«ولمەگەن قۇلعا ءالى-اق جاز» دەگەندەي، كوممۋنيست-كانديدات كوزىنە قايتا-قايتا تۇسە بەرگەن قارا قالپاعىن ەكى-ءۇش تۇزەپ كيەم دەگەنشە، سايلاۋىڭ دا كەلىپ قالدى. ونىڭ مۇندا نەعىپ قالپاعىن كوتەرە الماي جۇرگەنىن يت ءبىلىپ پە  «كارەتيست» ەكەن. الدە «كارەريست» بولايىن دەدى مە؟

بۇيىعى بۇ جۇرت عاني مەن مەلس قويعان قىران-توپان كونتسەرتتىڭ قىزىعىنا دا باتىپ ۇلگەرمەدى: ەكەۋى ەكى جاقتا ەكىنشى ورىنعا تالاسىپ جۇرگەندە، سۋماڭ ەتىپ، سايلاۋ جەتتى. ەندى داۋىس بەرۋگە بارساڭ دا، جوق الدە بارمايمىن دەپ جەر تەپكىلەسەڭ دە، بولارى  بولدى: ەكى كۇننەن كەيىن ەسكى ەلباسىڭمەن ەڭىرەپ تابىساسىڭ.

بۇرىنعى ەڭىرەۋىڭ قانداي بولعانىن بىلەسىڭ، ەندىگىسى قالاي بولارىن ءماسىموۆ-اكاڭ ءمايميتىپ ايتىپ بەردى: بۇيىرتسا، وسى كۇزدە قىمباتشىلىق قىسادى. ءماسىموۆتىڭ كۇز دەگەنى  ارعى مىڭقىل. بەرگىسى  سايلاۋ وتكەنشە قىمباتشىلىقتىڭ اۋىلىن كۇزگە قاراي سىرعىتىپ قويعانى. ايتپەسە ءار وبلىستىڭ اكىمى قازىردىڭ وزىندە قىزىلكوز قىمباتشىلىقتى كۇيەك جەلىكتىرگەن بۇقاداي بۇقتىرىپ وتىر. باسىن بوساتسا، بۇقادان بۇرىن نۇر-كوكەسى ءوزىن ايدايدى... (قىزمەتىنەن قۋادى دەگەنىم عوي).

ايتپاقشى، قازاقتىڭ «ايداۋى» مەن «قۋىنىڭ» ايىرماسى قايسى: ەكەۋىندە دە ارتىڭدى العا وڭگەرىپ كەتە المايسىڭ... سوندىقتان ايدالماس ءۇشىن اكىمدەر اكىرەڭمەن بازاردىڭ باعاسىن باسىپ وتىر. بىزدەگى ەكونوميكانىڭ ءتۇرى  وسى: ءالى جەتكەنى السىزگە زورلىق قىلۋ.

«ولمەگەن قۇلعا ءالى-اق جاز» دەگەندەي، كوممۋنيست-كانديدات كوزىنە قايتا-قايتا تۇسە بەرگەن قارا قالپاعىن ەكى-ءۇش تۇزەپ كيەم دەگەنشە، سايلاۋىڭ دا كەلىپ قالدى. ونىڭ مۇندا نەعىپ قالپاعىن كوتەرە الماي جۇرگەنىن يت ءبىلىپ پە  «كارەتيست» ەكەن. الدە «كارەريست» بولايىن دەدى مە؟

بۇيىعى بۇ جۇرت عاني مەن مەلس قويعان قىران-توپان كونتسەرتتىڭ قىزىعىنا دا باتىپ ۇلگەرمەدى: ەكەۋى ەكى جاقتا ەكىنشى ورىنعا تالاسىپ جۇرگەندە، سۋماڭ ەتىپ، سايلاۋ جەتتى. ەندى داۋىس بەرۋگە بارساڭ دا، جوق الدە بارمايمىن دەپ جەر تەپكىلەسەڭ دە، بولارى  بولدى: ەكى كۇننەن كەيىن ەسكى ەلباسىڭمەن ەڭىرەپ تابىساسىڭ.

