ناۋرىزدىڭ 5-ءى كۇنى استانالىق جاستار الاش ارداگەرى ءاليحان بوكەيحانوۆتى ەسكە الۋ ماقساتىمەن (تۋعان كۇنى ەكەن) «وتان-انا» ەسكەرتكىشىنىڭ قاسىنا جينالدى. وسى ورايدا، ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ ۇلى اباي  شىعارشىلىعىنا قاتىستىلىعى جايلى مىنا ءبىر دەرەكتى ءسوز ەتۋدى قۇپ كوردىك.

پاۆلوداردان 100 شاقىرىم جەردە «تۇز قالا» دەيتىن كەنت بار. وتكەن عاسىردىڭ باسىندا شامامەن 1905-06 جىلدارى وسى جەردە ءاليحان بوكەيحانوۆتى پاتشا شەنەۋنىكتەرى تۇتقىندايدى. تۇتقىنعا الىنعان ادامدى تۇرمەگە جاپپاي تۇرىپ، الىپ جۇرگەن دۇنيە مۇلكىن تەكسەرىپ حاتتاما جاسايتىن ءتارتىپ بولعان. ول قازىر دە بار. سونداعى ءاليحاندى تۇتقىنداۋ بارىسىندا تولتىرىلعان حاتتامادا: «ابايدىڭ ولەڭدەر جيناعى - 1, باعاسى -100 تەڭگە» دەگەن دەرەك بار.

ناقتىراق ايتقاندا، پاتشا شەنەۋنىكتەرى تاركىلەگەن ابايدىڭ ولەڭ كىتابى ەمەس، قولجازباسى.  وسى جىلدارى ءاليحان مىرزا ابايدىڭ جىرلارىن جيناتتىرىپ، كىتاپ ەتىپ شىعارۋ ءۇشىن ءبىر داناسىن وزىمەن بىرگە الىپ جۇرگەن سياقتى. شەنەۋنىكتەردىڭ تاركىلەپ جۇرگەنى وسى. الەكەڭ ونى 100 تەڭگە دەپ باعالاتقان.  بۇل باعا سول كەزدىڭ نارىعىمەن ءبىر قورا قويدىڭ قۇنى.

ناۋرىزدىڭ 5-ءى كۇنى استانالىق جاستار الاش ارداگەرى ءاليحان بوكەيحانوۆتى ەسكە الۋ ماقساتىمەن (تۋعان كۇنى ەكەن) «وتان-انا» ەسكەرتكىشىنىڭ قاسىنا جينالدى. وسى ورايدا، ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ ۇلى اباي  شىعارشىلىعىنا قاتىستىلىعى جايلى مىنا ءبىر دەرەكتى ءسوز ەتۋدى قۇپ كوردىك.

پاۆلوداردان 100 شاقىرىم جەردە «تۇز قالا» دەيتىن كەنت بار. وتكەن عاسىردىڭ باسىندا شامامەن 1905-06 جىلدارى وسى جەردە ءاليحان بوكەيحانوۆتى پاتشا شەنەۋنىكتەرى تۇتقىندايدى. تۇتقىنعا الىنعان ادامدى تۇرمەگە جاپپاي تۇرىپ، الىپ جۇرگەن دۇنيە مۇلكىن تەكسەرىپ حاتتاما جاسايتىن ءتارتىپ بولعان. ول قازىر دە بار. سونداعى ءاليحاندى تۇتقىنداۋ بارىسىندا تولتىرىلعان حاتتامادا: «ابايدىڭ ولەڭدەر جيناعى - 1, باعاسى -100 تەڭگە» دەگەن دەرەك بار.

ناقتىراق ايتقاندا، پاتشا شەنەۋنىكتەرى تاركىلەگەن ابايدىڭ ولەڭ كىتابى ەمەس، قولجازباسى.  وسى جىلدارى ءاليحان مىرزا ابايدىڭ جىرلارىن جيناتتىرىپ، كىتاپ ەتىپ شىعارۋ ءۇشىن ءبىر داناسىن وزىمەن بىرگە الىپ جۇرگەن سياقتى. شەنەۋنىكتەردىڭ تاركىلەپ جۇرگەنى وسى. الەكەڭ ونى 100 تەڭگە دەپ باعالاتقان.  بۇل باعا سول كەزدىڭ نارىعىمەن ءبىر قورا قويدىڭ قۇنى.

