جۇما, 29 ناۋرىز 2024
جاڭعىرىق 14098 70 پىكىر 27 قىركۇيەك, 2018 ساعات 09:45

ولار... جالعان جەلتوقسانشىلار...

Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ ەلەكتروندى پوچتاسىنا جەلتوقسانشى سايلاۋ لەپەسوۆتىڭ ماقالاسى كەلىپ ءتۇستى. اۆتور بىرنەشە ازاماتتىڭ جەلتوقسان كوتەرىلىسكە قاتىسقانىنا كۇمان كەلتىرەدى. ءبىزدىڭ پورتال ءتۇرلى پىكىرلەردىڭ اشىق الاڭى بولعاندىقتان اتالعان ماقالانىڭ ءبىر ءسوزىن دە وزگەرتپەي وقىرمان نازارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز. قارسى تاراپتىڭ ايتارى بولسا، ولارعا دا مىنبەر بەرەتىنىمىزدى ەسكەرتەمىز. 

Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى

سان  عاسىرلار بويى مىنا سايىن دالامىزدا نەبىر شايقاس، جان الىسىپ جان بەرىسكەن ايقاس، الاساپىراندار وتكەن. سونىڭ ءبارى كەلەر ۇرپاق، بولاشاقتىڭ قامى، ار نامىستىڭ الدىنداعى ازاماتتىق پارىزدان شىققان جانكەشتىلىك، تەكتىلىكتەن تۋعان تەگەۋرىندىلىك. سول بيىك پايىم-پاراساتتى كىسىلىك پەن ناركەسكەندەي ورمىنەزدى جاۋىنگەرلىكتىڭ ارقاسىندا، باتىر بابالارىمىزدىڭ  قيىن-قىستاۋ، تار سوقپاقتا سىنباعان  شاربولاتتاي قايسار قايتپاس ەرمىنەزدىلىگىنىڭ ارقاسىندا، ۇلان-عايىر، كيەلى جەرىمىز اۋپىرىمدەپ بۇگىنگى  ۇرپاعىنا  بۇيىرىپ، تاۋەلسىزدىك اتتى تەڭدىككە جەتتىك. وسى “مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن” قازاقتىڭ باسىنان كەشكەن قاندى زوبالاڭىنىڭ ءبىرى، جيىرماسىنشى عاسىردىڭ 1986-جىلعى  جەلتوقسان  ۇلت-ازاتتىق كورەتىلىسى بولاتىن.

بۇل بوداندىقتىڭ قامىتىن كۇشتەپ كيدىرگەن، وتارلاۋ ساياساتىنا قارسى شىققان، ار-نامىستى قازاق  جاستارىنىڭ  ازاتتىق  جولىنداعى  جانقيارلىعى، ۇلتتىق رۋحتى تۋ ەتىپ كوتەرگەن قايسار جۇرەكتەرىنىڭ  جالىنى مەن جۇدىرىقتاي جۇمىلعان جۇلقىنىسى ەدى. قازاق ۇلتىنىڭ تاۋەلسىز تەڭدىگىن تالاپ ەتىپ، وتارلاۋشى ورىس يمپەرياسىنىڭ  شەكتەن شىققان استامشىلدىق  شوۆينيستىك پيعىلىنا كوكجال مىنەز  كورسەتىپ،  ارىستانداي ايباتپەن، قايمىقپاستان قارسى شىقتى. مۇزداي قارۋلانعان مەيىرىم-جاناشىرلىقتان جۇرداي،  ۇردا-جىق جەندەتتەرىنىڭ  قاتىگەزدىگى،  قازاقتىڭ ازاتتىققا ۇمتىلعان  ورمىنەزدى ۇل-قىزدارىنىڭ بيىك  رۋحتارىن سىندىرىپ، جاسىتا المادى. ۇرىپ-سوعىپ، قان-جوسا عىپ ازاپتاعاندارى ەتتەن ءوتىپ، سۇيەككە جەتكەن قورلىقتارى جۇرەكتەردە ساقتاۋلى، مۇراعاتتاردا  قاتتاۋلى.

