سەرىك جولداسباي. «ۇيىلگەن ولەكسەنى ورگە سۇيرەگەن» ءاليحان بوكەيحاننىڭ جازىعى نە؟
الاشوردا ۇلتتىق اۆتونوميالى ۇكىمەتىنىڭ توراعاسى، قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى ءاليحان بوكەيحاننىڭ ەتكەن ەڭبەگى ءالى كۇنگە دەيىن ەلەنبەي كەلەدى. ەلەنبەگەنى بىلاي تۇرسىن، كەيىنگى كەزدە الاش ارىسىنا تاسادان تاس اتۋشىلار، ءتىپتى اشىقتان اشىق ايىپتاۋشىلار دا تابىلۋدا. ال سانالى عۇمىرىن «ءتىرى بولسام، حان بالاسىندا قازاقتىڭ حاقىسى بار ەدى، قازاققا قىزمەت قىلماي قويمايمىن» دەگەننەن باسقاعا ارناماعان الەكەڭنىڭ ۇلت الدىندا نەندەي كىناسى بار؟
جۋىردا «اباي» اقپاراتتىق پورتالىندا ءاليحان بوكەيحاننىڭ 145 جىلدىعىنا بايلانىستى «قازاق ۇكىمەتى بوكەيحانوۆتى ۇمىتقان سياقتى» دەگەن ماقالا جارىق كوردى. وكىنىشكە قاراي، اتالمىش ماقالاعا پىكىر ءبىلدىرۋشىلەردىڭ اراسىندا ءاليحاندى ورىنسىز قارالاپ، الاش ارىسىنىڭ كەمشىلىكتەرىن جىپكە تىزگەندەر دە بار. الدەبىر وقىرمان ينتەرنەت-فورۋمدا ءاليحان ءبوكەيحاندى «قازاق تاريحىندا ءوزىندىك ورنى بار تۇلعا» دەپ مويىنداي وتىرىپ، ودان «سۋعا سالسا باتپايتىن، وتقا سالسا جانبايتىن» باتىر جاساۋ تاريحقا قيانات» دەپ قينالادى. سودان سوڭ ول الەكەڭنىڭ بەس بىردەي «كەمشىلىكتەرىن» تىزبەكتەي جونەلەدى. ماسەلەن: «بىرىنشىدەن، «بوكەيحانوۆ تاۋەلسىز مەملەكەت ەمەس، بار-جوعى ءبىرتۇتاس جانە بولىنبەيتىن رەسەي مەملەكەتى قۇرامىنداعى اۆتونوميا (قۇرامىز) دەگەن. ول اۆتونوميانى تورە بولعان سوڭ، مەن بيلەۋىم كەرەك دەپ ويلاعان»، - دەيدى تاسادان تاس اتۋشى وقىرمان.
الاشوردا ۇلتتىق اۆتونوميالى ۇكىمەتىنىڭ توراعاسى، قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى ءاليحان بوكەيحاننىڭ ەتكەن ەڭبەگى ءالى كۇنگە دەيىن ەلەنبەي كەلەدى. ەلەنبەگەنى بىلاي تۇرسىن، كەيىنگى كەزدە الاش ارىسىنا تاسادان تاس اتۋشىلار، ءتىپتى اشىقتان اشىق ايىپتاۋشىلار دا تابىلۋدا. ال سانالى عۇمىرىن «ءتىرى بولسام، حان بالاسىندا قازاقتىڭ حاقىسى بار ەدى، قازاققا قىزمەت قىلماي قويمايمىن» دەگەننەن باسقاعا ارناماعان الەكەڭنىڭ ۇلت الدىندا نەندەي كىناسى بار؟
جۋىردا «اباي» اقپاراتتىق پورتالىندا ءاليحان بوكەيحاننىڭ 145 جىلدىعىنا بايلانىستى «قازاق ۇكىمەتى بوكەيحانوۆتى ۇمىتقان سياقتى» دەگەن ماقالا جارىق كوردى. وكىنىشكە قاراي، اتالمىش ماقالاعا پىكىر ءبىلدىرۋشىلەردىڭ اراسىندا ءاليحاندى ورىنسىز قارالاپ، الاش ارىسىنىڭ كەمشىلىكتەرىن جىپكە تىزگەندەر دە بار. الدەبىر وقىرمان ينتەرنەت-فورۋمدا ءاليحان ءبوكەيحاندى «قازاق تاريحىندا ءوزىندىك ورنى بار تۇلعا» دەپ مويىنداي وتىرىپ، ودان «سۋعا سالسا باتپايتىن، وتقا سالسا جانبايتىن» باتىر جاساۋ تاريحقا قيانات» دەپ قينالادى. سودان سوڭ ول الەكەڭنىڭ بەس بىردەي «كەمشىلىكتەرىن» تىزبەكتەي جونەلەدى. ماسەلەن: «بىرىنشىدەن، «بوكەيحانوۆ تاۋەلسىز مەملەكەت ەمەس، بار-جوعى ءبىرتۇتاس جانە بولىنبەيتىن رەسەي مەملەكەتى قۇرامىنداعى اۆتونوميا (قۇرامىز) دەگەن. ول اۆتونوميانى تورە بولعان سوڭ، مەن بيلەۋىم كەرەك دەپ ويلاعان»، - دەيدى تاسادان تاس اتۋشى وقىرمان.
