ومىرقۇل اينيازوۆ: «ايگولەكتى» ايتقانىنا بىرەۋلەر ءماز بولىپ ءجۇر
«ءاننىڭ دە ەستىسى بار، ەسەرى بار». بۇگىنگى تاڭدا ەسترادا انشىلەرى تىڭدارمان قاۋىمدى ەستى انىمەن ءسۇيسىندىرىپ تە، باتىستىڭ ەسەر اندەرىمەن «جەلپىندىرىپ» تە ءجۇر. ال ءداستۇرلى انشىلەر شە؟ ۇكىلى ىبىراي، اقان سەرى، ءبىرجان سالدى ايتپاعاندا، قازاق ءانىنىڭ قۇدىرەتىنە وزگە ەلدىڭ كوڭىلىن يدىرگەن كەشەگى امىرە قاشاۋباەۆتىڭ ءىزباسارلارى قايدا؟ اتا-بابا قادىرلەگەن ءداستۇرلى ءان بۇگىن نەگە ەسترادانىڭ كولەڭكەسىندە ءجۇر؟ وسىنداي ويدىڭ جەتەگىمەن بەلگىلى ءانشى، تەرمەشى ومىرقۇل اينيازوۆپەن «سارسەنبىلىك سۇحباتتا» وي بولىستىك.
- «ءاۋ» دەگەننىڭ ءبارى ءانشى ەمەس دەگەندەي، سولاردىڭ كوپشىلىگى الماتىعا ورنىعىپ قالسام دەيدى. ال ءسىز، كەرىسىنشە، تالدىقورعانعا تارتىپ كەتتىڭىز ءبىر كەزدە. نەگە؟
- وبلىس ورتالىعى تالدىقورعان قالاسىنا اۋىساتىن كەزدە، بىزگە ءتيىمدى بولعان ءبىر ماسەلە - كىمنىڭ بارعىسى كەلسە، سوعان پاتەر كىلتى بەرىلەتىن ەدى. ول كەزدە تابىسىمىز دا ماردىمسىز بولدى. ونەرگە بارىمدى سالدىم، الايدا جالدامالى پاتەر، كوشپەلى تىرلىك ابدەن قاجىتتى. سول كەزدەردە سانانى بيلەگەن تۇرمىستىڭ قيىندىعىنا نالىپ، كىلتىن قولىما العان تالدىقورعان قالاسىنداعى پاتەرىمە ءبىر-اق تۇندە كوشىپ بارعان ەدىم. ول جاقتا سەگىز جىلداي تۇراقتاپ قىزمەت ەتسەم دە، الماتىداعى ءىس-شارالارعا ۇزدىكسىز اتسالىستىم. قازىر مۇندا ءبىرجولاتا كوشىپ كەلدىم.
- ەندەشە بۇگىندە ءسىزدىڭ تۇرمىس جاعدايىڭىز تۇزەلگەن عوي؟..
«ءاننىڭ دە ەستىسى بار، ەسەرى بار». بۇگىنگى تاڭدا ەسترادا انشىلەرى تىڭدارمان قاۋىمدى ەستى انىمەن ءسۇيسىندىرىپ تە، باتىستىڭ ەسەر اندەرىمەن «جەلپىندىرىپ» تە ءجۇر. ال ءداستۇرلى انشىلەر شە؟ ۇكىلى ىبىراي، اقان سەرى، ءبىرجان سالدى ايتپاعاندا، قازاق ءانىنىڭ قۇدىرەتىنە وزگە ەلدىڭ كوڭىلىن يدىرگەن كەشەگى امىرە قاشاۋباەۆتىڭ ءىزباسارلارى قايدا؟ اتا-بابا قادىرلەگەن ءداستۇرلى ءان بۇگىن نەگە ەسترادانىڭ كولەڭكەسىندە ءجۇر؟ وسىنداي ويدىڭ جەتەگىمەن بەلگىلى ءانشى، تەرمەشى ومىرقۇل اينيازوۆپەن «سارسەنبىلىك سۇحباتتا» وي بولىستىك.
- «ءاۋ» دەگەننىڭ ءبارى ءانشى ەمەس دەگەندەي، سولاردىڭ كوپشىلىگى الماتىعا ورنىعىپ قالسام دەيدى. ال ءسىز، كەرىسىنشە، تالدىقورعانعا تارتىپ كەتتىڭىز ءبىر كەزدە. نەگە؟
- وبلىس ورتالىعى تالدىقورعان قالاسىنا اۋىساتىن كەزدە، بىزگە ءتيىمدى بولعان ءبىر ماسەلە - كىمنىڭ بارعىسى كەلسە، سوعان پاتەر كىلتى بەرىلەتىن ەدى. ول كەزدە تابىسىمىز دا ماردىمسىز بولدى. ونەرگە بارىمدى سالدىم، الايدا جالدامالى پاتەر، كوشپەلى تىرلىك ابدەن قاجىتتى. سول كەزدەردە سانانى بيلەگەن تۇرمىستىڭ قيىندىعىنا نالىپ، كىلتىن قولىما العان تالدىقورعان قالاسىنداعى پاتەرىمە ءبىر-اق تۇندە كوشىپ بارعان ەدىم. ول جاقتا سەگىز جىلداي تۇراقتاپ قىزمەت ەتسەم دە، الماتىداعى ءىس-شارالارعا ۇزدىكسىز اتسالىستىم. قازىر مۇندا ءبىرجولاتا كوشىپ كەلدىم.