بۇل  كۇرەس بوداندىق بۇعاۋىن ءۇزدى. تەڭدىك پەن ازاتتىقتى تالاپ ەتكەن بيىك ماقسات جولىنداعى شايقاستا نەبىر بوزداقتاردىڭ  قانى سۋداي  شاشىلىپ، تالاي تاعدىرلاردىڭ تاس تالقانى  شىقتى. جاس جاۋقازىنداي قارىنداستارىمىزدىڭ  عۇمىرى گۇلدەي سولدى، قىرشىندارىنان قيىلدى. اباقتىنىڭ ازابىن ارقالاپ، تار قاپاستا تالاي تارلاندارىمىز قورلىقتى باستارىنان وتكىزدى. سول اردا مىنەز، تەگەۋرىندى تەكتىلەردىڭ توگىلگەن قانى، تارتقان ازابىنىڭ تولەۋى بوپ، اللا تاعالامىز قازاق  ۇلتىنا  تاۋەلسىز ەل بولۋدى بۇيىرتتى.

بوداندىق اتتى بۇعاۋدان، ءوز ەلى، ءوز جەرىندە ءجۇرىپ، ء“ۇشىنشى سورتتى” كۇن كەشۋدەن قۇتىلدىق. بۇل جەلتوقسان  قاھارماندارىنىڭ  جەڭىسى، قايسارلىق پەن قايراتتىلىقتىڭ جەمىسى!

شىن ازاماتتىق پەن ەرلىك ەسكەرۋسىز، ەلەۋسىز قالدى دەمەيمىز. ەلىڭ ءۇشىن ەتكەن ەڭبەگىڭ مەن حالقىڭنىڭ نامىسىنىڭ  جولىندا  پيدا بولعان جاننىڭ ارمانى بار ما؟ قايرات پەن ەربول، سابيرا مەن ءلاززاتتاردىڭ قىرشىنىنان قيىلىپ، قۇربان  بولۋىمەن  كەلگەن  مىنا  بۇگىنگى  تاۋەلسىزدىكتىڭ باعاسىن بار قازاقتىڭ بالاسى باعالارى حاق! سول ىزعارلى جەلتوقساندا ىقپاعان، ىنتىماعىمەن  قۇرسانعان  جاۋدى  ىقتىرعان،  نايزاعاي نامىستى جاستاردىڭ الدى الپىستان اسىپ، جەتپىسكە جەتتى. كەيىنگىلەرى  قىرىقتىڭ  قىرقاسىنا شىعىپ، ەل اعاسى-ەلۋدى ەڭسەرۋدە. ازاماتتىق پەن ەرلىكتى  ارداقتاپ، قۇرمەت تۇتۋدى  ەشقاشان شەتكە  قالدىرىپ كورمەگەن حالقىمىز،  جەلتوقسان ارداگەرلەرىنە  دە،  ەرەكشە ىلتيپاتپەن قاراپ، باعالايدى، توردەن ورىن بەرەدى. وسكەلەڭ ۇرپاق جاستارىمىز دا وتكەن تاريحىمىزدىڭ ءتىرى كۋالەرىنەن ۇلگى الىپ، ۇلتىمىزدىڭ نامىسى جولىندا اجالعا تۋرا بارىپ، تاجالدان تايسالماعان، اتا-اجە، اعا-اپالارىنان ۇلگى الۋعا ۇمتىلادى. ۇلتتىق ءپاتريوتيزمنىڭ بۇگىنگى كوشباسىندا  جۇرگەندەردىڭ كوبى-كەشەگى جەلتوقساندىقتار ەكەنى اقيقات. ونى كۇنى كەشە عانا ۇلتتىق قاسىرەتىمىزگە اينالۋعا  از  قالعان  “جەردى  شەت ەلدىكتەرگە ساتۋ  جانە  جالعا بەرۋ” اتتى  بۇگىنگى  بيلىكتىڭ  جوباسىنا ورە  تۇرەگەلىپ،  قارسى  تۇرعان قاراپايىم  حالىقتىڭ  اراسىندا جەلتوقساندىق جاۋجۇرەكتەردىڭ كوپتەپ ءجۇرۋى وسى ءسوزىمىزدىڭ ايعاعى ەمەس پە؟