ءاليحان بوكەيحان شىن ءمانىندە «اۆتونوميانى تورە بولعان سوڭ مەن بيلەۋىم كەرەك دەپ ويلاعان» جوق. جالپى الەكەڭ ساياساتقا ارالاسىپ، بيلىك ءجۇرگىزۋدى ءوز الدىنا مۇرات تۇتپاعان. وعان قوشكە كەمەڭگەرۇلىنىڭ «ەزىلگەن ەلى ءۇشىن امالسىزدان... قارا جۇمىستىڭ كىرىنە بىلعانىپ، ساياساتتىڭ ساندالىنا تۇسۋگە ءماجبۇر بولدى» دەگەن ءسوزى دالەل بولا الادى.
سونداي-اق الاشوردا ۇلتتىق اۆتونوميالى ۇكىمەتىنىڭ توراعالىعىنا ءاليحان ءبىر ءوزى تۇسكەن جوق. سيەزدە الەكەڭمەن بىرگە ايدارحان تۇرلىبايۇلى مەن باقىتكەرەي قۇلمانوۆ سايلاۋعا تۇسەدى. ناتيجەسىندە 79 دەلاگاتتىڭ 19-ى باقىتكەرەي قۇلمانوۆتى، 20-سى ايدارحان تۇرلىبايۇلىن تاڭداسا، ءاليحان بوكەيحاندى 40 ازامات قولداپ، داۋىس بەرەدى. اتالمىش ەكى ازامات تا بۇگىنگىدەي كۇزەتشى نەمەسە باقسى-بالگەر بولعان جوق. ماسەلەن ايدارحان تۇرلىبايۇلى ماماندىعى زاڭگەر بولسا، باقىتكەرەي قۇلمانوۆ شىعىستانۋشى بولاتىن.
شىن مانىندە، ءاليحان بوكەيحان باسقارعان الاشوردا ۇلتتىق اۆتونومياسىنىڭ تاۋەلسىز مەملەكەتتەن ەش ايىرماشىلىعى بولعان جوق. ماسەلەن، الاشوردا ۇكىمەتى جۇرگىزگەن ۇلتتىق ساياساتتى بۇگىندە تاۋەلسىزدىگىنە 20 جىل تولعالى وتىرعان مەملەكەتىمىز جۇزەگە اسىرعان جوق.
«ەكىنشىدەن، - دەپ باستالاتىن ايىپتاۋدا: بوكەيحانوۆ كادەت پارتياسىنىڭ ىقپالىنان شىعا الماعان، ەگەر قىرتىڭباي كادەتتەر 1917 جىلى جازدا بيلىكتەن ايىرىلىپ قالماي، رەسەيدى باسقارىپ كەتكەندە، كادەتتەردىڭ ورتالىق كوميتەتىنىڭ مۇشەسى بوكەيحانوۆ ءتىپتى اۆتونوميا تۋرالى دا ايتپاس ەدى»، - دەيدى.