- ەندەشە بۇگىندە ءسىزدىڭ تۇرمىس جاعدايىڭىز تۇزەلگەن عوي؟..
- تۇزەلىپ كەتكەن ەشتەڭە جوق. بىراق ۇكىمەتتىڭ شىعارماشىلىعىما دەمەۋ جاساپ وتىرعانىن جاسىرا المايمىن. ال الماتى وبلىستىق ءسۇيىنباي اتىنداعى فيلارمونياعا ريزامىن: كوستيۋمىمدى جاڭالاپ، كليپتەرىمدى ءتۇسىرىپ بەردى.
- ەڭبەگىڭىز دە ەلەۋسىز ەمەس سياقتى، «سەرپەر» جاستار سىيلىعىن، «مادەنيەت قايراتكەرى» دەگەن اتاق الىپسىز...
- «سەرپەر» سىيلىعى دەر كەزىندە بەرىلگەنىنە قۋانىشتىمىن، ارينە. ال «ءمادەنيەت قايراتكەرى» اتانامىن دەپ ويلاماعان ەدىم. بۇل اتاقتى مەنىمەن قاتارلار دا، جاستارى كىشى جىگىتتەر دە الىپ جاتىر عوي. دەگەنمەن، بۇل مەن ءۇشىن كۇتپەگەن ماراپات بولدى. بۇرىن كوبىنەسە 40-تان، 50-دەن اسقاندا بەرىلەتىن. قازىرگى تاڭدا 30-دىڭ ار جاق بەر جاعىنداعى ونەرپازدارعا دا تابىستالۋدا. مەن سولاردىڭ ءبىرى عانامىن...
- ال ەندى ايتىڭىزشى، سول العان اتاقتارى جاستاردىڭ شىعارماشىلىعىنا قانشالىقتى شابىت قوسۋدا؟ بىرەۋلەرى سول اتاقتى دارىنىمەن السا، ەندى بىرەۋلەرى «قارىمىمەن» الادى دەگەندى ەستيمىز...
- اتاعىڭ بولسا، ساحناعا شىققاندا نەمەسە قوناققا بارعاندا ەسىمىڭ ەرەكشە مانەرگە يە بولادى. «بالەن سىيلىقتىڭ يەگەرى» دەيدى سەنى. دەمەك اتاقتى ەشكىم جەك كورمەسە كەرەك. ال ەندى ونى كىمدەر الىپ جاتىر دەگەنىڭىزگە كەلسەك، ىڭعايسىزداۋ اڭگىمەلەردىڭ بارى راس. اتىن اتاماي-اق قويايىن، ماسەلەن، ءبىر جىگىتتەرگە سالماعى بار، دارداي اتاقتى تۋعان كۇندەرىنە تارتۋ ەتتى. مۇنداي پارىقسىزدىققا كۇلمەسكە لاجىڭ جوق. تاعى بىرەۋدىڭ «اعالارىم اتاق الىپ بەرگەلى جاتىر» دەگەنىن دە قۇلاعىم شالعان. تۇسىنەم، كوكەيىڭىزدە ءسىز قالاي الدىڭىز، دەگەن ساۋال تۇر. ءوز باسىم مەكتەپتەگى ءتورتىنشى سىنىپتان باستاپ ونەر جولىنا ءتۇستىم. جانە سول باعىتىمنان تايعان كەزىم جوق. ماعان بەرسە، بويداعى دارىنىمدى، اتقارعان شارۋالارىمدى ەلەپ-ەسكەرگەندەرى شىعار. ەشكىمدى «اعالاپ-جاعالاعان» ەمەسپىن. سوندىقتان مەنى «قارىمدىلاردىڭ» قاتارىندا جوق دەسەڭىز، قاتەلەسپەيسىز.