“ەلىم، جەرىم، ءتىلىم، قازاعىم”- دەگەندە ءوز  قوڭىنان  ەت كەسىپ  بەرەر، تاۋەكەلدەن  تارتىنباس تارلانبوزداردىڭ ىرىلىك  پەن  كىسىلىك  كورسەتەر  جەردە  تارتىنعان كەزدەرى جوق. الايدا وسىنداي  تەكتىلىكتى  تەكسىزدىكتىڭ  تاساسىندا  قالدىرىپ، “كۇرىشتىڭ ارقاسىندا سۋ ىشەتىن كۇرمەكتەر” كوبەيىپ، “جەلتوقساندىق” دەگەن كيەلى اتتى كىرلەتۋدە. ء“بىر قارىن مايدى ءبىر قۇمالاق شىرىتەر” دەگەندەي، بىرەن-ساراڭ ەمەس، جەلتوقساندىقتارعا ءۇش قايناسا سورپاسى  قوسىلمايتىن، “ارسىز بولماي اتاق  جوق، الدامشى بولماي باق قونباس” (اباي) دەپ ۇلى دانىشپان ءاجۋا ەتكەن، ارزان اتاق پەن جەڭىل قۇرمەتكە  كەنەلۋشىلەر قاتارى كۇننەن  كۇنگە كوبەيۋدە. بۇنداي جالعان جەلتوقسانشىلار سول ىزعارلى كۇنگە ء“ۇش قايناسا سورپاسى قوسىلماسا دا”، ارزان  ابروي ، اتاق  قۇمارلار  “جاۋ قاشتى زامانىنىڭ باتىرلارى”. بۇل ەندى كورەر  كوزگە، ايتار  اۋىزعا ىڭعايسىز، وتە ۇيات، ار-يماننان بەزىنۋدىڭ بەلگىسى دەمەسكە شاراڭ  جوق.

بۇنداي جالعان  جەلتوقساندىقتاردىڭ بار بىلەرى مەن بىتىرەرى قارا باستىڭ  قامىن كۇيتتەپ، قولىندا  بيلىگى  بارلارعا جالباقتاپ، جاقسى اتتى بولىپ كورىنۋ، سىي-سياپات جاساعانسىپ “قولدارىنا سۋ قۇيۋ”... قاراپ  تۇرىپ، قىلىقتارىنان جيرەنەسىڭ! ارزان اتاق، جالعان جولمەن بەيشاراسىپ ءجۇرىپ جەتكەن “ابىرويدى” قاي جىرتىعىنا جاماۋ قىلعىسى كەپ ءجۇر ەكەن دەپ! تومەن سانا-ارسىزدىقتان  ايىل  جيعىزبايتىن  بولعانى  عوي!

ناعىز جەلتوقساندىقتار، ۇلت  پاتريوتتارى  بۇنداي  ارزان  تىرلىكپەن بيىك ازاماتتىق  ابرويىن  ەشقاشان اياق استى ەتىپ، ارزاندامايدى. بۇنداي سوراقى سورلىلىققا  ۇياتسىزدار،  جاعىمپاز-جالباقايلار، ار-وجداننىن (ەگەر وندايى بولسا) ءبىر اياق اسقا، ويلانباستان  ايىرباستاۋعا  ارلانبايتىن ارسىز جولبيكەلەر عانا بارا الادى. بيىك رۋحتى ازاماتتىقتى، ويىنشىققا ايلاندىرىپ، ورلىكپەن ەرلىك كورسەتكەن ەرمىنەزدىلىكتىڭ اتىن جامىلىپ، ساۋداعا  سالۋ قىسقاسى “پەرىشتەنىڭ جەلەگىن جامىلعان سايتان سايقىمازاقتىق” جايلاۋدا. ءدال وسى “سايتاندىق” ءوزىم تۇراتىن الماتى قالاسى، ناۋرىزباي اۋدانىنىڭ جەلتوقسانشىلارى اراسىندا ء“وسىپ وركەن جايۋدا”!