اتالمىش ايىپتاۋعا الاش ارىسىنىڭ «مەن كادەت پارتياسىنان نەگە شىقتىم» دەگەن ماقالاسى تولىق جاۋاپ بەرە الادى. ماقالادا الەكەڭ: «كادەت پارتياسى جەر ادامعا مەنشىكتى بولىپ بەرىلسە دە، ءجون دەيدى. ءبىزدىڭ قازاق جەردى مەنشىكتى قىلىپ السا، باشقۇرتشا كورشى مۇجىققا ساتىپ، ءبىراز جىلدا سىپىرىلىپ، جالاڭاش شىعا كەلەدى»، - دەي كەلە، ءوزىنىڭ تۇپكى ماقساتىن: «كادەت پارتياسى ۇلت اۆتونومياسىنا قارسى. ءبىز الاش ۇراندى جۇرت جيىلىپ، ۇلت اۆتونومياسىن تىكپەك بولدىق»، - دەپ مالىمدەيدى. ءاليحان بوكەيحان كادەت پارياسىنان باس تارتۋ ارقىلى ءوزى ءبىر كەزدە مۇشە بولعان ماسسون ۇيىمىنان دا شىعادى. حالىقارالىق ماسسون ۇيىمىنان جانە ساياسي پارتيادان شىعۋ، سول كەزدەگى جاعدايمەن الەكەڭە وڭاي بولماعان شىعار. دەسەك تە، ۇلت مۇددەسى جولىندا الاش ارىسى «كادەت پارتياسىنىڭ ىقپالى» تۇرماق، ءتىپتى ماسسون ۇيىمنىڭ دا ىرقىنان شىعا بىلگەنىن بايقايمىز.
«ۇشىنشىدەن، - دەيدى بەيمالىم وقىرمان، - بوكەيحانوۆقا قازاق تورەلەرىنىڭ بارلىعى قارسى بولدى، ونى بىردە-ءبىر تورە جاقتاماعان. ءوز تورەلەرىنىڭ باسىن بىرىكتىرە الماعان بوكەيحانوۆ، قالايشا قىرىق رۋلى قازاقتى باسقارماق؟ ءىى سيەزدە وعان ءابىلحايىر حاننىڭ تۇقىمدارى بيلەپ وتىرعان كىشى ءجۇز وقىعاندارى تۇگەل قارسى داۋىس بەرگەن. سەنبەسەڭىزدەر، ءىى سيەزدىڭ داۋىس بەرۋ قورىتىندىسىن قاراڭىزدار. ءىى سيەز - جالپىقازاق سيەزى ەمەس، «شاقىرىلعانداردىڭ سيەزى» بولدى. ول سيەزگە بوكەيحانوۆ ۇلى جۇزدەن ەشكىمدى قاتىستىرماعان، سوندا ونىڭ اۆتونومياسى قاي رۋدىڭ اۆتونومياسى؟» دەيدى.
ەڭ ءبىرىنشى، «بوكەيحانوۆقا قازاق تورەلەرىنىڭ بارلىعى قارسى بولدى، ونى بىردە-ءبىر تورە جاقتاماعان» دەگەن پىكىرگە كەلسەك. الەكەڭ احمەت بايتۇرسىنۇلىنا جازعان حاتىندا: «ەلدەسىم (وماروۆ - ج.س.) جولداستىڭ فيزيكاسىنا سىن جازايىن دەسەم، گازەتكە - ۇلكەن، جۋرنالىم جوق بولىپ، دەلدال بولىپ تۇرمىن. ەلدەسىم جاقسى جىگىت. بۇرىن دا جاقسى ەدى. ەندى ونان دا سۇيىكتى بولىپ كەتتى» دەي كەلە، الەكەڭ مىنا ءبىر ءجايدى جازادى: «ءبىر كۇنى شاڭگەرەي ماعان: «مەن سەنى جاقسى كورەم! بىلەسىڭ بە؟»، - دەدى. مەن: «جوق»، - دەدىم. ءشاڭگەرەي: «سەن شىن قازاقسىڭ با؟ سەنى قازاق دەپ جاقسى كورەمىن»، - دەدى. فيزيكانى وقىپ قاراسام، ەلدەسىم دە قازاق ەكەن»، - دەيدى. الەكەڭدى «قازاق» دەپ جاقسى كورگەن شاڭگەرەي تورە بولاتىن.
ال «كىشى ءجۇز وقىعاندارى تۇگەل قارسى داۋىس بەرگەن» دەگەن بەكەر ءسوز. ماسەلەن، ءاليحان ءبوكەيحان باستاعان الاشتىقتار پاتشانىڭ جارلىعىن قولداۋعا ءماجبۇر بولسا، ەكىنشى جاعىنان كەلىسۋگە مۇددەلى بولادى. الەكەڭ قازاق جاستارىن اسكەرگە بارۋعا ۇگىتتەۋ ماقساتىندا، تورعاي وبلىسى، تورعاي ويازى، اقتوبە، ىرعىزدا، اداي، قابىرعا بولىسىنا بارىپ: «جۇمىسقا بارىڭدار، توبەلەسپەڭدەر، قاشپاڭدار. ءوزىم سەندەرمەن بىرگە بولامىن»، - دەپ ءوزى بىرگە بارعان.