- شىعارماشىلىعىڭىزدا نە جاڭالىق بار؟
- الداعى ءساۋىردىڭ 22-سىندە جامبىل اتىنداعى فيلارمونيادا جەكە كونتسەرتىمدى وتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىرمىن. وسى كۇنگە دەيىنگى ەڭبەگىمنىڭ ناتيجەسىن كورسەتۋ ماقساتىندا، حالىق الدىنا شىعىپ، ەسەپ بەرسەم دەيمىن. بۇل - ءار ءانشىنىڭ ارمانى. وسى ورايدا كونتسەرتىمدى وتكىزۋگە قارجىلاي كومەك كورسەتىپ وتىرعان الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى سەرىك ۇمبەتوۆكە، ءسۇيىنباي اتىنداعى الماتى وبلىستىق فيلارمونيا اكىمشىلىگىنە العىس ايتامىن. اندەرىمە كەلسەم، تۇرماعامبەت ىزتىلەۋوۆتىڭ «ەل ءۇشىن تۋعان ەر بولساڭ» ءانىن، حالىق ءانى «ياپۋرايدى» دايىنداپ جاتىرمىن. سونداي-اق، مەدەۋ ارىنباەۆپەن دۋەت جازدىرۋدى قولعا الدىم. مەدەۋ اعا كونتسەرتىمە قاتىسۋعا كەلىسىمىن بەردى.
- وسىنداي كونتسەرتتەن تابىس تابۋ مۇمكىن بە؟
- جوق، مۇمكىن ەمەس. ماسەلەن، مەن كونتسەرتىمە 3 ميلليوننان ارتىق قارجى جۇمساسام، وزىمە ونىڭ جارتىسى دا ءتۇسپەيدى. سوندىقتان توي-تومالاققا جۇگىنەمىز. قازىر انشىلەر ءۇشىن قارجىنىڭ كوزى - تويدا.
- ءيا، ءانشى مەن ءبيشى تويدا ءجۇر. بىراق وسىنىڭ ءوزى ونەردىڭ ورگە باسۋىنا كەرى اسەر ەتەتىن سەكىلدى...
- تويلاردا ءان سالىپ ءجۇر دەپ، ءانشىلەرگە كىنا ارتۋعا بولمايدى. ويتكەنى انشىلەر گاسترولدىك ساپارلاردا دا بار شىعىندارىن وزدەرى كوتەرەدى. پوەزبەن بارۋعا ەشكىمدە ارتىق ۋاقىت جوق، سوندىقتان ۇشاقپەن جۇرۋگە تۋرا كەلەدى. جاتار ورىن، ونداعى اس-اۋقاتتىڭ ءبارى قالتاعا جۇك. سوندىقتان انشىلەردىڭ تەك ساحنادان عانا ونەر كورسەتۋى ءۇشىن مەملەكەتتىڭ ءال-اۋقاتى جاقسارۋى كەرەك.
- رەپەرتۋارىڭىزدان ءداستۇرلى اندەردىڭ قاتارى كەمىپ، ورنىن ەسترادالىق اندەر باسىپ بارا جاتقان جوق پا؟
- ءداستۇرلى اندەردىڭ ۇلكەن اۋديتورياعا شىعا الماي جاتقانى جاسىرىن ەمەس. بۇل اندەر بەلگىلى ءبىر ۇلكەن كونتسەرتتەردىڭ اشىلۋ ساتتەرىندە نەمەسە ءبىر بەلگىلى شارالاردا عانا ايتىلاتىن بولدى. ءوز باسىم ءداستۇرلى اندەردى ەسترادالىق باعىتقا سالىپ ورىنداسام، تىڭدارماننىڭ كوبەيەتىنىن ءتۇسىندىم. دەگەنمەن، ءداستۇرلى اندەر باعالانبايدى دەپ وتىرا بەرمەي، قولىنان كەلەتىن ادامدار بۇل سالاعا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ جاتسا، حالىق قوشەمەتىنە بولەنەدى، دەپ ويلايمىن.
- ءبىر ارىپتەسىڭىز: «ءداستۇرلى ءاندى 50 جاستان كەيىن ايتامىن، قازىر ءوز جاسىما ساي ەسترادا باعىتىن ۇستانىپ ءجۇرمىن»، - دەگەن ەدى ءبىر سۇحباتىندا. وكىنىشتىسى، بۇل تەك جالعىز ونىڭ عانا پىكىرى ەمەس سياقتى...
- ەسترادا سالاسىنىڭ تىڭدارماندارى ءداستۇرلى مۋزىكاعا قاراعاندا الدەقايدا كوپ. سوندىقتان وسى باعىت ارقىلى جاستاردىڭ ساناسىنا ءداستۇرلى ءاندى قالاي دا ءسىڭىرۋىمىز كەرەك. سودان كەيىن جاستار ايتىلعان ءاننىڭ ءتۇبىرىن، نەگىزىن ىزدەپ، ءداستۇرلى اندەرگە وزدەرى-اق جول تارتادى. ماسەلەن، ءوز باسىم ءداستۇرلى ءاندى دە، حالىق ءانىن دە، ەسترادا باعىتىنداعى ءاندى دە ايتامىن. ياعني تىڭداۋشىم 50 دە 50. بۇل دەگەنىمىز - جاستار دا، ۇلكەندەر دە قالاعانىن مەنىڭ رەپەرتۋارىمنان تابا الادى دەگەن ءسوز.