ال بۇگىنگى بيلىككە وزىندىك وي-پىكىر بار، ايتارىن  جالباقتاماي  قابىرعاسىن  قاقىراتا  ايتاتىن اقيقاتشى تۋرا مىنەزدى تۇيعىندار ەمەس،  ايتقانعا جۇرەتىن، ايتاققا ۇرەتىن، قولجاۋلىق قولبالالار تيىمدىرەك. ارباكەشكە “اساۋ مىنەز تەرتە تەبەر” جۇيرىكتەن گورى، باسىن جەردەن الماس، تۇعىر، ماستەكتەر ۇناماي ما! ويتكەنى، ونداي قولبالا پاتريوتسىماقتار  بيلىكتىڭ  ىڭعايىنا  جىعىلىپ،  ىعىنا جۇگىرىپ، ارناۋ ارناپ،  العىس حات جولداۋدان، “جاياۋ جارىس” ۇيىمداسىتىرىپ “ۇشىپ-قونادى”. ال  بيشىكەشتەرگە  دە كەرەگى وسى “كەرەمەت” “پاتريوت” دەگەن وسىنداي  بولۋى  كەرەك دەپ  جارامساقتاردى  جارىلقاپ، جاعداي  جاساعانسىپ، ارقالارىنان  قاعىپ،  قۇلاقتارىنان  قاسىپ  قويادى. ارزان اتاق، قۇر ماقتاۋعا جانى عۇمار جالباقپايلارعا بۇدان ارتىق نە كەرەك؟ اق قار، كوك مۇزدا وتارلاۋشى يمپەريانىڭ جانالعىش جەندەتتەرىنىڭ سۇسىنان سەسكەنبەگەن، تاجالىنان تايسالماعان  تارلانبوزداردىڭ  اراسىنا  كىرىپ الىپ،  ىشتەن  ىرىتىپ،  الاۋىزدىق  تۋدىرۋشىلار  دا وسىناۋ  كۇيكى  تىرلىك،  كۇيبەڭباي، قورتىق  سانالى “بايعۇستاردىڭ” بار  بىتىرەر  قارەكەتى!  بۇنداي  تيپتەگىلەر ەرلىك، ورلىك  ازاماتتىق  اردا  مىنەزگە،  وزىنەن  وي-ساناسى  بيىكتەرگە وشتەسۋمەن ءومىرىن وتكىزەدى.

"ەلىمىزدى، جەرىمىزدى شەت ەلدىكتەردەن قورعايىق، ساتقىزبايىق، جالعا دا بەرگىزبەيىك" دەپ ىرگەمىزدەگى قىتاي يمپەرياسىندا تۇرىپ جاتقان قانداستارىمىزدى قان قاقساتىپ،  قىسىم-قيانات،  گەنوتسيد  كورسەتۋىنە قارسى  تۇرۋعا  شاقىرعاندا، ناۋرىزباي اۋداندىق “جەلتوقسان اقيقاتى ۇيىم جەتەكشىسى” اتانعان ەلەۋسىزوۆ  ماقسۇت  شاحانوۆيچ  دەگەن "جەلتوقسانشىمىز" ء“بىز رۇقسات ەتىلمەگەن ميتينگىگە بارا المايمىز” دەپ ىنگە تىعىلعان  قويانداي  بولعانى  بار. ال وسى “باتىرىمىز”- تاياۋدا الماتى قالالىق ءماسليحاتىنىڭ شەشىمىمەن بەرىلۋگە تيەسىلى قالالىق قوعامدىق كولىكتەردە تەگىن ءجۇرۋ بيلەتى- “وڭايدى" تەزىرەك بەرمەدىڭدەر” - دەپ، شۋ كوتەرىپ، شات-شالەكەيى شىعىپ، "وڭاي" ءۇشىن ويباي سالعان كورىنەدى. مىنە “قازان بۇزار، ءۇي تەنتەكتەردىڭ” تىرلىكتەرىنىڭ سيقى!

ال  ونىڭ  “جوعارىداعى  توراعاسى”  بيلىكتىڭ  قالاۋىنا  جاققان قۇرىمباەۆ بولات، “مەنىڭ رۇقساتىمسىز شەرۋگە بارعاندار ۇيىمنان قۋىلىپ، قارا ەسەككە تەرىس مىنگىزىلەدى” دەگەن پارمەن بەرگەن كورىنەدى. “اقىماقتىڭ قولىنا بەرىلگەن بيلىك، ادامزاتتىڭ قاس جاۋى” دەگەن دانىشپاننىڭ سوزىنە قالاي قۇلدىق ۇرماسقا! ايتقاپشى، وسى قۇرىمباەۆ بولاتتى تانىپ-بىلەتىندەر، بۇل  ادامنىڭ  جەلتوقسانعا  ۇش قايناسا دا سورپاسى  قوسىلمايدى،  بيلىكتىڭ جەلتوقسانشىلاردى “ۋىستان شىعارماۋ ءۇشىن” جىبەرىلگەن  اگەنتى دەيدى. دەسە دەگەندەي، جان-جاعىنا  جالباقپايلار  مەن  جالعان  جەلتوقسانشىلاردان توپ  قۇرىپ، ادال ازاماتتارعا قارسى “شەپ” اشىپ، ءۇي ىشىنەن ءۇي تىككەن بىرىكتىرۋشى ەمەس، ءىرىتۋشى بىرەۋ ەكەنىنە كۋامىز!