ال 1917 جىلى 27 اقپاندا نيكولاي پاتشا قۇلاعاندا، سول جىگىتتەردى الىپ ەلگە قايتادى. الەكەڭنىڭ الدىنان تۋ الىپ شىعىپ، «حانىمىز كەلدى» دەپ قارسى العان حالقىنا ءاليحان بوكەيحان ىزەت ساقتاپ: «قويىڭدار!» - دەپ باسۋ ايتادى.
الەكەڭە دەگەن كىشى ءجۇز قازاقتارىنىڭ قۇرمەتى ارادا ون جىل وتكەندە دە ەش وزگەرمەدى. ماسەلەن، 1926 جىلى ءاليحان بوكەيحاندى ەرەكشە قۇرمەتپەن قارسى العان ادايلار تۋرالى اكادەميك الكەي مارعۇلان: «ادايلار بوكەيحانوۆتىڭ حالقىنىڭ الدىنداعى ورنى تولماس قىزمەتىن تاني بىلەدى ەكەن. سوندىقتان ونى اسا جوعارى دارەجەدە قۇرمەتتەدى. وزدەرىڭىز بىلەتىن شىعارسىز، قازاق تەك ەڭ قۇرمەتتى قوناعىنا تاي الدە قۇلىن سويىپ قارسى الادى. ارينە، بۇل ومىردە وتە سيرەك بولاتىن جاعداي. سەبەبى، جىلقى بالاسىنىڭ سۇيكىمدىلىگى سونشالىق، ونى سويۋعا ەشكىمنىڭ كوزى قيمايدى جانە باتىلى بارمايدى. ال قۇلىننىڭ تەرىسىنەن جارعاق جاسايدى.
سوندىقتان جارعاق كيگەن قازاق ىلۋدە بىرەۋ عانا بولار. جارعاق - قازاق كيىمىنىڭ تورەسى» دەپ جازادى. قازىردە «اسپاندا - قۇداي، جەردە - مۇناي، ورتاسىندا - اداي» دەگەن ءور مىنەزدى حالىقتىڭ باباسى الەكەڭە قۇرمەت كورسەتۋى تەگىن ەمەس ەكەنى بەلگىلى.
جالپى، «ۇلى ءجۇز قازاقتارىن ءبولىپ تاستادى» دەگەن ءسوز دە جالعان. ءاليحاندى ايىپتاۋشىلاردىڭ ءبىرى تەمىربەك جۇرگەنوۆ بولعانىن بۇگىندە بىلە بەرمەيمىز. ماسەلەن، مۇستافا شوقايۇلى «ورىس ميسسيونەرلەرى» دەگەن ماقالاسىندا: «...ت.ءجۇرگەنۇلى الدىمەن ءاليحان بوكەيحانعا جالا جابۋدان باستايدى.
ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، (وتكەن جىلدىڭ جازىندا ستالين ميرزويانعا ءاليحان تۋرالى بىلاي دەپتى) 1919 جىلى ءاليحان ءستاليننىڭ قاسىنا كەلىپ: «قازاق حالقى - جويىلىپ كەتۋگە ءتيىس حالىق» دەپتى-ءمىس. ءستاليننىڭ: «ءسىز نەگە ولاي دەپ ويلايسىز؟» دەگەن سۇراۋىنا ءا.بوكەيحان: «ويتكەنى بۇل حالىقتىڭ سوزدىك قورىندا ورىستاردىڭ «دۆيجەنيە» دەگەن ۇعىمىن جەتكىزىپ بەرە الاتىن ءسوز دە جوق» دەپتى-ءمىس»، - دەپ جازادى. مۇستافا شوقايۇلى مۇنىڭ نەگىزسىز ەكەنىن دالەلدەي كەلە: «قازاق ۇلتتىق پارتياسى «الاشتىڭ» نەگىزىن قالاعان، الاش باعدارلاماسىنىڭ اۆتورى بولعان، الاشوردا ۇكىمەتىن باسقارعان ءاليحاننىڭ اۋزىنان مۇنداي ءسوزدىڭ شىعۋى قالاي دەسە دە، اقىلعا سىيمايدى» دەگەن پىكىر بىلدىرەدى. «قازاق ۇلتتىق پارتياسى «الاشتىڭ» نەگىزىن قالاعان، الاشوردا ۇكىمەتىن باسقارعان» الەكەڭنىڭ ۇلى ءجۇزدى ءبولىپ تاستايتىنداي، رۋشىل ەمەس ەدى.