بۇرىنعى ەڭىرەۋىڭ قانداي بولعانىن بىلەسىڭ، ەندىگىسى قالاي بولارىن ءماسىموۆ-اكاڭ ءمايميتىپ ايتىپ بەردى: بۇيىرتسا، وسى كۇزدە قىمباتشىلىق قىسادى. ءماسىموۆتىڭ كۇز دەگەنى  ارعى مىڭقىل. بەرگىسى  سايلاۋ وتكەنشە قىمباتشىلىقتىڭ اۋىلىن كۇزگە قاراي سىرعىتىپ قويعانى. ايتپەسە ءار وبلىستىڭ اكىمى قازىردىڭ وزىندە قىزىلكوز قىمباتشىلىقتى كۇيەك جەلىكتىرگەن بۇقاداي بۇقتىرىپ وتىر. باسىن بوساتسا، بۇقادان بۇرىن نۇر-كوكەسى ءوزىن ايدايدى... (قىزمەتىنەن قۋادى دەگەنىم عوي).

ايتپاقشى، قازاقتىڭ «ايداۋى» مەن «قۋىنىڭ» ايىرماسى قايسى: ەكەۋىندە دە ارتىڭدى العا وڭگەرىپ كەتە المايسىڭ... سوندىقتان ايدالماس ءۇشىن اكىمدەر اكىرەڭمەن بازاردىڭ باعاسىن باسىپ وتىر. بىزدەگى ەكونوميكانىڭ ءتۇرى  وسى: ءالى جەتكەنى السىزگە زورلىق قىلۋ.

دەگەنمەن بۇل «بۇقا» ءبىرىنشى حالىققا قارعيىن دەپ تۇر. «كۇيەكتى» كۇزگە جەتكىزبەي باستايتىن ءتۇرى بار. سەبەبى، ءبىز داعدارىستى دارىتپاي ءوتىپ كەتكەنبىز دەپ، داڭعازا داۋرىققانىمىز بەكەر بولدى. سىرتتاعى قور-مورداعى حالىقتىڭ قارجىسىن مۇنداعى جالماعىر «جول كارتاسىنا» شاشا-شاشا ول دا ءبىتتى. بىتپەگەندە قايتسىن،  ۇكىمەتتە شاشۋدى عانا بىلەتىن ەكو...نويىستار وتىرسا. بۇتكىل دۇنيە «داعدارىس!» دەپ دۇرلىگىپ جاتقاندا، ول نويىستار قارسى قاۋقار قىلار، باس-سيراعى ءبۇتىن ءبىر باعدارلاما ۇسىنا المادى. دەگەندەرى: «داعدارىس جوق، بولسا دا ءبىزدى اينالىپ وتەدى».

ءوتتى  كەپكەنىنىڭ باسى! اقىرى نە بولدى؟ داعدارىستىڭ ەكىنشى ەكپىنى  قىمباتشىلىق قىلقىندىردى كەپ قىلكەڭىردەكتەن. باسقانى بىلاي قويعاندا، ناننىڭ باعاسىن نوقتالاۋ ناۋقاننىڭ كەرەمەتى بوپ تۇر. نوقتاسىن سۇيرەتكەن ەكو...نويىستار مەن توپ-توپ مەنەدجەردىڭ مىڭگىرىن اقىلعا بالاعان كوكەلەرى دە ەندىگى كۇنى قاراڭ بولارىن سەزدى. اپاتتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن، اقىرى، اي-كۇنىنە جەتكىزبەي سايلاۋ تۋدىرۋعا ءماجبۇر بولدى: بۇقا بۇرق ەتكىزگەنشە  بەلىمدى بەكەمدەپ الايىن دەپ.

قىمباتشىلىق دەگەنىڭ  اشتىق! اشتىق دەگەنىڭ  اپات! اپات دەگەنىڭ  شاتاق: بۇقاراڭ بۇدان بىلاي بۇيىعى بولا المايتىن سياقتى. افريكانى اڭدىعان جۇرت ارابتان اۋىپ كەلگەن يسلامنىڭ جولىمەن ءبىر جويقىن جاقىنداپ قالعانىن سەزەدى. ول سەزىم اشقارىن قوعامنىڭ شيبۇت شابىنا شي جۇگىرتسە قايتەمىز؟!

ەندەشە، ىشىندە قۇيىن قوزعان، سىرتى تويعان قوزىداي تومپيعان حالىققا نە دەيىك؟

«سايلاۋ مۇباراك بولسىن!»  دەيمىز، ءدۇمپۋسىز داۋىسپەن.

...«ءدۇمپۋ» دەمەكشى، «مۇباراكتاعى» «م»-نى باس ارىپپەن قابىلداساڭىز  ەركىڭىز...

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»

(پروەكت «DAT» № 11 (94) 30 ناۋرىز  2011 جىل