ابايدىڭ ولەڭدەرىن جيناپ ازىرلەگەن - كاكىتاي. ابايدىڭ قازاسىنان (1904 جىل) كەيىن تۋىستارى مەن بالالارى ءاليحاننىڭ تاپسىرۋىمەن اقىننىڭ مۇراسىن جيناستىرىپ، باسپاعا ازىرلەۋگە كىرىسكەن. ءسويتىپ، كاكىتاي مەن تۇراعۇل 1905 جىلى جازعا سالىم ابايدىڭ ولەڭدەرىن، قاراسوزدەرىن جيناپ، تۇگەندەيدى. تاپقاندارىن مۇرسەيىت بىكەۇلىنىڭ قولىنا بەرىپ، ادەمىلەپ، كوشىرتەدى. ەسكىشە قۇسني-كوركەم جازۋدىڭ حاس شەبەرى مۇرسەيىت مولدا ارنايى تىگىلگەن قوستا وتىرىپ، ءبىر ايدا جازىپ شىعادى.

الەكەڭ 1915 جىلى 18-قاڭتار كۇنى «قازاق» گازەتىنە جاريالانعان كاكىتايدىڭ قازاسى جايلى ماقالاسىندا: «...1904 جىلى اباي مارقۇمنىڭ ولەڭىن كىتاپ قىلىپ باسىڭدار دەپ، بالالارىنا حات جازدىم. 1905 جىلى شىلدەنىڭ اياعىندا كاكىتاي ابايدىڭ قولجازباسىن الىپ، ومبىداعى ماعان كەلدى. كاكىتاي ءبىزدىڭ ۇيدە بىرەر جۇما جاتتى...» دەيدى.

كاكىتاي كەلگەندە ءاليحان ومبىدا بولاتىن. ولار ­­- اباي ولەڭدەرىن 17 بولىككە توپتاستىرىپ، ءاربىر بولىككە جەكەلەي تاقىرىپتار («حالىق تۋرالى»، «ولەڭ تۋرالى»، «ءوزى تۋرالى»، «عاشىقتىق تۋرالى»، «وي تۋرالى»، ت.ب) قويعان. «اقىن شىعارمالارىن بۇلاي جىكتەۋ شارتتى تۇردە بولسا دا، تاقىرىبىنا قاراي توپتاپ باستىرۋ سول زامانداعى وقىرمان قاۋىمعا ابايدىڭ اقىندىعىن تانىتۋ جولىن جەڭىلدەتۋ ماقساتىنان تۋعان بولاتىن» دەپ تۇجىرىم جاساپتى عالىم قايىم مۇحامەتقانۇلى مارقۇم. («ابايدىڭ اقىن شاكىرتتەرى»، الماتى، 1994 جىل، 11-12 ب.).

قىسقاسى، ءاليحان مەن كاكىتاي قيانداعى پەتەربورعا بىرگە بارعان. جول شىعىنىن ابايدىڭ اعايىندارى كوتەرىسكەن. «پەتەربور باراتىن ادامدارعا 200 سوم قاراجات جىبەردىك» دەيدى ءارحام ءوزىنىڭ ەستەلىگىندە.

ءتورت جىلعا سوزىلعان شىرعالاڭنان كەيىن ابايدىڭ العاشقى ولەڭدەر جيناعى 1909 جىلى باسىلىپ شىعادى. جيناقتىڭ باسقى بەتىندە: «قازاق اقىنى يبراھيم قۇنانبايۇعىلىنىڭ ولەڭى. باستىرعان: كاكىتاي، تۇراعۇل قۇنانبايۇعىلاندارى. سپب. ۆوستوچنايا ەپەكتروپەچاتنيا ي. بوراگانسكوگا، 1909» دەپ جازىلعان.

«Namys.kz» سايتى