«تورتىنشىدەن جانە بەسىنشىدەن» دەپ باستالاتىن ايىپتاۋلار ءبىر-بىرىنە ۇقساس. ناقتىراق ايتساق: «بوكەيحانوۆ ازامات سوعىسى جىلدارىندا وزىنە قارسى بولعان بارلىق قازاق قايراتكەرلەرىن نە ءوزى قۋعىنعا ۇشىراتتى، نە كولچاك پەن اننەنكوۆقا ۇستاپ بەردى. جالپى وقىعان قازاق جىگىتتەرىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى الاشورداشىلاردىڭ اق تەررورى كەزىندە قىرعىن تاپقان» نەمەسە «بوكەيحانوۆ وزىنە ەرگەن قازاقتىڭ قولىنان ءىس كەلەتىن وقىعان جىگىتتەرىن بولشەۆيكتەرگە قارسى قويىپ، بارلىعىن سوققىعا جىقتىردى، وعان ەرگەن جىگىتتەردىڭ بارلىعى رەسپۋبليكا قۇرىلعان كەزدە باسقارۋ ىسىنە ارالاسا الماي، دالاقتاپ قالدى. ءوز قاتەلىكتەرىن تۇسىنگەن سوڭ، ولار جابىلا ەستەلىك جازىپ، بوكەيحانوۆتى قارعاپ-سىلەي باستاعان» - دەيدى.
تۇرسىن جۇرتباي «ۇرانىم الاشىم» كىتابىندا: «ءاليحان بوكەيحان وزگە الاشتىقتاردى ساقتاۋ ءۇشىن، الدىمەن ءوزىن ساقتاۋ كەرەك ەكەنىن انىق ءبىلدى» دەپ جازادى. ال ءالىمحان ەرمەكوۆ ءاليحاننىڭ الدىندا كىنالى سەزىنەتىنىن جازادى. ماسەلەن: «قادىرلى الەكە! مەنىڭ بۇرىنعى قىزمەتىمنىڭ ءبىر ۇلكەن ارتىقشىلىعى - دوستارىممەن كەزدەسىپ تۇرۋعا اسا قولايلى ەدى: قازىر مەن ولاردان كوز جازىپ قالدىم، ءتىپتى حات-حابار الىساتىندارىم دا ازايىپ كەتتى. الەكە، اسىرەسە ءسىزدىڭ الدىڭىزدا ءوزىمدى وتە كىنالى سانايمىن. ءسىزدى كوپتەن بەرى ساعىنىپ ءجۇرمىن، بىراق تا سىزبەن ءجۇزدەسۋگە ەش مۇمكىندىگىم بولمادى، ال حاتتىڭ ءسوزى مەنى قاناعاتتاندىرمايدى، سوندىقتان دا جازۋدان بويىمدى اۋلاق ۇستايمىن»، - دەيدى. جالپى ءاليحاندى «قارعاپ-سىلەگەن» بىردە-ءبىر الاشتىقتى كەزدەستىرە المايسىز.
ينتەرنەت-فورۋمدا ءاليحاندى جاپپاي ايىپتاي بەرمەگەن. ولاردىڭ ىشىندە: «ءاليحان بوكەيحان بولماسا، قازاقستاننىڭ تەرريتورياسى بۇگىنگىدەن الدە قايدا كىشكەنتاي عانا بولار ەدى! ءاليحان بوكەيحان بولماسا، قازاقستان ارى بولعاندا تاتارستان سەكىلدى رەسەيدىڭ ىشىندەگى رەسپۋبليكا عانا بولار ەدى! ءاليحان بوكەيحان بولماسا، قازاق ءتىلى تاتار تىلىنە جۇتىلىپ كەتۋى دە عاجاپ ەمەس ەدى»، - دەپ پىكىر بىلدىرگەندەر بار.
