سوڭعى اپتادا جۋرناليستەرگە جاسالعان قاستاندىق تۋراسىندا اڭگىمە كوبەيە باستادى. ازاتتىقتىڭ قىرعىز قىزمەتىنىڭ ءتىلشىسى ۋلانبەك ەگىزباەۆ بەلگىسىز سەبەپتەرمەن ىستىقكول جاعاجايىندا سۋعا باتىپ، سونىڭ سالدارىنان كوز جۇمدى. قازىر مەملەكەتتىك شەنەۋنىكتەر اراسىنداعى جەمقورلىق وقيعالارىن زەرتتەۋمەن دە اينالىسقان ەگىزباەۆتىڭ قازاسىنا قاتىستى ءتۇرلى اڭگىمەلەر گۋلەپ تۇر. بۇل از بولعانداي 2 تامىز كۇنى ورتالىق افريكا رەسپۋبليكاسىندا رەسەيلىك جۋرناليستەرگە شابۋىل جاسالدى.

ولار “ۆاگنەر” جەكەمەنشىك اسكەري كومپانياسى تۋرالى دەرەكتى فيلم تۇسىرۋگە بارعان. ال، اقپارات قۇرالدارى جۋرناليستەردىڭ قازاسىنا تەرروريستىك توپتىڭ قاتىسى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتقان بولاتىن.

ارينە، بۇل جۋرناليستەرگە جاسالىپ  جاتقان العاشقى شابۋىل ەمەس. دەگەنمەن، باق جۇمىسىنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ەشكىم دە كەپىلدىك بەرمەيدى.

2012 جىلى بۇۇ بۇل ماسەلە توڭىرەگىندە ارنايى قارار قابىلداعان. جانە، الەمدەگى بارلىق ەلدەردىڭ ۇكىمەتتەرىن جۋرناليستەرگە قاتىستى جاسالعان ءولتىرۋ، قىسىم كورسەتۋ سياقتى قىلمىستىق وقيعالارعا تاۋەلسىز زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە شاقىرعان بولاتىن.

جوعارعىدا ايتقان ەكى ماسەلە تۇرتكى بولىپ، ء"بىزدىڭ ەلىمىزدە جۋرناليستەردىڭ قاۋىپسىزدىگى قاي دەڭگەيدە؟" دەگەن سۇراق وزدىگىنەن تۋىندايدى.

"جەمقورلىق، پاراقورلىقتى اشكەرەلەيمىز" دەپ ءوز ومىرىنە قاۋىپ توندىرگەن جۋرناليستەر تۋرالى نە بىلەمىز؟

نۇري مۇفتاح – “التىن عاسىر” قوعامدىق-ساياسي باسىلىمىنىڭ باس رەداكتورى بولعان. جانە قازاقستاننىڭ دەموكراتيالىق تاڭداۋى پارتياسىن ۇيىمداستىرۋ ىسىنە ارالاسىپ، ساياساتتا دا بەلسەندىلىك تانىتقان. نەگىزگى ماماندىعى زاڭگەر بولعاندىقتان، ادام قۇقىعىنىڭ بۇزىلۋى، الەۋمەتتىك قۇقىق سياقتى قوعامداعى ەڭ وزەكتى ماسەلەلەردى اشىق جازعان. الايدا، ول 2002 جىلدىڭ قاراشا ايىندا كولىك اپاتىنان قازا تابادى. سول كەزدە قالىڭ بۇقارا ونىڭ ءولىمىن “كەزدەيسوق كولىك اپاتى” دەگەنگە كۇمانمەن قارادى.

اسحات ءشارىپجانوۆ – “ناۆيگاتور” ينتەرنەت-گازەتىنىڭ ءجۋرناليسى. ول تەك ساياسي تاقىرىپتاردا جازدى جانە سىبايلاس جەمقورلىقپەن اينالىساتىن ساياساتكەرلەردىڭ ەسىمدەرىن اشىق جاريالادى. الايدا، 2004 جىلدىڭ شىلدە ايىندا جول اپاتىنان قايتىس بولدى. بىراق، ارىپتەستەرى ونىڭ ولىمىندە ساياسي استار بار ەكەنىن ايتادى.

ورالعايشا ومارشانوۆا– “زاكون ي پراۆوسۋديە” گازەتىنىڭ ءجۋرناليسى بولعان. ول  “قازاقمىس” كومپانياسىنداعى ميللياردتاعان شىعىندار تۋرالى مالىمەتتەر جيناپ، جاريالايدى. بىراق، 2007 جىلى ءىز-ءتۇزسىز جوعالىپ كەتكەن.

Cاكەن تاۋجانوۆ – قازاقستانداعى ساياسي جۇيەنى قاتتى سىناعانداردىڭ ءبىرى جانە سول تاقىرىپتا وتكىر ماتەريالدار جاريالايدى. بىراق، اياق استىنان جول اپاتىنا ۇشىراپ قايتىس بولادى.

جۇماش كوكبورى، تاۋەلسىز جۋرناليست:

– قىسىم مەن قۋدالاۋدى كوپ كوردىك قوي. مەنىمەن بىرگە ىستەگەن باتىرحان دارىمبەتوۆتىڭ ولىمىندە دە جۇمباق جاعدايلار بار. باتىرحان دارىمبەتوۆپەن بىرگە "ازات" گازەتىن شىعاردىق. ول گازەت سوۆەت ۇكىمەتىن قۇلاتۋعا ارنالعان گازەت ەدى. سول كەزدە تالاي قىسىمعا تاپ بولدىق. كەيىننەن دارىمبەتوۆ ازاتتىق راديوسىندا ءتىلشى بولدى. ءسويتىپ جۇمىس بابىمەن جامبىلعا كەتىپ بارا جاتىپ، لۋگوۆوي اۋدانىنىڭ ورتالىعىنا جەتە بەرگەندە (تۇنگى ون ەكىلەردە) قارسى باعىتتان كولىك شىعادى. ونى  وتكىزىپ جىبەرمەك بولعاندا ەكىنشى قاپتالدان تاعى ءبىر كولىك شىعا كەلەدى. ءسويتىپ ماشيناسىمەن اۋدارىلادى.

نۇريموۆ ءسات دەگەن مىقتى جۋرناليست بولدى. ول دا سولاي ءولدى.

ايتا بەرسە كوپ قوي...

ءتۇيىن

قورىتا ايتقاندا، بىرجاقتى اقپارات حالىقتىڭ سەنىمىنە سەلكەۋ تۇسىرەدى. سوندىقتان، قوعامدا جابىق اقپارات بولماۋ كەرەك. جانە بيلىككە ءادىل سىننىڭ ايتىلۋى دا قالىپتى قۇبىلىس دەپ بىلۋگە ءتيىسپىز. ال، ول سىندى قالىپتاستىراتىن تاۋەلسىز باق قانا ەكەنىن ۇمىتپاۋعا كەرەكپىز.

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى 

Abai.kz