ال وسى توپپەن ىمىرالاسىپ، ىم-جىمداسقان “قۇجاتتاردى قولدان جاساۋدىڭ مايتالمانى” - قۇسپەكوۆ بەيسەنباي سايفوللاۇلى دەگەن ازامات بار. ايتقان اقى-پۇلىن الاقانىنا  سالساڭ بولدى، “جەلتوقسانعا قاتىسىپ زارداپ شەگۋشى، قۋعىن-سۇرگىن كورگەن” دەگەن ارنايى قۇجاتتى قولدارىنا ۇستاتادى. بۇل “يگىلىكتەن” كەندە قالماعانداردىڭ كوبى، وسى ۇيىمداردا كەۋدە قاعىپ، جالعان جەلتوقسانشى كۋالىگىمەن جالعاندى جالپاعىنان باسۋدا. بەيسەنباي قۇسپەكوۆتىڭ  رەسمي  قۇجاتتاردى قولدان جاساپ، جالعان جەلتوقساندىقتاردىڭ  سانىن  ارتتىرعانى  سونشالىق،  جاساندى جولمەن ءتيىستى جەڭىلدىكتەردى پايدالانىپ جۇرگەندەردى انىقتاۋدى ارناۋلى ورگانداردىڭ قۇزىرىنا قۇلاق قاعىس ەتتىك. وسىنداي جالعان  جەلتوقسانشى  كۋالىگىن  الىپ، اقتالىپ، قۋعىن-سۇرگىن قۇربانى اتانعان ءبىر اۋلەتتىڭ  ۇمبەتتەرى – ەلەۋسىزوۆ ماقسۇت شاحانوۆيچ (1958ج.ت), ەلەۋسىزوۆا ايگۇل شاحانوۆنا (1960ج.ت), مۋكاتاەۆا لاززات شاحانوۆنا (1968ج.ت).  بۇل  بىر جانۇيادان تارايتىن “ۇشتىكتىڭ”، جەلتوقسان  كوتەرىلىسىنە  قاتىسقانىنا  كۇمان  كەلتىرۋشىلەر  كوپ.

ال، ءوز باسىم وتە جاقسى تانيتىن، كوممۋنيستتىك قىزىل يمپەريا كەزىندە، الماتى ىرگەسىندەگى «كامەنكا» (قازىرگى تاۋسامالى ىقشام اۋدانى) كولحوزىندا باس اگرونوم  بولىپ  قىزمەت  اتقارعان،  قىپ-قىزىل  كوممۋنيست- تاجىباەۆ جۇماباي دا  كەيىنگى جىلدارى (زەينەتكەرلىككە شىققان سوڭ) جەلتوقسان كەزىندە “قۋعىن-سۇرگىن كورگەن، زارداپ شەگۋشى” بوپ، ارداگەر اتانىپتى. بۇل اعامىزدىكى  ەندى،  وتىرىكتىڭ  وتە انايى، ارسىز تۇرىنە جاتقىزۋعا بولادى. قىزىل كوممۋنيستىك يدەياسىنا انت بەرگەن يمپەريانىڭ “حاس جاۋىنگەرى” جۇمابايدىڭ،  جەلتوقسانعا  قاتىسۋعا،  بارۋعا  جۇرەگى دە داۋالاماعانى اقيقات. ونداي “كوزسىز ەرلىككە” بارعان جۇمەكەننىڭ كوزىنە كوك شىبىن ۇيمەلەتىپ، يت جەككەنگە  ايدالارى  انىق  ەدى.  “جاۋقاشتى  زامانىنىڭ” تاعى ءبىر “باتىرى” - جۇماباي تاجىباەۆ اعامىز. “ۇيالماعان بۇيىرماعاننان نەسىبە الادى” دەيدى  بۇندايدى  قازاق!  كەيىن ءبارى انىقتالعانداي، سول كەزدە الاڭداعى جاستار اراسىندا كگب-نىڭ  (مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ) شتاتتاعى جانە شتاتتان تىس تىڭشى-جانسىزدارى كوپتەپ ءجۇرىپتى. ولارعا بەرىلگەن  ارنايى  تاپسىرما - قىزۋ قاندى، البىرت جاستاردى، ءتۇرلى قيتۇرقى-ارانداتۋ ارقىلى،  تارتىپسىزدىكتەر مەن  بۇزاقىلىقتارعا  ۇگىتتەپ، قىلمىسقا يتەرمەلەۋ سەكىلدى جىمىسقىلىقتارمەن اينالىسۋ. ءبىر سوزبەن ايتقاندا،  ارانداتۋشى - پروۆوكاتورلار!  مۇمكىن، تاجىباەۆ  جۇماباي  وسىنداي  “مەملەكەتتىك تاپسىرمامەن” قاتىسۋى بەك مۇمكىن! ال “اقتالۋىنا”، سول باياعى بەيسەنبايدىڭ “قول شاراپاتى” تيگەن كورىنەدى.