ءبىر ايتا كەتەرلىگى - بۇگىنگى تاڭدا «ونەر ادامدارى اۋقاتتى تۇرادى، ەل الدىندا ىلعي جارقىراپ جۇرەدى» دەپ تۇسىنەتىندەر ونەر جولىنا ءجونسىز ۇمتىلۋدا. ءناتيجەسىندە بالالارىن دا سول سالادان كورۋگە كۇش سالادى. ال مۇنداي ارەكەتتەر ونەر ساپاسىنىڭ تومەندەۋىنە اسەر ەتۋدە.
- قازىر ونەر سالاسىندا اۋەسقويلار مەن كاسىبيلەر ءبىر-ءبىرىنىڭ ەڭبەگىن جوققا شىعاراتىنداي. ياعني، ءبىرى «اۋەسقويلار قاپتاپ كەتتى» دەپ قىنجىلسا، ەكىنشىسى «كاسىبي ماماندار تۇك بىتىرمەي جاتقان سوڭ، امالسىز ونەرگە ارالاستىق» دەيدى. بۇل پىكىرگە نە ايتاسىز؟
- جەڭىل اندەردىڭ تەز تاراۋى - حالىقتىڭ ونەردى سول اۋەسقويلىقپەن قابىلداۋىنان دەپ بىلەم. حالىق ونداي جەڭىل ءاندى ءىلىپ اكەتكەن سوڭ، اۋەسقويلار قانداي دۇنيەسىنە دە «مەنىكى دۇرىس» دەپ قاراپ، كاسىبيلەردەن وزدەرىن ارتىق ساناپ جاتادى. ياعني جەڭىل-جەلپى اۋەن دە، ءان دە، ءانشى دە ونەر الەمىن لاستاپ جاتىر. كەيبىر ارىپتەستەر «ايگولەكتى» ايتاتىن دەڭگەيىنە ءماز بولىپ ءجۇر.
- «ءبىز دومبىرامىزدى قانشا ناسيحاتتاساق تا، بالالارىمىزدىڭ ەركىن مايكل دجەكسون بۇرىپ اكەتە بەرەدى»، - دەپتى ءبىر ۇستاز. بۇعان قوسىپ-الارىڭىز بار ما؟
- «مايكليزاتسيادان» قورقۋدىڭ كەرەگى جوق. تەك ۇلتتىق مۋزىكانىڭ ءوڭىن ءوزگەرتىپ الماي، جاڭا جانرعا بەيىمدەي بەرۋىمىز كەرەك. الەمدە ءسان الەمىن يتاليا، مۋزىكا ىرعاعىن امەريكا بيلەپ وتىرعانى بەلگىلى. ەگەر دە ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىز باقۋاتتى بولسا، ءبىلىمى كوش باستاپ تۇرسا، الەمدىك مۋزىكانىڭ باسىندا امىرەنىڭ اندەرى جۇرەر مە ەدى، كىم ءبىلسىن؟ بىزدە كوبىنەسە «جاستار شەتەلدىك ونەرگە ىنتىق» دەگەن ۇعىم قالىپتاسقان. سوندىقتان تەلەارنا باسشىلارى وزگە ەلدىڭ ونەرىن دارىپتەۋگە كوشتى. ءبىزدىڭ اندەرىمىزدى تەلەارنالاردا اينالدىرۋ ءۇشىن قوماقتى قارجى سۇرايدى. ونداي قارجى ءبىزدىڭ ءوڭىمىز تۇگىلى، تۇسىمىزگە كىرمەگەن. ءداستۇرلى اندەردىڭ ناسيحاتىنىڭ تومەندىگىن وسىمەن دە تۇسىندىرۋگە بولادى.
بي بولماس بەلىن جالپاق بۋعانمەنەن،
اعارماس اسىلى ارام جۋعانمەنەن.
ويلانساڭ، اقىل باسقا، اجار باسقا،
پايدا جوق قۇر ادەمى تۋعانمەنەن، -
دەگەن نۇرتۋعان جىراۋدىڭ ونەگەسىنە قۇلاق ءتۇرىپ، ەل ەرتەڭىنىڭ گۇلدەنۋىنە «ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ» ۇلەس قوسقانىمىز دۇرىس...
اڭگىمەلەسكەن - ارداق يمانبەكقىزى،
«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»
(پروەكت «DAT» № 08 (91) 02 ناۋرىز 2011 جىل
