا، تەمىرجول بيلەتتەرىن قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ «جاردەمشىلەردەن» باقىلاۋ جۇرگىزۋ ءۇشىن ساتىپ الۋىن ۇيىمداستىرۋعا زاڭ كەدەرگى كەلتىرمەيدى. بۇل ءوز كەزەگىندە الىپساتارلىق وپەراتسياسىنا قاتىسۋشىلاردىڭ بارلىعىن اشكەرەلەۋگە مۇمكىندىك اپەرەدى. ول ءۇشىن الاياقتىق ءۇشىن باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا بولادى. سول ارقىلى الىپساتارلىقتى تىيۋعا مۇمكىندىك اشىلادى. باسى اشىق نارسە، نەلىكتەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى «جاردەمشىلەرگە» دۇرىس نازار اۋدارمايدى. NUR.KZ رەداكتسياسى ءىىم، ادىلەت ورگانى مەن پروكۋراتۋراعا حات جولداپ، تەمىرجول كولىگىندەگى بيلەتتىڭ الىپساتارلىعىن جويۋ ءۇشىن قانداي زاڭ نورمالارى قولدانىلاتىندىعىن بىلۋگە ۇسىنىم جاسادى. جاۋاپ تۇسكەن كەزدە ءبىز قازاقستاندىقتاردى الىپستارلىقپەن كۇرەستەگى جاسالىپ جاتقان شارالارمەن تانىستىرامىز.

Abai.kz