وتىرىكتىڭ – قادامى  قىسقا، كوپ ۇزاماي ارتى اشىلادى. اقيقات پەن شىندىق تۇبىندە  جەڭىسكە جەتەدى. ويتكەنى، ونىڭ ارقا سۇيەرى - ءبىر اللا تاعالا!  جىك-جىككە، توپ-توپقا  بولىنۋگە  باستايتىن  باتۋاسىز، بەيشاراۋي پەندەلىكتەن اسپايتىن، كۇيكى مىنەز، كۇيبەڭ تىرلىكتەن باسقاعا قاۋقارسىز، بار بىتىرەرى ىردۋ-دىردۋ، ءىشىپ-جەۋدىڭ توڭىرەگىندەگىلەر “جەلتوقسانشى” دەگەن ارداقتى اتقا كىر كەلتىرۋدە. اسىرەسە  كەيىنگى كەزدەرى جاۋىننان كەيىنگى، كەرەڭقۇلاقتاي قاپتاۋدا. ناعىز جەلتوقساندىق قاھارمان-ارداگەرلەر، ەلدىڭ ەرتەڭىنە، ۇرپاقتىڭ كەلەشەگىنە الاڭدايدى. ارزانعا الدانبايدى، مايدا-شۇيدەنى مالدانبايدى. قازاقتىڭ قامى، ۇلتىمىزدىڭ مۇددە-مۇڭىنا قابىرعالارى قايىسىپ،  جەر مەن  تىلدى، ۇلتتىق  قۇندىلىقتاردى قورعاۋ جولىندا جان بەرۋگە ءازىر ناعىز كوكجالدار بۇلار! ۇستانعان سەرتتەرى - “مالىم - جانىمنىڭ  ساداعاسى، جانىم - ارىمنىڭ ساداعاسى”. نامىستى ەردىڭ - انتى وسى!  ال، نامىس ولگەن جەردە، قاسيەت تۇراقتامايدى.

اۋىرلاۋ بولسا دا اقيقاتىن ايتتىق. تۋرا سويلەپ، اقيقاتىن  ايتساڭ، اعايىنعا جاقپايسىن “بۇرا” سويلەپ، “بۇعىپ” جۇرسەڭ عانا، سەنەن جاقسى  ادام جوق. بۇگىنگى  جەبىر بيلىكتىڭ جەتەگىندە كەتپەي، “قيسايعانىن تۇزەۋگە، قىڭىرايعانىن كۇزەۋگە” ات سالىسىپ، وپپونەنتتىك پىكىردە جۇرگەندەرگە  جاۋىعىپ، بيلىكتەگى بيشىكەشتەردىڭ قاسى-قاباعىمەن قيمىلداۋعا “قۇشتارلىق” ابروي  بەرمەيدى. قۇبىلمالى  دۇنيەنىڭ قۇلى بولىپ، قۋ قۇلقىنىن عانا ويلاۋ-ناعىز مورالدىق ازعىنداۋ، پەنداۋي مەشەلدىك، ادامنان گورى حايۋانعا جاقىنىراق تىرلىك سانالادى. بۇل جازعاندارىمىزدىڭ  شىندىق پەن اقيقاتتان الشاق ەمەس ەكەنى اللاعا ايان. نيەتىمىزدە كورەالماۋشىلىق تا، قىزعانىش تا جوق، تەك جاماندىق پەن ەكىجۇزدىلىك اتتى كەسەل-كەساپاتقا توسقاۋىل قويۋ عانا بولعانىن ەسكەرتەمىز!

سايلاۋ لەپەسوۆ، جەلتوقسانشى

Abai.kz

70 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1575
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2268
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3580