جۋىردا «تەمىرقازىق» پىكىر-سايىس كلۋبىندا فازىلبەك ءابساتتار دەگەن ساياساتتانۋشى الاشتىقتار بۇگىنگى كۇنگە ۇلگى بولا المايتىنىن ايتا كەلە: «ءماسەلەن، سماعۇل سادۋاقاسۇلىن ءورتەپ جاتقاندا، ءاليحان بوكەيحان قول قۋسىرىپ قاراپ وتىردى»، - دەپ اشىقتان-اشىق ايىپتادى.
ىلگەرىدە الاشورداشىلاردى كوممۋنيستىك كوزقاراستاعى اعا بۋىن وكىلدەرى سىنايتىن. ەندى بۇل پىكىر جاسارىپ كەلە جاتقان سياقتى. جالپى، بۇگىنگى تاڭدا اقىن-جازۋشىلاردىڭ قادىرى ومىردەن وتكەننەن كەيىن ارتادى دەگەن پىكىر قالىپتاسقان. وكىنىشكە قاراي، اليحانعا مۇنىڭ قاتىستى جوق سياقتى. ولاي دەيتىنىم، الاش ارىسىنىڭ بۇگىنگى كۇنگە قاراعاندا، كوزى تىرىسىندە قادىر- قاسيەتىن جوعارى باعالاعان سياقتى. ماسەلەن، 1905-1908 جىلدارى اقىن كوكباي جاناتايۇلى اليحانعا:
قاراعىم، جالعىزىمسىڭ
قازاقتاعى،
ۇل تۋماق سەندەي بولىپ از-اق
تاعى.
وگىز ءولىپ، بولماسا اربا
سىنىپ،
ءومىرىڭ وتكەن جانسىڭ
ازاپتاعى.
بال تامعان، حانزادام-اي،
قالامىڭنان،
ءتاڭىرىم ايىرماسىن
تالابىڭنان!.. - دەپ جىرلاسا، سۇلتانماحمۇت تورايعىرۇلى:
اس-cالاۋماعالەيكۋم،
دانىشپانىم،
قامىن جەپ مۇسىلماننىڭ
الىسقانىم!
كوپ ايدىڭ كورمەگەلى ءجۇزى
بولدى،
ءجۇرمىسىڭ امان-ەسەن،
ارىستانىم، -
دەپ جۇرەك جاردى لەبىزىن بىلىدىرەدى.
ال ءوزىنىڭ ۇزەڭگەلەسى احمەت بايتۇرسىنۇلى:
قىراعى، قيا جازباس
سۇڭقارىم-اي،
قاجىماس قاشىق جولعا
تۇلپارىم-اي!
ۇيىلگەن ولەكسەنى ورگە سۇيرەپ،
شىعارماق قىر
باسىنا ىڭكارىم-اي! -
دەگەن جىر جولدارىن ارنايدى.
قوشكە كەمەڭگەرۇلى: «ۇكىمەتتىڭ قارا قۋعىن جاساعان كۇندەرىندە ايداۋىنا دا، اباقتىسىنا دا شىداپ، ەل ءۇشىن باسىن قۇربان قىلعان ات توبەلىندەي عانا ازامات توبى بولدى. بۇل توپتى باۋلىعان - ءاليحان. ءاليحاننىڭ قازاق ەلىنە ىستەگەن تاريحي قىزمەتى: ادەبي ءتىل تۋىنا سەبەپ بولدى، وزىنە ەرگەن توپتى ءدىني فاناتيزمگە قارسى تاربيەلەدى. بۇدان بارىپ تاتاردان ىرگەسىن اۋلاق سالعان قازاق ۇلتى تۋدى»، - دەيدى. ال الەكەڭنىڭ ءوزى بولسا: «كەيىنگىگە عيبرات الارلىق ءۇلگى تاستاپ كەتىپ، العىس الارمىز با؟ جوق، دالاعا لاعىپ، ءجونسىز كەتىپ، قارعىس لاعنەت الامىز با؟ كەۋدەسىندە كوزى بار ادام كوپ ويلانارلىق جۇمىس» دەگەن ەكەن. «كەيىنگىگە عيبرات الارلىق ۇلگى تاستاپ كەتكەن» الەكەڭدى ايىپتاماي، كەرىسىنشە، ارداقتاي بىلەيىك، اعايىن!
«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»
(پروەكت «DAT» № 08 (91) 02 ناۋرىز 2011 جىل.
